Hulp per auto, per boot
en uit de lucht
Eensgezinde actie krijgt
georganiseerde vorm
Aangrijpende tonelen in
polders bij 's-Gravendeel
Ook Rilland Bath
wordt geëvacueerd
Schade aan
afsluitdijk
1 millioen
Water, voorzover het oog reikt
t&cSt2
Waarschijnlijk
geen belasting
op overwerk
WILLEMSTAD
dichtbij en
ver weg
Redding-
vletten
slaan om
Spoorrails tussen
Brabant en Zeeland
weggespoeld
HET VRIJE VOLK
DINSDAG 3 FEBRUARI 1953
PAGINA 6
(Van onze verslaggevers)
Vaartuigen, vliegtuigen en auto's nemen deel aan het reddingswerk in de ondergestroom-
de gebieden.
De marine heeft een grote hoeveelheid vaartuigen in actie: er zijn reddingboten in de
getroffen streken, kotters zijn onderweg en tal van roeiboten zijn ingeschakeld. Naar schat
ting honderd schepen passeerden de Oranjesluizen op weg naar Zeeland. Zij komen uit de
IJselmeersteden. I it de lucht worden voedselpakketten, medicamenten, rubberboten en
zandzakken afgeworpen. Vier Engelse helicoptères zijn al ingeschakeld; twintig Ameri
kaanse (uit Duitsland) zijn onderweg.
Een Scheveningse hulpcolonne heeft zeven honderd mensen van het eiland Putten ge
haald. De evacuatie van Zuid-Beveland is aan de gang.
Het hospitaalkerkschip De Hoop zou vannacht naar Helle-
voetsluis vertrekken, 40 vissersschepen zijn, zwaar bemand en
geproviandeerd, uit IJmuiden op weg naar Zierikzee. Meer
schepen worden gereedgemaakt.
Het zeewaardig jacht Victoria is uit Amsterdam naar Helle-
voetsluis vertrokken; de kottervissers op Texel hebben hun
schepen beschikbaar gesteld. Verschillende motorboten van
Rotterdamse rederijen zijn eveneens gestart.
Het koninklijk jacht Piet Hein wordt als noodhospitaalschip
ingericht en zal zo snel mogelijk naar de rampgebieden ver
trekken. Met hulpzenders is een radiotelefonisch net opge
bouwd. dat contact houdt met enkele plaatsen in Zeeland.
Rode-Kruiscolonnes zijn voortdurend in actie; zestien duizend militairen
zijn al ingeschakeld bij de bulpvezlening; 20.000 man worden in reserve
Met twintig sloepen hebben een milit airen om de vrijwilligers ter zijde
aanlal Seheveningers de hele Maan
dag gewerkt om de mensen uit het
verdronken land rondom Abbenlirock
en Zuidvliet op het eiland Putten
weg te halen. Zevenhonderd zijn al
in veiligheid.
De Seheveningers zouden de hel
nacht doorwerken om meer men
sen te evacueren. Een bus met een
aflossingsploeg is onderweg, want de
roeiers, die sinds Zondagavond in
tuow zijn, zijn uitgeput.
zakelijk was, is Zondagnacht door
gewerkt. Het gevaar bij Veerc, waar
De moeilijkheden waren zeer
groot. De stroomversnellingen wa
ren zo sterk, dat men soms bijna
drie uur nodig had om een afstand
van twee kilometer te roeien. Er zijn
dringend buitenboordmotoren nodig.
In' Abbenbroek worden de vluchte
lingen in een café neergezet, van
waar ze per auto verder worden ver
voerd De Seheveningers hebben
driehonderd mensen uit een molen
gered. Daarvoor moesten ze de zware
sloepen over een dijk heentrekken.
De dijk brak later op vier plaatsen
door. Daardoor sloeg een sloep om.
maar de mensen werden gered. Wel
was eerder een man verdronken, die
in een kolk terecht kwam
Twee tomboten van de Haagse
Reddingbrigade met zeventien erva
ren roeiers hebben tijdens hevig
stormweer, regen, hagel en sneeuw
buien 28 mensen onder wie een
babv van drie maanden, uit een be
narde positie in de Nieuwenhoornse
polder gered.
Zuid-Bevelandveel doden
De evacuatie van Kruiningcn,
Oostdijke en Rilland-Bath. drie dor
pen in het smalle deel van Zuid-
Bevelaiwl. is in volle gang. Nu eerst
wordt duidelijk, hoeveel slachtoffers
daar gevallen zijn. Uit verklaringen
van geredden valt af te leiden, dat
rond Kruiningen. waar onafzienbare
complexen blank staan, minstens zes
tien doden zijn gevallen, in Oostdijke
zes en in Rilland twee.
Iedereen verwacht echter, dat
deze getallen nog zullen stijgen. Het
water bereikte na de doorbraak van
verschillende dijken in dit noodge-
bied binnen korte tijd zulk een
hoogte, dat vluchten onmogelijk
was. De vloedstroom heeft de on
dergelopen dorpen zwaar doen
lijdén.
Honderden stuks vee liggen dood
langs de dijken: boerderijen zijn in
gestort.
Gebrek aan mensen en boten be
lemmerde aanvankelijk het redden
van de slachtoffers, die in Kruinin
gen. Oostdijke en- Rilland geïsoleerd
waren geraakt.
In de loop van Maandag zijn echter
boten aangevoerd en arriveerden
millLt
te st,
Zowel van de kant van Brabant als
van Goes uit is men begonnen met
het sturen van boten, die voedsel aan
voeren en mensen afvoeren. Roei
boten. die bij Kruiningen waren in
gezet. brachten de slachtoffers, soms
in striemende hagelbuien, naar het
kruispunt van de weg naar lerseke
en de rijksweg.
In de loop van Maandagmiddag
kwam het water zo laag. dat boeren
wagens cn auto's het centrum van het
dorp konden bereiken.
Op enkele mensen na, die huizen
bewonen op hoger gelegen delen, zijn
alle inwoners in veiligheid gesteld.
Verstijfde mensen
Tientallen moesten per brancard
naar de auto's van de hulpcolonnes
worden vervoerd, daar zij verstijfd
waren van de koude. Zij hadden een
nacht en een dag op de daken gezeten
of in huizen, die trilden van de aan-
gierende vloedstroom.
Slechts met grote moeite was het
mogelijk om langs het noodgebied
Kruiningen naar Oostdijke en Ril
land-Bath te komen en verder naai
de weg, die aansluiting geeft op Ber
gen op Zoom.
Omgekomen paarden cn koeien
lagen met opgezwollen lichamen
aan de voet van de waterkeringen.
Hei is onmogelijk, het omgekomen
vee af te voeren. In het midden van
het overstroomde land staat de
toren van Kruiningen. temidden
van bomen, die nooit meer groen
zullen worden.
Over een droog gedeelte van de
provinciale weg en langs Krabben-
dijkc. dat niet is ondergelopen, kon
men de twee plaatsen bereiken, waar
met behulp van boten de geïsoleerde
inwoners van Rilland zijn gered.
Via een gedeelte van de spoor
baan. dat bij laag water droog kwam
te liggen, was het mogelijk, de kem
van Rilland tot op ongeveer twee
kilometer te benaderen. Motorboten
voeren af en aan Op de weg ston
den tientallen auto's klaar om de
geredden naar Bergen op Zoom te
vervoeren.
Vanwege de grote afstanden, die
de boten moesten afleggen, vorder
de hot werk slechts langzaam.
Ook in de zak van Zuid-Beve-
land bleef de noodtoestand voort
duren: de evacuatie van een groot
aantal dorpen gaat onverminderd
door.. BIJ Driewegen zou Maandag
alsnog weer een dijk onder <lc druk
van liet water bezweken zijn.
Walcheren: niet slechter
De situatie op Walcheren is niet
verslechterd. Waar dat maar nood-
Hei cat bij Rammekcns is volge-
gooid- en laai geen water meer door.
Hieidoor is dé kans op het onder-
lopcn van Walcheren menselijker
wijs gesproken minimaal geworden.
Het water uil de binnenstad van
Vlissingen. dat Zondagmiddag nog
anderhalve meter hoog stond,
verdwenen.
Hei DUW-kamp bij Vlissingen
•ordt ingericht als opvangcentrum
voor evacués uit de Bevelanrien. die
nu in Goes voorlopig bij honderden
worden ondergebracht. Geëvacueer-
den uil Kruinihgen zijn vol lof over
het werk. dat de Goesenaren doen.
Aan eten en kleding wordt, gegeven,
wat men maar kan missen.
Trieste laak
In He grote kerk te Goes is een
identificatie-ploeg druk bezig met het
registreren lan aangespoelde lijken.
Tot nu toe heeft men aan de kust
an Zuid-Beveland dertien lichamen
geborgen.
Van de slachtoffers worden foto's
gemaakt en deze foto's worden bij
de bundel kleren gepakt, zodat even-
tuele familieleden later hun verwan- i
ten zuilen kunnen herkennen.
Tot nu toe heeft men één kindje
kunnen identificeren. Het kind kwam
van Noord-Beveland. Daarmee is liet
aantal slachtoffers van Kortgene tot
36 gestegen.
Hiermede is tevens de veronderstel
ling bewezen, dal er meer dan 35
slachtoffers op Noord-Bevcland te be
treuren zijn.
Burgemeester Ten Kate vertelde
ons. dat er mag worden aangenomen,
dat de andere slachtoffers van die
eilanden komen waarmede geen ver
binding is te krijgen.
Aangezien de begrafenis van de
slachtoffers niet op zich kan laten
wachten, worden deze maatregelen
genomen.
(Van onze parlemcntóredactie)
De leiding van de dienst Zuider
zeewerken heeft Zondag en Maan
dag onmiddellijk een onderzoek in
gesteld op de Afsluitdijk. Ofschoon
die schade niet onbetekenend kan
worden genoemd de herstelkosten
zullen waarschijnlijk in totaal tegen
het millioen lopen is men niet
ontevreden over de weerstand die
dit kunstwerk de natuurkrachten
heeft geboden.
Er is volstrekt geen aanleiding de
berekeningen te herzien ol wijzigin
gen in de constructie aan te bren
gen. aldus verzekerde men ons van
bevoegde zijde
De meeste schade evenwel kreeg
de Balgzanddijk, die de verbinding
vormt tussen Ewijcksiuis cn de kust.
De constructie van deze dijk is. ge
zien de ligging, minder zwaar dr.n
die van de eigenlijke Afsluitdijk. Ook
al omdat er oen tweede waterkering
achter ligt. namelijk de Amsteldiep-
dijk.
Toch zal de Balgzanddijk worden
verstevigd. De Afsluitdijk heeft ove
rigens nog niet de maximale storm
waarop hij is berekend gekregen De
waterstand bleef naar voorlopige
schatting nog vijf centimeter bene
den dit maximum.
(Van een onzer verslaggevers)
De evacuatie van Rilland Bath op de oostelijke punt van Zuid-Beveland
een volkomen geïsoleerd gebied is begonnen. Reeds gisteren schijnt een
aantal inwoners naar het droge Krabbendijke te zijn ontkomen. Vanmorgen
kwam ook een roeiboot-verbinding tot stand met de Brabantse kust.
Wagens stonden in overvloed klaar,
soldaten ondersteunden de natte, ver
kleumde Zeeuwen en gingen als
moeders mei de in dekens gewikkelde
baby's om. Vandaar ging het naar
het onivangslcentrum Bergen up
Zoom. Ook daar klopte alles: soep.
een vriendelijk woord, en een snelle
afvoer per luxe-auto naar een adres,
dat onderdak biedt. Werkers, auto's,
gastvrijheid dat alles is hier in
overmaat aanwezig.
Dijkwerker A. Weststrate uit Ril
land zat met vrouw (in kleder
dracht i, gro.e zoon Thijs, grote doch
ter Liza en de achtjarige Adrie.
-.(-it -
Het lamst, heeft rr stilzwijgen geheerst over
Schouwen Duivcland. Toen er eindelijk nieuws
kwam. was het slecht. Het grootste deel van
het eiland is onder het water verdwenen. Dit
rijtje huizen bleef ergens eenzaam staan, De
bewoners zitten op de zolders, wachtend op
hulp(Luchtfoto A.N.P.)
(Van een onzer verslaggevers)
Een ontzaglijke watermassa, die zich uitstrekt acht kilometer
ten noorden van de Moerdijk, is Zondagmiddag enige uren het
toneel geweest van aangrijpende scènes. Vier polders, Oude en
Nieuwe Beerpolder, de Prinsenpolder en de Lekpoldcr, zijn alle
ondergelopen ten gevolge van dijkdoorbraken in de Kildijk.
De bewoners in dit gebied hebben zich in veiligheid kunnen stellen, dank
zij twee motorvletten. die door de Koninklijke Marine en de genietroepen de
dienst met veiliger oorden onderhielden.
Nu de eerste foto's en berichten
ov°r Schouwen Duiveland binnen
komen. blijkt de omvang van de
ramp nog groter te zijn, dan gevreesd
wérd. Evenals in 1945 is het grootste
deel van het eiland, op de westelijke
StSSgTki. -
duinen na. onder de golven verdwe
nen. Nog is de ver zilt in g van de
zwaardere stukken grond niet ver
dwenen, of opnieuw werd het eiland
blootgesteld aan een overstroming
met zeewater, dte de grond volkomen
bederft. Een foto door het A.N.P. uit
een vliegtuig genomen, in dc omge
ving van Brouwershaven, toont hoe
omvangrijk de ramp is, die het eiland
voor de tweede maal heeft getroffen.
Hartverscheurende tonelen hebben
zich echter afgespeeld toen twee der
vletten, aan boord waarvan zich
twaalf man bevond, onder wie en
kele vrouwen en kinderen, vol water
liepen en tegen de dijk smakten. Dc
mensen hebben zich met behulp van
militairen zonder ongelukken in vei
ligheid kunnen stellen.
In het huisje van de heer Kaycn
aan de tweede tol bij dc Rijks
straatweg en de Wielarechtsezeedijk
hebben wij een onderhoud gehad
met een van de geredden, de heer
G. Kayen. die met verscheidene an
dere geredden uit het noodgebied
gastvrij zijn opgenomen. De burge-
meester van Dubbeldam, de heer
Beelaerts van Emmighoven. heeft
Zondagmiddag een bezoek gebracht
aan deze gebieden.
Voor de veiligheid van de Wiel-
drechtsezeedljk werd gezorgd. Over
een afstand van tien kilometer is al
het mogelijke gedaan om te voorko
men dat het water uit dc vier on
dergelopen polders zou doorbreken.
Er wordt gemeld, dat ln Willems
dorp 25 ménsen zich veilig en wel
op de zolder van de politiekazerne
bevinden.
In het huis aan dc tweede tol was
het een drukte van belang. De vrouw
des huizes zorgde voor warme cho
colademelk en de aanwezigen deden
al het mogelijke om elkaar te helper.
De samenwerking is dan ook prima
Allerwegen is er mets dan lof voor
de hulp. Men hoort geen onvertogen
woord, men beseft volkomen de ernst
van de situatie en van paniek is geen
sprake.
De spoordijk tussen Dordrecht en
de Moerdijk is deerlijk gehavend. Op
verscheidene plaatsen zijn grote ga
len in de dijk door het meedogenloos
opdringende water geslagen. Het
aantal stuks vee. dat verloren is ge
gaan in deze kolkende waterzee, is
ontelbaar. Zo waren er alleen al van
de heer Vervelde 250 kippen verdron
ken. Van de heer Schoonerwoerd zijn
zeventig varkens verloren gegaan.
Zo zou men kunnen doorgaan. Het
i.s een lange, lange lijst van leed, een
leed dat slechts wordt verzacht dooi
de wetenschap dat er allerwegen hulp
wordt geboden Er wordt gedaan wat
men kan doen.
Niettemin was het een triest gezicht
in 's-Gravcndeel. Aan de andere kant
van de Kil waren koeien, die ten
dode opgeschreven waren, te zien.
's-Gravendeel. dat van gas. water
leiding en elcctricïteit verstoken is. is
nagenoeg geheel ondergelopen.
De bewoners zijn allen geëvacu
eerd, waarbij, naar men meldde, el'
zeven zouden zijn overleden.
In Wieldrecht is alleen nog de
waterleiding intact. De electricïteits-
voorziening heeft verstek laten gaan.
De in de radiotoespraak van minis
ter-president Drces aangekondigde
belasting tegemoetkomingen zullen
waarschijnlijk onder meer betrekking
hebben op rle loonbelasting, de in
komstenbelasting en dc vennoot
schapsbelasting.
Aangenomen mag worden, dat de
regering zich zal aansluiten bij het
door de Raad van Vakccntralen ge
nomen initiatief en zal bepalen, dat.
overwerk gedaan ten bate van het
Nationaal Rampenfonds, zal zijn vrij
gesteld van loonbelasting. Geld. met
overwerk verdiend, zou dus onver
kort aan het Rampenfonds ten goede
komen.
Daarnaast ligt het voor de hand.
dat aftrek zal worden verleend voor
de inkomstenbelasting en vennoot
schapsbelasting in verband met gif
ten aan het Nationaal Rampenfonds
Onder meer zou voorts worden ge
dacht aan het verlenen van even
tueel uitstel in de betaling van belas
tingschuld in verband mét giften.
Al dagenlang werd er gepoogd een
verbinding met Tholen tot stand te
brengen. Gisteravond is men daar
eindelijk in geslaagd. Want de mili
tairen. die dit werk aangepakt heb
ben, hebben onvermoeid doorgezet,
Toen de duisternis inviel, deden zij
hun werk bij grote schijnwerpers.
Want Tholen móést bereikt worden;
de situatie is daar nog steeds zeer
ernstig.
Een donkere nacht bij Pij na art.
Een zwak schijnsel komt. door de gor
dijnen van een huis op de dijk op
de plaats waar de weg naar Willem
stad naar beneden in het water
voert. Daarginds, 2.5 km verder, ligt
Willemstad Maar ondanks deze ge
ringe afstand weet niemand in het
huis. het café van Strundel, hoe het
daarginds is.
De bewoners zitten op de zolders
Enige oude huizen staan op instor
ten, doch de mensen daarvan zijn
voorlopig in veiligheid gebracht bij
anderen. Dit. hebben twee jonge man
nen verklaard, die vanmiddag door
het water wadend aan kwamen lo
pen Maar dat is dan ook hef enige
wat men van Strundel weet uit het
stadje, dat reeds zo vele malen
zwaar Is getroffen
..Zijn de pontons daar aangeko
men?" Men kan het slechts hopen,
maar men moet zich met angst in
het hart afvragen, wat in deze stik
donkere nacht een convooi van acht
pontons in het Hollandsch Diep kan
uitrichten. Om 7 uur vanvond was
het tij weer hoog en langzaam kroop
het wal er tegen de binnendijk ten
noorden van Fijnaart.
Misschien moeten wij hier ook nog
weg. zegt Van Strundel. maar voor
lopig blijft hij hier nog zitten, zoals
zo velen gedaan hebben in de vorige
nacht, doch die thans hun verknocht
heid aan huis en haard duur moeten
bekopen Want voor de tweede maal
gaan zij thans de nacht in. die
angstiger is dan elke nacht, die zij
zich kunnen herinneren.
De 73-.iarlge Van de Bogcrt uit
Zwingelstaan heeft liet nog de nacht
van Zaterdag op Zondag volgehou
den. doch toen morst hij weg. Zijn
vee had hij naar een hoger gelegen
gedeelte vervoerd, maar toen hij ver
trok. stond het water al in de boer
derij.
„Het vee zal wel verloren zijn", is
zijn oordeel. En ook" van zijn winter
tarwe en zijn aardappelen zal hij
geen profijt, meer hebben. Evenzo
staat net. met de oude Endcpocl. die
met vrouw en drie kinderen en zijn
stokoude schoonmoeder na een barre
tocht veilig in Roosendaal is aange
land.
H. Schreuders uit Khmdert werd
des nachts om drie uur gealarmeerd,
doch toen stond het water al voor
zijn deur.
Met. vrouw en kinderen is hij over
haast, vertrokken en een uur later
slond het water al twee meter hoog.
De kinderen zijn vol over het avon
tuur. Voor hen was hol grote evene
ment dat het schip „Tien Gemeten"
over de dijk in de polder is gesmeten
cn terwijl hun ouders droevig
lachend knikken storten zij hun hart
uit over hei „veule waterdat zo
plotseling het land overtroomde.
vicden in h-t Patronaatsgebouw ach
ter zijn soepkom alsof hij niets had
meegemaakt.
Toen in de nacht van 1 Februari
de stormklok m Rilland luidde, be
gaf hij zich naar de dijk Hij was
nog geen uur op pad. i,oen het water
kwam. Hij vluchtte op de zolder van
een huis, zijn vrouw en kinderen op
hun eigen zolder, dachten onderwijl
dat vader was verdronken.
De Zondag verliep, maar niemand
zag iets anders dan het venijnig klot
sende water. Om vier uur in de mid
dag stapte Weststrate het water :n.
dat ter plaatse slechts tot zijn nndd^I
reikte, maar hij keerde terug, toen
hij bijna ln een gat was gevallen.
Toen kwam er een bootje, dat hem
naar Krabbendijke bracht.
Vanochtend liep hij over de dijk
half door het water tot waar hol
dorpje Rilland ligt. Het eerste wat
hij zag was een roeiboot, met moeder
en de kinderen. Hij zwaaide en
schreeuwde... en werd opgepikt. Hij
glunderde Hij heeft, behalve zijn ge
zin. alles verloren, maar dat verdriet
komt later pas
De gpieddenen komen tot nu toe
allen uit de buurt van het station van
Rilland Bath Over een ander grool
deel van het dorp is weinig bekend
Dramatische tonelen hebben zich
afgespeeld in de overstroomde polder
ten Zuiden van de Wieldrechtse zee
dijk.
Motorvletten van de Marine cn dc
Genie deden daar reddingpogingen
en trachtten mannen, vrouwen cn
kinderen van zolders en daken af te
halen.
Dc woeste golven sloegen echter
steeds meer water in de vletten en
ten slotte was er geen hozen mi
aan.
Men slaagde er nog net in de v
woeste spoorbaan tussen Dordrecht
en Breda te bereiken en men was er
amper, of de vletten sloegen om en
zonken.
Redders en geredden hebben toen
een zware tocht gehad over de biel
zen cn de verwrongen rails van de
spoorbaan.
Van Wieldrecht uit is een hulp
colonne de worstelende mensen tege
moet g 'komen met lijnen en stokken.
Na drie uur vechten had men ein
delijk de droge grond bereikt.
(Van een onzer verslaggevers)
Ook rondom Bergen op Zoom heelt het water ernstige schade aangericht.
In de Borgvlletse Polder is de dijk ook over enige honderden meters weg
geslagen. Dit had Int gevolg dat de spoorwegverbinding tussen Bergen op
Zoom en Zuid-Beveland werd weggespoeld. Ook het wegverkeer ondervindt
hierdoor grote moeilijkheden.
In de polders rond Ossendreeht en Wocnsdreeht stonden dc boerderijen
midden in het water. Zo is de dijk rond de Geertruidapoldcr over honderden
meters weggeslagen, waardoor deze polder onderliep en de machinefabriek
Holland midden in hel wassende water kwam te staan. De gemeentelijke
bad- en zweminrichting werd overspoeld en nagenoeg volkomen vernield.
De bewoners, die vrijwel allen vol
komen door het water verrast wer
den konden met zeer veel moeite ge
red worden. Het vee is grotendeels
verloren gegaan.
Het ergste is het wel in Halsteren.
Hier sloeg de Tholcnse dijk weg over
enige honderden meters waardoor
ongeveer vijftig woningen werden
overstroomd en vele huizen instort
ten.
De slachtoffers die zich in deze
woningen bevinden, konden nog mei
gered worden. Het water kwam er zo
onverwacht en met zulk een grote snel
heid aan dat men slechts het vege
lijf kon redden door de wijk te ne
men naar de zolders. Voor zover be
kend zijn reeds een tiental slacht
offers geborgen.
Een boot met een vijftiental men
sen sloeg om Enigen wisten zich
zwemmende te redden maar ver-
scheidenen verdronken. In een kast
die wam aandrijven vond men het
stoffelijk overschot van een vrouw.
Tn takken van een drijvende boom
zat een man verward, die eveneens
verdronken was
Verder valt dc verdrinkingsdood
tc betreuren van een gezin bestaande
uit m vrouw en twee kinderen,
terwijl bovendien nog enkele kinde
ren het slachtoffer van de ramp zijn
geworden.
Het water slond honderd meter
van het gehucht Vogelenzang, zodat
de verbinding met Tholen volkomen
verbroken is.