Strijd in de roetzwarte nacht
tegen het water in Rotterdam
ALSOF EEN OORLOG HAD GEWOED
Militairen, politie en
gemeente-diensten in
hopeloos gevecht
Ramp voor deskundigen
geen verrassing
Eerste
taak
Eendrachtig achter
Nat. Rampenfonds
Olie op de
rivier
Ruïne in
Zuid
Duinafslag Camperduin
Dijken moeten hoger
De oorzaak
Zee bespringt
Harlingen
stormen in
geschiedenis
ERNSTIGER
DAN 1916
HET VRIJE VOLK
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
PAGINA 7
Het is op het ogenblik voor de
scheepvaart langs Rotterdam uit
kijken. Uit een olietank van de
Bataafse Pctroleummaatschappij.
die is gaan drijven, stroomt gas-
olie vrijelijk de rivier op.
Brandgevaar op de rivier is
niet uitgesloten.
De oude „Matex". het tank
station van de BPM in Vlaar-
dingen. is ook geheel onderge
lopen. In een van de tanks heeft
een korte brand gewoed.
De raffinaderij in Pernis ligt
geheel stiL
Weer ls Nederland besprongen
door zijn oude erfvijand, het
water. Het hoge water en de felle
storm hebben op tal van plaatsen
de verdediging doorbroken, waar
achter wij ons veilig waanden.
Een nationale ramp. zwaarder
dan die van 1916 en de zwaarste
sinds mensenheugenis, heeft ons
land getroffen.
Duizenden zijn met hun kinde
ren en wat draagbare have door
de winternacht getrokken naar
veiliger oorden. Zij hebben veel
verloren, maar het leven hebben
zij behouden. Er zijn er ook die
de strijd tegen het water met hun
leven hebben betaald.
Onze gedachten gaan in de
eerste plaats uit naar Zeeland,
dat binnen de tien jaar voor de
tweede keer de zwaarste slagen
te verduren krijgt. Berichten uit
Zeeuwsch-Vlaanderen, Zuid-Be
veland en Walcheren vooral
Walcheren roepen herinnerin
gen op aan 1944. Nauwelijks heb
ben de Zeeuwen zich met grote
energie en geestkracht hersteld
van de wonden, die door de oorlog
zijn geslagen, of zij worden op
nieuw beproefd,
Ongetwijfeld is ook de stoffe
lijke schade, niet alleen voor de
direct getroffenen, maar ook
voor de volksgemeenschap, groot.
Zij is met hard werken te herstel
len. Wat het eerst en het meest
beklemt is de menselijke nood.
Allen te zamen. de overheid en
degenen, die niet getroffen zijn.
hebben tot taak deze nood naar
vermogen te lenigen.
Mr Burger vraagt:
licht het volk in
De voorzitter van de Tweede-
Kamerfractie van de P.v.d.A. mr
Burger heeft zich gewend tot mi
nister-president Drees. Hij heeft de
premier verzocht zo spoedig mogelijk
voor de microfoon mededelingen ie
doen omtrent de maatregelen door de
regering te nemen tot beperking van
de watersnood en tot leniging van
deze nood. Dit ter geruststelling van
de slachtoffers.
De heer Burger heeft zich ook ge
wend tot de voorzitter van de Tweede
Kamer.
Hij heeft mr Kortenhorst gevraagd
te bevorderen dat de regering Dins
dag bij de opening van de .vergade
ring dè Tweede Kamer eigener bewe
ging de maatregelen tot beperking
van de ramp en tot tegemoetkoming
van de slachtoffers ter discussie zal
stellen.
Terschelling houdt
zich goed
Gunstig nieuws kwam van 't eiland
Terschelling. De dijken hebben zich
hier goed gehouden. De dijkwacht.
die doorlopend in touw was, bezwoor
door snel handelen de gevaren van
een kleine duindoorbraak bij paal 19.
Niettemin is veel water binnenge
drongen in de huizen aan de haven
kant van West-Terschelling. Het
stond Zondagmorgen veertig centi
meter hoog in de kamers.
Hotel Steirvoorte, in Nes op het
eiland A me land, is door de storm
opgenomen en in zee gestort. Alle
pogingen om iets van de inboedel
te redden zijn mislukt.
die van uur tot uur veranderde, werd
in de loop van Zondagmorgen wat
duidelijker.
De rivier trad binnen de kade
muren. De ondergelopen straten ten
noorden van de rivier liepen droog.
In zuid ging het minder vlot. Ver
schillende straten waren om twaalf
uur nog blank, het terrein van de
spoorweghaven en Hoiland-Amerika-
lijn bleef onbegaanbaar,
Het verkeer over de Maasbruggen
kon worden hervat.
Aan de Zalmhaven lagen twee
kleine vaartuigen op de kade. die
drooggevallen was. In huizen en café's
aan het Bolwerk gaf een donkerbruine
rand in de gordijnen aan hoe hoog
het water binnen stond: een meter.
Wie een pomp had weten Ie be
machtigen. pompte als een bezetene.
(Van onze speciale verslaggever)
ROTTERDAM heeft in de orkaanachtige storm een nacht
merrie beleefd van rinkelende telefoons, dravende mannen,
wenende vrouwen en kinderen, mensen die worstelden om op
de been te blijven, wassend water.
Dat water steeg in het begin eerst onopgemerkt, maar later
sneller en sneller. Het werd een vloed, die de straten blank
zette en de dijken overstroomde. Een waterval, die duizenden
kelders van de huizen in vijvers veranderde en die een groter
schade aanrichtte dan men zich door watersnood ooit in Rot
terdam kan herinneren.
Hef. begon ook hier niet veront
rustend. De stad ging de avond
tamelijk blijmoedig in. Het zou hoog
water worden, maar men wist. wat
dat betekende. Ieder maakte zich op
te wachten tot Zondagmorgen zes
uur: het tijdstip van de volgende
vloed.
Het was echter vier 's nachts, toen
het water bij de Oude Plantage over
de Honingerdijk stroomde; een
ramp van ongekende omvang had
een aanvang genomen. In de eigen
de uren leek de stad razend te zul
len worden.
Brandweerwagens gierden kris
kras door de straten, telefooncellen
waren permanent bezet, taxi's waren
voor goed geld niet meer te krijgen,
dakpannen rinkelden op straat neer,
schoorstenen woeien om, bomen ont
wortelden, auto's botsten en am
bulances vulden de straten met
angstwekkend lawaai.
Een zware vrachtauto uit Breda
schoof de Schie in, een gereedschaps-
wagen van de brandweer retireerde
gehavend uit de strijd
De knooppunten van de stadsor-
ganisatie konden de spanning nau
welijks meer dragen: de seinzaal van
de brandweer, trefpunt van alle on
heilsmeldingen (in enkele uren tijd
meer dan honderd) werd een hel. De
polltiebureau's gonsden als fabrieken
Tussen deze opwinding door begon
het water te komen, Uren éérder dan
men verwacht had. Om elf uur
's avonds stond de Geldersekade
blank. Tussen de rivier en de Mathe-
nesserdijk. AVestzeedijk, Blaak. Groe-
nendaal en Oostzeedijk en kilometers
lange wegen die hoog liggen, kwam
alles blank te staan. Om drie uur in
de roetzwarte nacht werden het
Havenziekenhuis en Maasstation van
de buitenwereld afgesneden. De be
woners van de huizen begonnen hun
tocht naar de bovenste verdiepingen.
Moeders met ln dekens gewikkelde
kinderen vluchtten door het water
naar delen die hogerop lagen. Man
nen droegen huilende vrouwen op de
rug.
De Honingerdijk, waar de overstro
ming begon, brokkelde na enkele uren
af: zand en klinkers werden wegge
spoten!
Vrijwilligers cn hulptroepen
stroomden toe. Militairen uit de ka
zerne, politieagenten, personeelsleden
van de bluseenheden, begonnen hun
gevecht om de dijk te behouden.
Vrachtauto's voerden zandzakken
aan. De dijk hield het! 's Morgens
om vijf uur was het leed geleden cn
begon het water op deze kritieke
plaats te zakken.
Ware ramp
In Rotterdam-Zuid veroorzaakte de
overstroming niet minder dan een
ruïne. Een enorme watervloed spoel
de met onheilspellende kracht tot.
aan de grenzen van Tuindorp Vree
wijk.
Hoewel de doorbraak pas na
uur begon, bleek, toen het water
enige uren later langzaam terug
vloeide, dat zich hier een ware ramp
had voltrokken. De rails van de
stadstram en goederentreinen wer
den omgewoeld. Hoekhuizen werden in
elkaar gebeukt. Het wegdek was op
vele plaatsen vernield. Auto's ston
den met de kop in wegverzakkingen
omlaag gebukt, alsof er een oorlog
gewoed had.
Bewoners en brandweerlieden gin
gen. voor zover nog mogelijk, beukend
op de deuren van huis tot huis en
overal klonken waarschuwingskreten
door de nachtelijke straten voor wat
komen ging. Zij werden echter over
stemd door de storm en het in aan
tocht zijnde water.
Slechts weinig kon men uit de hui
zen van vele straten bijeengaren. Waar
dit. nog mogelijk was. werd het een
droeve uittocht van velen die niet
wisten waarheen. Men kon nauwelijks
de lanen en straten oversteken, die
niet veel anders waren dan snel-
stromende rivieren.
Tot overmaat van ramp werd
telefoon van de politie in Rotterdam
een half uur lang gestoord. De bu
reau's zelf zaten volgepakt met
„vluchtelingen".
Agenten trokken uit om op wacht
te gaan staan op de hoeken van de
straten met rode lantaarns. In de
overstroomde stadsdelen stoorde nie
mand zich meer aan verkeersregels.
G.G.D. en Rode Kruis schakelden
al het materieel in dat zij hadden. De
garage van de stadsbussen stond
evenwel zo hoog onder water. dat.
geen enkele bus kon uitrijden om in
het. hulpwerk ingeschakeld te worden.
Goederen die op de loswallen langs
de rivier opgeslagen stonden, dobber
den over de Westzeedijk.
Tegen half zeven meldde Hoek
van Holland het bericht, waarop dui
zenden uitgeputte mensen wachtten:
het water is vallende! Hoewel liet
onverminderd hard bleef stormen in
de ochtenduren, begon het water in
de rivier te zakken. En niet dc
storm, maar dit water was de ganse
nacht en morgen de vijand geweest
van de Rotterdamse bevolking.
De stad Rotterdam heeft met Rot-
terdairvZuid nog slechts één ver
binding: de autotunnel is normaal
begaanbaar gebleven. Hoewel
Parkkade onder water stond, liep
ook de voetgangerstunnel geen ge
vaar. De toegangen werden met vloed
schotten beveiligd.
Verdronken?
Een Rotterdamse zakenman, met
een lifter in zijn auto. spoedde zich
onbewust van het gevaar naar de
Moerdijk. Op ongeveer acht kilo
meter van de dijk werd hij overval
len door het water. De chauffeur
wist zich met moeite te redden. De
lifter verdween spoorloos. Hij is ver
moedelijk verdronken.
Een waar gevecht heeft zich ook
afgespeeld bij de Wieldrechtse Zee
dijk. -ii" er M'tzag of hij het niet
zou houden. Tientallen vrachtauto's
met zandzakken en ander materiaal
zijn er heen. Honderden mensen ver
trokken er heen. Honderden mensen
versterkten de bedreigde plekken. De
situatie was Zondagmorgen zeer ha
chelijk.
De situatie in de stad Rotterdam,
Abcoudermeer buiten
zijn oevers
Niet alleen aan de kusten van
Noordzee en IJselmeer heeft het ge
spookt. Ook in het binnenland zijn
ernstige moeilijkheden ontstaan. Het
Abcoudermeer was niet binnen de
dijken te houden en trad buiten zijn
oevers. Alle verkeer over de Rijks
weg AbcoudeUtrecht moest worden
gestremd, omdat deze weg gedeelte
lijk onder kwam te staan.
Op de kaart is met arcering aangegeven, in welke
gebieden ten gevolge van storm en water van een
noodtoestand gesproken kan worden.
(Van onze parlementsredactie)
Op grond van berekeningen en studies is al vele malen ge
waarschuwd tegen een samenloop van omstandigheden als zich
nu voordeed en tegen de gevolgen daarvan, aldus deelde men
ons in bevoegde kringen in Den Haag mede.
Het stond vast, dat de dijken en de kustbescherming in de
omgeving van de benedenrivieren onvoldoende veilig waren
voor een samenkomen van een ongekend hevige storm en een
springvloed. Maar ten slotte was de kans, dat dit zou gebeuren
niet bepaald groot. Berekend werd, dat de mogelijkheid bestond,
dat overstromingen van deze aard eens in de twee- tot drie
honderd jaar plaatsvonden.
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat deelde thans mede,
dat als met man en macht aan de vernielde dijken wordt
gewerkt, het allerergste in enige maanden hersteld
kan zijn.
De Hondsbossche Zeewering is aan de
Noordkant bi) Petten overspoeld door
het zeewater. De kantonnier van de
Rijkswaterstaat. L. de Waard, kan
zich niet herinneren, dat het water de
laatste 28 jaar zö hoog is geweest als
nu.
De dijk liep echter ook nu geen ge
vaar, maar vermoedelijk zal de scha
de aan het dek van de dijk vrij aan
zienlijk zijn.
Aan de zuidkant van de zeewering
is ruim200 meter duin weggeslagen. Op
de ene foto de duinen, die het hebben
moeten afleggen tegen het aanstor
mende water.
Een deel van hel strandcafé Camper
duin (zie de andere joto) is verwoest.
Zaterdagmiddag tegen half drie
werd brand ontdekt in de magazijn
ruimte van de N.V. v.h. fa J. Lamee,
die op de zevende verdieping van de
Industrieflat aan de Goudsesingel te
Rotterdam een grossierderij in
plasticmateriaal heeft.
De huismeester van de flat begon
direct met de eigen brandblusin-
stallatie van de flat de brand te
blussen. Weldra was ook de brand
weer ter plaatse en na drie kwartier
was men de brand, die met grote
rookontwikkeling en veel hitte ge
paard ging, meester.
Door een der terzake deskundige
hoofdingenieur van de Rijkswater
staat wordt de watersnood toe
geschreven aan de volgende drie
factoren:
1. Het tijdstip van het hoogwater.
2. De hoogte van het getij, dat
springtij was In verband met de
nieuwe maan.
3. De windkracht en de windrich
ting.
Aan drie kuststations, nl Hoek van
Holland, IJmuiden en Harlingen wer
den de hoogste waterstanden geno
teerd die sinds een eeuw zijn op
getreden. In 1894 was de hoogste
stand in Hoek van Holland 3.28
meter, terwijl deze thans 3.40 meter
is. Te IJmuiden was in hetzelfde
jaar de hoogste stand 3.68 meter en
thans 3.85. In Harlingen was in 1936
de hoogste stand 3.19 meter en thans
3 68 meter.
In Harlingen is Zaterdagnacht de
zuidwestelijke stadswijk overstroomd
door het zeewater. Het water over
spoelde de kade der nieuwe Willems
haven en kwam via de spoorweg de
stad binnen. In een aantal woningen
kwam het water tot circa een halve
meter hoogte. Het aan de haven ge
legen hotel „Zeezicht" kwam geheel
blank te staan en ook het wacht
lokaal van de Terschellingerboot liep
onder water. Politie en brandweer
waren de gehele nacht in actie.
De Rijkswaterstaat heeft over een
periode van meer dan honderd jaar.
zo deelde men ons mede, waarnemin
gen gedaan en de hoogst bekende
stand van het water over die periode
kwam voor in 1916.
De storm en de springvloed van
nu hebben evenwel een nog veel
hogere stand bereikt.
Vergeleken met 1916 was de water
stand bij Hoek van Holland nu
vijftig centimeter hoger. Toen be
droeg de waterstand 3.28 plus N.A.P..
Zaterdagnacht om vier uur werd bij
Rozenburg reeds 3.80 plus N.A.P. ge
meten.
Men vestigde onze aandacht er op,
dat inpolderingsplannen van de
Biesbosch buiten betrekking staan
tot het huidige gebeuren. Men hoopte
evenwel in bevoegde kringen, dat
deze overstromingen aanleiding zul
len zijn om met spoed de plannen
voor een betere beveiliging van het
gebied van de benedenrivieren en de
eilanden ter hand te nemen.
Deze plannen zijn reeds geruime
tijd in studie en het moet nu ook
mogelijk zijn een oplossing te kiezen.
In elk geval, zo bevestigde men ons,
is. hoewel uiteraard een verrassing,
de mogelijkheid van een dergelijke
storm altijd voorspeld door
Waterstaatsdeskundigen.
Reeds in 1940 heeft een officieel
ingestelde commissie voor stormvloed
een voorlopig verslag uitgebracht
met een aantal aanbevelingen. Deze
conclusies hielden in: verhoog
dijken, zelfs al wordt niet overge
gaan tot inpoldering van de Bies
bosch.
Inderdaad,
is een oplossing van het vraagstuk
slechts te vinden in een belangrijke
dijkverhoging en/of in andere maat
regelen, die een redelijke afsluiting
erzekeren.
Hoewel de overstroming van de
Krlmpenerwaard op zich zelf na
tuurlijk in hoge mate betreurens
waardig is, heeft deze doorbraak
naar het schijnt, de veel diepere pol
der Schieland voor overstroming be
hoed. Zouden de dijken van het pol
derland Schieland zijn bezweken,
dan zou de schade zich veel aan
zienlijker hebben laten
(Van onze weerkundige medewerker)
De diepe depressie, welke zich in
de loop van Vrijdag cn Zaterdag ten
noorden van Schotland vormde, beeft
ons een van de hevigste stormen van
de geschiedenis bezorgd. De kern
trok van Schotland dwars over de
Noordzee in de richting van het noor
den van ons land en bevond zich
Zondagmorgen in de buurt van Ham
burg. Vooral in het Noordzeegebied
veroorzaakte dit een zware storm.
Zaterdagmiddag en Zondag waren de
windkrachten over de gehele Noord
zee in de buurt van 60 knopen, dat
is omstreeks 100 km per uur. uit
noordwestelijke richting. Hierdoor
werden enorme wa
termassa's in zuide
lijke richting tegen
de kusten van ons
land opgestuwd, het
geen aanleiding gaf
tot de hoge water
standen. welke zulke
noodlottige gevolgen
hadden.
Het lichtschip Ter
schelling meldde golf
hoogten van 7J meter, een wel zeer
hoge waarde voor de Noordzee. Ook
boven land had de wind gedurende
de gehele afgelopen nacht storm
kracht. De sterkste windstoten, voor
zover thans bekend, hadden een snel
heid van omstreeks 35 tot 40 meter
per seconde, dat is dus 130 tot 140 km
per uur.
Op zich zelf zijn dit. waarden, welke
in hevige buien wel meer gemeten
worden, maar het feit. dat dit zo
langdurig en over een zo uitgebreid
gebied plaats vond. kenmerkt de
thans geleidelijk afnemende storm
als wel zeer hevig. H.
Over het
weer
gesproken
(Van een onzer verslaggevers)
Het bestaande Nationaal
Rampenfonds wordt gezien als
de instelling, waarop de krach
ten van allen, die willen wer
ken of bijdragen wensen te
geven tot leniging van de nood,
waarin duizenden zijn gestort,
zich behoren te concentreren.
Ter wille van de samenbundeling
zullen ook de omroepverenigingen
niet zelfstandig iets ondernemen.
Hiervan is Zondagmiddag namens de
organisaties mededeling gedaan door
de voorzitter van de AVRO. de heer
De Cierq.
De VARA zet zijn actie voor het
kerkschip „De Hoop" lijdelijk stil.
Tot dit sympathieke besluit is de ar-
beidersomroep gekomen, opdat alle
aandacht zich maar vooral zal rich
ten op de nationale inzameling.
Zondagmiddag om vijf uur is hier
van mededeling gedaan via de micro
foon met de volgende verklaring:
„Zoals in een gezamenlijke verkla
ring van de omroepverenigingen reeds
is bekend gemaakt zullen de omroep
verenigingen niet zelfstandig over
gaan tot het organiseren van een
hulpactie, doch zich aansluiten bij de
nationale inzameling, die wordt ge
organiseerd.
Deze nationale hulpactie mag. naar
het oordeel van het bestuur van de
VARA niet worden doorkruist door
acties voor doeleinden, die hoe be
langrijk ook toch van beperkter be
lang zijn.
Derhalve heeft het bestuur van de
I VARA besloten de hulpactie ten be-
bevestigde men ons, 1 hoeve van het hospitaalkerkschip De
Hoop onmiddellijk te staken, opdat
alle inspanning zich in nationale
eensgezindheid kan richten op het
lenigen van de nood, ontstaan door
de grote ramp, die ons volk heeft ge
troffen."
Wc moeten 37 jaar teruggaan
tot 14 Januari 1916 om dc laatste
ramp tengevolge van storm te vin
den. die enigermate met de hui
dige catastrofe te vergelijken is.
Toen braken op tientallen plaat
sen dijken door in de Zuid West
hoek van de Zuiderzee.
In de nacht van 13 op 14 Ja
nuari woedde er een hevige storm
en als eerste bezweek de Water-
landse Dijk bij Durgerdam. Daar
na sloegen er gaten in de dijken
bij Anna Paulownapoïder en bij
Baarn. Het water raasde het land
in en honderden koeien verdron
ken. De kerken in Edam en Naar-
den werden tot veestal gemaakt
om op de hoog gelegen plekken
vee te redden.
Op Marken spoelden twintig
hulzen weg en niet minder dan
zest ien mensen vonden de dood in
de golven.
Hét land rond Brock in Water
land stond blank, het fort oij
Durgerdam liep onder, Harderwijk
kreeg water in de straten. Zwolle
overstroomde gedeeltelijk.
