Nood rees hoger
dan het
van
Halsteren rusten
de doden
Koningin bezoekt
s-Gravendeel
SCHEPEN
SNELLEN
TE HULP
ELLENDE HEERSTE IN
'S-GRAVENDEEL
Nog spanning in
Alblasserwaard
Hulp uit de lucht voor
verdronken eilanden
In drie provincies schreeuwt men om boten
Een spoorbaan verdween
HLLP-
GIRO 9575
DINSDAG 3 FEBRUARI 1953
DE COURANT—NIEUWS VAN DE DAG
(Van een speciale verslaggever).
BERGEN OP ZOOM, 2 Febr. -r- De nood is hoger geste
gen dan het water. In Zeeland, in Brabant, in Zuid-Holland
heersen de smart, de ellende, de tragiek. Doden, doden over
al. Doden bij tientallen in steden en dorpen, in buurtschap
pen en in polders. Doden drijven in de witte branding,
doden, gestrengeld in kale boomkruinen, doden, voorover
hangend op de daken van omspoelde huizen.
de horizon spreiden. Zwart ste
ken de daken der boerderijen er
tegen af, de boomstompen.
En daartussenin dan eindelijk
het stipje van de vlet. Autolichten
knipperen aan en uit, wijeen het
de weg naar de veilige kust. Maar
nog duurt het kwartieren, voordat
de volbeladen boot zich tegen de
dijkwand schuurt. Volbeladen:
drie oude mensen, een vrouw in
verwachting, twee kinderen, twee
echtparen, een zenuwaeht ge boe
renarbeider. En drie roeiers.
Zij strompelen de dijk op, spre
ken hees wat woorden in een
ijlings voorgehouden microfoon,
lopen, half-gedragen, de weg af
naar de luwte.
De zee bewaart vele
trieste geheimen
Dode mensen, dode kinderen en
dode dieren. Geen tientallen meer,
maar honderden. En ook honderden
vermisten, zoekgeraakten in elke
straat, in elke vlek van het over
stroomde land. Verzwolgen door
het water misschien, of toch nog
hier en daar in veiligheid ge
bracht?
Men weet het niet. Men werkt
en zwoegt en zoekt de huizen af.
Moeizaam en halstarrig. Met vele
handen, maar met weinig, te wei
nig middelen. Duizenden militai
ren zijn op de bedreigde punten
geconcentreerd. Honderden stu
denten zijn gekomen, talloze bur
gers en meisjes en vrouwen. Zy
hebben ook vandaag met vletjes
gevaren, en sloepje hier. een no
lendopje daar. Een blankwitte
boot heeft urenlang heen en weer
gedobberd tussen de weg van
Steenbergen naar St. Philipsland
en het ondergalopen Nieuw Vosse-
meer. Zestienhonderd inwoners
heeft Nieuw Vossemeer..
Voor 800 een nieuwe nacht
Achthonderd zijn er vandaag
van de zolders gehaald. Achthon
derd anderen zullen er moeten
blijven. Nóg een nacht in koude
en ontbering, met alleen wat scha
mel beddegoed, misschien een
homp droog brood.
MorgenMorgen zullen ook
zij worden geëvacueerd. Eerder
kan het niet. Er zijn geen boten.
Er zijn geen boten genoeg: één
boot op St. Philipsland; een paar
pontons en vletjes bij Rilland Bath;
één verkenningsboot, een motor-
vlet, naar Stavenisse; wat plat
boomde vaartuigen in de Halste-
rense polders. En het gaat niet
vlug. Het gaat veel te langzaam.
Maar men is van goede wil.
Tot diep in de nacht wordt er
doorgeroeid met de riemen, die
er zijn. Een marteling van tijd.
van pijnigend geduld, geduld op
een smalle dijk bij Bath, waar een
v/a gen van de NRU en een paar
militairen eenzaam staan te wacTi-
ten op de boot, die al uren is uit
gebleven.
Zoeklichten
Boven het water gloeit het
paarse schijnsel van de zoeklich
ten van de luchtmacht. Brede
bundels licht, die zioh wijd boven
Wanhoop en eenzaamheid
Vier kilometer verder: een klein
huis. Een met mensen volgepropte
kamer. Huilende mensen. Stille
mensen. Verhalen over de uren op
de zolder: een krakend dak wie
belende muren, de trage klots van
het water, het urenlange uitkijken
over het troosteloze watervlak, de
eenzaamheid, de wanhoop
Totdat de vlet kwam.
Het verhaal kan duizenden ma
len worden verteld. Duizenden
mensen, die opeengehoopt een et
maal of langer wachten op het
verlossende geluid van een langs
het dak schurend bootje. Ze zien
de cadavers langsdrijven van hun
koeien en varkens. Ze zien het
wrakhout langsspoelen van de in
elkaar gestorte Ihuizen hunner
buren.
Zo staan wij langs de dijk en
horen de verhalen. Sombere ver
tellingen over sombere dingen:
het vinden van een verdronken
vrouw, in haar armen nog het
kind geklemd, eveneens verdron
ken. De man, die in panische
vlucht voor het water zijn vrouw
naar boven draagt, struikelt, haar
laat vallen, grijpt, misgrijpt en
haar voor zijn ogen ziet verdrin
ken,
„Slechts acht"....
„Hier is het nog meegevallen,"
zegt de boer op de dijk- „Hier zijn
er maar acht verdronken."
Maar acht.Zijn vinger wijst
langs de gele molen naar het
dorpje Sint Philipsland. Een
vriendelijk dorp met net geschil
derde huizen, met ordentelijke,
witte gordijntjes tussen het rijtje
bloempotten en de vensterruiten.
Bij de eerste dijkkromming is het
beeld ook nu nog zo. Maar dan,
verderop, desolaat, vernield, ver-
(Van een onzer verslaggevers)
's-GRAYENDEEL, 2 Febr. Om halfelf vanmor
gen stapte de Koningin op de „Jan Blanken", een
schip \an de Rijkswaterstaat, om het zwaarst getrof
fen deel van Nederland, het stadjè 's-Gravendeel, dat
in diepe rouw gedompeld is om zijn meer dan 60 do
den, te bezoeken.
Een Harvai d van de Luchtmacht cirkelt laag over, als de
boot meen aan de verbrokkelde kade van het stadje. Dan
betreedt de Koningin, gekleed in een nauwsluitende bont
mantel. een hoofddoekje op en rubberlaarzen aan, de kade
van 's-Gravendeel.
Een zwijgende bevolking, waarvan de mannen de petten
afnemen, wacht haar op. In de ogen van de landsvrouwe is
duidelijk te lezen het grote medeleven met deze zwaar ge
troffen mensen. Tot de 64-jarige burgemeester Van Heesen,
die met tranen in de ogen de Koningin begroet, zegt zij:
„Leid mij rood"..
nietigdPuin en stro en wrak
hout en dode koeien en een st2r-
lachende pop tussen kapotte kisten
en een wonderlijk heel gebleven
porseleinen vaasje naast het lijk
van een poes.
Dat is St. Philipsland. Niet ge-
isoleerd, maar normaal bereikbaar
over de dijk van Steenbergen af.
Even verderop duikt die dij'k het
water in. Dan is er verder niets.
Een woeste lucht. Een zilte zee.
Hier heerst het water, onbestre-
den-souverein, grauw-grijs.
Soms, een uur lang, rustig en
kalm, met over het vlakke gelaat
wat vriendelijke, vredige rimpel
tjes. Dan plotseling weer toornig
opgezweept door een striemende
wind, waarmee hagelbuien om-
laagritselen in de spattende en
schuimende, wit-gekuifde golven.
En het water loeit en brult.
Af en toe een vliegtuig, een
straaljager, een transporttoestel,
een helieootère, die even boven de
horizont vliegen. Boven Schouwen
en Duiveland, boven Noord-Beve
land. de eilanden van de bange
geruchten. Veel slachtoffers moe
ten er zijn. Hoeveel weet niemand,
want nóg bewaart de zee haar
meest trieste geheimen
AMSTERDAM, 2 Febr. Uit
alle havens aan de Noordzeekust
zijn schepen vertrokken om de
door het water bedreigde Zeeu
wen de helpende hand te bieden.
De verschillende redersvereni-
gingen uit IJmuiden, Schevenin-
gen en Katwijk kwamen vanmid
dag in IJmuiden bijeen en men
besloot na onderling overleg een
veertigtal sahepen naar de be
dreigde gebieden in Zeeland te
zenden.
Vanavond omstreeks zeven uur
waren reeds 40 schepen uit de
IJmuidense haven met een grote
voorraad dekens, schoeisel, brood
en andere soorten levensmiddelen
aan boord naar Zeeland vertrok
ken en men verwacht, dat zij van
nacht het bedreigde gebied zullen
bereiken. Het ligt in de bedoeling,
morgen nog een zelfde aantal
schepen te sturen.
Een honderdtal vaartuigen, die
van Amsterdam op weg waren
naar Zeeland, veroorzaakten van
avond op het baanvak Zaandam
Amsterdam ernstige moeilijkhe
den. De Hembrug was nl. in het
begin van de avond meer dan een
uur geopend en na een korte on
derbreking nogmaals een uur.
Scheveningen heeft een zeven
tal botters en schokkers, die be
halve voedsel, ook nog kleding,
medicamenten en roeiboten aan
boord hebben, naar Zierikzee ge
zonden en naar het jacht Maybe"
seinde, zal het convooi, dat de
Rode-Kruisvlag in top heeft, van
nacht tegen een uur de oude
Zeeuwse stad bereiken.
Ook het Amsterdamse scheep
vaartbedrijf Gruno heeft het m.s.
„Marken", dat is uitgerust met
een honderdtal bedden by het
reddingswerk ingeschakeld, ter
wijl de N.Z.HJt.M. op verzoek van
minister Beel vier reddingsboten
ter beschikking heeft gesteld. Het
hospitaalschip „De Hoop" zou
vannacht uit Amsterdam vertrek
ken met voorlopige bestemming
Hellevoetsluis.
Uit Duitsland is een vloot van
landingsvaartuigen met Britse en
Belgische bemanningen onderweg
naar de overstroomde gebieden.
De Britten hebben dertien lan
dingsvaartuigen en drie motor
barkassen gezonden, terwijl het
Belgische leger in West.Duitsland
hieraan nog een tweetal landings
vaartuigen en vier motorbarkas
sen heeft toegevoegd. De Ameri
kanen hebben nog twee. met
amphibievaartuigen uitgeruste
compagnieën opdracht gegeven, zo
snel mogelijk naar de bedreigds
gebieden te gaan.
GISTERMIDDAG méldde zich op onze redac
tie een man. Onder de arm droeg hij een
opgerold vel papier. Op dat vel papier had hij
zijn impressies neergeworpen van hetgeen hij
zag, staande op een dijk op het ondergelopen
eiland Tholen.
Zondagmorgen vroeg was hij op weg gegaan
naar zijn zuster in Nieuw-Vossemeer. Hij heeft
haar niet bereikt. Tegen het vallen van de duis
ternis strandde hij. Zeven kilometer water
scheidde hem van de woning, waar hij had ge
hoopt zijn zuster aan te treffen. Overweldigd
door hei schouwspel rondom zich, uitte, hij zijn
emoties in een paar vluchtige krabbels.
„Ik kon het niet laten wat ik zag te tekenen,"
vertelde hij.
Wat hij zag: een onafzienbare, onstuimige wa
tervlakte, waarin honderden kadavers van
koeien, paarden en kippen, huisraad, bossen
uien en in de landbouw gebruikte rollen matten
dreven.
Verder: mannen, wie met geweld moest wor
den verhinderd in kleine bootjes de watervlakte
op te gaan om hun gezinnen te bereiken. Boven
het water uit staken hier en daar de daken van
woningen en boerderijen, waarop uit lakens en
doeken geïmproviseerde witte vlaggen in de
storm wapperden. Als de mensen uit een woning
waren gered, werd de vlag afgenomen ten teken
dat er niets meer viel te doen.
In de woningen, waarvan de tekennaar de
daken zag, bevonden zich nog mensen, maar
redding leek uitgesloten. Diep in de nacht in
Amsterdam teruggekeerdwerkte onze bezoeker
zijn schetsen uit. Eigenlijk kon hij van de teke
ning met moeite afstand doen. Alle emoties van
een verschrikkelijk etmaal waren er in neer
gelegd.
(Van een speciale verslaggever)
HALSTEREN, 3 Febr. Het
water zakt, het dodencijfer stijgt,
op de 1200 ha verdronken land
tussen Halsteren en Tholen- In de
kerk van Halsleren lagen gister
avond laat veertien doden opge
baard. Veertien doden, nog. meer
dan vijftig vermisten.
Welke gruwelijke geheimen bie
den nog de roerloze eilanden der
overspoelde boerderijen in de
zwijgzam.e, grauwe watermassa,
gegeseld door natte-sneeuw- en
hauelbuien? Het water zakt, het
dodencijfer stijgt tussen Halsteren
en Tholen.
Met het draaien en luwen van
de wind is gisteren tussen Halste
ren en Tholen een verbinding tot
stand gekomen. Waar de ver
keersweg naar het' eiland plotse
ling eindigt in het ijzig kille wa
ter, is een aanlegplaats gegroeid.
Begin- en eindpunt van de grote
motorsloep, die moeizaam haar
weg kiest tussen de rijen bomen
van het onder water staande weg
gedeelte. Een sloeD. Meer niet.
Voorbij de leeg gezogen boer
derijen- Voorbij de holle schuren
met hun wijd gapende staldeuren,
die geheimzinnig heen en weü;
bewegen op de golfslag. Voorbij
de vernield neerhangende tele
foonlijnen. waaraan dotten hooi
en stro zijn blijven haken.
Tot aan de gangboorden volge-
tast glijdt de motorboot heen en
weer. Zwijgende mannen en vrou
wen, mei de angst en de hoop m
het hart, die zich op de hoogte
gaan stellen van de toestand van
hun familieleden ginds.
Een man komt zijn jongste kind
van Tholen naar Halsteren bren
gen. De oestervisser Hein Corne-
lisse uit Tholen brengt zijn Zon
dagmiddag om twaalf uur geboren
baby naar de wal. De dokter op
Tholen had weinig hoop het
kindje nog te kunnen redden.
Hein Cornelisse's tierde kind
kwam twee maanden te vroeg ter
wereld. Een grote, bruine kist,
afgedekt met een kleurige dikke
doek, is zijn eerste wieg. Schom
melend op een boot, die opstuurt
tegen een harde Noordwester,
komt het naar de wal. Een kind,
geboren in rampspoed.
Terwijl Cornelisse (39) wacht
op de auto, die hem en zijn kind
naar het ziekenhuis van Bergen
op Zoom moet rijden, vertelt hij
ons met horten en stoten iets over
Tholen, over Oud-Vossemeer.
Scherpenisse.over al dié
kleine en grote dorpen op het
eiland Tholen-
In het hooggelegen dorpje
Tholen zelf is al'les veilig, Vijf
Halsterense gezinnen uit de pol
ders onder Tholen zijn er binnen
gevlucht. In St. Annaland werden
-de muren van het voormalige ge
meentehuis, waarin de vloed-bal
ken waren aangebracht, geheel
in elkander gedrukt. Slachtoffers
Overal staat de Koningin even
stil, praat met mensen, luistert
aandachtig naar hun angstwek
kend- wederwaardigheden. Dan
staat zij stil voor de fundamenten
van een huis, die spookachtig uit
het water omhoog steken en waar
20 mensen, de families Verdonk
en Groenenwoud, door een plot
selinge stormvlaag met huis en al
in het water terechtkwamen en
jammerlijk verdronken. Een ont
zettende ramp.
Maar er zijn er meer gesneu
veld in de strijd tegen het water.
Er zijn er meer dan 60.
Bij dokter Bijl, wiens woning
op een kleine verhoging ligt. is de
algemene observatiepost voor
zieken en invaliden ingericht.
Zwijgend gaat de Koningin naar
binnen en spreekt bemoedigende
woorden.
Overal waar de Koningin zich
laat zien komt de bevolking naar
buiten. Zwijgend en ontroerd
groeten zij hun Koningin, die over
de brokstukken van de dijk klau
tert en overal heen wil. al wordt
zij soms op haar weg belemmerd
door loslopende kalveren en vaar
zen, die geen weg meer weien en
zonder meesier ronddwalen.
De burgemeester vertelt, dat hij
sinds twee dagen geen berichten
heeft gehoord, geen krant heeft
gezien en niet weet wat er elders
is gebeurd. „Ik zal u straks een
krant geven, burgemeester, dan
kunt u het lezen Nederland is
door een ontzettende ramp ge
troffen," zegt de Koningin.
Ruim een halfuur blijft de Ko
ningin in 's-Gravendeel en wan
neer zij 11.15 uur weer scheep
gaat op de „Jan Blanken", doen
koude en verkleumde mensen
haar uitgeleide. „Leve de Ko
ningin!" roept, de burgemeester
dan roepen de mensen „Hiep-
hiep-hoera!" Zij hebben tranen in
de ogen van ontroering.
"\f
X ft -
V' S ff'
WRIJWEL ONZE GEHELE REPORTAGESTAF bevindt zich
thans in de door de ramp getroffen gebieden, om
onze lezers zo uitvoerig mogelijk verslag te doen van de
situatie en hun een beeld te geven van de veelal dramati
sche tonelen waarvan zij getuigen zijn. Op deze pagina
vindt men de indrukken van een aantal hunner.
(Van een speciale verslaggever)
DORDRECHT. 3 Febr- In
Dordrecht herneemt het leven
langzaam maar zeker z'n normale
gang. De brandweer is bezig de
ondergelopen tunnel met man en
macht uit te pompen en in de
loop van de nacht zal het verkeer
door deze tunnel weer mogelijk
zijn. Ook de fabriek van Victoria,
die grote waterschade heeft ge
had, zal vandaag weer in bedrijf
worden gesteld.
Anders is het op 's-Gravendeel.
Het vee, losgelaten, zwerft over
de verbrokkelde dijken. Varkens,
paarden en koeien rennen en
vliegen door elkaar heen. Het is
een angstwekkend gezicht.
En daartussendoor de mensen,
met hun pakjes en dekentjes on
der de ai'm. Een kind, dat de pop
stijf in de arm houdt, het enige
dat zij kon redden.
De evacuatie is in volle gang.
Rode-Kruiscolonnes bieden op
alle mogelijke gebied de helpende
hand en zo trekt de bevolking,
van 's-Gravendeel, waar diepe
rouw heerst over de meer dan
zestig doden, naar Rotterdam,
naar de Ahoy-hal en naar het
Feijenoord-stadion, waar zij alle
mogelijke hulp krijgt-
Hoe, zo vragen de 's-Graven-
delers ziclh af, hoe was het toch
mogelijk, dat het water zo plotse
ling kwam opzetten. De Trekdam
was behoorlijk beveiligd en alle
zwakke plekken waren boven
dien stevig gestopt. En toch brak
het water op Puttershoek de Myl-
polder in en sloeg over de Molen
dijk heen, waar de huizen ston
den, die er nu niet meer zijn
Het schot was raak en niets
bleef over. Het is een orkaan ge
weest, die 's Gravendeel vrijwel
van de aardbodem wegvaagde
Op de veerpont staat een meisje
tegen een anker geleund. Haar
moeder en twee zusjes zag zy
voor haar ogen verdrinken. Een
caféhouder van 's Gravendeel.
Jaap Groot, een populair man.
werd op het laatste ogenblik ge
red en stortte toen, getroffen deor
een hartverlamming neer. Coen
Mulders, een handelaar, wilde nog
even naar binnen in z'n huis en
waadde tot z'n middel in het wa
ter. Hij wilde terugkeren, bepakt
en bezakt. Maar hij keerde niet
terug. Men heeft hem vandaag
levenloos uit z'n huiskamer ge
haald.
Zo gaat de tragiek van het ver
dronken land door. Het leed is
nog niet geleden en hulp moet
worden geboden. Dag en nacht.
DE oprit naar onze trotse
Moerdijkbrug. Eén ver-
kronkeld spoor, het andere
is weggeslagen. Een verzak
te dijk in een ondergelopen
land, maar een dijk. welke
deze boer nog redding kan
brengen op zijn weg naar
het „vasteland".
Filmreportage van
AMSTERDAM, 3 Febr. De
Cinetone heeft in samenwerking
met de M.S.A. te Parijs' Maandag
de cineasten Herman van der
Horst, Bert Haanstra, Ytze Brusse
en Van Haren Noman naar de
noodgebieden gestuurd met ge
motoriseerde jollen om een groot
aantal opnamen te maken.
Hieruit zal een film worden
samengesteld, die men hoopt te
gebruiken in de grote hulpactie
voor de slachtoffers van de
watersnood.
Polygoon-Profilty vertoont van
heden af in de Nederlandse bio
scopen een uitgebreide film
reportage van de watersnood.
Acht volledig uitgeruste équipes
zijn dag en nacht in de weer ge
weest om deze reportages voor
Sliedrecht werd één enorme stal
(Van onze speciale verslaggever)
PAPENDRECHT, 2 Febr. De Alblasserwaard staat voor een
groot deel onder water. Het gat, dat in de dyk van de Noord bij
Papendrecht is geslagen, is niet meer te stoppen. Bij eb spoelt het
water kalm over de steenbestorting naar binnen, maar als 't vloed is
wordt het kalme stroompje een onhoudbare waterval, die over een
lengte van 100 meter de polder binnen dondert.
Het wordt weer een moeilijke
nacht voor de bewoners van de
Alblasserwaard, waarvan velen
ook van Zondag op Maandag geen
bed hebben gezien. Het waterop
pervlak heeft zich tot 6000 ha uit
gebreid. Vanmiddag stond het wa
ter tot Ottoland, Giessen-Nieuw-
kerk en Giessen-Ouderkerk. Eerst
dan zal de dijk kunnen worden
gedicht, als het water in de pol
ders op hetzelfde peil is als dat in
de rivier.
Sliedreclit blank
IN PAPENDRECHT achter de
dijk staat hst water een meter
hoog. Ook in Sliedrecht staan de
straten blank. De Stationstraat is
niet meer te berijden. Honderden
huizen staan in het water. Het
rusthuis, dat in het hart van deze
plaats vlak aan de dijk staat, is
sinds vanmiddag met een roeiboot
(Van een onzer verslaggevers).
DEN HAAG, 3 Febr. Zes en
dertig uren van honderden ramp.
berichten hebben niet zoveel in
druk gemaakt als een vlucht van
anderhalf uur boven het verzwol
gen land van de Zuidhollandse en
Zeeuwse eilanden en er is maar
één conclusie: de watersnood is
verschrikkelijk.
Majoor-vlieger-waarnemer S
de Jong commandant van de
transDortafdeling op liet marine
vliegkamp Valkenburg dat
thans d'ienst doet als tijdelijke ha-
sis voor hulpverlening uit de
lucht stelde ons Maandagna
middag in de gelegenheid een
operationele vlucht mee te maken
in een vracht-Dakota.
Reeds de afgekalfde kust tussen
Katwijk en Hoek van Holland gaf
uit de lucht een idee van de ont
zettende kracht, die het opge
zweepte water in de fatale nacht
tegen de duinen en dijken heeft
ontwikkeld. VoornePutten bood
een troosteloze aanblik. Uitge
strekte polders waren bedekt met
bruinachtig, nu tot rust ge
komen water.
Vele cadavers
Op de dijken liepen koeien
zielig achter elkaar, blijkbaar op
weg naar veiliger oorden. Boer
derijen stonden vaak tot het rode
dak in het water. Schuren en
stallen waren door de kracht van
het water veelal vernield. Tegen
hogere gedeelten was een massa
drijfhout, hier en daar met ca
davers er tussen, samengespoeld.
Aam de overzijde van het Ha
ringvliet boden Goeree en Över-
flakkee een nog veel troostelozer
aspect, want de oppervlakte pri
ma bouwland, die hier over
stroomd is. moet enorm zijn. Nu
de elementen verstild zijn en men
'binnen- en buitenland te maken, de ramp kan overzien, blijkt pas
duidelijk hoe catastrophaal deze
watersnood voor de Zuidholland
se en Zeeuwse eilanden wel ls.
Op Schouwen en Duiveland
steken de duinen en op vele
plaatsen doorgebroken dijken nog
boven het water uit. maar ver
der ziet men niets dan water,
waar eerst vruchtbare Iandauen
zich uitstrekten. De kern van
Zierikzee is nog droog, maar
rondom dit stadje is alles met
het dodelijke water bedekt- Dan
rijst Stavenisse op het eveneens
zwaar geteisterde eiland Tholen
aan de horizon op.
Ook Noord- en Zuid-Beveland
ziin trieste watervlakten en daar
bij vergeleken is Walcheren er
vrij goed afgekomen. Alleen de
Noordoosthoek van dit eiland
staat thans onder water, de spoor
dijk over het Sloe is vernield en
by. Rammekens toont de zeedijk
zware lidtekens. Middelburg is
echter vrij van water gebleven en
uit het Zuideliik deel van Vlis-
singen is de vloed weer wegge
trokken.
Droppings
Op dit punt aangekomen be
gint het vliegtuig te cirkelen en
op lage hoogte te vliegen. Een
drassig veld. op de hoeken ge
markeerd met witte vlaggen,
geeft aan. waar de zandzakken
gedropt kunnen worden. De com
mandant laat een bellet ie horen
en dan vliegen er twee. drie oak-
ken togeliik de open deur uit
Soldaat Aad Crama uit Leiden
is in ziin element: er wordt weer
gedropt.
D' Dakota trekt even op
maakt een tweede cirkel. Weer
gaat het belletie en opnieuw slui
ven de zandzaknakken het grote
S3t in de zijwand uit,. In de ki.'
gaat er een hoera?*ie op. want
bijna alle pakken ziin keurig
het aangegeven veld gekomen.
Sliedrecht is als een reus
achtige stal, waar duizenden
runderen worden bijeenge
bracht voor aftransport.
Twee moedige vee-redders
verdronken jammerlijk. Een
wanhopige boer ging de red
ders met een hooivork te lijf.
Hij wilde niet van zijn vee
scheiden
zijn niet te betreuren. Door in
storting van een huis nabij de
Scherpenisser haven liep zowel
St. Maartensdijk als de Oude-
landspolder onder. Het aantal
doden bleef waarschijnlijk be
perkt tot vier.
Het volkomen geïsoleerde Sta
venisse werd het zwaarste getrof
fen. Een groot aantal huizen aan
de Kerkweg werd vernield. Vol
gens niet-'bevestigde berichten
zouden er 45 slachtoffers zijn te
betreuren. Andere spreken van 70
en meer.
CADAVERS
In een bocht van de grijze wa
tervlakte bij de hoofdweg van
Halsteren naar Tholen drijft, een
steeds hoger en breder groeiende
rand van cadavers van paarden,
koeien en varkens en ook van res
ten van huisraad aan. Een schrijf
bureau, waarvan de laden open
staan. Keukengerei, dat kennelijk
onderdeel uitmaakte van een uit
zet: keurig verpakt in nog geslo
ten dozen.
Honderd meter verder spelen
kinderen op zandzakken. Ze zijn
maar enkele jaren jonger dan de
13-jarige Nellie Lanen, het enig
geredde kind van een gezin van
tien personen van Slikkeburg on
der Tholen. Haar naam staat op
de magere getypte lijsten der ge
redden.
JACOB BROOGMAN
Een school in Halsteren: jonge
.■eraleegsteis in te ruime groene
legêrjassen. Op banken, pp bed
den: ouden van dagen, kinderen,
boerenknechts. Tussen hen in Ja
cob Brooyman, baas op een grote
boerderij op de Koeveringsedijk.
Een boerderij met 41 koeien. „Ik
werd wakker, dacht, dat ik petro
leum rook. Toen het klotsen van
het water langs het bed. Greep
naar het kind. Naar de vrouw,
naar de kleren: daarna gingen we
naar de zolder. Urenlang hebben
wij daar gewacht. Toen kwam er
een tilbury, moeizaam getrokken
door tien, twintig redders. We
zijn er op gestapt. We zijn aan
land gekomen".
REDDERS
In een kamertje van het ge
meentehuis werkt onafgebroken
de militaire radiopost van de ver-
bindingstroepen. „Hallo, hier Vic
tor Jacob Ajax, Hallo, hier Victor,
Jacob, Ajax." Zij staan in directe
verbinding met Tholen. De knal
gele motor met zijspan met de
Wegenwacht jaagt als koerier op
en neer tussen het gemeentehuis
en de modderige aanlegplaats der
boten bij de hoofdweg. Technici
van de PTT rollen draden uit:
men wil trachten telefoonverbin
ding te maken tussen Tholen en
Halsteren.
De polders rondom Bergen op
Zoom stromen vol met het vee,
dat in veiligheid is gebracht. Tot
ver in de omtrek rijden de vracht
wagens van allerlei firma's en van
het leger met voorraden dekens,
kleren, voedsel, brood etc. Aan de
kop van de haven vallen op onge
regelde tijden de vissersschuiten
en binnenvaartuigen binnen uit
Yerseke. Zy vormen de enige ver
binding met Zuid-Beveland.
OESTERPVLLEN
Schipper Job Dom vertelt ons
de dreiging van beschadigde,
maar niet doorbroken dijken. Van
het succesvolle gevecht tegen de
stormlopende zee. Van volgelopen
putten oesters, die voorlopig on
verhandelbaar en natuurlijk ook
onvervoerbaar zullen zijn. Tien
tallen bewoners en tijdelijk ge-
isoleerde bezoekers van Yerseke,
die gestrand waren in Noord-
Brabant. Rubberlaarzen, broden,
zakken zand worden aan boord
gebracht.
In de vallende schemering staan
aan de rand van de waterplas de
silhouetten der wachtposten. Zy
staren uit over het grijze water,
dat reikt tot aan de horizon, dat
reik tot aan Tholen, tot aan Zuid-
Beveland, tot aan alle eilanden
van Zeeland.
uitgerust. De benedenverdieping
is ontruimd en de ouden van da
gen en zieken zijn naar de eerste
verdieping overgebracht. Ook van
de andere huizen achter de dijk
bij Sliedrecht is de benedenver
dieping ontruimd.
Een meter is het water thans
hoog, maar het zal komen tot de
plafonds van de benedenvertrek
ken. Tot 3 meter hoogte, het is
door een deskundige uitgerekend.
Giessendam staat er hetzelfde
voor. De Spoorstraat, Wilhelmi-
nastraat en Oranjestraat zijn on
dergelopen. Met scheepjes gaan ge
meentearbeiders naar de wonin
gen om huisraad en bezittingen te
halen. Op de dijk wachten de
vrouwen en kinderen.
"Waarheen, waarheen
„HET SCHOUWSPEL is troos
teloos geweest", zeggen de bewo
ners van Oud-Alblas. Molenaars
graaf en Brandwijk. En het is nog
troosteloos. Overal langs de dijken
gaan de mensen met bepakte fiet
sen. Dekens op de rug, een koffer
op de bagagedrager en tassen aan
het stuur. Ze moeten evacueren,
maar waarheen....? Velen weten
het niet.
Veewagens rijden af en aan.
Sliedrecht is vannacht gemaakt
tot de „stal" van de Alblasser
waard. 2100 runderen werden ei
verzameld, overal uit de polder
vandaan waren koeien, schapen
en varkens hierheen gebracht.
Uit Friesland, Groningen, Dren
te en Overysel komen de wagens
met het bekende rode bordje:
„Veevervoer". Zij laden de dieren
en nemen hen mee naar hun
woonplaats, waar zal worden ge
tracht hen onder te brengen.
Wagen in sloot
OUD-ALBLAS. Brandwijk
Wijngaarden zijn Zondagmiddag
en -nacht geëvacueerd. Twee men
senlevens heeft dit werk gekost.
Het waren twee mannen uit
Brandwijk, die hun leven voor de
dieren hebben gegeven. Twee
vrachten varkens haalden zij uit
het reeds overstroomde gebied.
Een derde maal vertrokken zij
uit Giessen-Ouderkerk. maar zijn
niet weergekeerd. Wagen en paard
kwamen in een sloot terecht en
ook de beide mannen kwamen in
het water om.
Amsterdammers
Vele Amsterdamse vrijwilligers
namen aan het rechtelijk red
dingswerk deel. Mannen, die nog
nooit een koeientouw in handen
hebben gehad. Zij werkten met de
polderbewoners samen, als kame
raden, en hoe
De redders vertellen wat zij
hebben meegemaakt- Het is dra
matisch. Eén boer wilde de hel
pers aan een hooivork steken,
toen zij zijn stal binnendrongen
om de dieren, die reeds met de
poten in het water stonden, te
redden. Het valt de mensen moei
lijk ''te scheiden van hofstede en
land- De redders moeten praten
en praten om de mensen mee te
krijgen. Maar dan gelukt het ook
nog niet altijd. Op een boerdew
in Wijngaarden, een plaatsje vlak
achter Sliedrecht, zit een boer
met 20 koeien. De man wilde rj>*
voor het water wijken.
DE BURGEMEESTER van
Groot Ammers had reeds vanmor
gen bevel gegeven, dat de tot zijn
gemeente behorende buurtschap
pen Graafland en Aohterland
moesten evacueren. De mensen
leven in spanning, ze zijn bang
voor het water. Maar zolang zij
het niet zien naderen slaan zij
het bevel in de wind. De café's in
Groot Ammers zyn bevolkt met
huilende vrouwen. Ze komen uit
Bleskensgraaf en Molenaarsgraaf.
De kinderen hebben zij by zich-
De bewoners van andere delen
van de Alblasserwaard hebben
hen voor hun woning zien voor
bijtrekken. maar een waarschu
wing is dat geenszins.
Nooddijk
OVERAL in de polder staan
autobussen gereed om de bewo
ners te evacueren. Militairen wer
ken aan de dijk. En met succes.
Bij Sliedrecht heeft men het ge
slagen £at door het leggen van
een nooddijk gedicht en de water
vloed is daar een halt toegeroe
pen.
De bewoners van de Alblasser
waard zijn angstig, alhoewel de
toestand minder ernstig is. Velen
zoeken evenwel een heenkomen
elders. Naar familie gaan ze en
de mensen maken van de bus
verbindingen die er zijn een dank
baar gebruik.
By Papen.drecht wordt koorts
achtig gewerkt. Er is na? geen
kans geschapen het gat geheel té
dichten. Wel heeft men de stuk
ken dijk met zandzakken afge
schermd. Het water kan komen,
maar het gat in de dijk zal althans
niet groter worden.
