Men zoekt herkenningspunten
vergeefs
h£
Rode daken in panische
schrik bijeen
Vissersvloot verliet IJmuiden
voor evacuatie Zierikzee
Tholen en Schouwen werden
zeer zwaar getroffen
Tallozen geïsoleerd op dijken
van Goeree-Overflakkee
Evacuatie van zwaar getroffen
Noord-Brabantse gebieden
uiterst moeilijk
LEIDSCH DAGBLAD - DINSDAG 3 FEBRUARI
Vlucht over angstivekkend verdronken land
(Van onze speciale verslaggever)
ET verjaagde water heeft wraak genomen!
Midden in een orkaannacht is het brullend teruggekomen en heeft het
opnieuw bezit genomen van de gebieden, waar het door zwoegende, onver
zettelijke Nederlanders was uitgejaagd in een strijd op leven en dood. Zonder
zich te storen aan alle overwinningsvreugde van zijn tegenstanders, heeft het
zijn monsterachtige onberekenbaarheid getoond en opnieuw dood en ellende
gebracht aan een groot deel van ons land. De mens is teruggedrongen in zijn
positie van nietige speelbal der elementen en in de overstroomde gebieden
van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant klinkt momenteel alleen het
lugubere zege-rumoer van Hollands erfvijand.
Van een vliegtuig uit hebben wij het resultaat van de overstromingen gezien
en ergens hoog in de lucht boven die ontzettende watermassa's hebben wij
eens te meer ingezien, hoe betrekkelijk tenslotte al onze zegepralen zijn. Diep
onder de indruk van al die intens-tragische gebeurtenissen, die zich in zo
betrekkelijk korte tijd over de gebieden beneden ons hadden voltrokken, heb
ben wij omlaag gestaard zonder een woord te zeggen. En toen wij tenslotte,
na onze vliegtocht boven de rampgebieden, op het vliegveld Valkenburg uit
de „De Havilland-Domini" vantde Kon. Luchtmacht stapten, was het alsof die
ene stem namens ons allen klonk. Die stem, die opmerkte: „hoe krijgen ze ooit
al dat water er weer uit?"......
Zwaar geteisterd
Noord-Beveland
Wie de Noordzeekust van boven af be
ziet, krijgt de indruk dat er een enorme
bolldozer aan het werk is geweest, die
precies langs een liniaal van Noord naar
Zuid een geweldige hap duinen uit onze
natuurlijke zeewering heeft weggevreten.
Nu lijkt de zee een rustig, onschuldig
diertje, dat vriendelijk ook eens een
kijkje komt nemen naar de verwoestin
gen. die zijn aangericht. Maar het is dat
zelfde onschuldig-ruisende wezen, dat
zich enkele dagen geleden als een vraat
zuchtig monster op die duinen heeft ge
worpen, uit de oorlog overgebleven bun
kers die te zwaar waren gebouwd om
zo maar even te slopen als kaarten
huisjes in elkaar heeft doen storten,
stukken beton en basaltkeien heeft weg
gezogen, alsof het dingen zonder enig
soortelijk gewicht waren, en terloops en
kele schepen bij Scheveningen en
Terheyden op het strand heeft gezet
alsof het lucifersdoosjes waren. Maar
dat is allemaal nog maar een kleinig
heid. vergeleken bij hetgeen ten Zuiden
Van de Waterweg te zien is!
Goed. de schade aan de kust is enorm
en wie de slag hier heeft moeten op
vangen, zal er zeker evenzeer door zijn
geschokt als alle andere slachtoffers,
waar dan ook. Maar het is niet weg te
cijferen dat de grote klappen nog
grotere klappen elders zijn gevallen.
Daarvoor zijn reeds Voorne en Goeree
de zichtbare bewijzen. Plaatsen waar
eens mensen woonden en gelukkig wa
ren, velden waar vruchtbare gewassen
de grond uitschoten en weilanden, waar
in koeien rustig grazend rondliepen, zijn
plotseling herschapen in grote meren,
waar hier en daar een groepje bomen of
een boerenschuur uit oprijst. En waar
de wegen iets hoger liggen, zodat zij
niet helemaal door het water overspoeld
werden, liggen nu lange, vettig-grijze
glibberbanen, zo nu en dan onderbro
ken op plaatsen, waar het water een heel
stuk van de dijk domweg opzy heeft
gedrukt. Het is een triest gezicht het
angstig bijeengedreven vee op de stuk
ken intact gebleven dijk te zien staan,
zielig gelaten hun verder lot afwach
tend.
Nog steeds mensen in nood.
Er ging een schok van ontroering
door de opvarenden van ons kleine
kistje toen wij mensen zagen.
Mensen, die eindelijk na lange uren
angstig wachten een rubberboot die
door vliegtuigen van Luchtmacht, Ma
rine en KLM in grote hoeveelheden
worden' „gedropt" boven de rampge
bieden hadden kunnen bemachti
gen, en nu, met vrijwel niets anders
dan de herinnering aan een angst
wekkend avontuur, als een klont el
lende langs de daken van wat eens
hun huizen waren, voeren.
Op weg naar een plaats, vanwaar men
hen zou kunnen vervoeren naar een
warm bed en een beetje rust. Want
Noord Beveland, hun kleine stukje va
derland, is verdronken. Dit eiland is
inderdaad wel een van de ergst getrof
fen gebieden. Het is één grote water
massa, waar boven uit de daken steken
als om aan te geven dat hier toch heus
mensen hebben gewoond. Mensen, die
nu in motorsloepen en in de kleine fel
gele rubberboten worden geëvacueerd, en
een laatste moedeloze blik werpen
op een klein kerkje, dat iets hoger is
gebouwd en daarom nu als een dwaas
achterblijfsel van een vroegere tijd bo
ven de grauwe golven uitsteekt.
Hier en daar ligt nog een stuk dijk
boven water uit. En wie een bijzonder
goed voorstellingsvermogen bezit, zou
zich wellicht de omtrekken van dit klei
ne Zeeuwse stukje grond voor de geest
kunnen toveren. Maar wie daarover
niet beschikt, komt niet verder dan tot
een ruwe schets, die nooit klaar komt
rintw Meif I
RESTAURANT
„INDEN VERGULDEN TURK"
VOOR UW ZAKEN-LUNCH
NAAR „DE TURK"
Twee paarden ergens op een weg
op Walcheren, temidden van de
vloed, verlaten en waarschijnlijk
verloren. Deze opname -werd uit de
lucht gemaakt door een Engelse
fotograaf, die met een vliegtuig uil
Londen voor een vlucht ovei
Walcheren was opgestegen.
- v (Luchtfoto ANP)
omdat men tenslotten iet meer weet
naar welke kant van de rode daken men
nu het verdere verloop van de dijk moet
denken
Noord Beveland is ondergegaan in
deze gigantische slag. waarin het water
voor de zoveelste maal weer eens over
winnaar is geweest.
Ier: Zuid Beveland, Schouwen en
Duiveland, Tholen. En overal dat
zelfde trieste beeld van verloren ge-
gane bezittingen, van vee op dijken,
en helaas van ook nog steeds mensen
op droge stukken, in angstige af
wachting van hun redding!
Soms heeft het water al iets van
zijn geheimen prijs gegeven en is het
al weer zover gezakt, dat een vernie
tigd huis te zien komt. of een aantal
verdronken dieren.
In het Zuid-West Brabantse land
zoekt men ook tevergeefs naar her
kenningspunten. De kaart geeft aan
welke namen men aan een aantal
als in panische schrik byeengevluch-
te rode daken moet geven, maar
dat is vaak alles. En hetzelfde beeld
blyft het landschap beheersen, Over-
flakkee, de Hoekse Waard, Beyerland.
Ergens staat een schoolgebouw, waar
nog honderden vluchtelingen op hun
redding wachten: de hemel prijzend
voor het feit, dat z(j voorlopig gebor
gen zijn, maar niet eerder gerust vóór
zij werkelijk vaste grond onder de
voeten zullen hebben
Eindelijk weer normaal
leven
Het is bijna een verademing als Per
nis, en daarachter Vlaardingen, zicht
baar worden. Het zonnetje geeft alles
beneden een extra fleur en daardoor
lijkt het een Paradijs na alle beklem
mende narigheid, die men zo juist heeft
gezien. En toch is ook dit niets anders
dan het normale leven dat ook zij, die
thans alles verloren hebben, nog op red
ding wachten of ergens in rubberbootjes
zwalken, tot voor enkele dagen hebben
gekend.
Ergens in het begin van dit verhaal
.schreven wij: „Hoe krijgen ze dat water
er ooit weer uit?".
Het nuchtere Hollandse verstand, dat
zich door deze ellende hoogstens even
laat beïnvloeden, en nu al weer aan het
plannen maken is, fluistert ons in, dat
dat zeker gebeuren zal. Wij twijfelen er
niet aan: het water zal ook al is het
nu nog heer en meester opnieuw
verjaagd worden. Weer zullen mensen
handen dijken dichten, polders droog
maken en verwoestingen herstellen.
Maar bij de rampzalige geschiedenissen,
die de Hollandse vaders geslacht na ge
slacht. aan hun kinderen zuilen vertellen
om hen te waarschuwen voor het water,
die onberekenbare, nooit te vertrou
wen medespeler zal een nieuwe, ver
schrikkelijke. gebeurtenis op de eerste
plaats komen: de overstroming van Fe
bruari 1953!
De Vissershaven in IJmuiden is Maandagavond en Maandagnacht voor
een belangrijk gedeelte leeggestroomd. 7 al van schepen, ongeveer 50
stuks, waaronder loggers, kotters en botterszijn spontaan ingezet om
rond 10.000 mensen uit Zierikzee en omgeving te evacueren. In enkele
uren is deze hele actie, waarbij schepen uit tal van vissersplaatsen
betrokken zijn. opgezet en reeds om kwart voor zes vertrokken de eersten
uit IJmuiden om snel hulp te kunnen bieden.
1 Enkele uren voorbereiding
Begin van consolidatie in rest van Zeeland
O
Een enigszins globaal beeld over de situatie in en om Zierikzee op bet
eiland Schouwen en Duiveland werd mogelijk, toen de gemeente-secretaris van
het zwaar gehavende stadje in de afgelopen nacht radiocontact kreeg via een
aan boord van een schip opgestelde mobilifooninstallatie van Rijkswaterstaat.
Uit diens verklaringen bleek, dat Zierikzee zwaar van het geweld van water
en wind geleden heeft, doch dat de situatie in andere plaatsen op het eiland
van eritiekere aard was. Vooral bestaat een ernstige noodtoestand in het zes
kilometer van Zierikzee gelegen dorpje Noord-Gouwe, waar de patiënten van
een ziekenhuis op de zolders zijn samengebracht om te wachten op een voor
alsnog zeer moeilijke evacuatie.
Verwarde situatie
Het aantal doden op het eiland kon
nog niet bij benadering worden geschat.
Later werd bericht, dat in Zierikzee
minstens 18 doden te betreuren zijn.
De algemene situatie is zeer verward.
Zierikzee doet, als centrum van het
Walcheren, eiland, alles om in contact met de klei-
J, nere gemeenten te komen in de in zeeën
nauwelijks hersteld herschapen polders, die tot dusverre
echter nog volkomen geïsoleerd liggen.
Op Walcheren, nauweluks hersteld In dc wSnlngen van Zlertaee stond
de zware oorlogswonden, heeft men hct wat glst|te„ tot anderhalve meter
li wel ZPPr snnpriicr tiprncr. j.jQQg
Ongeveer de helft van de boerderijen
op het eiland is volkomen verwoest. De
de oude vijand wel zeer spoedig terug
gezien. Een deel van Zeelanas tuin i;
opnieuw een prooi van de golven ge
worden. Toch was het hier dat wy ook
worden. Toch was het hier dat wij ook ,,„k hii T3rmnvprchavpn loont noe steeds
ïïmJT Süü? feest SS JS
hebben gezien. Op dat stuk Van het „iifinrt .whiïnen nni> mensen nn daken
hebben gezien. Op
eiland, dat gespaard is gebleven voor
eiland schynen nog mensen op daken
zolders van huizen en boerderijen ge-
niets aan de hand was, en de kinderen
op het pleintje van een dorpsschool
Juichten ons vrolijk toe toen wij laag
een cirkeltje draaiden boven dit stukje
normaal leven in deze poel van ellende.
En in de vrolijke armzwaaien en de
juichkreten vah deze kleine Zeeuwen lag
toch iets besloten van het aloude „Luc-
tor et Emergo". Zo goed als dat in Vlis-
singen te zien was, waar in alle straten
volop werd gewerkt om hulp aan het
andere deel van het eiland te verlenen.
Over de Westerschelde vliegend heeft
men twee rampgebieden, links en rechts
van zich. Rechts het gebied van Zeeuws
Vlaanderen, voorbij Terneuzen. dat zelfs
een vrij droge indruk maakt, maar
waaromheen de polders alle vol zijn ge
lopen. Overstekend naar Zuid Beve
land krijgt men wefcr datzelfde gevoel
hoe het mogelijk is dat dat rustige wa
ter daar beneden, zuïke vreselijke ver
woestingen heeft kunnen aanrichten.
Maar een enorm gat in de zeedijk tus
sen Ellewoutsdijk en Baarland, en een
door dat gat ergens midden in de (over
stroomde) polder geworpen veerboot,
liggen daar als bewijzen.
Waar eens de trein reed, die Walche
ren en Zuid Beveland met de rest van
Nederland verbond, 'bewegen zich nu
kleine, taaie Dukw's met materiaal en
andere hulpmiddelen voor de getroffe
nen.
Van spoorwegvervoer zal voorlopig
geen sprake kunnen zijn, want al zou
het water morgen verdwenen zijn, dan
nog zou het lange tijd duren voor de
schade aan de onderspoelde spoordijk is
hersteld.
MEER DAN 200 VERMISTJ
IN STAVENISSE?
m
Water, water
Het is moeilijk op een tocht als deze,
nog te geloven in het „Ik worstel en
kom boven". Waar men ziet is wa-
Ook de burgemeester van Tholen
heeft via een mobilifooninstallatie
contact met de buitenwereld gehad.
Hij deelde mede, dat vooral in Stave-
nisse een heel ernstige toestand
heerst. Er moeten daar zeer vele
slachtoffers gevallen zijn, doch het is
vooralsnog onmogelijk, daarover defi
nitieve berichten te krijgen. Over ge
heel Tholen blijken echter veel doden
gevallen te zijn, terwijl vrijwel geen
stukje van het eiland voor overstro
ming gespaard is gebleven.
Een kustvaartuig uit Rotterdam,
dat naar Stavenisse is vertrokken,
heeft tot gisteravond zeven uur 400
mensen aan boord genomen.
De kapitein seinde, dat vanochtend
nog vijftig mensen zijn opgenomen,
die een plaatsje in de gangboorden
kregen. Er is geen dokter aan boord
van dit schip, waarin men 200 bedden
heeft geplaatst, zodat vanmiddag bij
aankomst in Rotterdam een 12-tal
ambulance-wagens nodig is.
De kapitein vertelde nog van de
verschrikkelijke toestand in Stave
nisse. Hij noemde een getal van ver
misten van meer dan 200.
De burgemeester van Bruinisse heeft
medegedeeld, dat thans ook de bin
nendijk is doorgebroken, waardoor het
stadje is ondergelopen. Evacuatie is
dringend noodzakelijk in verband met
dreigend voedsel- en watergebrek.
Behalve in het Oostelijk gedeelte,
Maandagmiddag half drie kwam het
verzoek van de heer Ir Lienesch of de
vissersvloot zou kunnen helpen bij het
evacueren van Zierikzee en omgeving,,
waar duizenden mensen reikhalzend uit
zien naar schepen om hen naar veiliger
oorden te vervoeren. De telefoon op het
Sta'atsvissershavenbedrijf te IJmuiden
kwam direct onder hoogspanning te
staan. Contact werd gezocht met de re
dersvereniging in IJmuiden, met de
Vuurbaak in Katwijk, met rederijen en
met schippers-eigenaren. Overal brak di
rect het enthousiasme door en ook de
scheepvaart-inspectie, die natuurlijk om
de veiligheid van de bemanning en de
straks aan boord te nemen vluchtelin
gen heeft te waken, kon aan deze actie
zijn sanctie verlenen.
Een grote moeilijkheid wa« het te
kort aan zeekaarten voor het gebied
rond Zierikzee, omdat dc meeste dezer
schepen daar nooit komen en deze
(Ingez Med.-adv.)
Neem ,J' dei-
Iniectei
endo rooi
md-
Ubl.M"
-(doende
Heem tijdig
Hlontiei
waarover weinig gegevens ter beschik
king zijn, is de toestand in Zuid-Beve
land zo goed als geconsolideerd. Ierseke
kan ondanks zware schade als op-
vangstcentrum voor de grootscheepse
evacuaties dienst doen.
De toestand op Walcheren is thans Ectl luchtopname van de OVerstrO-
iets gunstiger. De aangebrachte schade jninoen ill Oude Tonge (Over-
is enorm, maar gevaar voor nieuwe
rampen schijnt er niet meer te bestaan. jiaKKeej.
(Luchtopname ANP-foto)
kaarten dus niet aan boord heeft. In
allerijl werden nog enkele kaarten bij
gewerkt en beschikbaar gesteld. En al
le moeilykheden waren opgelost, toen
de schepen in groepen van zes werden
ingedeeld, iedere groep onder aanvoe
ring van een schip, dat regelmatig in
de Zeeuwse wateren komt en op de
reis als loods fungeert.
IJmuiden schaarde zich direct achter
deze actie. Van alle kanten werden goe
deren aan boord gesleept: laarzen, klom
pen, maar ook kleding en dekking, voed
sel. kortom te veel om op te noemen,
maar alles bruikbaar voor mensen die
in nood verkeren. Diverse bedrijven
haalden uit hun magazijnen wat maar
gemist kon worden. Bakkers gaven meel
of bakten onder hoogspanning nog zo
veel mogelijk broden.
ZO KLEIN MOGELIJKE
BEMANNINGEN
Van verschillende schepen waren de
bemanningen reeds naai' hun woonplaats
vertrokken. Een enkele oproep bleek vol
doende om hen voor dit werk te vinden.
De schepen gaan uiteraard niet met vol
ledige bemanningen, doch met slechts
zoveel mensen aan boord, als voor het
varen noodzakelijk is. Des te meer ruim
te blijft daardoor beschikbaar voor het
vervoer van evacué's.
Ongeveer een vierde deel van het aan
tal schepen, dat aan deze actie deel
neemt, is Maandag vanuit IJmuiden,
binnendoor naar Vlaardingen vertrok
ken. Daar worden zij van proviand, ma
trassen, dekens en verdere benodigdhe
den voorzien om dan door te gaan naar
het in nood verkerende gebied.
Kotters, die in de loop van Maandag
in IJmuiden binnenliepen, werden
's avonds nog gelost. Hun vangsten wer
den in afzonderlijke partijen in de vis-
hal gezet en daar Dinsdagmorgen door
andere ploegen gesorteerd, alvorens in
de afslag te komen. Hierdoor werd be
reikt. dat ook deze schepen ten spoe
digste voor de hulpactie ingezet konden
worden.
GEEN VIS
Het gevolg van dit alles zal zijn, dat
er deze week in de afslag weinig plat
en fynvis verwacht kan worden. Al-
i«en de trawlers zyn te groot voor
deze expeditie en die zullen dus in be
drijf kunnen blijven. IJmuiden maakt
zich daar geen zorgen over. Hoofdzaak
is, dat straks gezegd kan worden, dat
de 10.000 mensen, die op Schouwen
rond en in Zierikzcer in nood verkeer
den, allen gered zijn.
Na aankomst in Zierikzee zullen de
grotere schepen buiten de dijken blij
ven liggen, terwijl de botters met ge
ringere diepgang, de overstroomde ge
bieden binnen zullen varen op zoek
naar mensen in nood. Die brengen zij
dan naar de grotere schepen buiten
de dijk om clan weer naar an
dere slachtoffers te gaan zoeken.
Op de KW 22 en KW 63, die ook aan
het reddingswerk zijn gaan deelne
men, hebben zich leden van de Rode-
Kniiscolonne IJmuiden-Velsen inge
scheept. zy namen materiaal en me
dicamenten mee.
Aan de hand van de beschikbare gegevens kon de waarnemend Commissaris
van de Koningin de toestand in Zuid-Holland, waarvan dc eilanden zwaar
getroffen werden, gisteravond als volgt weergeven.
GOEREE EN OVERFLAKKEE
De toestand op Goeree en Overflakkee
moet uitermate bedenkelijk heten.
Slechts een tweetal gebieden, n.l. rondom
Dirksland en rondom Ouddorp zijn nog
niet overstroomd.
waal. Voor het overige vertoont het
eiland een soortgelijk beeld als Goeree-
Overflakkee.
VOORNE-PUTTEN
Hoewel ook van Voorne-Putten een
aanzienlijk gedeelte is overstroomd
wordt hier om het behoud van een
groter gebied dan in de Hoeksche
Waard en op Flakkee zwaar gevochten.
In bepaalde gevallen heeft men zich
achter verder terug gelegen waterkerin
gen moeten terugtrekken. Waar het
mug u,. uu.«. ».»- hier tenslotte tot staan zal wor-
ook op de bovenverdiepingen van hare den ?®kracht ze"T
woningen teruggetrokken. Een zeer j dichten van de dijkgaten is met
bijzonder bezwaar by de hulpverlening j kracht aangevat.
is, dat verschillende plaatsen nagenoeg ALBLASSERWAARD
niet bereikbaar zijn.
I Van dc Alblasserwaard is het Zuid-
lïlümTS I ES"™ 8NoÓrdï„ hKenSik
vellichten. Onder de gegeven omstan- i iv,ri,.pjo-h vppI hanet er van af of het
nn^rmHrtifükVaCUatIe °P ruime schaal I grote gat in de dijk tussen Papendrecht
onvermijdelijk. en Alblasserdam zal kunnen worden
HOEKSCHE WAARD gedicht, aan welk karwei met man en
tt a J macht wordt gewerkt.
Ook de Hoeksche Waard behoort tot n.,rpir .tttït* Hnmvn
de zwaar getroffen gebieden. Op ver- OVERIG ZUID-HOLLAMI
schillende plaatsen zijn de dijken be- Op IJsselmonde en Rozenburg zijn
zweken. Een groot gedeelte van het sinds gisteren geen veranderingen van
eiland is dientengevolge ondergelopen, betekenis opgetreden, evenmin als op
Een droog gebied wordt nog aangetrof- j het eiland van Dordrecht en de Ki'im-
fen rondom Oud-Beijerland en Klaas- I penerwaard.
de overige dorpen heeft de bevol
king zich in allerijl op de dijken als-
In het Noordwesten van Brabant, waar de storm vooralsnog niet te schatten
schade heeft aangericht, wachten grote groepen en talloze geïsoleerde kleinere
groepjes op dringend noodzakelijke evacuatie, die echter door de uiterst moei-
lyke omstandigheden sterk wordt belemmerd. Een van de ergst getroffen
gebieden in deze streek is St. Pbiïipsland. Over de rampzalige situatie aldaar
schryven wy elders uitvoerig.
Beide verbindingen zlfn thans door het
water weggevaagd. Zover liep het water
daardoor nog Oostelijk het land In, dat
thans het ongeveer tien kilometer land
inwaarts gelegen plaatsje Kruisland
ernstig wordt bedreigd. Als voorzorgs
maatregel werd de bevolking van deze
plaats geëvacueerd.
Steenbergen ligt door deze gang van
zaken zelf droog als een vooruitgescho
ven veilige post aan de rand van het in
een enorme zee herschapen Noord-
Westelijke Brabant. Ook Dinteloord ten
Noordoosten van Steenbergen. Is droog
gebleven ondanks het feit, dat in .de
directe nabijheid reeds Zaterdagavond
i ernstige dijkdoorbraken plaats vonden.
Steenbergen is in de afgelopen dagen
overstroomd door evacué's uit St. Phi-
lipsland. Aanvankelijk bleef het daartoe
beperkt, doordat de getroffenen uit de
rest van de omgeving volkomen waren
geïsoleerd. Heroieke pogingen werden
gedaan, om deze geïsoleerde gebieden Ie
bereiken met kleine bootjes, doch het
bleek onmogelijk. Later, toen de beschik
king was verkregen over een motorboot,
kon het grootste deel van Vossemeer
worden weggevoerd.
Intussen zijn alle pogingen om de
Noord-Zuid lopende wegen tussen Hal
steren en Steenbergen te behouden, be
langrijk voor de afvoer van de getrof
fenen, mislukt.