Ramp onder zelfde omstandigheden als watersnood in 1825 Overzicht rampgebied in W est-Noor d-Brabant Oostende bedreigd met het uitbreken van epidemie Helicopters redden vele geïsoleerde families Dinsdag 3 Februari 1953 Pagina 4 Ook ingedijkte zee maakt gevaren niet denkbeeldig (Van een onzer medewerkers) De voor een deel van ons land zo rampzalig geworden nacht van 31 Januari op 1 Februari kenmerkte zich door vrijwel dezeifde omstandighe den als die waaronder de stormvloed van 1825 is geschied. Ook nu werd het gevaar acuut omstreeks de maandovergang, het was springtij ien volle maan, evenals toen en weer viel een, aanvankelijk onschuldig lijkende atmosferi sche storing, welke tenslotte een uiterst gevaarlijke werd, samen met op trekkend water. Tenslotte waren ook de algemene weersomstandigheden weinig verschillend en het behoeft dan ook geen betoog, dat de bulde rende stormmacht, welke ditmaal voor Overijssel niet fataal is geworden, langs en achter de oude Zuiderzeekust, menige bewoner met zorg heeft vervuld. Vooral in deze streken leeft men dan ook intens mee met het leed van de getroffenen in het Zuiden en Westen des lands. Onberekenbare kracht van opstuwend water De vraag of een waterkerende dijk ïo sterk kan worden gemaakt, dat practisch alle gevaren zijn buitenge sloten, heeft reeds menige grote gees ten beziggehouden. Tot eer van onze technici, die zeker niet voor niets een wereldfaam hebben verworven, moet gezegd worden, dat 'deze vraag bijna met „ja" kan worden beantwoord. Misschien zelfs voor 99 procent maar helaas leidt nog steeds het ontbre kende ene procent tot nationale ram pen. Dit is de technische wetenschaps beoefenaren ook niet kwalijk te ne men, want zij laten zich natuurlijk ook niet voorstaan op de volkomen be heersing van de krachten van het heelal, doch baseren hun berekeningen op de uitzonderingstoestanden van het verleden. Doch, niemand weet, welke de uitzonderingstoestanden van de toekomst zullen zijn en zo kan er van een absolute zekerheid dan ook nim mer worden gesproken. De kracht van water, opgestuwd door stormen en orkanen, blijft in zekere zin dan ook onberekenbaar en als natuurkrachten van West of Noordwest komen opzetten, dan blijft het zaak voor de betrokken dijkinstanties om op alle gebeurlijk heden voorbereid te zijn. De Afsluitdijk hield het goed uit In de lage landen van Overijssel en ook in de Zuiderzeepolders zelf, staat het denkbeeld van storm- en dienten gevolge watergevaar tegenwoordig op de achtergrond. Maar zij, die de zorg hebben over de dijken van de Zuider zeepolders, verliezen de waakzaam heid niet uit het oog en voortdurend blijft het oog op de toestand dezer dij ken gericht. Achterwaarts in het Overijsselse land schijnt men meer verzekerd te zijn van een beheersing van de natuurkracht te allen tijde, waült hier werden de dijken afgegra ven en als zodanig niet meer onder houden omdat het onnodig schijnt, nu de afsluitdijk er is en een deel van de zee reeds werd ingepolderd. De afsluitdijk heeft het bij zijn jongste beproeving inderdaad prach tig gehouden, maar zij, die er in de rampnacht van Zaterdag op Zondag de golven tegen en overheen hebben zien slaan, zullen zich toch wel even angstig hebben afgevraagd, of een volgend ogenblik de oude Zuiderzee niet met onweerstaanbare kracht uit haar boeien zou breken. Met verzwelging van het nieuwe, welvarende polderland en zijn daar in verrezen woonoorden en van de lage landen achter de dijk, waarover in vroegere stormnachten, de noodheem- raden, in het licht van brandende pek kransen moesten waken. Duinen sloegen weg De bewoners van de Noordzeekust hebben een nacht meegemaakt, om nooit te vergeten. Zoals gezegd, ging ook thans de orkaanachtige wind ge paard met hoog water. De stand was op verscheidene punten nl. 40 cm hoger dan ooit is voorgekomen en het mag nog een wonder heten, dat de ramp bv. in het Noord-Hollandse gebied, niet nog veel groter afmetingen heeft aan genomen. De stormsnelheid bij de Shetlandse eilanden gemeten op 180 km per uur, was hier niet zo heel veel minder en het zegt iets, dat het gehele dummassief op sommige plaatsen door het opstuwende water werd wegge vaagd. Dit gebeurde bv. in Zandvoort, waar alle toegangen tot de zee ver dwenen en Noordelijker, waar het dummassief zélfs over een lengte van 20 km van de aardbodem verdween, Men stelle zich voor, en complete dui- nenreeks, eenmaal ontstaan onder ver pletterende druk van gletschcrs en nu in de tijd van een paar uren door de opdringende zee weder verzwolgen. Want, zo'n hoog en breed duinmassief is immers altijd nog wat anders, dan een dijk, welke door mensenhanden, met behulp van gevluchten zinkstuk- ken, enz. gewrocht werd. Ongeveer 250ste vloed sedert begin der jaartelling De watersnood, welke gisteren en eergisteren in de annalen van het continent is opgetekend, was ongeveer de 250ste vloed sedert het begin onzer jaartelling. Ge middeld heeft elke eeuw zo'n tien van deze natuurrampen gekend. Daar zijn eronder geweest, die in ons land op verschrikkelijke wijze hebben huisgehouden. Het begon met deKimbrische vloed een paar eeuwen vóór Chr., die vele delen van ons land van gedaante heeft doen verwisselen en rivieren van richting deed veranderen. Verder was van bijzondere betekenis de vloed van 839, tijdens welke het Flevomeer zich Noordwaarts uitbreidde en aldus Zui derzee werd. Bij deze vloed 'bereikte het water de hoogte der duinen. Ontzettend was ook de Allerheiligen vloed in 1170, toen men te Utrecht zeevis ving, het land tussen Texel, Me- demblik en Stavoren verdween en de Zuiderzee zover Oostwaarts drong, dat Kuinre aan zee kwam te liggen. Ze ven jaar later deed een nieuwe over stroming ie Dollard ontstaan en in 1421 vormde de 2e St Elisabethsvloed de Biesbosch. Bij deze vloed verdwe nen niet minder dan 72 dorpen, ter wijl 100.000 mensen ornkwamen. Op 1 November 1570! teisterde een der grootste overstromingen West- Europa van het Kanaal tot aan Jut land. Bij deze Allerheiligenvloed, die vier dagen duurde, liep het water in Noord-Holland een halve meter over de dijken, die op vele plaatsen door braken. Een groot gedeelte van Gro ningen, Friesland en bijna alle Zuid- Hollandse en Zeeuwse eilanden liepen onder water. Enkele stukken land gin gen voorgoed verloren, zoals delen van verscheidene dorpen langs de Hol landse kust, de Broodeloospolder bij Tholen en het eiland Wulpen bij Cad- zand. Zo kan men'"wkiodiek doorgaan en in 1633 telde men al de zevende Allerheiligenvloed, waarbij in Zeeland alleen reeds 360 doden waren te be treuren. Vier jaar later volgde de 5e Kerstvloed, waarbij een groot deel van Holland, Utrecht en Overijssel over stroomde, terwijl een ijsdam in de Rijn de Neder-Betuwe onder water zette. Voor onze streken spreken tot het hui dige geslacht echter meer de stormvloe den van 1775 en 1776, omdat deze het eigen woongebied niet alleen hebben geteisterd, maar ook hebben veranderd. In laatstgenoemde jaar werd in N.W. Overijssel b.v. het dorp Beulalce weg geslagen, waaraan de naam van de tegenwoordige plas, het Beulakerweide is ontleend. Hoe het in 1825 gebeurde De stormvloed van 1825 had reeds December 1824 een voorproefje geleverd van wat Februari brengen zou. Het water was toen over de dij ken geslagen en had deze aan de bin nenkant a.h.w. ondermijnd. Toen dan ook de 3e en de 4e Februari een ge weldige Westen-Z.W. wind opstak, welke, evenals tussen Zaterdag Zondag jl. naar het Noordwesten draaide, ontstond een noodtoestand en al spoedig bezweek de dijk op ver schillende plaatsen. Deze plaatsen kan men nog ten huidigen dage onderkennen als men van Zwartsluis, via Vollen- hove en Blokzijl naar Kuinre rijdt. Overal ziet men daar nog de waterkolken, welke van het ramp jaar 1825 dateren. En, hier en daar in de kop van Overijssel staan nog oude huizen, welke een merkteken dragen van het eens binnengedron gen Zuiderzeewater, waarin toen*800 personen, waarvan alleen al in Overijssel 305 om het Jeven kwa men; ook 46.000 stuks Vee gingen verloren. De gehele materiële schade, die in 1825 echter gedekt kon worden met f 6.584.000 (het herstel der dijken kostte f 1.509.297) wordt voor de ramp van deze eerste Februaridag echter ge raamd op vele tientallen miilioenen en het is verheugend, dat reeds thans door geheel ons volk een grote offer vaardigheid wordt getoond, om in deze grote materiële behoente te voorzien. Januarivloed van 1916 Tot zover onze medewerker. Velen bewaren aan de Januarivloed van 1916 nog herinneringen. Tot slot hiervan nog enkele bijzonderheden. Duizenden herinneren zich deze na tionale ramp, waarbij zestien mensen om het leven kwamen. In de middag uren van de. dertiende Januari stak een zware Noord-Westerstorm op, die het zeewater opwaarts stuwde het land in. Vooral in de Nieuwe Waterweg werd het water buitengewoon hoog opgejaagd. Van Roterdam tot Schoon hoven kwamen standen voor, hoger dan men bij mensen heugenis ooit had. Hetzelfde was het geval langs de Brielse Maas, de Oude Maas, Noord, Merwêde. Dordlsche kil. Hollands Diep en de Amer. In het algemeen hebben echter de dijken zich hier toen uitstekend geweerd, zodat rampen uitbleven on hoegenaamd geen schade erd aangericht.. Het ergste heeft van deze vloed te lijden gehad, 'i geLied rondom de Zui derzee. Ten Zuiden van Monniken dam bij voorbeeld werden tien gaten geslagen van 40 tot 60 meter, waar door het water met kracht de laagge legen polders binnenstroomde. Alles moest vluchten, er was geen houden aan. Aan alle kanten sloeg men alarm, Edam en Volcndam verkeerden in ge vaar, de West-Friese zeedijk werd be dreigd, de dijk van de Anna Paulowna- polder bij de Ewijcksluis bezweek, de zeer grote polder Waterland was één onafzienbare watervlakte, van Muiden was het grootste gedeelte overstroomd. Bij Baarn brak de Eemdijk door, ten gevolge waarvan Bunschoten en Spa ken buurg onder water kwamen te staan, ten Noord-Westen van de lijn\ Baarn^AmersfoortNijkerkHarder wijk stond alles blank, van Kampen liepen de lager gelegen straten onder. Om de stad was alles één watermassa, de omstreken van Meppel stonden blank, van Urk liep viervijfde deel on der water, en zo zou er nog veel meer te noemen zijn. Het allerergste was 40 bestand op het eiland Marken, waar zich ontzet- tonde tonelen afspoelden. Hier lieten zestien mensen het leven. Geruime tijd heeft het geduurd eer het water weer was terug gedrongen. Latc-r zijn de dijken verzwaard om te morkomen, dat andermaal zu'ik een ■amp ons volk zou treffen. Graanbeurs Rotterdam Door de ramp, die de provincies Zee land, Noord-Brabant en Zuid-Holland getroffen heeft, was de graanbeurs to taal ontwricht en konden geen note ringen worden gemaakt. Aardappelbeurs Rotterdam Door de watersnood, waardoor wordt aangenomen, dat de voorraad in Zee land en West-Brabant verloren is ge gaan, konden geen prijzen worden vastgesteld. DE OVERSTROMINGEN IN BELGIE - Ook België werd door overstromingen geteisterd, die het treinverkeer ontwrichttenen velen uit hun woningen verdreven. Vooral de kustplaatsen hadden zeer te lijden onder de storm en de springvloed. Koning Boudewijn heeft zich in de loop van Maandag naar de getroffen gebieden be geven, om de ellende in ogen schouw te nemen. Op de foto: Een straat in Oostende. ADVERTENTIE. Royaal gebaar ten bate ram Neerlands gebitsreraorging DRIE WEKEN GRATIS TANDEN POETSEN Er is in Nederland een tandpasta, die U wittere tanden geeft reeds na één enkele maal poetsen. Dat is: Castella Tandpasta. De fabrikanten hebben de gelukkige gedachte ge had, om Nederland massaal en gra tis te laten kennismaken met deze unieke tandpasta. Gedurende korte tijd zullen zij een kennismakingstube Castella Tand pasta verpakken bij ieder stuk van de nieuwe Castell a-Spécial Schoon- heidszeep. Castella-Spécial, gemaakt op een nieuwe Amerikaanse installatie (de enige in West-Europa munt uit door een schier onuitputtelijke schuim- vormingen door een romig, naar lentebloesems geurend schuim. De prijs van Castella-Spécial is 32 cent. Voor dit bedrag ontvangt men dus een stukje heerlijke, nieuwe schoon- heidszeep.en een tube Castella Tandpasta, genoeg voor drie weken. Het mag verstandig heten, zo spoedig mogelijk van dit aanbod gebruik te makende fabrikanten kunnen dit slechts zeer tijdelijk doen 1 Nieuw Vossemeer zwaar getroffen Vluchtelingen vinden gastvrij onderdak Bastogne door zeer zware sneeuwval van de buitenwereld afgesloten Belgische hulp aan Nederland ondanks eigen moeilijkhedeti (Telefonisch van onze Brusselse correspondent). De 'Belgische autoriteiten hebben gisteren met bewonderenswaardige snelheid het herstel van de geteisterde gebieden aangepakt. Reeds om half zes in de vroege ochtend was men giste ren met het leegpompen van dé ver- keerstunnel onder de Schelde te Ant werpen gereedgekomen. Wagenladingen ontsmettings middelen werden naar Oostende gezonden, waar de toestand giste ren nog zeer critïck was. Er is noch gas, noch water. De gebroken rio len, vol stadsafval, hebben ziqh in de straten met het binnenkomende water vermengd, evenals de zware olie, welke uit de reservoirs van de hotels is weggevloeid. Er dreigt hierdoor in de stad een epidemie. Zodra het water zich terugtrekt, zal er onmiddellijk gas en electriciteit kun nen worden geleverd. In het gebied van de Schelde, o.a. in de omtrek van Lillo; zijn nog ongeveer duizend personen geïsoleerd. De auto riteiten verdelen entstoffen tegen typhus. De liberale vakbonden, de socialis tische partij, evenals verschillende be stendige deputaties (d.i. dagelijkse be sturen) der provincies, hebben hulp- credieten verstrekt. Koning Boudewijn was gisteren aan de kust en te Antwerpen. De minister van Defensie, kolonel De Greef, feliciteerde de troepen, en speciaal de genieregimenten, welke al 48 uren letterlijk in de bressen staan. Twee compagnieën Belgische genie werden ter beschikking gesteld van de Nederlandse autoriteiten in Zeeland. Te Antwerpen is- zeer hard gewerkt om de sluizen te repareren, wat ge lukt is. De schade, veroorzaakt door het wegdrijven der goederen uit. de opslagplaatsen der havens, kon nog niet worden vastgesteld. Zij loopt zeker in de miilioenen. Toestand in de Ardennen verslechterd Het aantal slachtoffers in België is nog niet bekend, daar in de Ar dennen de toestand gisteren nog is verslechterd. Op sommige plaatsen ligt de sneeuw drie a vier meter hoog. Bastogne, de stad die zich zo moedig gehouden heeft tijdens het Overstroomd Is alles ten Westen van de liln OssendrechtWoensdrechtBer gen op ZoomHalsteren en Steenber gen. De weg HalsterenSteenberge,. dreigt thans 'te overstromen. Op één plaats spoelt het water reeds over deze weg. Men poogt met zakken zand een doorbraak te voorkomen. De Kruislandse polder loopt gevaar en daarom wordt op last van de burgemeester Kruisland ge ëvacueerd. Nieuw Vossemeer is reeds ge heel geëvacueerd. In Steenbergen zijn dertien lijken aan gespoeld. vermoedelijk afkomstig van slachtoffers uit Vossemeer. Verder is overstroomd het gebied ten Noorden van de Steenbergse Vliet en ten Zuiden van de Dintel en voorts alles ten Westen van de Prinslandse polder langs het Vol kerak. Deze polder zelf is echter nog in tact. Ook is overstroomd het gebied ten offensief van Von Rundstedt, is weer zwaar getroffen en volkomen van de buitenwereld afgesloten. Een installatie voor hoogspanning werd zwaar beschadigd, waardoor Bastogne in het duister is gedom peld en noch over water en noch over gas beschikt. Ook te Ulven en te Staflo.in Noord- België, is de toestand gisteravond ten gevolge van nieuwe sneeuwstormen, slecht. Honderden auto's en vrachtwa gens zijn op de wegen ingesneeuwd, de temperatuur is met vijf graden ge daald. In het algemeen echter is de situatie in België veel minder erg dan in Ne derland. De leden van de Nederlandse kolonie te Brussel en de consul-generaal te Antwerpen verzamelen goederen en levensmiddelen voor steun aan de ge troffen Nederlandse gebieden. Ook vele Belgen hebben aan de Nederlandse consulaten pakken kleren en voedings middelen afgegeven. De Sabena stelde haar post-helicopter ter beschikking van de evacuatie-autoriteiten op Goe- ree-Overflakkee. Belgische genietroe pen zijn uit West-Duitsland naar Ne derland gezonden. Nog steeds mensen op de daken Toen gistermiddag een rnarine- amphibievliegtuig tussen Oude- en Nieuwe Tonge op Goeree-Over- flakkee was geland en vergeefs probeerde een rubberboot af te leveren aan een geïsoleerde boer derij de stroom was te sterk kwam oen helicopter te hulp. De inwoners hadden zich op het dak voorlopig in veiligheid kunnen stellen. Detoestand werd' echter met het uur gevaarlijker: de boer derij was al gedeeltelijk ingestort. Een touwladder werd uit de heli copter neergelaten en na enige aarzeling waagde de zoon de lucht reis. Zijn jongere zusje en ten slotte zijn bejaarde moeder over wonnen haar vrees, waarna het drietal veilig naar Nieuwe Tonge kon worden overgebracht. De oudste zoon, die nog in de boer derij was achtergebleven, trof het min der gelukkig. Nadat de helicopter weer boven de boerderij was teruggekeerd, stapte ook hij op de touwladder. Zo onder op de touwladder kon hij be houden op de dichtstbijzijde dijk wor den afgezet. Hij kon niet aan boord worden genomen, doordat de hijsin richting onklaar was geraakt, Maar tegenover deze en vele andere geslaagde reddingspogingen staan de gevallen van slachtoffers, die nog steeds niet uit hun benarde positie zijn bevrijd en nu de vierde nacht op het dak of de zolder van hun woning te gemoet zien. Er zijn in Zeeland nog te vele bijna onder water gelopen boerderijen, waar van de bewoners vannacht waren sa mengehokt op het dak en die met de nationale vlag, beddelakens en andere tekens de aandacht van de overvlie gende toestellen poogden te trekken.' Wellicht zullen zij hun leven te dan ken hebben aan de rubberboten, die voor hen werden afgeworpen. Het is een lang niet eenvoudige taak voor de bemanning van deze vliegtui gen de rubberboten op de goede plaat- sen af te werpen. De bemanningen van al de vliegtui gen, die in de hulpverlening aan de slachtoffers van de watersnood zo'n grote rol spelen, en de talloze leden van de organisatie, die er voor zorgen, dat de vliegtuigen gereed staan om met nieuwe voorraden te vertrekken, wer ken deze dagen onder hoogspanning. Dit doen zij zonder één wanklank: zij weten wat op het spel staat. Noorden van de Dintel en de Mark, wes telijk begrensd doof de spoorlijn bil Ze- venbergsehoek tot aan het Hollands diep. Ook is ondergelopen het gebied van Hoge Zwaluwe, Wagenberg en Drim- melen en dat ten Noorden van de lijn Geertruidenberg—Waalwijk tot de Maas. De Biesbosch is geheel overstroomd. Het land van het land van Heusden en Al- tena is overstroomd ten Westen van de lijn Werkendam. Almkerk en Lussen. Er zijn enkele doorbraken bij Almkerk. Na nacht van moeizame strijd Eerst in de loop van Maandag bleek welk een omvang de ramp voor het plaatsje Nieuw Vossemeer, op de uiterste Westpunt van Brabant gelegen, heeft aangenomen. Zondag was door militaire reddingsploegen getracht contact met het dorp te krijgen, dit lukte echter niet. Eo- vendien was de telefoonverbinding ver broken. zodat geen berichten door kwa men. Na een nacht van moeizame strijd met het water slaagden de militairen' er in met boten in het dorp te komen. Gis teren konden de bewoners die zich op zolders en daken hadden weten te ber gen uit het bedreigde geBied gebracht worden. Tegen,de avond waren alle 1600 inwoners via Steenbergen verder Brabant in geëvacueerd. Door de snelheid waarmee de vloed heeft overvallen zijn vele huizen ingestort. De op twee plaatsen doorgebroken spoorbaan Lage-Zwaluwe—Den Bosch en Geertruidenberg is voorlopig hersteld, doordat daar het water kon worden ge keerd. De naast de spoorbaan gelegen verkeersweg naar Den Bosch, welke over een lengte van 20 meter was door geslagen, is thans nagenoeg vrij van wa ter. Grote hulp van militairen De eerste noden zlin door de burgerij zelf gelenigd- Geertruidenberg heeft 500 a 600 evacué's uit Hank. Voor opneming van nog een 600 evacué's wordt thans al les in gereedheid gebracht. De burgerij van dit "stadje zorgt voor de voedselvoor ziening van ongeveer 300 ingeslotenen in het noodgebied van Hank en Dussen. De militairen bereiden warme maaltij den en brengen het voedsel met pontons naar het overstroomde gebied. Hank is geheel ontruimd. Geertruidenberg heeft nagenoeg geheel blank gestaan. Het wa ter is daar reeds een heel eind gezakt. Een conservenfabriek verloor de gehele oogst, de schade van dit bedrijf wordt geschat op ongeveer f 1.000.000. In Raamsdonksveer zijn twee doden, waaronder een baby van zes we ken. Er zijn geen vermisten. De iriate- riële schade in Raamsdonksveer is aan zienlijk. Vijf en twintig huizen zijn vol ledig verwoest en ongeveer 40 huizen zijn onbewoonbaar geworden. In verza melplaatsen heeft deze gemeente onge veer 500 evacué's kunnen bergen. De sterke stroming heeft veel schade aan de openbare werken toegebracht. DE OORZAAK VAN DE RAMP Het verloop van de storm Een op een millioen gevallen Een combinatie van wind en spring tij van een hevigheid zoals maar eens op een millioen gevallen voorkomt, is verantwoordelijk voor de storm die de kusten van Nederland, Engeland en België heeft geteisterd. De storm bereikte zijn hoogtepunt boven de Noordzee juist toen het springtij in volle gang was. Het water werd met enorme kracht tegen de zuidelijke „hals", het. smalste deel van de Noordzee, geduwd. De slagen kwa men het ergst aan op de zwakste plek ken van de dijken: bij de riviermonden. De meeste schade kregen steden en dorpen, die aan de mondingen van rivieren liggen, aldus Het Vrije Volk. Hier herhaalde zich in het klein de ontwikkeling in de „hals" van de Noordzee. 16

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 3