Schade in Friesland beperkt
Stormvloeden in het verleden
Op
Texel minstens vier doden
Havenwijk van Harlingen stond Zaterdagnacht blank
De radioberichten, hebben ons gisteren wel geleerd, hoe dankbaar wij in
Friesland moeten zijn. Natuurlijk, er zal door velen slecht geslapen zijn. Van
zelfsprekend, er was links en rechts stormschade. Bomen werden door de wind
gebroken: overal lagen takken en dakpannen: Harlingen stond voor een gedeelte
blank- Maar dat alles viel weg tegen het sombere nieuws, dat de radio bracht.
Dat nieuws heeft het gezicht van de krant vandaag bepaald. Wat betreft Friesland
willen we alleen met enkele kleine berichten melding maken Voor berichten
over de eilanden en over de moeilijkheden, waarin schepen voor de Friese-kust ver
keerden, mogen wij naar elders verwijzen.
De kuststreken van Friesland en Gro
ningen, waar liet gevaar uiteraard, het
grootst was, hebben geen ernstige storm
schade opgelopen, zo kon gisteren worden
vastgesteld. Nergens zijn dijken ernstig
beschadigd. Persoonlijke ongevallen de
den zich ook al, voorzover we tot op
heden konden nagaan niet voor. Wel
wordt van vele plaatsen beschadigingen
van minder ernstige aard aan woningen,
boerderijen en dergelijke gemeld.
Afsluitdijk hield zich goed
bussen de Afsluitdijk en Harlingen is
van Zaterdag op Zondag het water op
vele plaatsen over de Friese Zeedijk ge
slagen. De dijk is hier echter in zeer
goede conditie- Slechts op enkele plaat
sen, waar;men bezig was met het plaat
sen van nieuwe basaltblokken, was er
kans dat er stukken uit de dijk zouden
wegslaan. Op die plaatsen is wacht gelo
pen. Op een viertal punten moesten giste
ren kleine reparatie verricht worden.
De Afsluitdijk heeft zich buitengewoon
goed gehouden. Op drie plaatsen bij de i
Vlieter en tussen de kilometerpalen 17 en
21 was enige schade, die echter geen
gevaar opleverde. De dijk heeft hel ma
ximum te verwerken gehad, waarvoor hij
berekend is. dat is drie meter vijf en ze
ventig plus (boven NAP). Het radiobe
richt, dat het verkeer bemoeilijkt werd
door overslaande watermassa's waarin
stukken hout en tonnen werden meege
sleurd, was in ieder geval gistermiddag
niet meer houdbaar.
Ook de Zuiderzeewerken ondervonden
niet al te veel moeilijkheden. De Noord
oostpolderdijk heeft slechts zeer geringe
schade opgelopen. Ook de Oosterpolder
dijk weerde zich uitstekend. In de N.O.P.
ontstond 'grote schade aan woningen,
boerderijen en bedrijfsgebouwenu.
Harlingen gedeeltelijk blank
Zaterdagavond was het water bij Har
lingen hoger dan ooit sinds mensenheu
genis. Het water steeg in het Dok boven
de kademuren. Door de wind opgejaagd
drong het over het rangeerterrein met
kracht de stad in. De Havenweg, Zeeweg.
Caspar di Roblesstraat, Spinslraat, Spin
huisstraat. Spoorstraat, Wasbleek en Was
bleekstraat stonden blank. Het water
Toneelvoorstelling
in „Noord-JeruëF'
Houtigehage. De kapel „Noord-Jeruel"
was Donderdagavond nagenoeg gev.uld,
toen- de Chr. Reciteer ver enig-ing „Troch
tsjusternis nei 't ljoeht" opvoerde. Jam
mer dat één der spelers van een hoofdrol
door ziekte plotseling uitviel. Een plaats
vervanger wist echter na voorbereiding
van slechts één dag deze rol buitenge
woon goed weer te geven. Het gezelschap,
waarvan de meesten nog tot de beginners
behoren, had heel wat aangedurfd door
dit stuk te. kiezen. Het publiek was ech
ter over het algemeen zeer voldaan. Me
vrouw Rusticus van Drachten, die bij de
voorbereiding weer zoveel voor het ge-
sèlschap deed, had ook hierin eer van
haar werk.
Begrafenisvereniging
40 jaar bestaan
Wyckel. De Begrafenisvereniging be
stond 40 jaar, zo bleek uit de woorden
van voorzitter F. Visser en secretaris M.
Swart op de jaarvergadering'. De heren
Joh. Schaafsma en Tj. Otter zijn veertig
jaar in dienst van de vereniging geweest
en kregen, een geschenk aangeboden.
In 1952 werd zes maal dienst gedaan
voor leden en driemaal voor niet-leden.
Voor de dragers werden nieuwe unifor
men aangeschaft. Daardoor is er een na
delig saldo over 1952 van f 834.60. In kas
is echter nog f 722.92. De vereniging telt
thans 316 leden.
drong verschillende woningen binnen tot
een hoogte van een halve meter. De be
nedenverdieping van het aan de haven
gelegen hotel Zeezicht" kwam geheel
blank te slaan. Ook het wachtlokaal van
de Terschellingerboot liep onder water.
Politie en brandweer waren de gehele
nacht en een groot deel van de Zondag in
touw om de eerste gevolgen van de over
stroming weg te werken.
Schapen geïsoleerd
In het Noorderleedh onder Marrum
raakten 1300 schapen geïsoleerd. Ze zit
ten grotendeels op twee „vluchtheuvels"
in de kwelder. Een zestig schapen konden
gisteren met enkele roeibootjes in veilig
heid gebracht worden. Enkele tientallen
schapen zijn verdronken. Men zal trach
ten de overige die-ren vandaag te vervoe
ren. Mocht dit niet lukken, dan zal men
de beesten voorzien van voedsel en stro.
De P.E.B. deelde ons mede, dat de
stroomvoorziening door de storm niet in
grote moeilijkheden is gebracht. In en
kele individuele gevallen viel het net uit.
De redding voor het P.E.B. was. dat het
bovengrondse net. eerst kortgeleden on
derhanden genomen was en in zeer be
hoorlijke staat verkeert.
Tegen half vier in de nacht van Zaterdag op Zondag werd de familie
Woudman, wonende aan de Rijksstraatweg' naar Franeker, o. Menaldum.
opgeschrikt doordat een aohter het huis staande boom door een enorme
windstoobwerd ontworteld en tegen het huis aangegooid. Het dak werd
van de woning gesleurd en de regen stroomde naar binnen. De bewoners
moesten evenwel tot de morgen wachten eer zij de inboedel bij omwonen
den konden onderbrengen. De burgemeester van Menaldumadeel, de heet
Tórensma, heeft de schade in ogenschouw genomen en de heer Woudman
een andere woning toegezegd
Waterwolf was altijd begerig naar buit
Zo lang Nederland bestaat, heeft het een strijd op leven en dood moeten
voeren tegen het water: zijn beste vriend en tevens zijn ergste vijand. Door het
water is ons land groot en rijk geworden. Doch het moet voortdurend op zijn
qui-vive zijn, want de watergolf slaapt nooit en is er voordurend op uit, het op
hem veroverde terrein terug te winnen. En als de Noordwester stc-rm huilt en
de zee en de grote rivieren in hevige beroering worden gebracht, dan probeert hij
steeds opnieuw zijn slag te slaan. Dit moge" blijken uit de volgende rampen,
die bekend zijn uit dg geschiedenis. Van de alleroudste (bijv.'die, beschreven in
de oude kroniek van Emo en Monho) zwijgen we maar.
Op 18 November 1421 richtte de St.
Eiizabethsvloed'-vcrwoastingeni nan1 iiv-bab
van plaatsen en deed de Biesbosch ont
staan.
Op 16 October 1502 teisterde een gro
te vloed de dijken bij Medèmblik, Muiden,
Amsterdam en Spaarndam.
Op 16 October 1508 had Noord-Holland
sterk te lijden: overal braken dijken door.
Op Palmzondag 1509 braken de dijken
bij Schardam door.
Op 24 September 1509 brak de dijk tus
sen het IJ en de Haarlemmermeer door.
Op 20 of 30 September 1514 richtte een
hoge vloed in Noord-Holland zware scha
de. Bij Hoorn en Spaarndam braken de
dijken door.
Op 5 November 1530 braken de dijken
bij Hoorn en Enkhuizen door.
West-Europa geteitsterd
Op 1 November 1570 teisterde een der
grootste overstromingen West-Europa van
Het Kanaal tot aan Jutland. Bij deze
Allerhel'/genvloed, d:c vier <lagev duur
de, liep hel water in Noord-Hodaud een
Jialve meier over de dijken, die op vele
plaatsen doorbraken. Een grout gedeelte
van Groningen, Friesland en bijna alle
Zuidhollandse en- Zeeuwse eilanden lie
pen onder water. Enkele stukken land
gingen voorgoed verloren, als: delen van
verschillende dorpen langs de Hollandse
kust, de Broodeloosnolder bij Tholen en
het eiland Wulpen bij Cadzand.
Op
Ameland verdween hotel Steinvoorte
Zondagavond laat is officieel bevestigd, dat op het eiland Texel tenminste vier
vermoedelijk vijf doden zijn te betreuren. Deze mensen zaten in een autobus, die
in de ochtenduren op weg was om hulp te gaan bieden.
De belangrijkste doorbraak op dit
eiland had plaats bij De Cocksdorp op
de noordpunt, waar de polder „Eendracht"
geheel blank kwam te staan. De polder
pioet als verloren worden beschouwd en
zal opnieuw moeten worden ingedijkt. De
circa 20 bewoners konden tijdig worden
geëvacueerd.
De vier personen, die om het leven
zijn gekomen hadden juist de bus ver
laten, toen zij onverwachts door het
water achter zich werden ingesloten.
Een veehouder, die zich in zijn auto
vlak achter de bus bevond, kon nog
juist uit zijn wagen springen en zich
zwemmende in veiligheid brengen. De
auto en de bus werden onmiddellijk
weggespoeld. Over de vijfde inzittende
van de bus verkeerde men volgens de
laatste berichten nog in onzekerheid.
Reeds om twaalf uur gisternacht is de
burgerij te hulp geroepen waarop zes
honderd man in ploegen in actie kwamen.
In de loop van gisteravond kreeg de bur
gerij hulp van 58 militairen van het vlieg
kamp De Mok, terwijl ook 28 personen uit
Sneek en een Roode Kruis-colonne uil
die plaats arviveerde.
Aan het strand van De Koog zijn bun
kers uit de duinen gespoeld en naar el-
kaa* toe^escfiouen. Jfefc vap beteken^ -gemeld.
werd weggeslagen. Het dorp zelf liep
geen gevaar, zodat hier een onderkomen
kon worden gezocht voor de evacuees.
De motorreddingboot „Joan Hodson"
heeft tijdens de storm zee gekozen om voor
Eierland een schip te zoeken, dat vermoe
delijk in nood verkeerde. Men vond even
wel niets zodat de reddingboot na een
vreselijke tocht van vijf uur in De Cocks
dorp terugkeerde.
Terschelling
Op Terschelling hebben de dij
ken zich goed gehouden, behoudens een
kleine duindoorbraak aan de Noordzee
kant bij paal 19 die spoedig was bedwon
gen- Aan de havenkant van West-Ter
schelling zijn de kelders volgelopen en
kwam het water tot veertig cm hoog in de
kamers.
Ameland
Op A m eland werd liet bekende ho
tel S.teinvoorte, aan het einde van de
badweg van Nes, voor het overgrote deel
vernield. De bevolking, die onmiddellijk
alle pogingen in het werk stelde nog iets
van de inboedel te redden, kon niets uit
richten. Bij het tenten leftmp werd onge
veer zeven en een halve meter.duin weg
geslagen en bij llolum plm., vijf meter,
Van de overige eilanden werd geen
Op .15 Au.gusus 1597 liep Waterland
geheel'o ndèr^eht evolgfevan hoge sprin-
vloed bij Noordwester-storm.
In November 1601 joeg een storm uit
het Noordwesten het water in Noord-
Holland tot zulk een hoogte op, dat de
dijken op vele plaatsen bezweken.
Amsterdam getroffen
Öp 22 Januari 1609 steeg het water van
de Zuiderzee zo hoog, dat een gedeelte
van -Amsterdam onder kwam te staan.
Bij de storm van 23-Januari 1610 stond
het water zelfs van Amsterdam tot Lei
den. De pas droog gemaakte Beemster
liep onder water.
Op Nieuwjaarsdag van 1616 braken de
dijken van het IJ op drie plaatsen door.
In September 1621 spoelde een water
vloed de Velzerdijk geheel weg. Ook toen
stond het water tot in Amsterdam.
In Februari 1625 werden Amsterdam,
'Haarlem en Monnikendam zwaar getei
sterd. De pas droog gemalen Purmer liep
weer onder water.
De St. Petrivioed op 22 Februari 1651
deed het IJ voor Amsterdam nog hoger
stijgen dan bij de Allerheiligenvloed van
1570. De Watergraafsmeer liep onder.
Rondom Haarlem leek het een zee en de
omgeving van Hoorn stond eveneens
blank. Op St. Ni colaas-avond bezweek de
IJ-dijk én Waterland werd in een wezen
lijk waterland herschapen.
Op 4 en 5 November 1675 móest Neder
land een zware stormvloed uit het Nrd.-
west.cn doorstaan.-Noord-Holland, 't Gooi
en Utrecht hadden het -zwaar te verdu
ren. Vele plaatsen kwamen onder water.
Grote binnenzee
Nadat op 5 April 1702 de dijk bij Mui
den was doorgebroken, was het land van
Amersfoort en Utrecht tot aan Haarlem
herschapen in een binnenzee.
Bij de Kerstvloed van 1717 braken de
Assendelver en Uilgeesterdijken op acht
plaatsen door. In 'Mei 1773 werd de Zui
derzee zo hoog opgestuwd, dat het wa
ter over de Slaperdijk bij Spaarndam
golfde.
Onberekenbaar was de schade en bo
ven alle beschryving de ellende in Hol-
land, ten gevolge van de overstromingen
op 14 en 15 November 1775. Er was nau
welijks een stad, die van 't water ver
schoond bleef. De eilanden Wieringen,
Marken, Urk en Schokland werden ge
heel overspoeld.
In November 1776 liepen bij Haarlem
de polders onder water.
Op 1, 2 en 3 Febf. 1791 werd het gebied
rondom het IJ zwaar geteisterd. Op 15
Januari 1808 werden alle huizen op Mar
ken vernield door de storm en het water.
De Zuiderzeedijk brak op verscheidene
plaatsen door. Bij de Noordwesterstor
begin Februari 1825, ontstond zulk een
overstroming, dat 800 personen en 46.000
stuks vee om het leven kwamen. Een
derde deel van Friesland stroomde onder
De schade die deze ramp aan Nederland
bracht, bedroeg acht millioen gulden.
Geslaagd
Aan de Vrije Universiteit te Amster
dam slaagde- voor het doet. ex theologie
(cum lande) ris 11. Kooistra, Gerei', pred.
te 's-Gravenhage-West en ds. P. J. N.
Smal te Pretoria;- (Z.-A#ika); voor het
eand. examen theologie, de heer J. Wes-
ÉÉi-lS Lafe
Laatste nieuws
Nog veel hulp nodig
Gisteren en vannacht z\jn acht volledig
uitgeruste equips van Polygoon provilty
er op uit getrokken om de gevolgen van
de nationale ramp te verfilmen voor bin
nen- en buitenland. Ook vanuit de lucht
wordt gefilmd. Vandaag zijn zes equips
opnieuw bezig.
Yerseke is er in geslaagd de dijken te
behouden. Een groot aantal vissersschepen
uit Yerseke "is uitgevaren totaal 22
om de bevolking van Noord-Beveland en
Schouwen-Duiveland te helpen. Ook is
hulp naar Wolphaertsdijk gezonden.
De verbindingsaam tussen Oostvoorne
en Rozenburg heeft de druk van het water
doorstaan.
In Zuidiand is de situatie hoogst ernstig.
Hedenmorgen is bij He^nvliet een dijk
doorgebroken. Nadere gegevens ontbreken.
De gemeente Kruiningen staat geheel
onder water - bij vloed drie meter boven
de rijksweg. Er vallen hier minstens elf
doden 'tg betreuren. Er is gebrek aan ma
teriaal om alle mensen te helpen.
Te Brandwijk "(Alblasserwaard) zijn twee
personen, die met 'een zw&re vrachtwagen
varkens vervoerden uit ondergelopen ge
bied, door het stromende water meege
sleurd en verdronken. Toestand in Brand
wijk en. Molenaarsgraaf ernstig.
Nog altijd is er geen zekerheid over het
aantal slachtoffers op Texel. Uit de. Zaan
streek zijn 50.000 zandzakken aangekomen
voor de bedreigde dijk bij de Oostersluis.
Te Dinteloord liepen zes polders onder
water. Drie doden zijn te betreuren vier
mensen worden vermist 28 woningen
staan onder water.
Voome en Putten
De overstroming op Voorne en Putten
breidt zich uit tot een -ware ramp. In de
vroege morgen al stroomde het water ver
der het land in en nog steeds blijft dit door
gaan. Ook de Groene Kruisweg, de verbin
dingsweg van Rotterdam naar Oost-Voorne,
wordt bedreigd. Indien ook deze weg onder
loopt, zal de aanvoer van zand en zandzak
ken voor het dichten van gaten ernstig wor
den gestagneerd. Op het ogenblik worden de
mensen uit de gemeenten Oudenhoorn, Ab-
benbroek. Zuidiand met man en macht ge-
evacuesrd. In Oudenhoorn en Zuidiand be
vinden zich r.og grote aantallen mensen en
vee in de grotendeels in het water staande
boerderijen.
Maten of nummers by kleding
Overal in ons land worden al grote hoe
veelheden kleren, schoenen, dekens, lakens
enz. voor de noodgebieden ingezameld.
Het is de bedoeling dat men briefjes aan
de in te leveren goederen hecht, met daarop
aangegeven de maten of nummers.
De verdeling onder de getroffenen wordt
daardoor aanmerkelijk versneld. De aandacht
wordt er op gevestigd dat er vooral grote
behoefte is aan dekens en lakens.
De Hoeve krijgt Vrijdag
electrisch licht
De Hoeve. Alhier is men reeds zeer ver
gevorderd met de aansluitingen, op'het
electrisch net. Men hoopt dan ook op 6
Februari, des middags om 5 uur De Hoe
ve van electrisch licht te voorzien. Dit
zal gepaard gaan met enige feestelijk
heden. Hierbij zullen tegenwoordig zijn
de Commissaris van Friesland en de Bur
gemeester van Weststellingwerf. De Chr.
Muziekver. „Crescendo" te Steggerda zal
medewerking verlenen.
Zilveren jubilea
Harlingen. Dinsdag 3 Februari herdenkt de
heer W. F. de Langen de dag dat hij 25 jaar
geleden in dienst trad bij de Scheepvaart- en
Steenkolenmij.
OCeterwolde. Op 20 Febr. hoopt de heer
A. J. P. Smit. controleur bij dc belastingen
en accijnzen zijn 25-jarig ambtsjubileum te
herdenken.
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Zwijn-
drecht (vac. J. Godthelp) W. L. Tukker
te Delft.
Geref. Kerken. Beroepen te Winscho
ten, M. J. Mulder te Sprang; te Makkum,
P. B. Suurmond te Oppenhuizen.
Aangenomen naar Vleutende Meern,
J. Banga, cand. te Noordbergum, die be
dankte voor Woldendorp, Heinkenszand,
Numandsdorp, Castricum en Heerhugo-
waard.
Geref. Gemeenten. Beroepen te Aagte-
kerke, H. W. van Gilst te Elspeet.
Oud-Geref. Gemeenten. Bedankt voor
Aalburg, T. Woudwjjk te R'dam-Zuid.
Weersverwachting, geldig van Maandag
avond totDinsdagavond, opgemaakt te
10 uur- va
IETS KOUDER z
Veranderlijke bewolking met enkele
verspreid optredende sneeuwbuien- Krach
tige tot matige, maar voornamelijk langs
de Waddenkust tijdelijk: harde wind tus
sen Noord en Noord-oost. Iets kouder met
plaatselijk lichte vorst in de nacht en och
tend.
ZON- EN MAAN STANDEN
1 Febr. Zon op S.17, onder 17.31
Maan op 22.46, onder 9.24
Tussen Harlingen en de Afsluitdijk
liep de Zeedijk enige zij het ge»
lukkig zeer lichte schade op.
Gisteren werd deze schade met be
kwame spoed hersteld
Prov. Comité
van A.R. Kiesverenigingen
De heer A. Tjoeïker voorzitter
Het Provinciaal Comité van A.S. Kies
verenigingen in Friesland heeft Zater
dagmiddag te Leeuwarden zijn jaarver
gadering gehouden, die onder leiding
stond van de waarn. voorzitter, de heer
T. Wever te Franeker. Besloten werd de
oud-voorzitter van het' comité, mi". J. Al-
gera, dié totr -Minister -' van Verkeer on
Waterstaat is- benoemd,- en" nu' ui ^Deiv-
Haagwoont, een telegram te zenden,
waarin hij dank gebracht wordt voor het
vele werk dat hij eerst als secretaris en
later als voorzitter voor het Comité heeft
gedaan.
Tot nieuwe voorzitter werd gekozen
de hoer A. Tjoeïker te Surhuisterveeh en
tot nieuwe leden van het'moderamen da
heren A. Aigra te Leeuwarden en ds M.
Drayer te Drachten,
Onderscheidingen uitgereikt
Tietjerksteradeel. Vanwege de Minister
van Oorlog is aan de voiger.de militairen
het ereteken voor Orde en Vrede uitge
reikt: G. S. Bergsma en P. Bosma, Sua-
woude: S. Bijker en J. Jagersma, Eestrunu
F. Faber en S. Westerhof, Giek eik; W.
Groen. J. Norbruis, H. A. van der Wal
en E. Zijlstra; Bergum; J. S. de Haan-en
J. Wijmenga, Garijp; A. van der Heide,
-Oenkerk: S. Rekker en D. Visser, Mo
lenend; D. Sibma, Rijperkerk; H. van der
Veen en S. de Vries, Suameer en F. Kaas
tra, Wijns.
Chr. Mandolineclub opgericht
Te Houtigehage is een Chr. mandoline-,
gitaar- en accordeonclub opgericht, die
onder leiding van dhr. R. van der Meulen
te Drachten wekelijks in „Noord-Jeruël"
repeteert. De vereniging die zich aanvan
kelijk in veel belangstelling verheugen mag'
(het ledental bedraagt ruim 20) koos de
volgende personen in het bestuur; Ev. H.
Hofstra, ere-voorz„ Joh. v .d. "Meer, voorz.,
mevr. A. Booi, secr.esse en mevr. J. Post-
ma, penningm.essc.
Een lawine van kleren en kleertjes -in het V.V.H-gebomv te Leeuwarden
'Huizum) vanwaar gisteravond reeds diverse volgeladen auto's naar de
