„LUCTOR ET EMERGO"
Hoe liet verjaagde water wraak nam
Zuiaar geteisterde gebieden liggen
omgeslagen
BINNENGEKOMEN GIFTEN
thans de leuze van heel ons volh
ZWARE TERUGSLAG IN DE OPGANG
HAAGSCHE COURANT Dinsdag 3 FeEruarï 1953 Pagina S
VLUCHT BOVEN VERDRONKEN LAND
l
(Van een onzer verslaggevers)
LJET verjaagde water heeft wraak genomen. Midden in een orkaan-nacht is het brul
lend teruggekomen en heeft het opnieuw bezit genomen van de gebieden, waar
het door zwoegende, onverzettelijke Nederlanders was uitgejaagd in een strijd op leven
en dood. Zonder zich te storen aan alle overwinningsvreugde van zijn tegenstanders
heeft het zijn monsterachtige onberekenbaarheid getoond en opnieuw dood en ellende
gebracht aan een groot deel van ons land. De mens is teruggedrongen in zijn positie
van nietige speelbal der elementen en in de overstroomde gebieden van Zuid-Holland,
Zeeland en Noord-Brabant klinkt momenteel alleen het lugubere zege-rumoer van Hol
lands erfvijand. Van een vliegtuig uit hebben wij het resultaat van de overstromingen
gezien en ergens hoog in de lucht boven die ontzettende watermassa's hebben wij eens
te meer ingezien hoe betrekkelijk tenslotte al onze zegepralen zijn. Diep onder de in
druk van al die intens-tragische gebeurtenissen, die zich in zo betrekkelijk korte tijd
over de gebieden beneden ons hadden voltrokken, hebben wij omlaag gestaard zonder
een woord te zeggen. En toen wij tenslotte, na onze vliegtocht boven de rampgebieden,
op het vliegveld Valkenburg uit de „De Havilland-Domini" van de Koninklijke Lucht
macht stapten, was het, alsof die ene stem namens ons allen klonk. De stem, die zacht
opmerkte: „Hoe krijgen ze ooit al dat water er weer uit?"
Dui.
als tloor een
weggevreten
bulldozer
Wie de Noordzeekust van boven af bezietkrijgt de indruk,
dat er een enorme bulldozer aan het werk is geweest, die
•precies langs een liniaal van Noord naar Zuid een enorme hap
duinen uit onze natuurlijke zeewering heeft weggevreten. Nu
lijkt de zee een rustig onschuldig diertje, dat vriendelijk
ruisend ook eens een kijkje komt nemen naar de verwoestin
gen die zijn aangericht. Maar het is datzelfde onschuldig-
ruisende wezen, dat zich enkele dagen geleden als een vraat
zuchtig monster op die duinen heeft geworpen, uit de oorlog
overgebleven bunkers, die te zwaar waren gebouwd om zo
maar even te slopen als kaartenhuisjes in elkaar heeft laten
storten, stukken beton en basaltkeien heeft weggezogen alsof
het dingen zonder enig soortelijk gewicht waren en terloops
enkele schepen bij Scheveningen en Terheyden op het
strand heeft gezet, alsof het lucifersdoosjes waren.
Mensen en vee op
de dijken
Maar dat is allemaal nog maar
een kleinigheid, vergeleken bij het
geen ten Zuiden van de Water
weg te zien is. Goed, de schade aan
de kust is enorm en wie de slag
hier heeft moeten opvangen, zal er
zeker eveneens door z0n geschokt
als alle andere slachtoffers, waar
dan ook.
Maar het is niet weg te cijferen,
dat de grote klappen, nog grotere
klappen elders zijn gevallen. Daar
voor zijn Voorne en Goeree de
zichtbare bewijzen. Plaatsen waar
eens mensen woonden en gelukkig
waren, velden waar vruchtbare
gewassen de grond uit schoten en
weilanden, waar koeien rustig
grazend rondliepen zijn plotseling
herschapen in grote meren, waar
hier en daar een groepje bomen
of een boerenschuur uit oprijst.
En waar de wegen iets hoger la
gen, zodat zij niet helemaal door
het water overspoeld werden, lig
gen nu lange, vettig-grijze glibber-
banen, zo nu en dan onderbroken
op plaatsen, waar het water een
heel stuk van de dijk domweg op
zij heeft gedrukt. Het is een triest
gezicht, het angstig bijeengedreven
vee op de stukken intact geble
ven dijk te zien staan, zielig-gela-
ten zijn verder lot afwachtend...
Verdronken Noord-Beveland
Er ging een schok van ontroe
ring door ons kleine kistje, toen
wij mensen zagen. Mensen, die
eindelijk na lange uren angstig
wachten een rubberboot, die
door vliegtuigen van Lucht
macht, Marine en K.L.M. in grote
hoeveelheden worden gedropt bo
ven de rampgebieden, hadden kun
nen bemachtigen en nu, met vrij
wel niets anders dan de herinne
ring aan een angstwekkend avon
tuur, als een klont ellende langs
de daken van wat eens hun huizen
waren, voeren. Op weg naar een
plaats, vanwaar men hen zou
kunnen vervoeren naar een warm
bed en een beetje rust.
Want Noord-Beveland, hun
kleine stukje vaderland, is
verdronken. Dit eiland is in
derdaad wel een van de ergst
getroffen gebieden. Het is een
grote watermassa, waarboven
uit de daken steken als om
aan te geven, dat hier toch
heus mensen hebben gewoond.
Mensen, die nu in motorsloe
pen en de kleine felgele rub
berboten worden geëvacueerd
en een laatste, moedeloze blik
werpen op een klein kerkje,
dat iets hoger was gebouwd en
daarom nu als een dwaas ach-
terblijfsel van een vroegere
tijd boven de grauwe golven
uitsteekt.
Hier en daar ligt nog een stuk
dijk boven water uit en wie een
bijzonder goed voorstellingsvermo
gen bezit, zou zich wellicht de om
trekken van dit kleine Zeeuwse
stukje grond voor de geest kun
nen toveren. Maar wie daarover
niet beschikt komt niet verder dan
tot een ruwe schets, die nooit
klaar komt omdat men tenslotte
niet meer weet, naar welke kant
van de rode daken men nu het
verdere verloop van de dijk moet
denken. Noord-Beveland is onder
gegaan in deze gigantische slag,
waarin het water voor de zoveel
ste maal weer eens overwinnaar
is geweest.
Walcheren* oude vijand terug
Walcheren, nauwelijks hersteld
van de zware oorlogswonden, heeft
zjjn oude vijand wel weer zeer
spoedig teruggezien. Een deel van
„Zeelands tuin'' is opnieuw een I
prooi van de golven geworden. I
Toch was het hier, dat wij ook een j
symbool van de onverzettelijkheid
van de Zeeuwen hebben gezien. Op
dat stuk van het eiland, dat ge-
spaard is gebleven voor deze ramp,
draaiden de molens alsof er niets
aan de hand was en de kinderen op
het pleintje van een dorpsschool
juichten ons vrolijk toe. toen wy
laag een cirkeltje draaiden boven
dit stukje normaal leven in deze
poel van ellende. En in de vro
lijke armzwaaien en de juichkre
ten van deze kleine Zeeuwen lag
toch iets besloten van het aloude
„Luctqr et Emergo". Zo goed als
dat in Vlissingen te zien was. waar
in alle straten volop werd gewerkt
om hulp aan het andere deel van
het eiland te verlenen.
Veerboot in de polder
Over de Westerschelde vliegend
heeft men twee rampgebieden
links en rechts van zich. "Rechts
het gebied van Zeeuws Vlaanderen
voorbij Ter neuzen, dat zelf een vrij
droge indruk maakte, maar waar
omheen de polders alle vol zijn ge
lopen. Overstekend naar Zuid-
Beveland krijgt men weer datzelf
de gevoel hoe het mogelijk is, dat
Zo ziet Duiveland er uit de lucht
uit: een eindeloze watervlakte met
hier en daar een rijtje huizen er
bovenuit stekend.
Luchtopname A.N.PJ
dat rustige water daar beneden
zulke vreselijke verwoestingen
heeft kunnen aanrichten.
Maar een enorm gat in de zee
dijk tussen EUewoutsdyk en Baar
land en een door dat gat ergens
midden in de (overstroomde) pol
der geworpen veerboot liggen daar
als bewyzen.
Waar eens de trein reed, die
Walcheren en Zuid-Beveland met
de rest van Nederland verbond,
zwoegen zich nu kleine, taaie
Dukw's met materiaal en andere
hulpmiddelen voor de getroffenen
door het water. Van spoorwegver
voer zal voorlopig geen sprake
kunnen zijn, want al zou het water
morgen verdwenen zijn, dan nog
zal het lange tijd duren voor de
schade aan de onderspoelde spoor
dijk is hersteld.
Hoe komt dal water weg
Het is moeilijk op een tocht als
deze nog te geloven in het .,lk
worstel en kom boven". Waar men
kijkt is water, op Zuid-Beveland.
op Schouwen en Duiveland, op
Tholen. En overal datzelfde trieste
beeld van verloren gegane bezittin
gen, van vee op dyken en helaas
ook nog steeds van mensen op
kleine droge stukken, in angstige
afwachting van hun redding. Soms
heeft het water al iets van zijn
geheimen prys gegeven en is
het al weer zover gezakt, dat
een vernietigd huis te zien komt
ol een aantal verdronken dieren.
In het Zuidwest Brabantse land
zoekt men ook tevergeefs naar
herkenningspunten. De kaart geeft
aan welke namen men aan een
aantal, als in panische schrik bij-
eengevluchte rode daken moet
geven, maar dat is vaak alles. En
hetzelfde beeld blijft het landschap
beheersen, over Flakkee, de Hoek-
sche Waard, Beyerland. Ergens
slaat een schoolgebouw, waar nog.
17EN onzer verslaggevers
■*-' is gistermiddag met
een vliegtuig van de Lucht
macht op Valkenburg opge
stegen en heeft een vlucht
boven de rampgebieden ge
maakt. (n bijgaand artikel
geeft hij zijn indrukken
'weer, vertelt hij wat hij zag
van de verdronken landen,
van de mensen, die nog
steeds niet in veiligheid wa
ren en van het vee, dat op
de dijken is bijeengedreven
en door het water is om
ringd. Op dat ene woordje
komen tenslotte alle indruk
ken steeds weer neer: wa
ter, water, water
J
honderden vluchtelingen op hun
redding wachten, de hemel prijzend
voor het feit, dat zij voorlopig ge
borgen zijn, maar niet eerder ge
rust, voor zij werkelijk vaste
grond onder de voeten zullen heb
ben...
Het is bijna een verademing
als Pernis en daarachter Vlaar-
dingen zichtbaar worden. Het
zonnetje geeft alles beneden
een extra fleur en daardoor
lijkt het een paradijs na alle
beklemmende narigheid die
men zo juist heeft gezien. En
toch is ook dit niets anders
dan het normale leven, dat ook
zij. die thans alles verloren
hebben, nog op redding wach
ten of ergens in rubberbootjes
zwalken, tot. voor enkele dagen
hebben gekend.
Ergens in het begin van dit
lerhaal schreven wij: „Hoe krij
gen ze dat water er ooit weer uit f"
Het nuchtere Hollandse verstand,
dat zich door deze ellende hoog
stens even laat beïnvloeden en nu
al weer aan het plannen maken
is, fluistert ons in, dat dat zeker
zal gebeuren. Wij twijfelen er niet
aanhet water zal ook al is het
nu nog heer en meester opnieuw
verjaagd worden. Weer zullen
mensenhanden dijken dichten,
polders droogmolen en verwoestin
gen herstellen. Maar bij de ramp
zalige geschiedenissen, die de Hol
landse vaders geslacht na geslacht
aan hun kinderen zullen vertellen
hen te waarschuwen voor het
water, die onberekenbare, nooit
te vertrouwen medespeler, zal
een nieuwe verschrikkelijke ge
beurtenis op de eerste plaats
komen: de overstroming van
Februari 19SS.'
Buitenlandse
deelneming
Bij Hare Majesteit de Koningin
en bij de Nederlandse reg'ering ko
men uit alle delen van de wereld
betuigingen van deelneming binnen
met de ramp, welke ons land heeft
getroffen.
Er kwamen o.m. telegrammen
van de secretaris-generaal der V.N.,
Trygve Lie, de eerste minister van
Nieuw-Zeeland. Sidney Holland,
president Eisenhower van de Ver.
Staten, de Italiaanse minister-pre
sident, de Gasperi, de regerings
raad van de Nederlandse Antillen,
de Zwitserse Bondspresident. Ko
ning Frederik van Denemarken, de
Deense minister van Buitenlandse
Zaken Kraft, Zijne Heiligheid Paus
Pius XII. Koning Haakon van
Noorwegen, Groothertogin Char
lotte van Luxemburg, president
Auriol van Frankrijk, de gouver
neur van Suriname, mr. J. Klaa-
sesz, de Franse premier, René
Mayer, de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken. Foster
Dulles, de Finse president, de
Luxemburgse minister-president
Dupong, de secretaris-generaal van
Benelux, mr. dr. Jaspar. de Cana
dese premier. Louis Saint-Laurent
en vele anderen.
Hedenmorgen werden nog betui
gingen van deelneming ontvangen
van Koning Boudewijn van België,
de Ierse premier, de Valera en de
zaakgelastigde van Pakistan.
Persoonlijke deelneming kwamen
o-a. betuigen: de ambassadeurs van
de Ver. Staten, Canada, de Sovjet-
Unie en India, de Britse zaakgelas
tigde. de waarnemend Hoge Com
missaris van Indonesië, de Pause
lijke Internuntius en de gezanten
van Venezuela. Peru. Columbia.
Finland, Italië. Israël, Turkije.
Denemarken, Noorwegen. Spanje,
Ierland, etc.
De Finse gezant heeft zijn eigen
auto met chauffeur ter beschikking
gesteld van de hulpverlening. De
wnd. Hoge Commissaris van Indo
nesië bood het Indonesische stu
dentenhuis in Den Haag aan voor
onderbrenging van evacué's.
Militaire hulp
uit buitenland
Behalve hulp aan de burger
bevolking ontvangt ons land thans
ook steeds krachtiger militaire
hulp uit het buitenland. Vijftien
landingsvaartuigen en zeven
motorbarkassen met Engelse en
Belgische bemanningen zijn uit
West-Duitsland in ons land aan
gekomen. Zes Amerikaanse hef-
schroefvliegtuïgen uit Frankfurt i
zijn op Gilze-Rijen gearriveerd.
Een Amerikaanse afdeling van het
NATO-hoofdkwartier te Fontaine-
bleau is op weg om de telefoon- en
telegraafverbindingen tussen Den
Haag en Antwerpen te herstellen.
Achttien Amerikaanse hefschroef-
vliegtuigen zijn in Antwerpen ge-
stationneerd. Tien Britse helicop
ters zijn op Gilze-Rijen geland. In
Den Bosch is een trein met 300.000
zandzakken en 20.000 schoppen van
het Amerikaanse leger in Duits
land aangekomen. Te Bergen op
Zoom zijn twee compagnies Franse
genietroepen aangekomen. Via
Venlo is een hulptrein met Ameri
kaanse genietroepen gearriveerd.
Het Amerikaanse leger in Duits
land heeft bovendien ducks,
helicopters, vlotten, rubberboten,
verkenningsvliegtuigen, verband
middelen en waterzuiveringsinstal
laties gezonden. Het Britse Rijn-
leger heeft twee genieregimenten
aangeboden. Engeland heeft voorts
aanbieding gedaan van een
groep tactische luchtstrijdkrachten
en medische troepen met volledige
uitrusting. Voorts bulldozers, e.d.
De Canadese infanterie-brigade te
Hannover heeft aangeboden drie
afdelingen genie te zenden met
materiaal.
Wij maken melding van de volgende binnengekomen
giften:
Rotterdamsche Lloyd 20.000 gulden, Unilever 250.000
gulden, Nederlandse Bioscoopbond en Bio-vacantieoord
100.000 gulden, Directie Hoogovens 50.000 gulden, Al
gemene Nederlandse Bouwbedrijfsbond 10.000 gulden,
N.V. Philips Gloeilampenfabrieken 100.000 gulden,
Algemene Kunstzijde Unie 100.000 gulden. Een onbe
kende te Amsterdam 100.000 gulden, Maandagbeurs te
Rotterdam (collecte) 68.750 gulden, Twentse Textiel
industrie 650.000 gulden, Christelijk Nationaal Vak
verbond en aangesloten verenigingen 80.000 gulden.
Het dorp Blankenham met 532 inwoners bracht 5.519
gulden bijeen, Utingeradeel in Friesland met 5200 in
woners bracht 37.400 gulden op, Kuinre met 930 inwo
ners bracht 14.000 gulden bij elkaar, de bloembollen-
bedrijven te Sassenheim zamelden 53.000 gulden in, de
collecte in Aalsmeer leverde 54.364 op, in het grensge-
biel Elten (vroeger Duitsland) werd 1742 gulden op
gehaald en een vrachtwagen met goederen, de Wereld
raad van Kerken stuurde uit Genève 6000 Zwitserse
francs.
Talrijke bedrijven gaan vrijwillig overwerken. In
andere bedrijven wordt een dagloon afgestaan. In som
mige bedrijven een uurloon. Materiële hulp wordt veel
bedrijfstaksgewijze geboden. Zo voor de kruideniers, de
apothekers, etc.
Bij Van der Heem staat het personeel een dag loon
af. Dit bedrag wordt door de directie verdubbeld.
De Canadese ambassadeur schonk een belangrijke per
soonlijke gift.
Nationaal Rampenfonds, Den Haag
Giro 9575
Radiorede minister-president Drees
De minister-president dr. W. Drees heeft gisteravond de volgende radiorede gehouden:
„Waarde luisteraars. Twee dagen lang heeft een beangstigend aanzwellende stroom
van berichten ons doen beseffen, welk een ramp over Nederland is gekomen door het
samentreffen van een springvloed en van een orkaan uit ongunstige richting. Ik behoef
u de droevige bijzonderheden niet opnieuw te schetsen. Het zal allen duidelijk zijn ge
worden, dat heel onze Westkust, van Texel tot Zeeuws-Vlaanderen, geteisterd is, en
dat in het bijzonder de Zeeuwse en Zuidhollandse Eilanden, West-Brabant en ook
enkele delen van het vasteland van Zuid-Holland zwaar getroffen zijn.
Groot zijn helaas de verliezen aan mensenlevens. De volle omvang daarvan is nog niet
bekend, maar zeker zijn honderden omgekomen. Daaronder velen bij pogingen om
anderen te redden. Wij herdenken hen met diepe eerbied en onze gevoelens van mede
leven gaan uit naar de nabestaanden van hen, die slachtoffer werden van het water
geweld.
Op het dak van hun huis zittend
zwaaien deze mensen op Walche
ren met de Nederlandse vlag naar
het vliegtuig. Zouden zij nog op
tpd bereikt kunnen worden f
Beklemmende
gedachten
Er is veel geleden. Ook door die
ontsnapt zijn aan de dood in de
golven. Het is een beklemmende
gedachte hoevelen alles hebben
moeten prijsgeven, die. na uren op
zolders of zelfs op de daken temid
den van de woedende storm, ten
slotte. op het nippertje slechts, het
vege lijf hebben kunnen redden.
Nog beklemmender is het feit.
dat anderen wellicht nu nog in
angstige afwachting uitzien of red
ding komt opdagen. Met alle mid
delen van de moderne techniek
wordt het menselijk mogelijke ge
daan om hen op te sporen, te be
reiken en te redden. Maar reeds
staan in de overstroomde gebieden
weer talloze boerderijen en huizen
verlaten als eens op Walcheren en
in de Wieringermeer.
Wij weten niet wat ervan zal
blijven staan. En wij weten nog
niet bij benadering, hoe groot de
schade tenslotte zal blijken te zijn.
maar. Maar zeker is: zij is buiten
gewoon ernstig. Het gebeurde bete.
kent een zware terugslag in de op
gang van ons volk na de oorlog.
Een opgang, die zich juist duide
lijker begon af te tekenen.
Alle krachten inspannen
Verheugend temidden van deze
ellende is de geest waarmee ons
volk dit alles tegemoet treedt en
de daadwerkelijke sympathie die
wij van alle zijden ook uit. de
Overzeese Rijksdelen eij^uit het
buitenland mogen ondervinden.
Het ging en gaat er voor het
ogenblik in de eerste plaats om
mensen in veiligheid te brengen,
onderdak en verdere hulp te ver
schaffen.
En daarnaast alle krachten in te
spannen waar nog afweer van het
water mogelijk is en waar vee en
voorraden kunnen worden gebor
gen.
Uit de berichten zult gij, vertrouw
ik. hebben begrepen dat gemeente
lijke-. provinciale en rijksorganen
zich daarvoor onmiddellijk tenvolle
hebben ingezet. Prachtig is daar
naast de geestdriftige bereidwillig
heid van zeer velen, om zich per
soonlijk voor alle arbeid en alle
steunverlening beschikbaar te stel
len.
Prachtig ook de krachtdadige
medewerking van vele organisa
ties. Overstelpend zijn de toezeg
gingen en aanbiedingen van mede
werking die ons toestromen. Er zal
in deze gehandeld worden in nauw
overleg tussen de Regering en het
Nationale Rampenfonds dat de
particuliere steun bundelt.
Interdepartementale commissie
Van regeringswege is een inter
departementale commissie ingesteld
die de werkzaamheden van de ver
schillende Rijksorganen coördi
neert en het contact met het Ram
penfonds zal onderhouden.
In de Staten-Generaal hoop ik
morgen nadere mededelingen te
doen over de toestand en over de
verdere voornemens ten aanzien
van de hulpverlening, de financie
ring van het herstel en de voor de
giften te verlenen belastingfaeili-
teiten enzovoorts.
Thans moet ik mij bepalen tot
een zeer kort algemeen woord.
Maar de betrokenen kunnen re
kenen op een krachtige aanpak
waarbij de Regering zich gesteund
weet door u allen. Ons volk heeft
in de worsteling met het water, dat
in menig opzicht onze vriend is
maar telkens ook weer een ons be
dreigende vijand, voor het ogenblik
een ernstige nederlaag geleden.
Wij weten echter dat het op den
duur in de worsteling telkens weel
de overhand weet te verkrijgen en
dat ons land daarbij is gegroeid en
sterker geworden.
„Ik worstel en kom boven!"
De wapenspreuk van de provin
cie Zeeland, nu weer een van de
ergste noodgebieden, is „Luctor et
Emergo". „Ik worstel en kom bo
ven". Boven uit de zee. De medede
lingen die ons van alle kanten be
reiken getuigen, hoezeer dit woord
thans weer de leuze is van heel ons
volk.
De tijding omtrent het ongeluk
dat aan zovele landgenoten over
komen is en dat zyn weerslag heeft
op onze algemene toestand heeft
bij velen de beste karaktereigen
schappen aan de dag doen treden.
Er is een vaste wil om gezamen
lijk de slachtoffers te helpen, om
gezamenlijk weer de dijk te slui-
te herstellen. Bljjve deze wil u allen
bezielen als ook verder op uw me
dewerking en uw offervaardigheid
een beroep wordt gedaan.
Marine en Luchtmaeht
in actie
De Koninklijke Marine heeft
thans 122 motorvaartuigen. 10
sloepen en een groot aantal rub
berboten ingeschakeld by het
reddingswerk. Hierbij zijn 7
mijnenvegers, die hedennacht om
24.00 uur uit Den Helder over zee
zijn vertrokken. Van Duitsland uit
zijn naar ons land onderweg 13
landingsvaartuigen en 3 motor
barkassen van het Britse Rijn-flot
tielje. Hierbij hebben zich 4 motor
vaartuigen van de Belgische
marine aangesloten. De Marine
luchtvaartdienst is tot hedennacht
24.00 uur doorgegaan met het af
werpen van rubberboten en voed
sel o.a. bij Zierikzee en Middel-
harnis. De helicopter van de
Marineluchtvaartdienst heeft tot
nu toe 45 mensen uit benarde posi
ties gered. De Sea-otters brachten
geisoleerde gewonden naar Val
kenburg. Het reddingswerk met
vliegtuigen wordt ook heden op
volle kracht voortgezet
Geen Commandotroepen
omgekomen
De commandant, van de comman
do troepen Roosendaal verzoekt ons
mede te delen dat berichten waar
in melding wordt gemaakt van het
omkomen van mannen van zijn
ten en wat verwoest werd opnieuw onderdeel beslist onwaar zijn.