m
Duizenden stuks vee verdrinken
in ondergelopen polders
Eén auto of twintig
mensen verdrinken
Antwoord „Er is geen'
Friesland geelt spontaan
voor getroffen gebied
Krijgsraad op Gorkums stadhuis
Maandag 2 Februari 1953 FRIESE KOERIER
fen gebied in West-Brabant. Om 6 uur
vertrok de kolonne uit Arnhem, om
kwart over zes bleef het eerste aggre
gaat al staan vlak buiten Arnhem en
om halfeen stond er 'n tweede aggregaat
even voor Breda met een lekke band.
De drie soldaten, die het apparaat
moeten bedienen, wisten niet hoe zij
verbinding moesten krijgen met Arn
hem of met Breda. Ze probeerden te
liften, maar zij hadden weinig succes.
Het is ook de vraag wat men met die
lichtaggregaten kan doen. Ze wegen
per stuk zes ton en in Halsleren is geen
boot te vinden, die meer dan drie
mensen dragen kan
Duizenden koeien verdrinken
Het is druk op de wegen in Noord-
Brabant. Er rijden militaire colonnes
met veel groter snelheid dan de voor
schriften toelaten. Er rijden lange
treinen veewagens leeg naar Bergen op
Zoom en vol weer terug naar Breda.
Maar ze kunnen niet zo hard rijden of
er verdrinken duizenden stuks vee in
de ondergelopen polders. Er gaan in
Breda wilde geruchten over het aan
tal evacué's, dat de stad zal moeten
opnemen. Men vertelt, dat er in - Tiel
10.000 zijn aangekomen, maar het te
niet zeker dat meer dan 3 bussen 2ijn
gearriveerd. Dit ene detail is tekenend
voor een deel van de moeilijkheden:
deze twee dagen heeft moeten lijden.
Er Is reden om te vrezen, dat het aan
tal slachtoffers morgen bij daglicht
aanzienlijk groter zal zyn dan men
vannacht in de somberste schatting
heeft voorspeld.
Dit is een zware nacht voor Brabant.
Een nacht van spanning, van leed en
van ongekende ellende. Hier is geen
plaats voor nieuwsgierigheid van de
Zondagsrijders, die heel de omgeving
van Rotterdam, Pernis, Vlaai-dingen en
Maassluis onveilig maakten. Hier is
niet het imposante gezicht van een
woeste, kokende zee en hier waait niet
de zeewind fris en zout om het gelaat.
Hier in Brabant is het stil en donkel
en somber en zwart. Niemand die pre
cies weet, wat er gebeurt. Iedereen
telt bij wat hij weet nog iets op en dat
alles zal waarschijnlijk nog iets minder
zijn dan het totaal van de ellende, die
over dit gewest is uitgestort.
Afsluitdijk en Zuider
zeewerken hielden
zich goed
Technici van de dienst der Zuider
zeewerken hebben verklaard, dat de
Afsluitdijk zich in de stormvloeden uit
stekend heeft gehouden. Er is slechts
op drie plaatsen enige schade aange
richt, welke echter noch voor de dijk,
noch voor het verkeer gevaar oplevert.
Er is schade ontstaan bij de vlieter, en
5 km van Den Oever, alsmede tussen ki-
lometcrpalen 17 en 21. De schade be
perkt zich tot enkele gaten in de steen
glooiing. De dijk heeft overigens het
„maximum" te verwerken gehad, waar
voor hij berekend is: dat is een water
stand van 3.75 meter boven normaal
Amsterdams peil. De Zuiderzeewerken
zelf hebben zich ook buitengewoon goed
gehouden. Aan de Noordoost-polderdijk
is heel geringe schade geconstateerd.
De werken van de Oosterpolder heb
ben ook geringe schade opgelopen.
(Van onze speciale verslaggever).
GOUDA. Zondagavond.
Een lange, blonde man staat in
de telefooncel van hotel Central
aan de Goudse Markt. Hy is wan
hopig.
Maar er zitten twintig mensen op
zolder. De noodvlag hangt uit. Jullie
moeten komen of het kan of niet.
Hij draait zich om: Ze komen niet,
zegt hij, ze komen niet. Ik moet
vrachtauto's hebben. De burgemeester
weet er van. Hebt U een vrachtauto?
Kunt U met me meegaan naar Goude
rak? Daar zitten twintig mensen op de
zolder van een boerderij. Ze kunnen
elk ogenblik worden weggespoeld.
Nee, een vrachtauto hebben we
niet.
Maar die twintig mensen zullen
verdrinken; jullie moeten helpen.
De lange, blonde man, een van de
duizenden onbekenden, die langzamer
hand radeloos worden daar in de zwaar
getroffen Krimpenerwaard, draait een
nieuw nummer. Een andere garage. Er
is geen vrachtwagen. Nog een nummer.
Nog* een garage. Nog geen vrachtwa
gen.
Misschien zal hij er nog een vinden
vannacht. Het zal hem niet meer hel
pen. De weg naar Gouderak is onbe
gaanbaar geworden. Het asfalt is ver
zakt, er kan zelfs geen voetganger
meer langs.
Een beeld dat herinneringenoproept
aan het oorlogsgeweldDitmaal was
het geen kanongebulder dat de mensen
deed vluchten, doch water, water, water.
Slechts enkele dingen konden z\j mee-
Al het andere werd een prooi
der golven
Eigen foto)
Grote medewerking van alle kanten
(Van een onzer verslaggevers).
OM ongeveer' kwart over elf gisteravond vertrokken drie grote
vrachtwagens uit Heerenveen onder begeleiding van twee motor
rijders van de politie naar het getroffen gebied. Alle drie wagens wa
ren volgestouwd met jassen, mantels, onder- en bovenkleren, schoei
sel en dekens. Allemaal spullen, die de inwoners van Heerenveen,
Gorredijk en Beetsterzwaag in enkele uren tijds hadden bijeenge
bracht voor de bevolking van de overstroomde gebieden.
De reactie op de oproep om hulp te
b:eden was geweldig. Toen de iuidspre-
kerwagèn van de politie nog door de
straten van Hear-mveen reed en de be
volking verzocht goederen klaar tc zet
ten stroomden er reeds velen met hun
gaven naar het bodehuis, waar de spul-
'e.n werden opgeslagen. Verscheidens
particulieren red-;:-, met hun wagens
docr de 'straten om de goeiere a in te
zfmelen. Bij het Locehuis was het dan
ook al gauw een drukte var. belang.
Er kwamen daar wandelaar-: met
grote pakken on<!c-r de arm, fietsers
met spullen op de bagagedrager,
jongens met volgeladen bakfietsen,
personenwagen! vo"- met dekens en
kleren, bestelwagens en nog een
4 Doden op Texel
Polder „De Eendracht"
verloren
Een autobus met werklieden op
Texel, die op weg was naar de be
dreigde plaatsen op het eiland, is door
het water overweldigd. Vier van de in
zittenden hebben de dood gevonden.
Over een vijfde verkeert men nog in
onzekerheid, maar het is waarschijnlijk
dat ook hij het leven heeft verloren.
De polder „De Eendracht" is geheel
onder water gelopen. De circa twintig
bewoners zijn ondergebracht in Den
Burg. De verbindingsdijk tussen de pol
ders „De Eendracht" en „Het Noorden"
werd met doorbraak bedreigd. De twee
honderd man, die hier onophoudelijk
werkten om het onheil te keren, waren
te middernacht de toestand meester.
De dijk ten Noorden van Oosterend
was geheel doorweekt; de kruin is weg
geslagen. Men doet al het mogelijke
om de dijk te behouden.
De schade op het eiland kan nog met
geen mogelijkheid worden geschat.
Praathoek nu ligplaats
van Pools houtschip
MAASSLUIS. Zondagavond. Op de
hoek van de Koningin Wilhelmina-
straat en de Rozenburgse weg, waar
anders de mannen te praten staan over
het laatste nieuws uit de haven, ligt
nu een Pools schip met hout.
De haven heeft zich uitgebreid tot
ver in het oudste deel van de stad. In
1500 huizen staan de kelders onder wa
ter. Vlak buiten het stadje, aan de
Maasdijk, de weg naar Hoek van Hol
land, ligt een boerderij. Het water staat
halverwege de ramen. De ruiten zijn
gebroken. Natte vitrages fladderen naar
buiten. Boerenwerktuigen drijven op
wat eens het erf was. De hooischelf is
half verzakt. De oprit is weggespoeld.
Vanaf de Maasdijk loopt een zwart sin
telpad naar beneden, het eindigt hal-
vei wege ergens in het water.
De daken van de huizen achter de
Maasdijk zijn zwaar beschadigd. Ver
schillende woningen zijn in elkaar ge
zakt.
De bevolking is opgeroepen voor-
hulpdiensten. Jongens doen de ronde
door de stad met rode aanplakbiljetten,
waarop de noodmaatregelen worden
bekend gemaakt.
Het is er druk met nieuwsgierigen.
Talloze Hagenaars en Rotterdammers,
die de radioberichten hebben gehoord,
willen zelf zien, hoe erg het allemaal
is.
Welnu, het is veel erger, dan ze den
ken.
Het Noorden helpt
Talryke vrachtauto's beladen
met goederen en kleding, verza
meld in de provincies Groningen,
Friesland en Drente, zijn vannacht
naar Rotterdam gereden.' De lange
colonne vrachtwagens werd geës
corteerd door de Rijkspolitie. De
tonnen goederen worden vandaag
onder de getroffen bevolking ver
deeld.
paar grote vrachtauto's oo r
Na ruim een uur wist men al bijna
niet meer waar men de goederen alle
maal op moert slaan. Gelukkig was er
in de naastliggende garage van de fir
ma Smid nog plaats.
In de opslagplaatsen werkten vele
meisjes, die spontaan hadden aangebo
den mee te helpen. Zij sorteerden al
die goederen; dekens bij dekens, krui
denierswaren bij de afdeling levens
middelen, kleren voor vrouwen hier,
dat voor mannen daar. Ieder paar
schoenen bonden ze met de veters aan
elkaar
Het viel niet mee orde te scheppen
in de veelsoortige stroom van goede
ren. Er kwam van alles binnen, ook
ledikanten, wiegen, bedstellen en zelfs
een kachel. De meeste goederen beston
den echter uit kleren. De meisjes lever
den keurig werk. Zij kregen de spullen
voor verzending tijdig gereed.
Burgemeester Kuperus, die de ge
hele avond in het bodehuis aanwe
zig was, zei best tevreden te zijn
over het verloop van de hulpactie.
Hij was prettig verrast door de
grote medewerking, die men van
alle zijden ondervond.
Om ruim twaalf uur werd de cen-
traalpost in het bodehuis gesloten. Van
daag wordt de actie voortgezet.
In Gorredijk en Beetsterzwaag.
De burgemeester van Heerenveen
verzocht ons zijn dank over te brengen
aan de bevolking van Heerenveen voor
haar goedgeefsheid en de spontane me
dewerking, die men gisteravond van
vele particulieren by de hulpactie on
dervond.
In Beetsterzwaag ging men Zondag
met de bel rond. Men deelde de bewo
ners mede, dat er goederen zouden wor
den opgehaald. Tevens werden er me
dewerkers gevraagd. Van allebei kwa
men er zoveel, dat men binnen betrek
kelijk korte tijd een vrachtauto vol
goederen kreeg. Alles was mooi in do
zen verpakt, waarop stond aangegeven,
waaruit de inhoud bestond. In Heeren
veen werden de goederen van Beetster
zwaag in een andere auto overgeladen.
Uit Gorredijk kwamen twee vracht
auto's met goederen voor de getroffen
Nederlanders. Te Gorredijk had men
ook een luidsprekerwagen ingescha
keld om de inwoners op de inzameling
attent te maken. De winkeliersvereni
ging zorgde voor een prima organisa
tie.
Leeuwarden.
Ook vanuit Leeuwarden reden van
nacht volgeladen vrachtauto's naar het
Westen en Zuiden van ons land. In
Leeuwarden werd de bevolking door
luidsprekerwagens opgewekt goederen
beschikbaar te stellen. Ook hier onder
vond men grote medewerking; de goe
deren stroomden op de verschillende
punten binnen.
J Overal in Nederland, worden inzamelin-
I gen gehouden om de eerste nood in de
getroffen gebieden te lenigen
Ten Zuiden van Dordrecht is ook de
grote rijksweg naar de Moerdijk over
stroomd. Ook de spoorlijn is hier door
het water verzwolgen. De polders staan
vol water
in de meeste verhalen die men hoort,
schuilt een kern van waarheid, maar
ook niet meer. Getallen worden hon
derdvoudig vergroot, verhalen worden
tiemaal aangedikt en niemand weet hoe
groot, hoe erg en hoe omvangrijk de
ramp in werkelijkheid wel is.
Maar al die verhalen en al die ge
tallen kunnen het leed niet omvatten,
dat het Westen van Noord-Brabant in
(Van onze speciale verslaggever).
BREDA. Zondagnacht. De K.N.I.L.-kolonel Sluiter, „fan Snits",
zoals hij zelf zegt, houdt krijgsraad op het stadhuis van Gorkum. Hij
zit beneden in de portiersloge bij de telefoon met de commandant
van de brandweer, de hoofdinspecteur van politie en de marktmees
ter. De burgemeester is er niet. Die zit ergens tussen Gorkum en
Papendrecht op de dijk om te zien of ze het daar kunnen klaren.
Kolonel Sluiter gaat nog even na,
voor de zoveelste keer, of Gorkum op
alles is voorbereid. Vanmorgen om half
elf zijn de eerste maatregelen genomen
onder de dreiging van het water, dat bij
Papendrecht over de dijk sloeg en lang
zaam de polders overstroomde.
Buiten de wallen is de bevolking
huis aan huis gewaarschuwd: zij die
een één-verdiepinghuis bewonen, moe
ten naar de stad komen en zij, die op
de begane grond wonen van een etage
huis, moeten inkwartiering zoeken bij
de bovenburen.
Binnen de wallen kan alles blijven
zoals het is, want daar kan het water
onmogelijk doordringen.
Zo luidt maatregel nummer één!
Maar voor het onmogelijke geval, dat
het water Gorkums wallen toch zou
bedreigen, js maatregel 2 gesteld: de
oude sluispoorten worden versterkt;
er zijn noodschotten aangevoerd voor
de vioeddeur; er ligt zand klaar voor
de zandzakken.
De K.N.I.L.-kolonel Sluiter diende in
Indonesië, toen dat nog Indië heette.
Hij heeft vaker met dit bijltje gehakt.
Ze kunnen hem niets meer vertellen.
Hij loopt in het stadhuis heen en
weer in eert oude, militaire rijbroek
met daar overheen een stormjekker en
op zijn hoofd een skipet.
Veertien uren
„Vanmorgen hebben wij een in
spectie gehouden, de burgemeester
en ik. Wij zijn de dijk opgereden
naar Papendrecht zo ver als dat
ging. Het ging niet zo ver, al een
kilometer of tien buiten Gorkum
moesten we blijven staan met de
wagen, omdat het water over de
dijk heen stroomde. Dat was nog
maar het begin van een ontwikke
ling, die weinig uren later ernstige
vormen aannam. De dijk bij Pa
pendrecht brak door. Er sloeg een
groot gat in en het water kolkte de
polders binnen.
Een ingenieur van de Rijkswater
staat schatte, dat iedere seconde
5000 kub. meter water door de dijk
stroomde. We hebben toen eventjes
uitgerekend, dat het 14 uren kon
duren, voordat de vloedgolven Gor
kum zouden zijn genaderd. Ik kan
U verzekeren, dat wij die 14 uren
goed hebben gebruikt".
uur nog meer. Maar men heeft niet het
geringste vermoeden, wat er allemaal
precies eigenlijk gebeurt.
Verbindingen verbroken
De verbindingen zijn verbroken. De
telefoon is voor een belangrijk gedeelte
gestoord. Stroom, gas en water zijn
uitgevallen. In het donker van de nacht
is niet vast te stellen, of en zo ja, hoe
veel slachtoffers er zijn. De radio
roept berichten om, die niemand kan
controleren en die velen uit de plaats
zelf niet geloven, omdat hun inlichtin
gen anders luiden. Het is geen won
der: de radio krijgt de berichten van
het A.N.P.; het A.N.P. krijgt de be
richten van zijn correspondenten; de
correspondenten krijgen berichten van
mensen, die vertellen, wat ze hebben
gezien, wat zij hebben gehoord en wat
ze vermoeden. Het is uitermate moei
lijk, om uit de veelheid van gegevens
conclusies te trekken die iets met de
waarheid te maken hebben. Het lijkt
soms alsof een reus een aantal inge
wikkelde legpuzzles door elkaar heeft
gegooid. De stukjes zijn er wel, maar
ze passen niet aan elkaar en voor zo
ver zij passen, leveren ze geen sluitend
beeld op.
Het is donker, het is stikdonkere
nacht. Vannacht zou de volle maan
schijnen, maar de volle maan is
verborgen achter een dikke laag
wolken, waaruit een voortdurend
dreinende regen valt.
De wegen zijn niet verlicht. Het
is moeilijk de richting te bepalen.
Water is niet te onderscheiden van
land.
Het is gevaarlijk om met een vaart
van meer dan 30 km langs de polders
te rijden, maar het moet, er is haast
bij! Verder West-Brabant in schijnen
honderden mensen in het overstroomde
gebied in bomen te zitten of op de zol
ders van huizen, maar niemand weet
waar ze zitten, want niemand kan er
iets van zien.
De schijnwerperafdeling van de
Euchtdoelartillerie in Arnhem is opge
roepen om met tien lichtaggregaten
naar Rozendaal te komen. Ze moesten
Van daar naar Halsteren en Steenber
gen, waarschijnlijk bet zwaarst getrof-
Het is kolonel Sluiter aan te zien,
dat hij die veertien uren hard heeft
gewerkt. Er is een heleboel gebeurd in
Gorkum. Er zijn straten afgezet, waar
in palen werden geplaatst om in het
ergste geval 5000 koeien uit de omge
ving te kunnen bergen. Vanavond om
halfzes kwamen de eerste koeien. Gies-
sen-Nieuwkerk, een van de zwaarst ge
troffen dorpen in de onmiddellijke om
geving van Gorkum, moest evacueren.
Het vee werd weggedreven door man
nen, die in allerijl gemobiliseerd wa
ren. De ene helft ging de weg op naar
Utrecht, de andere de weg naar Gor
kum. Daar stonden kolonel Sluiter en
zijn mannen van de Bescherming Bur
gerbevolking klaar om de eerste stoot
op te vangen. Men rekent er op, dat in
de loop van de avond nog talrijke eva-
cué's naar Gorkum zouden komen. Er
is ruimte voor 3000 mensen.
Hopeloos
De burgemeester was weer op weg
om de mensen te inspecteren. Hij had
het daar in de portiersloge bij de radio
niet langer kunnen uithouden. Er was
een bericht omgeroepen, dat men er in
was geslaagd het gat in de dijk bij
Sliedrecht te dichten. Maar vijf minu
ten daarvoor had de burgemeester een
telefoontje uit Sliedrecht gekregen, dat
het gat niet gedicht kon worden en dat
de toestand er hopeloos leek.
De situatie in Gorkum komt min of
meer overeen met de toestand in al die
plaatsen, die vlak echter het getroffen
gebied liggen. Men heeft de noodmaat
regelen genomen, men neemt er ieder
