St Philipsland: een verlaten woestenij
De waterwolf besprong de lage landen
Giften van een kwartje tot
een millioen «ulden
Hulpverlening zoveel mogelijk
in vaste banen geleid
TWEEDE BLAD - PAGINA 4
DE BREDASCHE COURANT
DINSDAG 3 FEBRUARI 195S
Troosteloze beelden in uren van rampspoed. In de
ondergelopen straten van Maassluis wordt een oud
moedertje in veiligheid gebracht. De Pleinweg in
Rotterdam-Zuid bood op Zondagochtend deze onge
wone aanblik. De grote Rijksweg naar de Moerdijk
ten Zuiden van Dordrecht was onzichtbaar gewor
den, alleen de wegwijzer gaf nog enig houvast. In
Raamsdonksveer, waar het water meer dan een
meter hoog stond, sleurde de stroom een hooiberg
mee. En in Katwijk bekeken voorbijgangers treurig
de ravage, die de woeste zee op hun boulevard had
aangericht.. Op het Begijnhof te Dordrecht ten slotte
was de roeiboot hel aangewezen vervoermiddel.
'Nog honderden in gevangenis
„Water" opgesloten
(Van onze speciale verslaggever).
ST PHILIPSLAND, Maandagmiddag
St Philipsland, zich minder met het water verbonden voelend sinds het geen eiland
meer is, is geheel verdronken. Door zes gaten, die de stormvloed in de zware zeedijk
sloeg of het een slap zanddammctje was, stroomde het water binnen en in een uur was
het gehele schiereiland een wild golvende binnenzee, alles vernielend wat haar in de weg
kwam. De zee sloeg gaten in de huizenstraatjes van het vriendelijke dorpje St Philipsland.
Talrijke woningen waren niet bestand tegen het geweld. Zij stortten in elkaar en alleen
wat steenklompen steken boven het water uit. En in de polder staan als wankele eilandjes
nog boven water de kapitale boerderijen en landbouwschuren. De meestcn konden tot
gistermiddag toe nog niet worden bereikt. Honderden volwassenen en kinderen zitten nog
op de zolders, reikhalzend uitziend naar verlossing uit de nood. Hebben zij nog eten en
drinkwater? Hoe lang zal de boerderij nog bestand zijn tegen het ondermijnende water?
Zy weten het niet, maar bij het tramhuisje op de dijk ligt een motorboot en zijn reeds
militairen aangekomen om hel reddingswerk aan te vangen.
I vrouw stevig onder de arm genomen en hij
luistert geduldig naar het verhaal, dat zij
hem vertelt van die ongeluksnacht toen zij,
I wakker wordend, uit haar bed in het ijs-
koude zeewater stapte dat haar huisje bin-
i nenstroomde. Hij zal haar even veilig naar
de autobus brengen, Daar benedendijics ligt
St Philipsland en men staat onwillekeurig
even stil om die lugubere vernieling, die het
opgezweepte water in dit dorpje verrichtte,
in zich op te nemen. Want de vloedgolf
heeft hier huisgehouden op een wijze, die
het hardste mens een brok in de keel jaagt.
De huisjes staan tot over de kozijnen in
het water. Hier en daar staan ramen open
en ziet men het meubilair in de kamers
ronddrijven. De schilderijen hangen nog aan
de wand, een pendule staat nog op de
schoorsteen. De wind jaagt de gordijnen
fladderend naar buiten. Houten schuurtjes
zijn in elkaar geslagen en in hoeken, waar
al dat wegdrijvende wrakhout zich kon ver
zamelen en op de deining van het water
schuivend en krakend door elkaar wart,
ziet men verloren gaan wat nog geen twee
etmalen geleden nog tot een nette inboedel
oehoorde. Hier en daar zijn gapingen tussen
de huizen ontstaan en wijzen boven het
water uitstekende ruwe steenklompen aan
dat hier een huis heeft gestaan, dat het ge
weld van het water te machtig werd. Zo
kan men door het dorp lopen over de Oost-
dijk, die als een oase van droogte in het
water ligt.
Tussen de huizen zwerft hier en daar een
roeibootje met een jongen of een meisje
er in. Oliegoed en waterlaarzen hebben zij
aan Zij bomen de roeiboot voort tot ze bij
een open raam komen en stappen naar
binnen. Zij geven uit de woonkamer aan wat
zij maar vinden dat de moeite waard is
gered te worden na die eerste overhaaste
vlucht in de vroege Zondagmorgen.
In een hoek
Achter de huizen aan de Oostdük, onder
de wind, hebben water en storm samenge
dreven wat uit de huizen werd gespoeld.
Tussen wrakhout van loodsjes en varkens
hokken dry/t, merkwaardig genoeg, een
ledikant rond waarvan het bed is opgemaakt
of geen geweld het hier heeft gebracht. Op
het hoofdkussen ligt een opengeslagen boek.
Hulp onderweg
Die tocht naar het schiereiland door de
Brabantse Noordwesthoek ging niet over een
weg met rozen. Verscheidene wegen bleken
dood te lopen in ondergelopen land, maar
via Steenbergen kon de dijk worden be
reikt die naar SI Philipsland voert en over
•grote gedeelten tussen ondergelopen polders
doorloopt. Steenbergen, als opvangcentrum
aangewezen, davert van leven en bedrijvig
heid. Op het gemeentehuis is het een komen
en gaan van autoriteiten, die besprekingen
voeren en orders uitvaardigen. In de straten
hopen zich mèt het uur meer militaire auto's
en colonnes op. Soldaten wachten op orders.
En als we toestemming krijgen de dijk naar
het verdronken schiereiland op te rijden,
begint een zes kilometer lange weg die op
elke honderd meter herinnert aan de ramp
die zich nog bezig is te voltrekken. Wel is
de hulp, spontaan geboden, algemeen Auto
bussen van de Gelderse Tramwegen ont
moeten we, overvol met ouden van dagen en
kinderen, mensen die uit het dorpje St
Philipsland worden afgevoerd naar een on
bekende maar veilige bestemming. Vracht
auto's en personenauto's, volgeladen met in
derhaast samengeraapte bezittingen in een
laken geknoopt, volgen elkaar op. Koppels
angstig loeiende koeien dreigen de weg te
versperren. Maar ook veeauto's komt men
tegen volgeladen met koeien, die men uit
het water heeft kunnen redden of langs de
dijken zwervend heeft aangetroffen. En als
we dan de dijk teneinde gereden zijn, met
links van de weg steeds maar geïnundeerd
land en geïsoleerde boerderijen, waar aller
lei geïmproviseerde vlotjes voor de ramen
liggen waarop huisraad wordt geladen. Ten
slotte verliest de weg zich in het water.
Anna -Jacoba, vanwaar men kan oversteken
naar Duiveland, is onbereikbaar. Want het
gehele schiereiland is water geworden.
Verlaten dorp
Bij het tramstationnetje staan wat auto
bussen en vrachttrucks. Over hel, modderige
dijkje komen soldaten aan, die koffers en
kisten sjouwen of gebukt gaan onder in toe-
geknoopte lakens geborgen linnengoed en
kledingstukken. Een ander heelt een oude
Daarnaast ligt het reeds wanstaltig opge
blazen cadaver van een roodbonte koe. Wat
verderop ligt een half stukgeslagen linnen
kast waaruit linnengoed puilt. Kinderspeel
goed en klompen dryven in de nabijheid.
Tafels en stoelen liggen door elkaar, ge
kraakt en gebroken.
Niet te bereiken hoeven
Achter een van de huisjes op de dijk, be
schut tegen de sneeuwjacht die uit een lood
zware lucht losbreekt, staan een sergeant-
majoor en enige genie-soldaten uit te
kijken over de binnenzee. Onder aan de dijk
ligt een motorbootje met twee kleumende
soldaten er in. Zij wachten op drie plat
bodems, die de motorboot zal slepen.
Vanmorgen zyn ze over het woelige water
naar de Hermanhocve gevaren, die daar
midden in de polder op drie kilometer af
stand ligt als een oriënteringspunt in de zee.
Twee grote boerdcryen, waar de bewoners
nog op de zolders zitten en op hulp wach
ten. Ze hebben de boerderijen tot op hon
derd meter kunnen naderen. Toen liep de
boot vast en moesten ze terug. Het water
was te veel gezakt. Tien volwassenen en vier
kinderen zitten daar al twee dagen byeen.
steeds in angst verkerend wanneer hun toe
vlucht door het opgejaagde water zal wor
den stukgeranseld. Zoals zij in de verte
hebben zien gebeuren met andere boerde-
ryen. Als dat gebeurt verliezen zij onher
roepelijk het leven. Met die wetenschap
leven ze al twee etmalen.
De militairen zijn teruggekeerd. Het heeft
geen zin om nog eens te gaan. Het is te
ondiep en met roeiboten is het onbegonnen
werk. Ze kunnen niet op tegen de harde
wind.
Maar er is hun een gids beloofd, een boe
renknecht die de omgeving van de hoeven
goed kent en de motorboot door het water
kan loodsen waar de sloten liggen.
Het is vier uur in de middag. De zon, die
uit een sneeuwoui is losgekomen, staat al
1 laag. Ongeduldig wachten zij op de gids.
Zes kilometer varen, heen en terug en nog
anderhalf uur licht. Het moet gauw ge
beuren of die op de hoeven gaan weer een
angstige nacht in.
In Anna Jacoba
In Anna Jacoba aan het andere eind van
hei schiereiland zitten tweehonderd mensen
nog in de gevangenis, die water heet, opge-
I sloten. Ze zullen van de landzijde moeten
worden gered. Maar die weg over het water
I is lang. En er liggen zoveel boerderijen in
j de polder"waar de nood hoog is. Als we naar
onze auto teruggaan, wordt juist weer een
bus vol evacués geladen om te worden af-
j gevoerd- Er wordt niet gehold of geklaagd.
Zelfs de oude mensen praten nuchter over
wat zij nog hebben kunnen redden, al is het
niet veel. Nu, na anderhalve dag. zijn ze
het er mee eens, dat ze naar veiliger oorden
worden gebracht. Misschien dat de reactie
komt als ze hun benen onder een andermans
tafel moeten steken. Want daar ver weg ligt
immers eén overstroomd dorp, waaraan het
water steeds schade toebrengt. In dat dorp
hebben zij gewoond van hun prille jeugd af.
Als we in de avond weer Brabant inrijden,
daveren over de grote wegen lange colonnes
militaire vrachtwagens naar het Westen. Zij
zijn geladen met vlotten, platboomvaartui-
I gen, motorboten, levensmiddelen en ander
Hulp door overwerk
Het ministerie van sociale zaken en volks
gezondheid maakt in verband met de natio
nale ramp het volgende bekend:
Ingevolge de Arbeidswet 1919 is voor
arbeiders van 16 jaar en ouder vergunning
verleend om in ondernemingen, waarin
werkzaamheden worden verricht ter voor
ziening in de behoeften der getroffen ge
bieden eventuele steunacties hieronder
begrepen langer te werken en wel tot
het maximale aantal uren. dat krachtens
de Arbeidswet bij vergunning kan worden
toegestaan.
Deze 3lgemene vergunning geldt tot en
met Zaterdag 14 Februari.
De mijmndustrieraad heeft in telegram- j
men aan de minister van economische zaken
en aan de Commissaris der Koningin in de
provincie Limburg meegedeeld, dat hij zal
bevorderen, dat op Zaterdag 7 Februari in
de mijnen twee uur extra zal worden ge
werkt. Het loon en de meerproöuctie over
deze uren zal geheel worden afgestaan aan
de getroffen landgenoten.
Het personeel van Philips, dat 25.000 men
sen omvat, heeft het besluit genomen om
in de komende week twee uren over te
werken ten behoeve van de slachtoffers van
de ramp. De resultaten, verkregen uit deze
extra arbeid, zal Philips voor de hulpver
lening bestemmen.
O
Het Nationaal Rampenfonds heeft 1.000.000 toegewezen gekregen als
bijdrage van de georganiseerde Nederlandse landbouw en de georga
niseerde Nederlandse zuivelbereiding, ter leniging van de nood in de
door de stormramp getroffen gebieden. Een van onze grootste internatio
nale bedrijven stelde een half millioen beschikbaar. De Unilever schonk
een kwart millioen, de N.V. Philips 100.000, evenals de A.K.U. Verder
kwamen van andere bedrijven giften binnen en een overstelpende
stroom van bijdragen, variërende van 25 ct tot enige tientallen guldens.
Inzamelingen in
6.000 stuks, ter
de bedrijven
De Nederlandse Bioscoopbond en de
stichting Bio-Vacantie-Oord schonken
100.000. Reeds draait het eerste film-
nieuws van de ramp in de bioscopen en
tot en met' 12 Februari wordt in alle bio
scopen gecollecteerd.
De Nederlandse meelimporteurs hebben
Met de ervaring van nauwelyks één dag
hard werken aan de hulpverlening voor de
door de overstroming getroffen gebieden en
dank zij voortdurend overleg en nauwe sa-
menwerking tussen de particuliere en over-
heidsinstantïes is sinds gisteren ii. de orga-
rampzondag" werd het allengs duidelijk,
dat coördinatie in soepele, maar zo efficient
mogelijke vorm dringend gewenst was.
Daarom werd besloten de volgende regeling
te treffen:
l""'".""""""1'- fc'""-"" Financiële en materiële hulp loopt over
j msatic van de bijstand, welke op allerlei het Rode Kruis. De intendance aan de Flu-
gebied wordt verleend, reeds een soepel welen Burgwal in Den Haag regelt de in-
'erkende coördinatie gebracht.
Vanzelfsprekend kon in de eerste uren
van de ramp alleen maar worden gesproken
van een chaotische toestand, waarin, hoe
snel ook ieder, die helpen kon, reageerde,
geen lijn viel te ontdekken en waarover in
de verste verte geen overzicht was te krij
gen.
welen Burgwal in Den Haag regelt de in
zameling en de distributie van kleding enz.
De Nederlandse territoriaal bevelhebber
regelt de militaire bystand.
De beschikbaarstelling van vaartuigen re
gelt de directeur-generaal van Verkeer, ir
H. van Galen Last.
Huisvesting is in de eerste plaats een ge
meentelijke aangelegenheid, waarbij de
Zo heerste er in de eerste uren na het be- plaatselijke evacuatie-commissie en zo
kend worden van de vreselijke gevolgen
I de rampzalige storm een uit medeleven en
barmhartigheid voortspruitende bedrijvig
heid. die ontroerde en herinneringen opriep
aan de tijd van de bombardementen op
Rotterdam, Den Haag en andere steden in
Nederland, toen de burgers elkaar zo prach
tig bijstonden. Maar in de loop van de
materiaal. Voorop rijden radio-wagens. Van
andere kanten komen particuliere vracht
auto's aanzetten, volgeladen met zandzak
ken, rijshout en kruiwagens.
Maar wie, zoals wij, de zes gaten in rle
zeedijk van St Philipsland heeft gezien,
gaten van 70 tot 300 meter, wie heeft gezien
ünfwa» binnenzijde af- j zaamheden aan waterkeringen met de daar-
kolft, zodat de kruin soms met meer dan 5ij behorende mankracht,
enkele decimeters breed is. vraagt zich af j Veevcrvoer is voorlopig een zaak. die
.vat bi ei aan nog lean worden gedaan. Het plaatselijk wordt geregeld. Zonodig zal de
Z1i fi. lfs 0 voI'tomcn hopeloos uit. De provinciale voedselcommissaris leiding ge-
vloed heelt zijn werk zo grondig gedaan dat I ven in overleg met de minister van Land-
herstel een onbegonnen werk schynl. ibouw, Visserij en Voedselvoorziening.
dig de provinciale evacuatie-commissaris
het centrale punt is. Het Rode Kruis of
Oranje Kruis heeft met de huisvesting geen
rechtstreekse bemoeienis.
De Rijks Verkeers Inspectie regelt het
Wegvervoer.
Militaire vervoersbystand loopt over de
territoriale bevelhebbers te 's-Hertogen-
bosch voor Noord-Brabant, in Den Haag
voor Zuid-Holland en te Middelburg voor
Zeeland
De Voedselvoorziening ressorteert uiter
aard onder het ministerie van Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening. Acute hulp
wordt door het Rode Kruis verleend met zo
nodig de bijstand van zgn. voedselteams
van de landmacht.
In nauwe samenwerking met de Generale
hun bezit aan jutezakken,
beschikking gesteld.
De Algemene Nederlandse Bouw Be-
drijfsbond staat f 10.000 af; de directie
van de Hoogovens 50.000. Onder het per
soneel van dit bedrijf wordt een inzame
ling georganiseerd.
De georganiseerde textiel- en confectie-
industrie heeft gecoördineerd hulp aan
geboden aan de regering.
De ondernemingsraad van de A.K.U.
besloot aan de werknemers aan te bevelen
ten behoeve van het Rampenfonds afstand
te doen van acht uur loon of 4 °/o van het
maandsalaris Enige personeelsfondsen
van de A.K.U. hebben eveneens bijdragen
toegezegd.
Het personeel van Van der Heem N.V.
heeft zich bereid verklaard, een dag loon
af te staan. De directie legt er een even
groot bedrag bij.
Het hoofdbestuur van het N.V.V. heeft
25.000 beschikbaar gesteld. De mogelijk
heid, dit bedrag te verhogen wordt be
sproken.
Het Nederlands Bijbelgenootschap stelt
bijbels beschikbaar. Bijbels kunnen wor
den aangevraagd bij en gezonden naar het
Bijbelhuis te Amsterdam.
Het hoofdbestuur van de Nederlandse
Associatie van Accountants heeft de mi
nister van Financiën verzocht, voor giften
aan het Nationaal Rampenfonds belas-
tingfacililciten toe tc staan.
Voor hen. die goederen afslaan, geven
ter zake kundigen de volgende aanwijzin
gen: ieder paar schoenen thuis met een
knoop aan elkaar binden, zorgen dat pa
ren kousen en sokken bij elkaar blijven,
jas. broek en vest van een costuum met
een touw door de knoopsgaten aan elkaar
binden (niet met lussen)
Gevallen van in nood verkerende die
ren kunnen worden doorgegeven aan het
hoofdbestuur van de Ned. Ver tot Be
scherming van Dieren, tel. 112755 in Den
Haag. Deze vereniging doet op dieren
vrienden een beroep om financiële hulp.
giro 25685. De algemene Nederlandse
Pluimveeteeltvereniging te Utrecht vraagt
aan haar leden medewerking om gedupeer
de pluimveehouders van levend materiaal
te voorzien. Aanmeldingen en aanvragen:
Schillerlaan 13, Utrecht.
Prinses Wilhelmina
in Kloosterzande
Gisterochtend omstreeks kwart voor twaalf
is Prinses Wilhelmina in Kloosterzande
aangekomen voor een bezoek aan het ge
teisterde gebied.