Het dijkleger aan het waterfront in
de Aiblasserwaard
Veel doden en vermisten op
Zuidhollandse eilanden
Grote evacuaties ïn Brabant
In 's Gravendeel plm 55 slachtoffers
Bidden en werken in grote nood
(Van onze Utrechtse correspondent)
Ook de bewoners van de Aiblasserwaard werden in net holst van de nacht
opgeschrikt door de watergolf, die hier oprukte om hun land te verzwelgen. Zij
die tussen Papendrecht en Giessendam wonen in de polders dicht achter de dij
ken, werden verrast door het aangolvcnde water, dat binnenstroomde dooi- de
gaten in de Merwededijk bij Papendrecht en Sliedrecht. De anderen werden ge
waarschuwd door klokgelui en op de torens in de Waard verschenen witte lan
taarns en later in de morgen witte vlaggen: het dijkleger 'werd in het geweer
geroepen. Het verplichte lidmaatschap van dit leger, onder bevel van de hoog
heemraad, vaak sedert geslachten slechtsals een curiositeit beschouwd, werd nu
grimmige werkelijkheid. „Alle man aan de dijk. De Waard is in gevaar!"
En terwijl de jongeren zich met de
schop gewapend naar de bedreigde pun
ten spoedden, klommen de ouden van
dagen met vrouwen en kinderen naar de
waterzolder, om daar een noodverblijf
gereed te maken. ..Tot hier stond het wa
ter 150 jaar geleden, zegt een oude, ge
bogen boer en hij wijst op een bruine
streep aan de balk. Hoe ver zal het nu
komen?
Tussen Sliedrecht en Giessendam gaapt
een gat in de dijk. De rijksweg Dordrecht
Gorinchem is over een afstand van 100
meter volkomen weggeslagen en bruisend
en schuimend stort een stroom van vuil
bruin water zich de polder in. Bij Papen
drecht is de situatie veel ernstiger en
hier is het gat nog veel groter.
De kronkelende oude binnendijk ligt
als een hnt in een wijde watervlakte. De
buitenpolders zijn overstroomd en bin
nendijks is alles water, zo ver het oog
kan zien. Triestig steken enkele bomen
hun toppen boven de oppervlakte uit en
hier en daar verrijst het dak van een
huis uit de grauwe vloed. De bewoners
van de dijkhuizen staan met bezorgde
gezichten in hun deuren; sommigen pro
beren de schade aan het dak te herstel-
lén. Hier ligt een brok van een goot,
ginds een schoorsteen op de weg. Hot
passeren is levensgevaarlijk vanwege de
rondsuizende dakpannen.
Koeien op drift.
Over de dijk beweegt zich een drukke
verkeersstroom. Alles wat helpen kan
helpt. Vrachtauto's met zandzakken, met
puin, met rijshout, rijden af en aan. Groe
pen mannen in overall fietsen voorbij,
de schoppen achterop de fiets gebonden.
Overal zijn grote troepen koeien te
zien. Ze staan vastgebonden aan het hek
in de voortuin van een notarishuis, ze
worden voortgedreven door drommen
auto's en fietsers; ze worden tijdelijk in
een inham tussen twee huizen gejaagd.
Zó uit de warme stal werden de over
stroomde weger, opgedreven in de rich
ting van de veilige, hoge dijk. Angstig
loeiend lopen ze radeloos dooreen, een
bange vraag in de stichtige en van angst
wijd open gesperde ogen.
Tegen de dijkglooiing, tegen de muren
van de ondergelopen kelders der dijkhui
zen klotst het water en een massa wrak
hout drijft op de golven als een getuige
.van de aangerichte verwoesting. Hier ligt
het dak van. een schuur, ..daar wordt het
karkas van een gloednietrwe""Scheepsromp
tegen de dijk -.aangesmeten, weggeslagen
Van de Hélling op een buitendijkse
scheepswerf.
Op de bres
Op de bres in de dijk wordt taai en
verbeten gezwoegd door de mannen van
het dijkleger. De wind huilt en de hevi
ge stoten maken het bijna onmogelijk
rechtop te staan. Bij het Sliedrechtse gat
is de ondermijnde dijk al half weggegra-
ven. In de striemende regen sjouwen
mannen rijshout en zinkstukken aan. Een
met puin bezw aarde bak is in het gat tot
zinken gebracht. Een snel gevormde ket
ting geeft de zandzakken door, die weer
door anderen zijn gevuld. Men heeft
hoop, dat dit gat kan worden gedicht en
•dat voert het arbeidstempo op tot een
hoogtepunt.
Vuil en smerig, sommigen met pleisters
op gezicht en handen van de eerder op
gelopen wonden, vechten ze daar in hun
hoge laarzen tegen de elementen, de
mannen van Sliedrecx*. Zij bedwongen
het water in alle deien ♦an de wereld, nu
vechten zij voor het behoud van hun ge
boortegrond.
In het half-ondergelopen Papendrecht
wordt niet minder hard gevochten, maar
hier is het gat veel groter en hier lijkt
het water het dijklichaam sneller weg te
vreten dan de mannen het helen kunnen.
In het dorp Sliedrecht worden oerich-
ten per luidspreker omgeroepen. Een zie
kenauto rijdt voorbij, zelfs een auto van
het sanatorium „Sonncvanck" in Harder
wijk. Vele geruchten doen de ronde. Op
een boerderij is een wieg omgevallen door
het binnenklotsende water, terwijl alle
bewoners bezig waren het vee weg te
drijven. De baby verdronk. Een oude
vrouw is ook verdronken. En zo gaat het
maar voort.
In Dordrecht
Overal luistert men aan de radio naar de
alarmerende berichten uit de rest van
het land. Rampen in Zeeland, in Noord
west-Brabant, bij Rotterdam. Maar de
nood in de eigen omgeving spreekt het
sterkst aan. Men behoeft immers maar
uit het raam te kijken in het betrekkelijk
veilige dijkhuis, om de daken van de on
dergelopen huizen te zien.
Daar- in de verte tekent de grijze dom
van Dordrecht flauw af tegen de donkere
lucht. Ook daar is nood. Het eiland is
volkomen ge-isoleerd. De Noordendijk is
op drie plaatsen overspoeld, de 's-Gra-
vendeelse dijk vertoont een gat.
De stad vertoont het beeld van een
rampgebied. In de anders zo drukke win
kelstraat vloeit het water als een grauwe
stroom, verschillende decimeters hoog.
Door klokgelui en sirene-geloci werden
dè mensen in de oude binnenstad al vroeg
gewaarschuwd om hun huizen te verla
ten of althans de bovenverdiepingen te
betrekken. Evacué's van het overstroom
de en volkomen ge-isoleerde Dordtse
eiland stromen de buitenwijken binnen.
Zij brengen verontrustende berichten
mee. Bij 's-Gravendeel in de Hoekse
Waard staat alles blank. Zeven mensen
zijn daar verdronken. Bij de Moerdijk is
het het ook heel erg, verschuivingen al
lerwegen.
Geen paniek
Zo heerst er grote spanning in het
noodgebied. maar men bewaart zijn kalm
te. Een paniekstemming is nergens te be
speuren. En ieder doel wat zijn hand
vindt om tc doen. om zijn naaste te hel
pen in deze grote nood. In dc dorpen aan
aan de rand van het noodgebied, in Gies
sendam, in Hardinxveld, in Arkel, stro
men de bewoners naar de kerk. Veel
ouden van dagen, vrouwen en kinderen
zetten zich neer in de banken, want de
mannen zijn naar de dijk. En hier, in
dit gebied, waar de nood zo nabij is en
waar mr i vanouds zo goed weet hoe ern
stig de dreiging van het water zijn kan,
klinkt wellicht nog dringender en ernsti
ger dan elders in het land de bede op voor
de getroffenen, voor de daklozen en voor
hen die in doodsgevaar verkeren. En hier
ook wordt meer dan elders de troost ge
voeld van de oude woorden, die de pre
diker boven liet gebulder van dc wind
voorleest uit liet oude Boek: „Wie in de
schuilplaats des Allerhoogsten is gezeten,
die zal vernachten in de schaduw des Al-
Enkele feiten
Een gedeelte van Alblasserdam,
een drieduizend inwoners, zouden
vandaag 'worden geëvacueerd.
Op de Waal zijn van Zaterdag- op
Zondagnaoht vier schepen gezon
ken." De 'opvarenden werden gered;
Te Hendrik Ido Ambacht stortten
een tiental buizen in. 26 gezinnen
werden dakloos.
Bij Sleeuw ijk is de toestand fceer
critiek, doordat de dijk bij Bakkers-
kil is doorgebroken. De bewoners
van Werkendam en Almkerk zijn
„geëvacueerd. Enkele slachtoffers
zijn te betreuren. Veel vee is om
gekomen.
In Sliedrecht staan 1200 huizen
geheel onder water. Honderden
stuks vee uit de omgeving zijn hiér
bijeen gebracht. Men heeft er geen
eten, geen onderdak én geen mel
kers voor. Er zou heel veel vee
verdronken zijn. Een derde dee! van
Sliedrecht staat onder water. Naar
schatting staat een gebied van 900
a 1000 ha. onder water.
Bij Ridderkerk is de buitendijk
op enige plaatsen weggeslagen
waardoor werven en fabrieken e
de woningen' van pHw. 400 perso
nen v/.o, eeh tehuis van Ouden
van Dagen, zo goed als onder water
kwamen te staan. Te Ridderkerk
ontstond enige malen brand doch
het vuur kon worden bedwongen;
machtigen". Dat is hier on deze vreemde
Zondag de enige steun in de grote drei
ging van het grimmige water.
Noodtoestand nog onoverzichtelijk
Op het eiland Goeree-Overflakkee heerst een noodtoestand. Mensen uit Stellendam,
Ouödcrp en nog een plaats zijn met bootjes naar de dijk gebracht. Naar schatting zijn
veertig mensen op dit eiland om hel leven gekCmen. Een gedeelte der huizen is weg
gespoeld. Men heeft dringend behoefte aan voedsel en drinken. De haven van Goeiree
is niet meer te bereiken en de snelste methode om hulp te bieden schijnt van Rotter
dam uit te kunnen geschieden.
Stellendam staat vrijwel geheel onder wa
ter en de bevolking heeft zijn toevlucht ge
zocht op vissersbootjes. Er is gebrek aan le
vensmiddelen en water. Talloze cadavers drij-
in de eindeloze watervlakte rond Stel
lendam. In Melissant, waar geen direct ge
vaar dreigt indien de wind niet in kracht
toeneemt, zijn vier lijken aangespoeld van
inwoners uit Stellendam.
Herkingen is in de afgelopen nacht geheel
geëvacueerd. Hoewel het dorp wel is over
spoeld, zijn er geen slachtoffers te betreuren.
Dïrksland is nog droog, doch wordt wel
bedreigd. Men is tot dusver de situatie daar
meester.
Sér'toèstand ïh Melissanrbij Dirksland op'
Goeree "èh Ovefflakkee is uiterst kritiek.
Burgers-aldaar hebben een beroep gedaan
op de „mensen" om terstónd ter hulp të
snellen met schoppen en kleine bootjes. Dit
verzoek is gedaan door de burgers zelf. Hei
schijnt dat de verbindingen aldaar zo slecht
zijn, dat telefonisch door de burgemeester
n et kon worden ingegrepen.
Zowel Oude Tonge als Nieuwe Tonge staan
eveneens onder water. Nadere gegevens ont
breken. Ook Stad aan het Haringvliet is
blank, doch er zijn geen slachtoffers te be
treuren.
In Middclharnis, dat gedeeltelijk onder wa
ter staat, z(jn tot nu toe tien personen aan
het water ten slachoffer gevallen.
De bevolking op het eiland is rustig. Er
geen directe behoefte aan levensmiddelen,
behalve in Stellendam, en er is nog telefo
nische verbinding met het vaste land. Met
spanning wacht men het tijdstip af, waarop
het weer hoog water zal zijn. Men heeft
goede hoop. dat de versterkte dijken het zul
len houden.
Zeedijk doorgebroken
De Oudenhoornse zeedijk bij Hellevoet-
sluis is gistermorgen om zes uur op drie
■schillende plaatsen doorgebróken. De ge
meente Oudenhoorn. is geëvacueerd. De pol
derlanden zijn volgestroomd en honderden
stuks rundvee en klein vee zijn verdronken.
Dc gemeenten Zuidland en Abbenbroek zijn
eveneens geëvacueerd waar ook verschillen
de stuks vee verdronken zijn. In Hellevoet-
sluis zijn, vijf mensen verdronken. Een man
wilde zijn vrouw -edden, waarbij hij even
eens verdronk. De polder achter Hellevoet-
sluis. de polder achter Nieuw Hellevoet is
eveneens vol water gelopen.
Zeven slachtoffers te Poortugaal
Naar gevreesd wordt heeft de watersnood
in de gemeente ^oortugaal zev.i slachtoffers
geëist, nl. twee arbeidersgezinnen die in de
Zalmplaat wonen en twee personen die ter
hulp waren gesneld.
- In het huisje aldaar woonde het echtpaar
J.V., dat bij zich in had wonen een getrouw
de dochter met haar man en een drie-jarig
zoontje. Wegens de angstwekkende stijging
van het water waren alle vijf naar de bo-
^nverdieping gevlucht. Waarschijnlijk door
dc stuwing van het water is het huis daar
op ingestort er werden allen onder het in
watermassa vallende puin bedolven.
Een andere zoon van V.. die met een tot nu
toe onbekend gebleven man te hulp wilde
nellen, heeft mee nrit teruggezien. Slechis
één der lijken is tot nu toe aangespoeld, nl.
dal van de schoonzoon.
Zuidland
Zuidland staat rondom geheel in het wa
ter, dat nog steeds rijst. Alleer het Boven-
dorp slaat nog droog. De mensen, die overal
de zolders zijn" gevlucht, worden met
bootjes afgehaald voor zover dat mogelijk
is. Het grootste gedeelte der bevolking is al
;eëvacueerd. Vele mensenlevens lopen ech
ter nog gevaar. Veel vee wordt vermist.
Numansdorp
Een van de zwaarst getroffen dorpen is
het 4500 zielen tellende Numansdorp in de
Hoeksewaard. De dijken zijn op verschillen
de plaatsen doorgebroken. Vermist worden
een 25-tal inwoners. Aangenomen wordt, dat
verscheidene inwoners zijn verdronken, o.w.
een gezin, beslaande uit vrouw, man en tien
kinderen. Tal van woningen zijn ingestort.
In de loop van de dag zijn 3000 inwoners
geëvacueerd naar de omliggende dorpen. Het
merendeel is in scholen en bij familieleden
ondergebracht in Klaaswaal. Op enkele plaat
sen in de polder had het water een hoogte
van twee meter.
Groot schip gevraagd
De reddingboot van Stellendam heeft via
Soheveningen-radio het Ministerie van Ver
keer en Waterstaat om onmiddellijke maat
regelen verzocht. Qe toestett^. ■wcri'd't :geet'
érnstig gênóe'md. In de radioboodschap is
verzocht een groot schip te zenden, om de
bevolking te evacueren. Zou zulks niet ge-
Dramatische tonelen bij ramp en redding
Hoewel een volledig beeld van de overstromingen in West-Noordbrabant nóg niet
kan worden verkregen, is het wel zeker dat dit gebied, met Zeeland, het ernstigst
door de watersnood is getroffen. Vele polders zijn ondergelopen en de ravage is ont
zettend. Volgens de officiële berichten zijn in het gebied ten Noorden van Bergen
op Zoom, in Halsteren. 17 pe'rsonen om het leven gekomen. Het aantal slachtoffers
is - echter hoogstwaarschijnlijk meer dan het dubbele. Tientallen boerderijen zijn ver
nield. Honderden stuks vee zijn omgekomen.
Voorzover nu kan worden gezegd, heeft
het volgende zich afgespeeld: tijdens sprin;
vloéden en stormen is de Tholense dijk
overstroomd, waarna er in de dijk acht
gaten ontstonden. De Alivergsepokler en
de Theodoruspolder liepen geheel onder,
terwijl de spoorlijn tussen Bergen op Zoom
en Vlissingen verzakte. De polders ten Zui
den van Ossendrecht en ten Westen van
Ossendrecht en Woensdrecht zij vrijwel alle
ondergelopen.
57 mensen vermist.
De omvang van de ramp in liet gebied
ten Noordnesten van Halsteren is eerst
thans goed te overzien. Het blijkt, dat
mensen in de polder vermist worden. Ten
minste acht Iijker zijn geborgen.
Doordat de buitendijken van de Theodorus
polder en de Auverg'se polder in dc vroege
ochtenduren doorbraken, kwamen verschei-
denè huizen zó snel onder water te staan,
dat de mensen zich niet-snel genoeg in
veiligheid kondën brengen. Diverse huizen
stortten in en er waren te weinig boten op
dat moment, om tijdig deze huizen te bc-
rekien.
Op het gemeentehuis te Halsteren, waar
ook minister Witte en minister Beel zich
van de toestand op de hoogte stelden, werd
alles gedaan om zoveel mogelijk personen
uit het getroffen gebied in veiligheid te
brengen. Men moet evenwel aannemen,
dat van de meeste mensen, die op het
ogenblik worden vermist, er slechts weinige
nog terecht zullen komen.
In de polder ten Noorden van Dintel-
oord zijn tenminste drie personen ver
dronken.
In het gebied Halsteren-Steenbergen-
Dinteloord zijn honderden stuks vee in het
water omgekomen.
Evacuatie' St. Philipsland en
Nieuw Vossemeer.
De bevolking van St. Philipsland en Nieuw
Vossemeer (1600 k 1700 persconen) (beide
gemeenten waren gisteren in de voor
avond nog geïsoleerd), wordt geëvacueerd.
Met vaartuigen worden de bewoners van de
bedreigde punten, gehaald en dan weder
per auto vervoerd.
beuren, dan zouden nog meer slachtoffers te
betreuren zijn. Het ministerie heeft toege
zegd dat in overleg met de marine alle mo
gelijke hulp zal worden geboden.
Evacuatie-schip gestrand
nl de omgeving van het eiland schijnt een
schip gestrand te zijn. dat va: Goeree on
derweg was met vluchtelingen. De redding
boot- ..Koningin-Wilhelmina!': uit- Stellendam.;
zowel als een schip.dat in de ha-ven.van
Goereê lag, zijn onderweg om hulp te bie
den.
Misschien nog bereikbaar uit Rotterdam
Vanmorgen bereikte ons het ontzettende bericht, da in 's Gra
vendeel reeds 50 a 55 slachtoffers te betreuren zijn. Zondagochtend
reeds is een huis ingestort, waarin 20 mensen een toevlucht had
den gezocht. Allen werden door het water meegesleurd.
Een 600-tal personen is thans bijeengebracht op de bovenver
dieping van de legere school, waar zij op elkaar gepakt het zakken
van het water afwachten. Op het ogenblik staat er ruim anderhalve
meter water in de school. Vannacht omstreeks één uur zijn te
's Gravendeel wederom twee dij ken doorgebroken. Zolang 't hoog
water is, is het dorp niet te bereiken. Zodra het water is gezakt,
zal het Rode Kruis weer met vrachtauto's op weg gaan om de men
sen over te brengen naar de Ahoyhallen in Rotterdam, maar dit
duurt og ongeveer vier of vijf uur.
De pontonniers doen wat zij kunnen in 's Gravendeel, maar
verscheidenen van hen zijn reeds bewusteloos geraakt door de
koude.
Volgens geruchten zouden er ook daar
slachtoffers gevallen zijn, doch volgens de
officiële gegevens is één lijk aangespoeld.
Grote gebieden onder water.
Het water van de Westerschelde heeft
grote gebieden in Zuidwest Brabant blank
gezet. Een zeedgk van de Westerschelde
is ter hoogte van de Ossendrechtse haven
bezweken. De gehele Vijdtpoldêr staat
blank. Ook de binnendijk is doorgebroken.
De daarachter gelegen polders zijn onder
gelopen. In Willemstad was. de toestand
allerbedroevendst. Het dorp staat practisch
geheel onder water. De polders Ruvgenhil
en Oude Heyningen slaan blank.. De. elec-
triciteJt" is uitgevallen. Vele gezinnen in
Willemstad moesten worden geëvacueerd.
Tot een tien kilometer ten zuiden van
Moerdijk spoelt het water thans over het
land.. De dijk bij de „Blauwe hand" is door
gebroken. In het gebied tussen het Holland
se Diep en het Voikcrak geraakte .5000 ha
land onder water. Pontonniers uit Hedel
verleenden hier hulp. Ook elders was de
hulp van militaire zijde groot. De dijken om
Dinteloord zijn ook niet bestand gebleken
tegen het water. De Annapolder. de Caro-
linapolder en de Randpolder langs het Vol
kerak zijn vol gelopen. Er is veel vee ver
dronken. Een dieseltrein heeft uit Zeven
bergen een deel van de bevolking geëva
cueerd naar Roosendaal. In Maaden en
Drimmelen zijn 200 mensen geïsoleerd.
Dramatische tonelen
Dramotische tonelen hebben zich gis
termiddag afgespeeld in de overstroomde
polders ten zuiden van de Wieldrechts-
zeedjjk, toeli twaalf mannen, vrouwen en
kinderen van de zolders en daken van
de verspreide woningen in deze polders
werden gehaald. Twee motorvletten van
de marine en van de genie waren in het
woeste weer uitgevaren om deze reddings
poging te ondernemen. Men is er inder
daad in geslaagd om deze in nood ver
kerende mensen aan boord te krijgen.
Doch daarna heeft men hachelijke avon
turen beleefd. De woeste golven sloegen
steeds meer water in de vletten, zódat
er ten slotte geen hozen meer aan was.
Mén is er nog net in geslaagd de ver
woeste spoorbaan tussen Dordt en Breda
te bereiken en men was er amper of de
vletten sloegen om en zonken.
Redders en geredden hebben toen een
zware tocht gehad over de bielzen en de
verwrongen en vertrokken rails van de
verwoeste spoorbaan. Diepe gaten vol
water belemmerde de tocht en van Wiel-
dreoht uit is een hulpcolonne over de
spoorbaan de worstelende mensen tege
moet gekpmen met lijnen en stokken. Na
.drie uur worstelen heeft men eindelijk
.dèdróge, grond bereikt, 'waarna de" uit
geputte redders en gereddén liefderijk
door omwonenden zijn opgenomen. De
meesten zijn nadien naar Dubbeldam ge
bracht.
In Willemsdorp zitten nog altijd 25 in
woners op de zolder van de politiekazer
ne. Zij zijn veilig. Wind en water bedrei
gen niet langer de Wieldrechtse zeedijk,
zodat daar, nadat honderden mannen de
zwakke plekken hebben beveiligd, rust
heerst op dit ongeveer 10 km. lange tra
ject. De achtergelegen Nieuwdrechtsepol-
der is voorlopig veilig. Men moet afwach
ten wat wind en tij hedenmorgen zullen
doen.
Electriciteitscentrales Rotterdam
en Dordrecht uitgevallen
De electriciteitsvoorziening in geheel
Zuidholland is in grote moeilijkheden ge
raakt. De grote centrales te Rotterdam en
Dordrecht zijn uitgevallen, doordat de in
stallaties gedeeltelijk zijn overstroomd.
Er wordt een dringend beroep gedaan op
de gehele bevolking van Zuidholland, zo
zuinig mogelijk te zijn met het gebruik van
electricitcit. Dit is in het belang van de vi
tale krachtbedrijven, die moeten blijven
functioneren.
Vandaag zal een speciale rantsoenering
van stroom worden ingevoerd. Nadere bij
zonderheden zullen volgen.
Een beeld uit de overstromingsramp in ons land. Op het stationsemplacement van Dordrecht is een groot gedeelte
van het spoorweglichaam ten Westen van het station in de nacht van Zaterdag op Zondag weggeslagen Een groot
gedeelte van In t dijklichaam is geheel weggespoeld, zodat de rails in de lucht zijn-komen te hangen dc betonnen
voetstukken van de bovenleiding hier en daar ip de lucht hangen, de hoogspanningspalen scheef zijn gaan han
gen enz- zodat het trein verkeer hier volkomen gestremd is, - --
