Nood en Offer
Moerdijkbrug: spookachtig baken
in onmetelijke watervlakte
,Als een stad na een bombardement"
Groninger en Friese dijken
hielden zich goed
Zestien doden bij Januari-vloed 1916
Nieuwsblad van het Noorden van Maandag 2 Februari 1953 Pagina 8
De noodklokken luiden over Neder
land, een voor ons land ongekend
krachtige stormwind in springtij heeft
onze Westkust gebeukt en zich op tal
van plaatsen de sterkste getoond
tegenover de schijnbaar zo solide dij
ken en duinen. Een huivering is door
ons volk gegaan bij het horen van de
onheilstijdingen, vol onzekerheden en
vol nieuwe dreigende gevaren. Een
Zondag om nooit te vergeten!
We hebben in de oorlogsjaren heel
wat meegemaakt, waarvan de herin
nering velen nog helder is, doch de
berichten over het boosaardig optre
den van de vijand hebben nooit die
intense plotselinge algemene beroe
ring gewekt als nu, aangezien toen de
berichtgeving grotendeels was lamge
legd en de gruwelen opzettelijk soms
enige tijd werden verzwegen voor de
buitenwereld. En waren we in die ja
ren ook niet min of meer murw ge
worden onder de slagen en gruwelen?
Gisteren hebben de natuurkrachten
zich doen gelden en mede dank zij de
radio waren wij allen deelgenoot in
een serie rampen, die aaneengroeiden
tot één nationale ramp. Misschien zijn
wel de meesten onzer het sterkst ge
troffen door het feit, dat het ook weer
Zeeland is, dat door een watersnood
getroffen werd. Nog lang niet zijn
daar de wonden geheeld van de niets-
en niemand ontziende watervloeden
in oorlogstijd veroorzaakt, en opnieuw
staan tien duizenden Zeeuwen bij de
ruïnes van hun huizen, schuren, vee
stapels en velden. Het Nederlandse
volk staat bekend om zijn stoerheid,
vooral in zijn strijd tegen het water,
om zijn sterkte in het geloof, maar
zo'n tweede slag kort na de eerste
moet toch wel haast het bovenmense
lijke eisen.
Wanneer wij het voorrecht hebben
des zomers wel eens aan onze kusten
te vertoeven en de Noordzee kabbelt
dan zo rustig aan onze voeten, wan
neer we daarbij zien de forse duinen
rijen en de sterke zeeweringen, dan
staan we niet stil bij mogelijkheden
als thans zijn geopenbaard. En giste
ren in de loop van de dag was het
voor ons hier in het Noorden nog
eigenlijk slechts een droom, toen we
hoorden wat zich op een paar honderd
kilometers van ons verwijderd af
speelde. Na de ruwe nacht was hier
de stormwind gaan liggen en een blik
naar buiten deed ons geloven in een
dag als zovele in deze winter.
Maar langs onze Westkust bulderde
de stormwind voort, terwijl duizenden
vochten tegen het geweld van de op
gezweepte wateren, vochten voor be
houd van hun bezittingen, vochten
voor hun leven en dat der hunnen.
Het aantal doden groeide met het uur,
de schatting van de schade nam met
tientallen millioenèn, toe, de angst
voor steeds grotere rampspoeden ver
meerderde. 't Was aangrijpend en be
klemmend. Volgens onze herinnering
is buiten de oorlog gerekend de
bevolking van ons land niet voor zulk
een beproeving gesteld. We herinne
ren ons het buiten de oevers treden
van onze grote rivieren in de winter
1919'20, toen we met Koningin Wil-
helmina de overstroomde gebieden be
voeren, maar daarmee is geen verge
lijk gerechtvaardigd. We herinneren
ons ook, hoe in Augustus van het jaar
1925 .Borculo en omgeving getroffen
werden door een cycloon, terwijl later
in onze naaste omgeving ook wel eens
de natuurkrachten hebben gewoed
met grote schade. Maar bij een dag
als de 1ste Februari 1953 verzinken
deze gebeurtenissen.
En nu zijn er twee dingen, die ons
moeten bezighouden. De bezinning
over het gebeuren zelf in de eerste
plaats. Hoe konden we nog juist met
gepaste trots tot Amerika zeggen,
dat we de ons voor dit jaar toege
dachte financiële hulp niet nodig had
den. Wat weet een mens toch weinig
of eigenlijk niets van wat hem boven
't hoofd hangt. Zo voelt men zich ge
zond en sterk, en zó moet men erken
nen: wat zijn we eigenlijk waard. Zo
zijn we in de waan van onze rust en
tevredenheid bezig elkaar met allerlei
kleinzieligheden en onaangenaamhe
den te treffen ook ondanks het
spookbeeld van het wereldgebeuren
of daar spreekt vlak bij ons God
in de krachten der natuur ons aan in
een teken, dat een ogenblik althans
dit alles doet verstommen.
En als dan de bezinning gekomen
is, is er ook aanstonds dat andere,
het gevoel van saamhorigheid als
volk, het medeleven met de getroffe
nen, het besef: dat had ook ons kun
nen treffen, de hulpvaardigheid. In
zulk een uur wordt het offer geboren!
Dan gaat het niet om een dubbeltje
of kwartje, waarmee men zich af
maakt in een collectezakje of -bus,
dan is het voor anderen geen gulden,
welke men gemakkelijk uit zijn vest
jeszakje haalt, geen tientje, dat met
vele andere biljetten in een porte
feuille schuilt, maar dan wordt het een
offer der dankbaarheid, al naar ieders
draagkracht te meten, maar een offer,
werkelijk een bewijs, dat meegedra
gen wordt het leed van zovelen, een
poging, al is het uiteraard nog zo'n
zwakke, iets te vergoeden van wat
anderen als volle pond hebben te aan
vaarden.
Weet U het gironummer van het
Nationaal Rampenfonds in Den Haag?
Het moet U branden in het hart, ook
al ligt het voor velen op de bodem
van de collectebus. Het is no. 9575.
Maar denkt er wel aan, het is een
dankbewijs, dat gij niet getroffen zijt,
het is een bewijs van medeleven voor
wat anderen óók voor U torsen. Daar
om moet het ook werkelijk een offer
zijn!
Verbinding Noord-Zuid verbroken
Een vijf kilometer brede, trieste en
grauwe watervlakte, strekt zich uit
van de Wieldrechtse Zeedijk tot aan
de Moerdijkbrug, die als een spook
achtig baken temidden van de gol
ven staat.
Het water dringt de Biesbos binnen,
waar de boeren zijn gevlucht. Tegen
de zeedijk drijven schuren, wrakstuk
ken van bootjes, cadavers van vee en
hooibergen. Een deel van de spoordijk
naar de Moerdijkbrug is verdwenen;
aan de Dordtse kant is de dijk zo ern
stig onderspoeld, dat het spoorwegver
keer Noord—Zuid voorlopig onmoge
lijk zal zijn.
In deze omgeving vond de tragische
ondergang van een personenauto
plaats.
Een Rotterdams zakenman reed op
de grote weg DordrechtMoerdijk,
toen hij door het aanstormende water
werd overvallen. Er bevond zich ook
een lifter in de auto. De autobestuur
der zag nog kans terug te waden, maar
de lifter, die in de wagen was blijven
zitten, is met auto en al in de richting
van de spoordijk gesleurd. Hij heeft
de dood in het kolkende water gevon
den.
En nauwelijks was dit noodlottig on
geluk gebeurd of de bevolking van
Willemsdorp moest zich teweer stellen
tegen het water, dat dwars door de
spoordijk was gebroken en het plaats
je volkomen isoleerde. Maar de Moer
dijkbrug hield stand!
Vliegtuigen in actie
Marinevliegtuigen zijn bij dag wor
den vanmorgen voortgegaan met de
hulpverlening. Een helicopter is bezig
op Goeree en Overflakkee personen
weg te halen, die op boerderijen ge
ïsoleerd zijn. Een harpoenvliegtuig
heeft bij Stavenisse, Poortvliet en
Maartensdijk (op Tholen) rubberbo
ten uitgeworpen. Boven Goeree en
Overflakkee gebeurt het zelfde. Een
Dakota van de K.L.M. heeft behalve
rubberboten ook voedsel neergelaten.
Chaotische toestand
in Engeland
Ook in Engeland- heeft de natuur
ramp catastrophale vormen aangeno
men. Langs de Oostkust zijn over een
afstand van meer dan 500 K.M. huizen
weggespoeld, zeedijken doorgebroken,
schepen gezonken en grote gebieden
geïsoleerd. Zelfs een vuurtoren werd
volledig vernietigd. Verwacht wordt
dat het thans bekende aantal doden
(300) nog sterk zal stijgen.
Naar schatting zijn 50.000 personen
dakloos. Mèer dan 150 mensen kwa
men om op Kanveyleiland, in de mon
ding van de Theems, dat geheel werd
overstroomd. Vijfhonderd worden hier
nog vermist. De schade wordt voorlo
pig geschat op 400 millioen gulden.
Ook vele doden
in België
De storm, die aan de Belgische kust
snelheden van 190 K.M. per uur be
reikte, heeft in Vlaanderen enorme
schade aangericht. In Oostende kwa
men zes personen, die in hun slaap
door het water werden verrast, om het
leven. Vele doden drijven daar nog in
de kelders rond. Te Antwerpen en in
de driehoek Antwerpen, Mechelen,
Dendermonde zijn talrijke dijken be
zweken. In totaal zijn meer dan 20 per
sonen gedood.
Nederlands schip met
springstoffen verdwenen
Uit Zeebrugge wordt gemeld, dat
het schip, dat met springstoffen naar
deze haven onderweg was, nog steeds
niet terecht is. Thans blijkt, dat het
hier het Nederlandse vaartuig Ter-
naete betreft. Men vreest, dat het 9000
ton metende schip vergaan is.
Slachtoffer
van de
ramp
Een oud moe
dertje wordt
door de onder
gelopen straten
van Maassluis
in veiligheid
gebracht.
Tussen Dordrecht en Hollands Diep
(Van een speciale verslaggever)).
De watersnood heeft tussen
Dordrecht en het Hollands Diep
een situatie geschapen, die de
bevolking vele angstige uren
heeft bezorgd en die de stad Dor
drecht het aanzien heeft ge
geven als een stad na een bom
bardement.
Het gevaarlijkste punt lag hier bij
de Wieldrechtse dijk, waar men gis
terochtend in alle vroegte met man
en macht vocht om het watergeweld
te keren. Immers, zou men hierin niet
slagen, dan zou het gehele Dortse
Eiland, waarin de daarop gelegen ge
meenten al een zodanige schade is
veroorzaakt, dat ze bij benadering nog
niet is te schatten, een ramp van on
afzienbare afmetingen beleven.
Een kolkende zee
Zover het oog reikte, waren de
Wieldrechtse plassen gistermiddag een
angstaanjagende, kolkende zee, waar
de toppen van half afgebroken mas
ten de plaats aanduiden, waar de
spoorwegverbinding Dordrecht-Breda
loopt. De spoorbaan is over een leng
te van vele kilometers weggeslagen
door de ontembare kracht van het
water. De grote Rijksweg van Dor
drecht naar Zuid-Nederland, is tot aan
de Moerdijk geheel onbegaanbaar.
Tot in de wijde omtrek hebben
de mensen de verschrikking be
leefd van het overal doordringende
water. Een groot deel van de
Dordse straten heeft het aanzien
van een stad na een bombarde
De kuststreken van Friesland en Gro
ningen hebben gelukkig geen ernstige
stormschade geleden. Nergens zijn de
dijken op verontrustende wijze bescha
digd.
Tussen de Afsluitdijk en Harlingen
sloeg het water in de nacht van Za
terdag op Zondag op vele plaatsen over
de zeedijk, doch deze bleek in zeer goe
de conditie te zijn.
Op de plekken waar nieuwe basalt
blokken geplaatst moesten worden, be
stond de kans dat er stukken uit de dijk
weggeslagen zouden worden en daar
is des Zondags zoveel mogelijk de wacht
gehouden en werden enkele kleine re
paraties verricht.
Het totaal ver
nielde restau
rant Brittenburg
op de zwaar
beschadigde
strandboulevard
te Katwijk.
ment. Ge ziet de kraters, die op
verschillende punten door het wa
ter in trottoirs en wegdek zijn ge
slagen. Grote stadsdelen zijn vol
komen geïsoleerd en barricades
van zandzakken klei moeten an
dere delen beschermen tegen het
water, dat naar alle kanten een
uitweg zoekt, en in zijn vaart alles
meesleurt, wat er onder zijn bereik
komt.
De telefoonverbinding is verbroken
daar het hoofdpostkantoor geheel is
ondergelopen. Verscheidene stadswij
ken zijn verstoken van electriciteit,
terwijl ook de watervoorziening ern
stig gevaar loopt.
Ziekenhuis onder water
In het R.K. Ziekenhuis werd de nor
male gang van zaken verstoord om
dat de benedenzalen onder water kwa
men te staan en de zieken in allerijl
naar hoger gelegen verdiepingen
moesten worden overgebracht.
In koortsachtig tempo is door over
heidsinstanties en particulieren ge
werkt om aan de dreigende situatie
het hoofd te kunnen bieden.
Niemand op het Dordse Eiland
heeft in deze catastrophale nacht een
oog toegedaan. Tegen het ochtendglo
ren trokken zowel in Dordt als in om
liggende gemeenten mannen en jon
gens met schoppen er op uit om de
bedreigde punten der dijk te verster
ken. In gietregen en onder het geloei
van de storm moest er gezwoegd wor
den in een tempo, dat van het mense
lijk uithoudingsvermogen het uiterste
vergde.
In Dordrecht verbetering
in situatie
Het gemeentebestuur van Dordrecht
deelde te middernacht mede, dat de
toestand niet meer critiek is. De ga
ten in de Noorderdijk, de Kildijk en
de Kilkade, zomede bij de Wieldrecht
en de zeehaven zijn gedicht. Hulp, die
nog voortdurend van alle zijden wordt
aangeboden, heeft men niet meer no
dig. Verder vernamen we over Dor
drecht nog het volgende: Het tweede
hoge tij liet 2.82 meter meten, hetgeen
aanmerkelijk minder was, dan van
ochtend, toen alle polders ten Zuiden
van de Wieldrechtse zeedijk verloren
gingen. De hulpdienst van Dordrecht
verloopt uitstekend.
gemeenten zijn mensenlevens te be
treuren.
Op VOORNE PUTTEN zijn vooral
de polders ZUIDLAND, OUDEN
HOORN, NIEUWENHOORN en AB-
BENBROEK als ook de BERNISSE
POLDERS ten gevolge van doorbraak
van dijken onder water komen te
staan.
Het ergst getroffen is wel het eiland
GOEREE-OVERFLAKKEE. Vrij gro
te gedeelten van het eiland staan on
der water, terwijl in verschillende dor
pen en inzonderheid te STELLEN
DAM doden zijn te betreuren.
Naastenliefde
Een onzer lezers heeft gisteren
een aantal soldaten naar hun gar-
nizoensplaatsen gebracht, omdat
ze zich zo spoedig mogelijk moes
ten mélden.
Onderweg wilde hij benzine tan
ken, maar kreeg te horen, dat er
op Zondag geen benzine mocht wor
den verkocht. Onze lezer zou gaar
ne zien, dat bij dergelijke rampen
de Geestelijke Leiders dit soort
mensen, instructies zouden willen ge
ven om in zulke noodtoestanden
wél benzine enz. te verkopen.
„Door deze kleine daad zouden ze
hun naastenliefde kunnen tonen,"
'verzucht deze lezer terecht.
Toestand in andere
gebieden
De toestand in Zuid-Holland liet
zich vanmorgen iets minder ongun
stig aanzien dan gisteren. Op talrijke
plaatsen zijn echter de dijken doorge
broken.
In de KRIMPENERWAARD kon
den dank zij het voortvarend optre
den der betrokken autoriteiten o.m.
bij OUDERKERK en NIEUWER-
KERK a. d. IJSSEL, de dijken derma
te worden hersteld, dat verdere door
braak kon worden voorkomen. De ga
ten zijn daar min of meer gedicht.
Van de ALBLASSERWAARD is het
Zuidelijke gedeelte tussen Sliedrecht
en de Alblas overstroomd. Ook ande
re gedeelten worden aangetast.
Op het EILAND VAN DORDRECHT
zijn op enkele plaatsen dijken door
gebroken. Intussen is men de toestand
door krachtig optreden weer meester
geworden.
Op IJSSELMONDE kon als gevolg
van bijzondere krachtsinspanning de
dijk langs de Noord intact worden ge
houden.
De HOEKSE WAARD is in de
streek rondom 'S-GRAVENDEEL
zwaar getroffen. Ook in het gebied
van ZUID-BEIJERLAND en NU-
MANSDORP doen zich zeer ernstige
moeilijkheden voor. In verschillende
Auto's bleven steken in de ondergelopen straten van Maassluis.
37 jaar geleden
De Januarivloed van 1916. Duizen
den landgenoten herinneren zich nog
deze nationale ramp, waarbij 16 men
sen om het leven kwamen. In de mid
daguren van de dertiende Januari stak
een zware Noordwesterstorm op, die
het zeewater opwaarts stuwde het
land in. Vooral in de Nieuwe Water
weg werd het water buitengewoon
hoog opgejaagd. Van Rotterdam tot
Schoonhoven kwamen standen voor,
hoger dan men bij mensenheugenis
ooit had waargenomen. Hetzelfde was
het geval langs de Briélse Maas, de
Oude Maas, Noord, Merwede, Dord-
sche Kil, Hollands Diep en de Amer.
In het algemeen hébben echter de dij
ken zich hier toen uitstékend geweerd,
zodat rampen uitbleven en hoege
naamd geen schade werd aangericht.
Het ergst heeft van deze vloed te
lijden gehad het gebied rondom de
Zuiderzee. Ten Zuiden van Monniken
dam bijvoorbeeld werden tien gaten
geslageji van if0 tot 60 meter, waar
door het water met kracht de verschil
lende laaggelegen polders binnen
stroomde. Alles moest vluchten, er
was geen houden aan. Aan alle kan
ten sloeg men alarm, Edam en Volen-
dam verkeerden in gevaar, de West-
Friese Zeedijk werd bedreigd, de dijk
van de Anna Pauwlonapolder bij
de Evjijcksluis bezweek, de zeer
grote polder Waterland was een on
afzienbare watervlakte, van Muiden
was het grootste gedeelte overstroomd.
Bij Baarn brak de Eemdijk door, ten
gevolge waarvan Bunschoten en Spa
kenburg onder water kwamen te
staan. Ten Noord-Westen van de lijn
Baarn-Amersfoort-Nijkerk-Harderwijk
stond alles blank, van Kampen liepen
de lager gelegen straten onder. Om
de stad vjas alles één watermassa, de
omstreken van Meppél stonden blank,
van Urk liep viervijfde deel onder, wa
ter, en zo zou er nog veel meer te noe
men zijn.
Het allerergste was de toestand op
het eiland Marken, waar zich ontzet
tende tonelen afspeelden. Hier lieten
16 mensen het leven.
Geruime tijd heeft het geduurd eer
het water weer was terug gedrongen.
Later zijn de dijken verzwaard om te
voorkomen, dat andermaal zulk een
ramp ons volk zou treffen.
Scheepvaart naar gebied
van de ramp
De sluizen van Lemmer en de
Noordoostpolder moesten de gehele
nacht open blijven voor de scheep
vaart naar het gebied van de overstro
mingsramp. De route naar dit gebied
gaat via Urk en Amsterdam.
Haven van Lemmer door ijs
geblokkeerd
De haven van Lemmer was gisteren
geheel geblokkeerd door ijs van het
IJsselmeer. Het ijs strekt zich tot voor
bij de Ringdijk van de Noord-Oostpol
der uit. Het m.s. Jan Nieveen had gis
teravond meer dan een uur werk om
door het ijsveld van Lemmer naar Am
sterdam te kunnen vertrekken.
Hoge waterstand
Wegens de hoge waterstand in
Friesland hoger dan in het IJssel
meer is gistermiddag 10 uur het ir
Woudagemaal bij Lemmer in werking
gesteld.
Gisteravond is het gemaal Electra
bij Oldehove eveneens in werking ge
steld.
