De dood waart rond in polders
van Halsteren
's-GRAVENDEEL BRACHT ZWARE
TOL AAN HET WATER
„)Fe weten niethoeveel
er verdronken
Nacht als Het laatste oordeel
Starre gezichten van smartelijke
mensen
91ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Dinsdag 3 Februari 1953
Tweede Blad No. 27830
LAND IN UITERSTE NOOD!
Moed en offervaardigheid maakt mensen stil
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Halsteren, Maandagmiddag
Uit het hoog gelegen Halsteren lopen de bewoners dikwijls even van hun
werk weg naar het punt waar de Tholenseweg in de Auvergne polder duikt en
het water hun een halt toeroept. Want het zijn toch hun plaatsgenoten, die
daar Zaterdagnacht een vreselijke dood vonden, besprongen door de storm
vloed, die, aanstormend van de Ooster-Schelde, de zware zeedijk op vele
plaatsen doorbrak en zich met vernielend geweld in het lage land stortte.
In die polders leefden hun boeren en hun landarbeiders, die alleen maar tegén
zich hadden dat zij onder zeeniveau woonden, een omstandigheid, die hun nu
noodlottig werd. Zij hebben gisteren, en ook nog vandaag, langs de hoge wal
kanten gezocht. Zij hebben 57 doden gevonden, vrouwen, mannen en kinderen,
verkrampt in een laatste worsteling om het leven te behouden. En zij weten,
dat er nog meer kunnen worden gevonden, aandrijvend op de wind, die land
inwaarts stuwt.
Want niemand weet nog, hoeveel er liggen onder het puin van hun inge
storte huizen en wanneer het water hen er uit zal spoelen.
Troosteloze watervlakte
Zij staren over de troosteloze water
vlakte. In het West-en blikkert in de felle
zon de dijk, een gekartelde streep, waar
de zee de dijktop aanvrat Dan is er
ineens niets meer. Daar brak de dijk tot
de voet door. En weer komt deze gekar
telde rand boven het water uit om ver
der te gaan in de richting, waar in de
verte de kerken en huizen^ van Tholen
boven het water uitsteken.
Een armzalig stukje waterkering is
van cieze massieve zeedijk overgebleven.
Geen meter Hikt zo van een afstand
gezien onbeschadigd. En dat kilometers
lang
Hier en daar steken boven de blin
kende watervlakte de daken van enkele
kapitale boerderijen en grote landbouw-
BChuren uit. Die zijn nu verlaten.
Wilgen steken hun takken boven wa
ter. onderin hangen slierten hooi en stro,
die bij het vallen van het getij er in
achter zijn gebleven
Kleine daglonershuisjes staan ver
strooid nog overeind. Wonderlijk ge
spaard gebleven tegen de ronkende wa
tervloed. Maar verderop hangt een huis
scheef in het water, en staat op instor
ten. Een dakraam staat open, er waait
een stuk gordijn uit
Van wat nog overeind staat konden de
bewoners worden gered, maar tientallen
arbeidershuisjes werden weggespoeld in
de nacht bij de eerste vloedgolf, later
ondermijnd door het barnende water En
het rukken van de storm. Als zij nog op
de zolders of op de daken zaten, hadden
de bewoners geen kans op redding.
Worstelende mensen
De inwoners van Halsteren kunnen
vertellen, hoe verschrikkelijk die 2k>ndag
voor de bewoners van de Auvergne pol
der is geweest. Zij hebben daar gestaan
op de uiterste grens van de weg. waar
het water tot stilstand kwam. Ze hebben
gezien hoe dappere kei-els, jongens uit
Halsteren, en schippers uit Tholen en
Bergen op Zoom met roeiboten zich
waagden op deze opgezwiepte binnenzee,
op weg naar boven water uitsteken
de daken, om te zien of zij nog levens
konden behouden. Zij hebben ook gezien
hoe Zondagmiddag een van die daglo-
nershuisjes, waar een vrouw, een man
en drie kinderen op de rand van het dak
zaten, langzaam in het water zakte, Zij
zagen de mensen in het water worstelen,
ze hadden nog hoop dat ze voortgedre
ven door de stormwind, zouden komen
aandrijven maar ineens waren ze ver
dwenen. Roeiboten, die op weg naar hen
vloed uit. Ze gingen van de wagen
om vluchtende mensen op te halen,
om mee te nemen. Zo kwam een mo
ment dat de wagen verder moest om
niet overspoeld te worden. Twee dap
pere kerels waren in het duister nog
aan het zoeken. Een van hen wist zich
later te redden, de ander wordt ver
mist. De wachtmeester nam nog een
oude man op zijn schouders, maar op
weg naar de veiligheid moest hij een
boerderij invluchten. Op de zolder heb
ben ze gezeten, urenlang. Totdat ze
door een roe*; oot werden afgehaald.
Redder en geredde moesten zelf wor
den gered. Er is daar in die Auvergne
po'der veel leed geleden, maar er zijn
ook prachtige staaltjes van moed en
offervaardigheid getoond, die de men
sen stil maken.
57 slachtoffers hebben ze gevonden,
maar nog patrouilleren ze langs de hoge
kant om te zien of er nog meer aan ko
men drijven. Daar wordt ook gezocht
onder de lagen hooi en stro. die op die
kant zijn aangespoeld, en zün blijven
liggen bij vallend water.
In die chaos ontwaart men een wrak
ke stoel, een tafel, overb'yfselen van een
kast, weggespoeld uit een ineengestort
huis.
Drinkwater
en voedselgebrek
Vanmiddag zouden 50 militairen aan
komen, om langs deze kant te gaan zoe
ken naar slachtoffers en cadavers van
omgekomen vee. Deze laatsten moeten
spoedig worden opgeruimd. Over de weg
vaart een roeibootje met technici in de
richting Tholen. want daar heerst al
drinkwater- en voedselgebrek. De water-
De grote Ahoy-hal te Rotterdam is
in gereedheid gebracht voor de ont
vangst van de getroffenen uit de
overstroomde gebieden, die in
groten getale Rotterdam binnen
komen. Enorme hoeveelheden voed
sel, kleding, bedden en andere goe
deren zijn in deze hal onderge
bracht, ter leniging van de eerste
nood.
Een algemeen overzicht van de
Ahoy-hal.
Dr W. Drees:
„Terugslag in de opgang van ons volk"
toe waren, zochten nog, maar konden
niets vinden.
Hadden we maar een motorboot ge
had, dan hadden we er meer kunnen
redden, zeggen ze Nu is die motorboot
er. Goed bruikbaar, zeker, maar voor
velen te laat.
Heldenmoed
Ze vertellen ook het verhaal van die
wachtmeester van de Rijkspolitie die
met de brandweer auto op het eerste
alarm de polder was ingetrokken, met
gillende sirene om de slapende mensen
te waarschuwen, Maar ze stuitten op
het aanstormende water, ze keerden
om en reden voor de aanvallende
leidingbuis is op de duiker gesprongen.
Als ze deze plaats kunnen bereiken,
en ze vechten er voor zullen ze het lek
kunnen repareren. Dan is Tholen uit de
ergste nood en heeft het Zuiden drink
water. Boven de weg worden zuurstof-
cylinders in een motorboot geladen. Men
zal deze hard nodig hebben.
Als een felle sneeuwjacht plotseling
over de polder jaagt, en de trekken van
Tholen vervagen, blijven ze bij deze
rampplek staan. De motorboot stoot af,
want Tholen moét drinkwater hebben,
En zo is het in de gehele Noord-West
hoek van Brabant, want naast de Au
vergne po'der liggen er meer polders,
in een lange rii m de richting Willem
stad en Moerdijk. Ze vormen één grote
watervlakte, van verdronken land, dat in
uiterste nood verkeert.
Nog een triest beeld uit Zeeland.
Over een loshangende spoorlijn
brengen de evacué's zichna per
boot uit de huizen te zijn gehaald,
in veiligheid.
Belasting faciliteiten
De minister-president dr W. Drees
heeft gisteravond een radiorede ge
houden, waarin hij o.a. met diepe eer
bied de slachtoffers van de waters
nood herdacht. Onze gevoelens van
medeleven gaan uit naar de nabe
staanden van die slachtoffer werden
van het watergeweld, aldus spreker.
Er is veel geleden, ook door die ont
snapt zijn aan de dood in de golven.
Het is een beklemmende gedachte hoe-
velen alles hebben moeten prijsgeven,
die, na uren op zolders of zelfs op de
daken temidden van de woedende storm,
tenslotte, op het nippertje slechts, het
vege lijf hebben kunnen redden.
Nog beklemmender is het feit, dat
anderen wellicht nog in angstige af
wachting uitzien of redding komt op
dagen. Met alle middelen van de mo
derne techniek wordt het menselijk mo
gelijke gedaan om hen op te sporen, te
bereiken en te redden. Maar reeds staan
in de overstroomde gebieden weer tal
loze boerderijen en huizen verlaten, als
eens op Walcheren en in de Wieringer-
meer.
Wü weten niet wat ervan zal blij
ven staan. En wij weten nog niet bij
benadering, hoe groot de schade ten
slotte zal blijken te zijn. Maar zeker
is zjj buitengewoon ernstig. Het ge
beurde betekent een zware terugslag
in de opgang van ons volk na de oor
log. Een opgang, die zich juist duide
lijker begon af te tekenen.
Verheugend temidden van deze ellen
de is de geest waarmee ons volk dit alles
tegemoet treedt en de daadwerkelijke
sympathie die wij van alle zijden ook
uit de Overzeese Rijksdelen en uit het
buitenland mogen ondervinden.
Overstelpend zijn de toezeggingen en'
aanbiedingen van medewerking die ons
toestromen. Er zal in deze gehandeld
worden in nauw overleg tussen de rege
ring en het Nationaal Rampenfonds,
dat de particuliere steun bundelt.
Van regeringswege is een interdepar
tementale commissie ingesteld die de
werkzaamheden van .de verschillende
Rijksorganen coördineert en het contact
met het Rampenfonds zal onderhouden.
In de Staten-Generaal hoop ik nadere
mededelingen te doen over de toestand
en over de verdere voornemens ten aan
zien van de hulpverlening, de financie
ring van het herstel en de voor de gif
ten te verlenen belastingfaciliteiten
enzovoorts.
Er is een vaste wil om gezamenlijk
de slachtoffers te helpen, om geza
menlijk weer de dijk te sluiten en wat
verwoest werd opnieuw te herstellen.
Blijve deze wil u allen bezielen als
ook verder op uw medewerking en uw
offervaardigheid een beroep wordt
gedaan!
Frankrijk leeft mee
Ook hulpactie in Brussel
(Telefonisch van onze correspondenten)
De ramp, waardoor Holland is gesla
gen, heeft in Frankrijk een diepe in
druk gemaakt, welke spontaan in aller
lei sympathie-verklaringen en aanbie
dingen tot bijstand tot uiting komt.
President Auriol heeft Koningin Ju
liana zijn warme deelneming laten be
tuigen en de Franse kardinaal mgr
Feltin kondigde aan, dat hij 3000 Ne
derlandse kinderen een onderdak zou
kunnen verschaffen. De Franse regering
heeft van haar kant onmiddellijk twee
geniebataljons, voorzien van 72 red
dingsboten, ter beschikking van Neder
land gesteld en die zullen vandaag in
Bergen op Zoom arriveren.
Ook in de Franse Senaat zijn gisteren
woorden van medeleven gesproken en
daarbij heeft minister Pleven de na
druk gelegd op de vele banden, waardoor
Frankrijk en Nederland zich vooral nu
verenigd voelen.
(Ingez. Med.-Adv.)
Rheumatische Pijnen?
Stram en stijf vóór Uw tijd?
Neem dan toch Kruschen Salts
en Jaag zo de rheumatische pijnen uit
Uw leden. Kruschens zes minerale zou
ten hebben een wonderbaarlijke aan
sporende werking op lever, nieren en
ingewanden. Als die weer met jeugdige
energie hun bloedzuiverende taak ver
richten, weet U van geen rheumatische
pijnen meer Want de oorzaak: onzui
verheden in Uw bloed worden radicaal
verwijderd, regelmatig, iedere dag
Koop vandaag Kruschen bij Uw apothe-
Ker of drogist en begin morgenochtend
die heilzame kuur.
Elect-ricifreitsvoorzsening
Zuid-Holland veilig gesteld
Het Ministerie van Economische Za
ken deelt mede. dat in de provincie
Zuid-Holland, met uitzondering van de
eilanden en het voorzieningsgebied van
God zij dank, ge zijt gered
(Van een onzer speciale verslaggevers)
's-Gravendeel heeft van alle Zuid-Hollandse gemeenten, wat het aantal
slachtoffers betreft, wel de zwaarste tol betaald. Gisterochtend zijn wij
er na een moeizame tocht in geslaagd liet bijkans geheel door het water
verzwolgen 's-Gravendeel te bereiken.
Een moeizame tocht, omdat de smalle wegen erheen vrijwel geheel ver
sperd waren door schier eindeloze kolonnes vrachtwagens, militaire auto's
en Roode Kruis ambulances. Het niet al te grote veer kon heel moeilijk
de toevloed van mensen, dieren en auto's verwerken. Onafgebroken voer
de pont over de Dordtse Kil, die practisch weer zijn normale stand heeft
bereikt. Allen, die de een of andere functie bij dit toch nog zo gebrekkige
vervoermiddel hadden, deden het uiterste om geen moment van stagnate
tot wanhoop gedreven vrouw, haar
man en haar twee kinderen verdrin
ken. Met moeite hebben buren haar
weten te verhinderen hen tot in deze
gewisse dood te volgen.
Huizen werden ondermijnd en stort
ten ineen, alle bewoners, die zich hier
tegen het watergeweld veilig waanden,
bedelvend onder brekende muren van
vallende balken. Gezinnen werden uit
elkaar gerukt en wel zo snel dat pas
tegen het ochtendgloren, toen de storm
nog maar steeds over de grauwe wate
ren loeide, de achtergebleven achterge
blevenen beseften, welk een zware en
niet te herstellen slag hen had getroffen.
Wij weten het, dat wat zich in 's Gra
vendeel heeft afgespeeld, ook in andere
plaatsen in de door de watersnood ge
teisterde streken is "ebeurd, maar hier
werden wij geconfronteerd op de och
tend van de dag waarop de storm was
,n liggen ni schrijnend contrast
koesterend zonnetje, dat aan het
idschap een mild aanzien gaf, met
.1 niet in woorden te brengen leed.
's Gravendeel voelt zich door de door
stane ellende één. Nu de redding was
[komen, wilden de bewoners zich niet
':er laten scheiden en de soldaten,
jode Kruis helpsters en de vele parti-
ilieren, die zich bij het reddingswerk
zulk een prijzenswaardige wijze van
lang niet gemakkelijke taak beb-
gekweten, toonden hiervoor begrip.
:t toegesnoerde keel hadden zij de
icuatie in dit dorp aanschouwd.
Afeer dan 60 mensen
verdronken
;Meer dan 60 mensen, aldus de officiële
I zing, hebben in 's-Gravendeel het leven
irloren. Materieel zal men veel kunnen
Srgoeden en gezien het aantal vrijwil
ligers en de gezonde hulpmiddelen twij-
Elen wij er niet aan, of men zal hierin
Kagen.
Maar machteloos staat men tegenover
ïjSt leed, ontstaan door het verlies van
■n dierbare dezer mensen. Voor wie
i nacht zich heeft gepresenteerd „Het
Jatste oordeel".
|Niet te tellen zijr. de paarden, koeien
i varkens, die een prooi van de water -
I ilf werden. De lange stoet dieren die
I. red konden worden en slechts mei. de
boven water bijna twee etmalen
[bben gestaan vormden, naast de scha-
vluchtelingen, een in en in droevig
leid..
m
