We weten niet, hoeveel er verdronken...
Wij hebben de oude vijand
nog niet bedwongen
Koningin en prinses Wilhelmina
in het noodgebied
Dinsdag 3 Februari 1953
Pagina 5
In de polders bij Halsteren greep
de dood tientallen
Verdronken land, dat in uiterste nood verkeert
(Van een onzer speci ale verslaggevers).
Halsteren, Maandagmiddag.
Uit het hoog gelegen H-.lsLeren lopen de bewoners dikwijls even van hun
werk weg naar het punt waar de Tholenseweg in de Auvergne polder duikt
en waar he water hun een halt toeroept. Want het zijn toch hun plaats
genoten, die daar Zaterdagnacht een vreselijke dood vonden, besprongen
door de stormvloed, die, aanstormend van de Ooster-Schelde, de zware zee
dijk op vele plaatsen doorbrak en zich met vernielend geweld in het lage land
stortte. In die polders leefden hun boeren en hun landarbeiders, die alleen
maar tegen zich hadden, dat zij onder de zeespiegel woonden, een omstandig
heid, die hun nu noodlottig werd. Zij hebben gisteren, en ook nog vandaag,
langs de hoge walkanten gezocht. Zij hebben 57 doden gevonden, vrouwen,
mannen en kinderen, verkrampt in een laatste worsteling om het leven te
behouden. En zij weten, dat er nog meer kunnen worden gevonden, aan
drijvend op de wind, die landinwaarts stuwt, want niemand weet nog, hoe
veel er liggen onder het puin van hun ingestorte huizen en wanneer het wa
ter hen er uit zal spoelen.
ten er voor zulleh ze het lek kunnen
repareren. Dan is Tholen uit de ergste
nood en heeft het Zuiden drinkwater.
Boven de weg worden zuurstofcylin-
ders in een motorboot geladen. Men
zal deze hard nodig hebben.
Zo is het in de gehele Noord-West
hoek van Brabant, want naast de
Auvergne polder liggen er meer pol
ders, in een lange rij in de richting
Willemstad en Moerdijk. Ze vormen
één grote watervlakte, van verdronken
land, dat in uiterste nood verkeert.
Troosteloze watervlakte,
aangevreten dijk
Zij staren over de troosteloze water
vlakte Tn het Westen blikkert in de
felle zo.. de dijk, een gekartelde streep,
waar de zee de dijktop aanvrat. Dan is
er ineens niets meer. Daar brak de dijk
tot de voet door. En weer komt deze
gekartelde rand boven het water uit
om verder te gaan in de richting, waar
in de verte de kerken en huizen van
Tholen boven het water uitsteken.
Een armzalig stukje waterkering is
van deze massieve zeedijk overgeble
ven. Geen meter lijkt, zo van een af
stand gezien, onbeschadigd. En dat ki
lometers lang!
Hier en daar steken beven de blin
kende watervlakte de daken van en
kele kapitale boerderijen en grote
landbouwschuren uit. Die zijn nu ver
laten. Wilgen steken hun takken boven
water, onderin hangen slierten hooi en
stro, die bij het vallen van het getij
er in achter zijn gebleven. Kleine dag
lonershuisjes staan verstrooid nog
overeind. Wonderlijk gespaard geble
ven tegen de ronkende watervloed.
Maar verderop hangt een huis scheef
in het water, en staat op instorten. Een
dakraam staat open, er waait een stuk
gordijn uit.
Van wat nog overeind staat konden
de bewoners worden gered, maar-tien
tallen arbeidershuisjes werden wegge
spoeld in de nacht bij de eerste vloed
golf, later ondermijnd door het bar-
nende water en het rukken van de
storm.
Als zij nog op de zolder of op de
daken zaten, hadden de bewoners geen
kans op redding.
MOTORBOOT TE LAAT
De inwoners van Halsteren kunnen
het vertellen. Hoe verschrikkelijk die
Zondag voor de bewoners van de
Auvergne polder is geweest. Zij hebben
daar gestaan op de uiterste grens van
de weg, waar het water tot stilstand
kwam. Ze hebben gezien, hoe dappere
kerels, jongens uit Halsteren en schip
pers uit Tholen en Bergen op Zoom,
met roeiboten zich waagden op deze
opgezwiepte binnenzee, op weg naar
deze boven water uitstekende daken
om te zien of zij nog levens konden
behouden. Zij hebben óók gezien hoe
Zondagmiddag een van die dagloners
huisjes, waar een vrouw, een man en
drie kinderen op de rand van het dak
zaten, langzaam in elkaar zakte. Zij
zagen de mensen in het water worste
len, ze hadden pog hoop, dat ze, voort
gedreven door de stormwind, zouden
komen aandrijven, maar ineens waren
ze verdwenen. Roeiboten, die op weg
naar hen toe waren, zochten nog, maar
konden niets vinden.
Hadden ze maar een motorboot ge
had, dan hadden we er meer kunnen
redden, zeggen ze. Nü is die motor
boot er, goed bruikbaar, zeker, maar
voor velen te laat.
BRANDWEERAUTO MET
GILLENDE SIRENE
Ze vertellen ook het verhaal van die
wachtmeester van de rijkspolitie, die
met de brandweerauto op het eerste
alarm de polder was ingetrokken, met
gillende sirene om de slapende mensen
te waarschuwen. Maar ze stuitten op
het aanstormende water. Ze keerden
om en reden voor de aanvallende vloed
uit. Ze gingen van de wagen om vluch
tende mensen op te halen, mee te ne
men. Zo kwam een moment, dat de
wagen verder moest om niet overspoeld
te worden. Twee dappere kerels waren
in het duister nog aan het zoeken. Eén
van hen wist zich later te redden, de
ander wordt vermist. De wachtmeester
nam nog een oude man op zijn schou
ders, maar op weg naar de veiligheid
moest hij een boerderij invluchten. Op
de zolder hebben ze gezeten, urenlang.
Totdat ze door een roeiboot werden af
gehaald. Redder en geredde moesten
zelf worden gered.
Er is daar in die Auvergne polder
veel leed geleden, maar er zijn ook
prachtige staaltjes van moed en offer
vaardigheid getoond, die de mensen
stil maken. 57 slachtoffers hebben ze
gevonden, maar nog patrouilleren ze
langs de hoge kant om te zien, of er
nog meer aan komen drijven. Daar
wordt ook gezocht onder de lagen hooi
en stroo, die op die kant zijn aange
spoeld, en zijr blijven liggen bij val
lend water. In die chaos ontwaart men
een wrakke stoel, een tafel, overblijf
selen van een kast, weggespoeld uit
een ineengestort huis.
V EEC ADA VERS
OPRUIMEN
Maandagmiddag zouden vijftig mili
tairen aankomen om langs deze kant te
gaan zoeken naar slachtoffers en cada
vers van omgekomen vee. Deze laat-
sten moeten spoedig worden opge
ruimd. Over de weg vaart een roeiboot
je met technici in de richting Tholen,
want daar in het dorp, dat nog droog
ligt, maar geheel door hét water is
omgeven, heerst al drinkwater- en
voed*'-' De waterleidingbuis is
op di '.- i u.prongen. Als zc. deze
plaats k h°- n, en ze vech-
Geen carnaval
De carnavalsverenigingen van Weert,
Mierlo, Roermond, Sittard, Maastricht
en Kerkrade hebben besloten alle
feestelijkheden tot 7 Februari af te
gelasten. Zoveel mogelijk zullen zij
financiële steun geven aan het „Nat.
Rampenfonds".
Het algemeen bestuur van de carna
valsvereniging te Breda besloot de
carnavalsfeesten in Breda af te ge
lasten.
Op het ogenblik bevinden zich in
Breda plusminus 5000 evacués, waar
van er velen ondergebracht zijn in
kazernegebouwen. Getracht wordt hun
zoveel mogelijk onderdak te verlenen
bij particulieren, waarvoor de mede
werking onder de burgerij zeer groot is.
Een der gebouwen van de Chassé-
kazerne is inmiddels ontruimd voor de
ontvangst van Canadese troepen, die
komen medewerken aan de hulpver
lening.
Alle goederenzendingen
naar Don Haag
Het hoofdbestuur van het Neder
landse Rode Kruis deelt mede, dat
geen enkele zending kleding, goe
deren enz. meer aan de Ahoyhallen
in Rotterdam bezorgd kan worden,
het zij per trein, vrachtauto of welk
vervoermiddel ook. Alles wat in
gezameld is, dient te worden ge
zonden naar de intendance van het
Nederlandse Rode Kruis, Fluwelen
Burgwal 19, 's Gravenhage.
Wie heeft:
Groene erwten voor
noodgebieden
Het hoofdbestuur van het Neder
landse Rode Kruis deelt mede: de heer
Huizinga van de peulvruchtenstudie-
combinatie te Wageningen in het cen
traal Instituut voor Landbouwkundig
Onderzoek (CILO) te Wageningen
heeft beschikbaar gesteld 2000 kg
groene erwten. De heer Huizinga ver
zoekt alle boeren, handelaren en gros
siers in peulvruchten dit voorbeeld te
volgen. Zij kunnen te Wageningen (tel.
8370/2645) opgeven wat zij beschik
baar willen stellen.
Wie had er aan gedacht dat dit zou gebeuren?
Biesbos-i npoldering
een gevaar
r9
(Van
ipeciale verslaggever).
De Wieldrechtse zeedijk zal het wel
houden. Dat is de mening van de man
nen, die in de beschutting van een
schuur tegen de .binnenkant van de
dijk de gebeurtenissen van de afgelo
pen 48 uur bepraten. De Wieldrechtse
zeedijk is de laaiste begrenzing aan de
Zuidzijde van 't eiland van Dordrecht,
die de kern van het eiland moet be
schermen. Hij heet zeedijk, maar wie
zal er werkelijk ooit bij hebben stil
gestaan, dat hij die functie nog eens
metterdaad zou moeten vervullen?
In cle nacht van Zondag op Maan
dag, omstreeks kwart over trwee is
te Scheveningen het 2709 br. reg.
ton metende Franse schip „Car
thage" aan de grond gelopen. Men
seinde vannacht, dat het schip zich
dicht bij Radio Scheveningen be
vond, waarop de reddingboot van
IJmuiden uitvoer. Het bleek ech
ter, dat men Rudio Scheveningen
had aangezien voor Radio Sche
veningen te IJmuiden. Onder
stoom ligt het schip hoog op het
strand.
BUR. WATERSNOOD
van het Rode Kruis
Het hoofdbestuur van het Neder
landse Rode Kruis heeft een speciaal
bureau „Watersnood" ingesteld, dat
gevestigd is op de Princessegracht 27,
Den Haag. De leiding van dit bureau
berust bij de heer J. C. Japikse, oud
directeur van het voormalige Centraal
Distributiekantoor, die de verschillen
de activiteiten van het Nederlandse
Rode Kruis ten behoeve van de wa
tersnood coördineert. 9
Alle aanvragen voor materiële hulp
verlening komen bij dit bureau binnen
en worden ten spoedigste door de ver
schillende diensten uitgevoerd. Aan
biedingen voor materiële hulpverlening
komen eveneens bij dit bureau binnen
en worden daar gecoördineerd. De te
lefoonnummers zijn 184790, 184791 en
184792.
De zendingen kleding en andere ma
teriële goederen komen in zo grote
getale bij de intendance van het Ne
derlandse Rode Kruis binnen, dat de
Houtrusthallen in Den Haag als op
slagplaats in gebruik genomen, niet
voldoende ruimte bieden. Nu zijn de
koninklijke stallen evenals het circus
in Scheveningen en een deel van de
remise van de HTM, Fruitweg, ook
beschikbaar gesteld.
Geen Commando
Troepen omgekomen
De commandant van de Commando
Troepen Roosendaal verzoekt ons m"''e
te delen dat de berichten waarin mei-
ding wordt gemaakt van het omkomen
van mannen van zijn onderdeel be
slist onwaar zijn.
BIESBOS NU OOK
ONDERGELOPEN
Tot hun ontzetting hebben de land
bouwers van de Dordtse Biesbosch hun
prachtige polder, een gebied van 1400
a 1500 ha, gisteren toch nog verloren
zien gaan. De naast de Biesbosch ge
legen Prinsenpolder is Zondag al over
stroomd. De scheiding tussen ae Prin-
ser.polder en de Dordtse Biesbosch, een
kade, die de oude veerweg wordt ge
noemd, is nu doorgebroken, zodat het
Water uit de Prinsenpolder in de
Dordtse Biesbosch stroomt. De polder
staat blank en de schade is, evenals
overal elders op het eiland van Dord
recht, enorm. Alle polders ten Zuiden
van de Wieldrechtsezeedijk zijn nu
verloren.
DE WATERSNOOD IN ZEELAND.
Grote gedeelten der provincie zijn
met bereikbaar. In Rilluiid-Bath,
het enige punt van Zeeland, dat
bereikbaar is uit Bergen op Zoom,
is men dag en nacht nog oezig. de
bewoners per boot uit cle huizen
ie halen cu m veiligheid ie
brengen
Nu is het dan zo ver, want van hier
een paar kilometer Zuidelijk van
Dordt tot aan het Hollands Diep:
één grote vaalgrijze kolkende water
vlakte. Midden in deze waterbaaierd
de aan puin gebeukte spoordijk, die
op drie, vier plaatsen werd over
spoeld en niet bij machte was het
aandonderende water te keren. Scheef
gezakt hangen de bovenleidingen in
het water. En wat zie je verder? Al
leen maai water, water, water ja,
dat water, wij hebben het getemd, het
water, dat de vijand was van onze
lage landen het heeft zich in vaste
banen laten dringen. Honderd jaren
er. meer ervaring in de strijd met deze
vijand hebben in machtige waterbouw
werken, in bruggen en dijken, hun
neerslag gevonden en Nederland kan
met reden trots zijn: wij hebben het
water bedwongen.
En nu zijn daar onverwachts de
elementen losgebroken. Een donde
rende orkaan heeft de dijken gebeukt,
het water opgestuwd in een niets ont
ziend geweld. Nu staan de mannen in
i de beschutting van een schuur op de
Wieldrechtse zeedijk uit te zien over
t deze in één nacht tot een onheilspel
lende dreiging geworden watervlakte:
de zee is Holland binnengedrongen en
zeker als van de Wieldrechtse zeedijk,
zij weten niet, waar deze losgebroken
kracht straks de dijken zal aanvreten.
Ja, de dijk zal het wel houden; hij
ligt daar zwaar en massief. Maar zo
zo zeker zijn ze niet van de dijk, die
ginds meer Westelijk de Kil binnen
de perken moet houden.
Wie heeft er ooit aan gedacht?
Wie heeft er eigenlijk ooit aan ge
dacht, dat deze dijken nog eens zo
zouden worden aangeknaagd? De man
nen op de dijk niet. Ja, ze hebben
thuis in het kabinet nog een boek,
waarin de Sint Elisabethsvloed staat
beschreven. Het is lang geleden, in
1421, maar vraag het aan de bewoners
van deze streek, die het uitzicht heb
ben over de Biesbos en zij kunnen
er u alles van vertellen. Want thuis,
in het kabinet staat het boek, waarin
de vloed werd beschreven.
Op 1 Februari van dit jaar zijn ze
in de heel vroege ochtenduren op
wrede wijze aan dit verhaal herin
nerd: een orkaan en een springvloed.
Als toen, ruim vijfhonderd jaar ge
leden, toen de mensen yrijwel onge
wapend tegenover de elementen ston
den.
De dijken hebben het tot nu toe
gehouden, al die jaren weerstonden zij
de stormvloeden en nu, in de nacht
van 31 Januari op 1 Februari zijn al-
lerwege de gaten in de dijken gesla
gen, in de zware spoordijk, in één
machtige vloedgolf genomen, als was
het een dijkje van een kinderfort aan
het Scheveningse strand. Hier en op
tientallen plaatsen elders op de Zuid-
Hollandse eilanden.
Het wijde zware polderland is een
zee geworden. En nu zeggen de men
sen: tegen zo iets zijn de dijken niet
bestand geweest en het onderhoud
heeft te wensen overgelaten.
Verkilling is een probleem
Er is meer. De uitzonderlijk zware
storm, samenvallend met een uitzon
derlijk hoge springvloed, hebben de
aandacht gevestigd op een probleem,
waarover al geruime tijd is gediscus
sieerd dat probleem heet de Biesbos.
Dat probleem heet ook: de verzilting
van de kostbare Nederlandse bouw
grond.
De Biesbos is niet zo maar een zaak,
waarvoor watertoeristen zich mogen
interesseren. De Biesbos is ook niet
alleen maar een inpolderingsobject.
De vraag, waarover het gaat, is of
de Biesbos als reservoir ter verwer
king van het opstuwende water, al of
niet bij een storm van orkaan kracht,
al of niet bij uitzonderlijk springtij,
kan worden gemist. Wanneer het wa
ter rond Dordt enkele tientallen centi
meters zal stijgen, och, dat is niet zo
verschrikkelijk, want men kan er voor
zieningen tegen treffen. Maar wan
neer het water letterlijk de spuigaten
uitloopt en die spuigaten zijn ver
stopt in de Biesbos en in de Brielse
Maas ja. dan komt Leiden in last.
Nu staan de straten in'Dordt blank,
want de Noordendijk was niet zwaar
genoeg en niet hoog genoeg. Nu staat
de Hoekse Waard vooi een groot deel
blank cn heerst op Voorne en Putten
een noodtoestand, nu is de spoordijk
naar de Moerdijk bezweken en kolkt
de zee brak water over het
vruchtbare land. Nu wordt de zware,
_;rijze klei aangevreten en sterft boom'
ên struik. Want de zee laat zich geen
halt toeroepen: wij hebben haar niet
bedwongen, al meenden wij, dat wij er
waren.
Zeker, deze vloed, deze storm, ze
waren uitzonderlijk zwaar en op een
zo overweldigende uitbarsting van ele
mentaire natuurkracht was men te
kort verdacht, om afdoende voorzie
ningen te treffen.
Maar daarmede is het probleem niet
uit de wereld, Het probleem van de
Biesbos, van de Brielse Maas, van de
■oortwoekerende verzilting tevens. En
deze problemen, zij lopen niet parallel.
Daarom is het zo'n ingewikkelde zaak.
Op de Wieldrechtse zeedijk even ten
Zuiden van Dordt hebben wij er iets
van bespeurd. En dat was huivering
wekkend.
DUIVELAND ONDER WATER.
Luchtopname van' de overstromin
gen op Duiveland. Op het dak van
een huis, heel alleen in het onder
gelopen land, dat een drieste aan
blik geeft, zit een man, die zwaait
naaf het overvliegende toestel. Een
rubberboot is blijven steken in dat,
wat voor de ramp waarschijnlijk 'n
boomgaard is geweest.
Luchtopname ANP-foto.
Film van en voor de
noodgebieden
De Cinetone heeft de cineasten Her
man van der Horst, Bert Haanstra,
Ytze Brusse en Van Haren Noman naar
de noodgebieden gestuurd met gemo
toriseerde jollen en een eigen voedsel
pakket, om een aantal filmshots op te
nemen, waaruit een film zal worden
samengesteld, die men hoopt te gebrui
ken in de grote hulpactie voor de
slachtoffers van de gebieden.
Polygoon-Profilti heeft ook gisteren
de gehele dag met acht equipes film
opnamen gemaakt in de rampgebieden.
Een van deze equipes heeft uitsluitend
luchtopnamen gemaakt.
Uit vrijwel alle landen ter wereld
zijn telegrammen ontvangen met het
dringend verzoek filmmateriaal te
zenden. Duizenden meters film zijn
gisteren per vliegtuig verzonden, onder
meer naar Amerika, Indonesië, Cura-'
gao, Engeland en andere landen.
EEN KLEINE INFECTIE
is dikwijls het begin van langdurige,
narigheden. Zuivert open huidplekken.
met de desinfecterende
en snel genezende
Prins Bern hard morgen
ochtend terug
De koningin verliet gisterochtend
om 7.00 uur Soestdijk voor een bezoek
aan de geteisterde gebieden. Na een
koit oponthoud in Den Haag heeft zij
zich in Dordrecht ingescheept op een
vaartuig van de rijkswaterstaat. Het
eerste doel was 's Gravendeel, waar
de koningin de evacuatie aanschouw
de en gesprekken voerde met de burge
meester, een aantal dokters en de ge
troffen bevolking. Per boot ging de
tocht verder naar Numansdorp, waar
zij zich onderhield met vele evacué's,
die in een café waren ondergebracht.
In Middelhai nis, het volgende doel,
waadde de koningin met waterlaarzen
door het water om het gemeentehuis
te bereiken, waar zij zich liet voor
lichten over cle situatie. De koningin
had de bedoeling verder te varen naar
Stellendam, maar moest door tijdge
brek daarvan afzien. De kapitein van
het vaartuig wilde de verantwoorde
lijkheid niet op zich nemen in het don
ker een haven binnen te varen, waar
voortdurend boten in en uit gingen.
De koningin keerde om 19.00 uur in
Dordrecht terug en reed vandaar naar
Rotterdam, waar zij achtereenvolgens
de evacuatiecentra in het Feyenoord-
stadion en de Ahoy-hallen bezocht. In
de Ahoy-hallen sprak zij o.m. met
vluchtelingen van Schouwen en Dui
veland. Zij toonde zich zeer bewogen
met het leed van deze mensen. Om
21.00 uur gisteravond kwam zij op
Soestdijk terug. Naar alle waarschijn
lijkheid zal de koningin morgen op
nieuw de geteisterde gebieden bezoe
ken.
Prinses Wilhelmina heeft het gister
ochtend aangevangen bezoek door de
geteisterde gebieden in Zeeland voort
gezet. Met de veerboot prins Willem I
arriveerde zij 's middags in Hoedekens-
kerke. Vervolgens begaf zich zich naar
Kruiningen, Hansweert-Oost, Goes,
Wolphaartsdijk, 's Gravenpolder, Kwa-
dendamme, Driewegen, Oudelande,
's Heerenbroek en Leeuwendorp. Via
de Sloepolder ging zij vervolgens naar
Walcheren. Om half zes arriveerde zij
in Vlissingen. Via Koudekerke ging zij
naar Middelburg, waar zij de nacht
heeft doorgebracht. In alle gemeenten
onderhield zij zich met nabestaanden
van de slachtoffers, met autoriteiten
en met werklieden, die bezig zijn de
dijken te dichten of te herstellen. Van
daag gaat prinses Wilhelmina via
Veere en Kamperland naar Noord Beve
land. Ook zal zij een bezoek aan Zie-
rikzee en aan andere gemeenten op
Schouwen-Duiveland brengen.
Prins Bernhard heeft met de rege
ring telefonisch overleg gepleegd over
zijn vervroegde terugkeer. De prins zal
j terugreizen met het lijnvliegtuig van
de KLM dat Dinsdagochtend van het
{vliegveld Idlewild vertrekt. De prins
deelde mede, dat hij verscheidene af-
I spraken heeft kunnen uitstellen, zodat
j hij weer naar de Ver. Staten over
enkele weken hoopt terug te keren.
De prins zou in zijn progr emma voor
gistermiddag geen verandering bren
gen en zoals hij voornemens was de
tentoonstelling in het Metropolitan
openen.
Prins Bernhard heeft !>c v ■mnemen
j onmiddellijk na aan:; - ver-
stroomde gebiedt n t 4 te
bezoeken.