onmim
Honderden gezinnen in de
Krimpenerwaard dakloos
DE ORKAAN
'CKi
Dijken bezwijken onder
geweldige watermassa's
Meeleven van
het Buitenland
Friesland rustig achter
ongeschonden dijk
Meer dan vijftig
doden in
's Gravendeel
Aantal doden tot
262 gestegen
S^eipt Siroop
Storm over Friesland
Toestand ernstig, doch niet
verontrustend
6
FRIESE KOERIER
Maandag 2 Februari 1953
GOUDA. Zondagavond. Gouda is totaal veranderd. De anders zo
statige en rustige Markt is nu het centrum van de hulpverlening
voor de hele Krimpenerwaard. Aan de poort van het slanke Waag
gebouw staan lange rijen vrachtauto's, die de burgemeester van
Gouda, mr dr K. F. O. James heeft gevorderd.
De burgemeester leidt de hulpver-1
leningsactie en hij heeft zijn hoofd
kwartier ingericht in het politiebu
reau. 't Is er druk en van alle kanten
komen mensen zich aanbieden om
hulp te verlenen. "Van alle kanten ook
komen aanvragen om inlichtingen
over het lot van familieleden, die ver
derop in de dorpen van de Krimpe
nerwaard wonen, op boerderijen of
huizen, temidden van het nog altijd
woest kolkende water.
Slechts in enkele gevallen kan de 1
burgemeester hun die inlichtingen ge
ven. Onophoudelijk ratelen de tele
foons. Ze brengen tegenstrijdige be
richten: De dijk bij Ouderkerk ge
dicht.
Neen, de dijk bij Ouderkerk is
nog niet gedicht. Ze hebben er schui
ten in laten zakken.
Ja, maar de schuiten, die ze er
in hebben laten zakken, zijn met de
komende vloed weer weggespoeld.
Er zitten nog twintig mensen op de
zolder van hun huis aan de Goude-
rakse weg.
Neen, ze zijn er juist afgehaald.
Brood
En intussen die andere telefoons:
Burgemeester, ik heb nog
brood.
Goed, ik zal het laten halen.
Burgemeester, we hebben nog
kleren.
Dank U, U moet ze zelf komen
brengen, want mijn laatste vracht
auto is weg om brood te halen.
Mannen van de Rijkspolitie uit
Utrecht komen bij burgemeester Ja
mes informeren, of zij nog naar
Ouderkerk kunnen reizen. De burge
meester weet 't niet. Er komt iemand
anders binnen. Hij zegt, dat het niet
meer kan. De weg naar Ouderkerk is
voor een gedeelte weggespoeld en
voor de rest ondergraven door het wa
ter. Hier en daar staan de brokken
asfalt recht overeind!
De weg van Gouda naar Berken-
woude is afgesloten. Men heeft be
richt ontvangen, dat de inwoners
van Ammerstol en Bergambacht
naar Gouda op weg zijn met dui
zenden stuks vee, die zij in het
stikkedonker en onder hevige re
genbuien voor zich uitdrijven.
De burgemeester heeft opdracht
gegeven de veehallen in Gouda
klaar te maken om de duizenden
koeien te kunnen bergen.
Als in oorlogsdagen
Leden van de Unie van Vrouwelijke
Vrijwilligers hebben in het politiebu
reau te Gouda een eerste hulppost in
gericht en verzamelen daar berichten
uit de omgeving over de hulp, die no
dig is. Er worden dekens gevraagd.
Er worderf kleren gevraagd. Honder
den gezinnen zijn in één slag alles
kwijt geraakt. Er komen enkele auto's
met evacué's aan. Onder hen is de
man uit een gezin, die om 2 uur van
middag zijn oudste zoon verloren
heeft, toen die van de zolder van hun
huis naar beneden viel en jammerlijk
verdronk.
Het lijkt nu en dan op een episode
uit de oorlog. Van alle kanten stroomt
de hulp toe en van alle kanten ko
men er slachtoffers. De wegen rond
om Gouda zijn druk. Overal rijden
vrachtauto's met vrijwilligers, die
zandzakken vullen bij dat stuk van
de nieuwe spoorlijn RotterdamGou
da, dat nog maar kort in aanleg is.
Zij graven de spoordijk af om met
het zand de polderdijken te dichten
De nood is hoog!
De ergste nood in de Krimpener
waard is in Ouderkerk, Krimpen a.d.
IJssel en Kapelle a.d. IJssel. Grote
stukken land staan daar onder water;
De Franse regering heeft het voor
nemen de Nede.rlandse regering het
aanbod te doen tot het zenden van
twee bataljons genietroepen om hulp
te bieden bij dringende werkzaamhe
den.
De Amerikaanse ambassade heeft
medegedeeld, dat experts van de Ame
rikaanse genietroepen uit Heidelberg
zullen komen om samen te werken met
de Nederlandse genie.
De tijdelijke zaakgelastigde van
Groot-Brittannië heeft de Nederlandse
regering hulp' aangeboden, die ver
strekt zou worden door de Britse le
gers in Duitsland. De CARE (Coopera
tive for American remittances to Euro
pe heeft haar apparaat voor hulpver
lening reeds in werking gesteld door
beschikbaarstelling van voedselpakket
ten en dekens; tevens zal zij in het
buitenland een algemene inzameling
houden voor hulp aan de noodgebieden.
De directeur van het Belgische Rode
Kruis heeft hulp aangeboden en ge
vraagd op welke wijze deze hulp het
best zou kunnen worden gegeven. De
Canadese ambassadeur heeft, na een
persoonlijk bezoek aan de getroffen
gebieden, de Nederlandse regering doen
weten dat de Canadezen elke hulp die
in hun vermogen ligt zullen verlenen.
Het Rode Kruis van de Antillen heeft
een telegram naar Nederland gezonden
met de vraag, waaraan allereerst be
hoefte bestaat. Er is een comité van
actie gevormd.
Onderscheidene vertegenwoordigers
van buitenlandse regeringen hebben
hun medeleven met de nationale ramp
betuigd.
De Nederlandse regering heeft te
kennen gegeven dat zij deze blijken van
medeleven zeer op prijs stelt.
de polderdijken bij Ouderkerk schij
nen op 14 plaatsen te zijn doorge
broken en zelfs bij laag tij bestaat
nog het gevaar voor verdere dijkdoor
braak.
Van Rotterdam af kan men niet
meer naar Krimpen aan de IJssel ko
men. Het veer is gestaakt. Het veer
tussen Kapelle a.d. IJssel en de over
gang .vaart nog wel, maar ongeregeld.
Wie er mee over vaart doet dat op
eigen risico: Er bestaat een grote
kans, dat hij vannacht niet meer kan
teruggkomen.
Uit Nieuwerkerk komen berichten,
dat ook daar de toestand kritiek is.
In café Harskamp te Moordrecht heeft
men eerste-hulpposten ingericht voor
chauffeurs van vrachtauto's.
Uit Pernis komt vannacht een drag
line naar Moordrecht om daar zand
te graven. Het wordt tijd ook. Want
het water slaat al over de weg naar
Nieuwerkerk heen.
Het is donker in de Krimpener
waard. Donker en koud. De regen
slaat er bij vlagen neer op het
water, dat er de vruchtbaarste
polders heeft overstroomd.
De omvang van de ramp is in
dit gebied nog bij lange na niet
te overzien. Men rekent met de
mogelijkheid, dat nog meer pol
derdijken zullen doorbreken.
Alle brood in Gouda is in be
slag genomen, omdat in het ge
troffen gebied geen bakkerijen
meer droog staan.
Uit plaatsen in de omgeving trek
ken mensen naar Gouda om levens
middelen te kopen. Hun eigen krui
deniers zijn uitverkocht. De kruide
nier van Waveren en Kapelle aan de
IJssel heeft nog voorraden genoeg.
Maar zij staan ingepakt in zijn pak
huis. En in dit pakhuis is het donker.
Water en stroom en gas zijn uitge
vallen.
De nacht is zwart boven de Krim
penerwaard. Zwart als de angst in 't
hart van hen, die nog niet weten, hoe
veel zij hebben verloren.
Harlingen beleefde angstige ogenblikken
(Van een onzer verslaggevers).
De snelheid, waarmee het zeewater
ook de Friese kust heeft besprongen, is
zo verrassend geweest, dat de stad
Harlingen in een gevaarlijke positie
kwam te verkeren. Verschillende in
woners hebben dan ook angstige ogen
blikken beleefd.
De eerste aanval kreeg hotel Zee
zicht aan de haven te verduren. Dit
hotel ligt achter een muur, die door het
water overstroomd werd. Toen deze
vloed met balken en zandzakken was
gestut, bleek het water zich onder de
muur door te werken. Spoedig stond er
in de beneden-eetzaal, tussenzaal en
voorzaal 50 cm water, hetgeen ernstige
schade aan meubilair en stoffering ver
oorzaakte.
Ook bij de Willemshaven dreigde
Zaterdagavond het water de overhand
te zullen krijgen; het spoelde als een
rivier in de richting van de Rozen-
Ons bereikt op het ogenblik het
ontstellende bericht, dat het aantal
doden in het Zuidhollandse dorpje
's-Gravendeel niet 7, doch 50 tot 55
bedraagt. Reeds Zondagochtend is een
huis ingestort, waarin ruim 20 men
sen een toevlucht hadden gezocht. Al
len werden door het kolkende water
meegesleurd en redding was niet mo
gelijk.
Zeshonderd personen zijn nu sa
mengebracht op de bovenverdieping
van de lagere school, waar de men
sen op elkaar zitten te wachten tot
het water zal gaan zakken. Er staat
ruim anderhalve meter water in de
school. Omstreeks 1 uur vannacht zijn
er hier bij 's Gravendeel opnieuw
twee dijken doorgebroken.
Zolang het hoog water is. kan men
het dorp niet bereiken. Zodra het
water zakt, zal het Rode Kruis met
vrachtauto's op weg gaan om de
zwaar beproefde bevolking te helpen
en hen over te brengen naar de Ahoy-
hallen te Rotterdam. Dit zal echter
wel 4 tot 5 uur duren en de vrees be
staat, dat er dan meer slachtoffers
zullen zijn, want in de school zijn en
kelen reeds bewusteloos geraakt van
de kou.
gracht. Spoedig stonden de garages
van Molenaar en Van der Schoot blank,
evenals de kamers in verschillende
huizen.
De kantonnier Venema was echter
met zijn mensen reeds vroeg begonnen
met het aanbrengen van schotbalken
en zandzakken. Hoewel het een harde
strijd was, bleven de mannen de toe
stand meester.
Het water, dat bij mensenheugenis
hier niet zo. hoog is geweest, is onder
de druk van de orkaan als een vloed
golf komen opzetten. Zaterdagavond
was de laagste waterstand van 0,20 plus
N.A.P., niet verontrustend, maar de
hoogstand van 22.40 uur diezelfde
plus NA..P. aan, een hal-
Op het stationsemplacement van Dor
drecht is een groot gedeelte van het
spoorweglichaam ten Westen van het
station in de nacht van Zaterdag op
Zondag weggeslagen.
LAATSTE NIEUWS:
Volgens de tot hedenmorgen 9
uur binnengekomen berichten is
het aantal doden reeds tot 262
gestegen. Hier volgt een overzicht
van- de plaatsen waar de slacht
offers vielen:
Goeree-Overflakkee 40, Kruis
polder 8, Vlissingen 4, Rotterdam
1, Nieuwe Neuzenpolder 1, Hal
steren 17, Hellevoetsluis 5, Texel
4, Terneuzen 4, "Willemstad 12,
Moerdijk 13, Hontenisse 8, Krab-
bendijke 4, 's-Gravendeel ca 55,
Dinteloord 3, Stellendam 7, Mid-
delharnis 10, Hoedekenskerke 1.
Hondsbossche Zeewering 1, Slie-
drecht 1, Maassluis 1. Veere 2,
Oosterschelde (van Schouwen) 4,
Kortgene 35, St. Philipsland 1,
Raamsdonkveer 2, Hoekse Waard
7, Kruiningen 11.
Voorts worden in tal van plaat
sen mensen vermist.
Uit Brandwijk wordt nog ge
meld, dat twee personen, die van
nacht met een vrachtauto var
kens trachtten te vervoeren uit
het overstroomde gebied door het
water zijn meegesleurd en ver
dronken. Er waren reeds twee
vrachten varkens vervoerd, doch
avond gaf 3,68 plus nap. aan, een hal- tijdens het derde transport kwam
ve meter hoger dan ooit genoteerd was. het water ineens opzetten met het
De getijden waren volkomen
war. Om 6 uur Zondagmorgen bij laag
water, werd er nog 2,80 plus N.A.P.
gemeten. Om 8 uur was het al weer
hoog water met 3,39 plus N.A.P., ter
wijl het eerst om half twaalf hoogtij
had moeten zijn. Daarna viel het wa
ter; in het begin snel, later langzamer.
De dijk in de richting van Kornwer-
derzand heeft veel te houden gehad,
maar schade is er niet aangericht. Dit
is ongetwijfeld te danken aan het feit,
dat de dijk na afsluiting van de Zui
derzee is versterkt en verhoogd.
Verder naar de richting van Oost-
mahorn is geen gevaar geweest, om
dat de zee hier geen recordstand be
reikte. Wel stond de zeesteiger met
een vloed van 3.20 plus N.A.P. er di-
onder. Van de dijk moest men met een
vlet bij de Insulinde zien te komen.
gemelde noodlottige gevolg.
De toestand in Brandwijk is
ernstig. Ook in het nabijgelegen
Molenaarsgraaf stroomt het wa
ter door de straten in de richting
van Ottoland.
(Van onze weerkundige medewerker).1
De zware storm, die in het Zuidwes
ten van ons land zulke ongekend ca-
tastrophale gevolgen heeft gehad, was
vanaf Zaterdagmiddag te voorzien.
Boven de Noordzee lag toen een de
pressie met een luchtdrukwaarde van
beneden 965 mb 724 mm), terwijl
een nog in betekenis toenemend ho-
gedrukgebied van 1030 mb 773 mm)
zich ten Westen van de Britse eilanden
bevond. Dit maximum verplaatste zich
langzaam naar het Oosten, terwijl de
depressie maar betrekkelijk weinig
vorderingen in Zuidoostelijke richting
maakte. Dit werkte vergroting van de
luchtdrukverschillen sterk in de hand.
Tussen lage- en hogedrukgebied be
vond zich een trogvormige uitloper,
die Zaterdagmorgen en -middag de
Ierse Zee en Schotland passeerde om
vandaar verder in Zuidoostelijke rich
ting en dus.... op Nederland aan te
bewegen. Het gevaarlijkste stormgc-
bied bevond zich in en nabij deze trog.
Een trog is 'een vernauwing in het
luchtdrukveld, waardoor de lucht zich
met grotere snelheid dan daarbuiten
perst. Men kan zich een trog het beste
voorstellen als een nauwe steeg. Een
voetganger in die steeg heeft met meer
wind te kampen dan iemand, die zich
in een bredere straat bevindt, waar de
wind „meer ruimte" heeft en zich dus
langzamer verplaatst'. Een vernauwing
in een rivierbedding geeft ook aanlei
ding tot plaatselijk grotere stroom
snelheid van het water.
HOOGTEPUNT.
Omstreeks middernacht had de trog
onze omgeving bereikt waardoor de
wind snel aangroeide. Van uur tot uur
werden de stoten heviger, waarbij het
soms leek alsof de buiige wind „van
(Advertentie)
HOESTBUIEN, VAST SLIJM
Hoewel op het Leeuwarder vliegveld
de krachtigste windstoten van het
hele land zijn genoteerd, is over het
algemeen de stormschade in Friesland
meegevallen.
LEEUWARDEN. Tussen 3 en 5 uur
Zaterdag bereikte de storm hier. zijn
hoogtepunt en veroorzaakte schade aan
ettelijke woningen en gebouwen. Van
grote winkelpanden Achter de Hoven
en aan de Voorstreek zijn spiegelruiten
ingedrukt. In tal van straten lagen dak
pannen en hout doorelkaar geworpen.
Aan de Noordersingel is een grote boom
omgerukt, die in de stadsgracht terecht
kwam. In het Heer Ivostraatje liep een
pakhuis zulke zware schade op, dat
het verkeer werd versperd.
HEERENVEEN. De storm rukte hier
op de straatweg grote takken van de
bomen. Veel dakpannen kwamen naar
beneden en enkele ramen sneuvelden
door de kracht van de wind.
DRACHTEN. Ook hier heeft de storm
veel pannen van de daken geworpen.
Enkele houten terreinafrasteringen
werden omver gehaald; bij de in aan
bouw zijnde school voor V.G.L.O. kwam
een gedeelte van de steigers naar be
neden, en een keet is in elkaar gedrukt.
Het verkeer met Beetsterzwaag was
Zondag gestremd, doordat een omge
vallen boom in Olterterp de weg ver
sperde.
OLDEBOORN. In de nacht van Za
terdag op Zondag ontwortelde de storm
drie zware bomen naast de boerderij
van de heer C. Hooisma. Ze kwamen op
het dak terecht. Van de boerderij van
gebr. Bethlehem is een stuk van het
dak weggerukt.
GROUW. Ook hier heeft de storm
".ijn sporen achtergelaten. Schoorstenen
zijn gevallen, dakpannen afgerukt, en
in het plantsoen bezweken twee bo
men.
OLDEOUWER. Het wagenhok van
de veehouder Eefting is door de storm
omvergeworpen.
AKKRUM. De storm heeft in het
plantsoen van Coopersburg een aantal
bomen geveld.
JOURE. Enkele schoorstenen en vele
dakpannen vielen hier voor het geweld
van de wind.
OPEINDE (Sm.). Op verschillende
plaatsen is hier de electriciteitsvoor-
ziening gestoord, doordat enkele palen
van het net door de storm waren om
vergeworpen. Verder is een houten
schuurtje van de heer P. v. d. Woude
bezweken, en was er enige schade aan
rieten daken.
NIJEHORNE. De noodwoning van de
heer Tj. van der Bij is door de storm
weggeslingerd en 70 meter verder te
rechtgekomen. De woning was geheel
vernield, en het meubilair, dat de toe
komstige bewoner er had opgeslagen,
ging totaal verloren.
BERGUM. Een noodSvoning van de
gemeente aan de Koningin Juliana-
straat is ernstig door de storm bescha
digd; van het .mastiekdak is het groot
ste gedeelte weggerukt.
NOORDOOSTPOLDER. De dijken
van de Noordoostpolder hebben de
storm goed doorstaan. In de polder is
grote schade aangericht aan woningen,
boerderijen en bedrijfsgebouwen.
AFSLUITDIJK. Autorijders melden,
dat in de nacht van Zaterdag op Zon
dag grote watermassa's over de dijk
sloegen, waardoor het rijden uiterst
moeilijk werd. De dijk lag bezaaid met
balken, dode vissen en allerlei voor
werpen die over de spatdijk waren
heengeslagen.
HAULERWIJK. Het dak van de
schuur van de heer A. Postma werd
door de storm afgerukt. Het dak zwaai-
boven uit de lucht naar beneden plof
te". Een naby Leeuwarden opgestelde
windmeter gaf tussen 1 en 6 uur 's
nachts windstoten van 108, 126 en 130
kilometer per uur aan. Het hoogtepunt
viel tussen 3 en 4 uur toen een stoot
van 144 kilometer voorkwam. Leeu
warden behaalde hiermee het maxi
mum van het gehele land! (In Schot
land was door een station voordien al
181 km gemeld).
Na vijf uur luwde de wind in het
Noorden van het land. De trog van
lage druk was toen gepasseerd en de
barograaf, die sinds middernacht on
veranderd een stand van 984 mb
738 mm) had aangewezen, begon nu
vrij snel te stijgen. Zondagmorgen om
8.15 was de stand al weer opgelopen
tot 990 mb 743 mm).
SPRINGTIJ EN STUWING.
De windstoot van 144 km komt uit
boven de hoogst opgetekende waarde
gedurende de beruchte Maartstorm van
'49. IJmuiden was toen met 140 km
het hoogst, Den Hélder meldde 137,
Vlieland 133 km per uur. Toch was
toentertijd de schade in onze provin
cie groter, wat waarschijnlijk toege
schreven moet worden aan het langer
voortduren van hevige winddrukken
tijdens de actiefste momenten. De ab
solute records blijven voor Hoek van
Holland en Vlissingen t.w. 162 en 154
km per uur.
De rampzalige uitwerking van de
storm elders in ons land is te wijten
aan het samenvallen van de hevige
storm met de springvloed. Ook op 4 en
5 Februari 1825, met maximum water
standen iets beneden de thans voor
gekomen hoogten, waren de overstro
mingen hiervan een gevolg.
OP FRIESE WADDENEILANDEN:
,Steinvoorte" op Ameland in zee gestort
(Van één onzer verslaggevers)
„Wat wij ondervonden is niet tc
vergelijken met de ramp, die het Wes
ten en Zuiden van ons land heeft ge
troffen," zegt men op" de Wadden
eilanden. Over het algemeen hebben
de duinen de druk van het water goed
doorstaan; ook de polders langs de
zeedijk hebben geen grote schade ge
leden.
Evenwel heeft de storm de eilan
den niet ongedeerd gelaten. Ho
tel Steinvoorte op Ameland, waar
van in de ochtend de serre reeds
de over een transformatorgebouw en
kwam in een bloementuin terecht. Ver
der werden er veel dakpannen en rui
ten vernield.
DUURSWOUDE. Vele huizen en
boerderijen liepen in de nacht van Za
terdag op Zondag schade op. Ettelijke
dakpannen werden door de storm af
gerukt, terwijl in enkele rieten daken
grote gaten werden geslagen.
LANGWEER. Er is een groot gat ge
slagen in de boerderij van de heer L.
T. de Boer over De Wielen. De timmer
man J. van der Meulen viel bij zijn
pogingen om het gat te dichten en zo
doende erger te voorkomen, van het
dak.
Hij liep wonder boven wonder geen
noemenswaardig letsel op.
SUAMEER. De hooischuur van de
veehouder K. Wijminga waaide Zater
dagavond omver. De schoorsteen van
de bakkerij van R. van der Vegt woei
om en viel door het dak van de woning
van een buurman.
WOUDSEND. Van de in aanbouw
zijnde school alhier is het mastiekdak
in zijn geheel afgerukt en totaal ver
nield naar beneden gestort.
GORREDIJK. Hier sneuvelden ver
schillende bollonnen van de straatlan
taarns. Het gasfabriek liep ook enige
schade op.
IR WOUDAGEMAAL DRAAIT WEER
LEMMER. Zondagmorgen is het ir
Woudagemaal te Tacozijl weer in wer
king gesteld.
was verdwenen, is in de middag
in zee gestort.
Op de Zuid-Westpunt heeft
Ameland enkele meters duin
moeten prijsgeven. In de Boeren-
polle, enkele stukken particulier
aangemaakte grond buitendijks,
zijn een aantal schapen (de opga
ven variëren tussen 50 en 100
stuks) verdronken. De duizend
schapen, die op het Noorderleeg
graasden, kon nog op het nipper
tje worden gered.
Op Terschelling was het „huis met
het wakend oog" bij de haven geheel
door zeewater omringd. Bij paal 19,
waar de duinenrij het zwakst is, drong
een hoeveelheid water het land bin
nen.
Op Vlieland stond de steiger blank;
bij twee huizen kwam het water tot
aan de vensterbanken. Men maakte
zich hier bezorgd over een schip van
Deense of Zweedse nationaliteit, dat
op de Vliehors terecht zou zijn geko
men. Reddingspogingen boden weinig
kans van slagen, omdat de gehele Hors
onder water stond.
Advertentie
Ooit last van Zuurbranden?
Geen glas, geen water, geen nare
smaak. Simpelweg één of twee
Rennies laten smelten op de tong.
Er zijn mensen die nemen Rennies te
pas en te onpas maagzuur of niet
alleen maar omdat ze ze lekker vin
den. Dat hoeft nou weer niet, maar 't
is wel plezierig altijd Rennies bij de
hand te hebben, voor eigen gebruik
of om anderen te helpen. Vraag Ren
nies bij Uw apotheker of drogist.
HARDEGARIJP. Onder architectuur
van de heer P. Kingma Lzn. te Bergum
is aanbesteed de herbouw van een dub
bele woning alhier voor de heer P. E.
Rauwerda te Groningen.
Er waren 13 inschrijvers; hoogste was
de fa De Haan en V. d. Hoek te Leeu
warden met f 19.977 en laagste de heer
K. Groenhof te Akkerwoude met f 18.137.
Gunning aangehouden.
