Nationale ramp trof Nederland
Orkaan schiep ergste watersnood
sinds mensenheugenis
nh
CHRISTELIJK NATIONAAL DAGBLAD
Waarschijnlijk meer dan 300
slachtoffers
Kinderen verdronken voor de ogen
van ouders in Zeeuws-Vlaanderen
Tientallen doden op vrijwel geheel
ondergelopen Noord-Beveland
J
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
Commissie van Redactie: H. Algra (hoofd-
red.), Ir L. Ei-inga en E. B. Folkertsnia.
Directie: R. Boomgaardt, a.d.
Bureaux: Leeuwarden, Galileër Kerkstr. 17
Telefoon Redactie 5098: Dir. en Adm. 50S8
Bijkantoren: Sneek, tel. 2821; Dokkum, tel.
854; Drachten, tel. 2195; H'veen, tel. 2010.
Abonn. prijs £1,82 per maand. Giro 18418.
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
Jfriesrïï Daflblaö
48ste Jaargang
No. 27
Een provincie in oppervlskte
De overstromingsramp heeft zulke
grote afmetingen aangenomen, dat
men wel kan zeggen, dat Nederland
op dit ogenblik ,,een provincie ar
mer is geworden''.
Honderdduizenden hebben dien nacht in Nederland rustig geslapen. Misschien
is 'het hall' lot hen doorgedrongen, dat het nog-al'stormachtig woei. Maar er
•zijn heel velen,- die ook dal niet eens hebben gemerkt. Eu toch, en toch, er is
in dien nacht ecu ramp over Nederland gekomen, zoals we ze maar zelden in
de geschiedenis hebben meegemaakt. Deze ramp roept herinneringen op aan'
vreselijke watervloeden- uit een ver verleden, zoals de ondergang van de Grote
Waard in 1421 (juist in datzelfde gebied rondom Dordrecht!) of aan den Aller
heiligenvloed van. 1570,
Het moet voor velen, die het wel, die'
het op een angstaanjagende en realis
tische wijze hebben gemerkt, terwijl de
meesten van'ons rustig sliepen, wel
heel erg zijn geweest. De sirenes loei
den, de klokken kieptenDat kleppen
van de klokken, dat is het oude nood
sein, als er direct levensgevaar is...
Gevaar voor velen, door brand of door
water, door de kraclit van de vernielen
de elementen.
En wij zijn nuchleren mensen. Wij
vragen ons af, hoe dal. zo opeens kan.
Het is net, alsof wij iëts onregelmatigs*
bespeuren, dat niet meer in onze sche
ma's past.
Laten we er iets van zeggen. Het was
springvloed. Het rhythmisdh stijgen en
dalen van de zeespiegel als een lang
zame ademhaling van den Oceaan, het
wordt veroorzaakt door de aantrekkings
kracht. van dc maan èn ui mindere mate
van de zon. Wanneer nu, zoals dat met'
volle maan het geval is, de- zon en de
maan samenwerken, ieder aan een kant
van de aarde, of met Nieuwe maau sa-
meu aan denzelfden kant, dan rijst de
vloed hoger dan anders, met name een
etmaal na nieu,w of volle maan. Nu
loeide daarbij een buitengewoon hevige
storm uit het Zuidwesten. En zie maar
op de kaart: alle riviermondingen schij--
nen naar het Zuidwesten te buigen, om
den vollen aanval van dien Zuidwester-
storm ais het ware te trotseren. Het zee
water stuwde dus al hoger op in onze
zeegaten iu liet Zuidwesten. Maar uit
hel Oosten komt het rivierwater, enor
me massa's water, die voortstuwen naar
zee. Zij kunnen niet verder, want de
vloed, die iu de riviermonden en zee
gaten al hoger rijst, licht als het ware
het rivierwater op en houdt het tegen.
En zo ontstond de ramp.
Overstroomde polders, verwoeste dor
pen en tientallen mensen, die hun graf
in de golven vonden.
Zijn we weer rustig, nu we hebben
verklaard, hoe dit kon? Neen, want wij
welen, dat er Eén is, die de wolken en
de winden en de wateren bestiert.
Wij zien omhoog en wy zeggen: Here,
Uw 'majesteit en onze nietigheid, wij
beleven ze weer. Wij zijn klein en on
machtig. Wij hebben wel geleefd, alsof
wij de elementen beheersten, maar het
was een leven zonder fundament. Leer
ons weer leven uit Uw Vaderhand. Dan
kunnen wij ook smeken voor hen, die
nog worstelen en in nood verkeren, dan
kunnen wij roepen om uitkomst, dan
kunnen wij bidden oiii troost voor de
vele honderden, die rouwen, dan kun
nen wij lot hen zeggen, juist nu;
Die wolkeu, lucht en winden
Geeft loop en spoor en baan
Die zal ook wegen vinden
Waarlangs üw voet kan gaan
EN NU AAN DEN SLAG!
En nu willen we allemaal graag wat
doen. we willen véél doen, als het moet
en als het kau.
Maar hier dreigt een nieuw gevaar!
Wilde 'hulp is een echte hulp, maar
zij brengt stagnatie! Wilde 'hulp ontsnapt
aan alle controle. Gisteravond, in een
nacht vol regen en duisternis, dwaal
den er al vrachtauto's rond. met goede
ren. <1 ie misschien op sommige plaatsen
dringend nodig waren, maar men wist
die plaatsen niet te vinden. En het ver
keer raakte- al meer in de knoop. Zulk
een overhaast schaadt!
Maar daarmee doen we nie.ts tekort
aan dc prachtige wil om te helpen. Dat
lééft zo sterk'onder ons volk, dat .men
niet wachten kan.
Welnu, vandaag lean men in Fries
land overal beginnen.
Zo is het georganiseerd.
De Gnipmissa*ii£
een Provinciaal comité-in het leven ge
roepen, dal. overal waar dit nodig is,
tracht te adviseren en te coördineren.
In dat comité zijn allerlei organen en
groepen vertegenwoordigd, waaronder
natuurlijk het Rode Kruis en de V.H.Y.
Nadere bijzonderheden komen er van
daag of morgen in de krant.
Op verzoek van den Commissaris der
Koningin is er in elke gemeente door
den burgemeester een gemeentelijk co
mité gevormd. Dat is uw adres.
Alle inzameling van geld en goederen
loopt dus vandaag, en 'het wordt in dat
opzicht een drukke dag, over het ge
meentehuis, geschiedt iu overleg met
'het gemeentelijk comité. Onderneem dus
geen spontane acties zonder met den
burgemeester te overleggen. Wat u ver
zamelt, gaat via het gemeentelijk comi
té hoger op en verder door, zo snel
mogelijk. Maar wanneer wé niet .op deze.
wijze coördineren, dan loopt de boel
vast.
De gemeenten kunnen de ontvangen
goederen doorsturen naar het verzamel
punt Leeuwarden, Arendtuin 35, tel.
8570.
Maar ze sturen niets onverwacht. Ze
overleggen even telefonisch, hoe laat de
rachtauto's zonder stagnatie kunnen
voorrijden. En laat men kleren toe-h eerst
even soort bij soort sorteren.
Maar nu komt het voor, dat er andere
initiatieven zijn dan de inzamelingen,
die overal vandaag worden gehouden.
Schepen sturen, lichtaggregaten. aanue-
mersmateriaal, etc.? Daarover rijzen
vragen. Men kan in het wilde weg op
bellen. Men kan proberen den Commis
saris der Koningin te bereiken, die. het
bed moet houden en die naast zijn bed
een telefoontoestel heeft slaan, dat hem
geen ogenblik met rust schijnt te kun
nen laten. Maar men kan ook beter doen.
Er is één informatieadres voor de hele
provincie omtrent de mogelijkheid en
wenselijkheid van zulke acties, en dat
is 'het Kantoor van de Kamer van Koop
handel te Leeuwarden. Tel. S844, Wil
lemskade 29.
Dat over de hulpverlening.
„Aantal daden ruim 260^,
Volgens de tot nu toe (heden
morgen 8 uur) binnengekomen be
richten is l el aantal doden reeds
gestegen toI ruim 250.
Hier volg een overzicht van de
plaatsen waar de slachtofers vie
len: Goeree-Óverflakkee 40, Kruis
polder 8, f'llssingen 4, Botterdam
1, Nieuwe-KeuzenpoUier 1. Halste
ren 17, HcKevoetsluis 5, Texel 4
Terneuzen 4, Willemstad 12, Moer
dijk 13. Hontenisse 8, Krabbendijke
4, Kruin in g en 11, 's-Gravendeel
circa 55, Dinteloord 3, Stellendam
7, Mi dd el har nis 10, Hoedekens-
kerke 1, Hondsbossclie Zeewering
1, Sliedrechl 1Maassluis 1, Veere
2, Ooslerschelde (van Schouwen)
4. Kortgene circa 35, St. Philips-
land 3, RaamsdonksveerHoekse-
waard 7, (Zie ook onder laatste
nieuws).
En laten we^rni in deze geordende weg
vandaag het uiterste doen. Laat de jeugd
de handen mee aan de ploeg slaan. En
mogen we in grote dankbaarheid, dat
Friesland betrekkelijk zo weinig schade
heeft geleden, op milde wijzen heipen.
Natuurlijk ook hen, die in ons eigen ge
west toch nog een klap hebben gehad.
Daar zal het Friese comité ook acht op
geven.
De gemeentelijke comités, die gel
den hebben ingezameld, kunnen ze
doorzenden naar den penningmeester
van het Friese comité, n.l. den directeur
van de Zuu Irbaak 1* Leeuwarden.
Met behulp van zg. ducks worden de bewoners uit de door het water be
dreigde huizen geëvacueerd» Deze opname is gemaakt te Raamsdonkveer
In Kl«oster-/ande, een klein dorp in Zeeuws Vlaanderen, is Set hoofdkwartier gevestigd
van de hulpdiensten v«or het Ooostelijk deel van dit zwaar getroffen getroffen gebied,
Het is er anders maar stil, vooral op een Zondag'. Maar gister ratelden er onophoude
Hjk de telefoons en riep het lugubere geluid van de sirene telkens weer vrijwilligers dp
ter bescherming van bedreigde punten.
Ook vannacht was de ioestand er nog zeer
critiek. Met spanning wachtte men op de
vloed van vanmorgen zes uur. Er viel nog
niets met zekerheid te zeggen. De afnemen
de storm rechtvaardigde het 'gevoel, dat het
grootste gevaar geweken was. Er was wel
te verwachten, dat het water niet meer het
peil van vijf en een halve meter zou berei
ken, zoals dat gistermorgen l'.et geval. was.
De eerste berichten uit Noord-Beveland zijn eerst vanmorgen
binnengekomen. Naar wij vernemen is bijna het gehele eiland
onder water. Er zijn tientallen slachtoffers. Alleen in Kortgene
zijn er naar schatting ongeveer 3 5 doden te betreuren. Alleen Wis-
sekerke en Camperland zijn droog gebleven, en vermoedelijk even
eens een deel van Colijnsplaat, maar met deze laatse plaats heeft
de rest van het eiland geen verbinding. De volgende polders op
het eiland staan onder water: de Stadspolder bij Kortgene, de Wil
lempolder, de Willem - Adriaanpolder, Westpolder, Oostpolder,
Smallegangepolder, Frederikpolder, Oud-Kortgenepoider, Anna-
polder, Geertsdijkpolder en Katspolder.
Op het eiland is een groot gebrek aan rubber boten. Voorts
moet uit Zuid-Beveland zoet water worden aangevoerd, aangezien
er geen waterleiding op Noord-Beveland is. Ook levensmiddelen
worden aangevoerd. Van Catseveer zijn enkele boten onderweg.
Tot nu toe is het op geen enkele manier mogelijk gebleken om contact te
krijgen met Schouwen-Duiveland. Gevreesd wordt, dat de toestand daar zeer
ernstig is. De drie inwoners van Ouwerkerk, die zoals gemeld in Yerseke zijn
aangekomen, konden geen andere inlichtingen geven, dan dat hun eigen polder
geheel is overspoeld. Van Yerseke uit zal in de loop van de dag een boot naar
het eiland vertrekken om poolshoogte tc gaan nemen.
Ten Zuiden van Dordrecht werd ook de grote Rijksweg naar de Moerdijk overstroomd. Ook de spoorlijn werd
hier door het .water verzwolgen, Opname van de watervlakte^ met rich1ingaamvyzers naar Dordrecht en Rotter-
Het water was zo hoog in Hontenisse, dat
men de peilschaal niet mec-r kon zien. De
dijken konden het niet meer houden en 'bra
ken op vier plaatsen door. Kolkende water
massa's stortten zich in de polder. Twee hui-
zen werden er letterlijk weggeslagen. Hier
bij verdronken acht personen, waaronder vier
kinderen. De familie Smit telt vier slacht
offers. Van de familie Daalman werden een
vrouw en een kind door net water meege
sleurd. Vader Daalman zelf slaggds er alleen
in zijn zoon te redden, nadat deze twee uUr
met een gebroken been in een boom had
gehangen. Een -vrouw waadde tot aan haar
borst in het water om. haar baby in veilig
heid te brengen. Ze moest het kind op het
laatste moment toch nog aan het water af
staan.
Bij Terneuzen is de dijk over vijfhonderd
meter weggeslagen. De polder werd een kol
kende binnenzee. Met grote moeite brachten
d bewoners zich in veiligheid. O:
echter een slachtoffer te betreuren. Een wieg
werd door de kracht van de vloed omver
geworpen. De ouders waren juist te laat:
'het kind verdronk voor hun ogen.
In Terneuzen zelf stroomde het water vrij
binnen. Op de Markt stond een meier. In
de lager gelegen gedeelten van de stad be
reikte het water een hoogte van anderhalve
meter. De schade is zeer aanzienlijk.
Bij Ossenisse brak de dijk op enkele plaat
sen door. Eén van de gaten in de dijk had
een lengte van 75 m. De toestand is er ern
stig. De schade kan nog niet overzien wor
den. In vele plaatsen ontbreken echter even
eens de juiste gegevens.
In West-Zeeuws-Vlaanderen liepen ver
schillende polders onder. Ereskens heeft gro
te schade aan de haven. Een hotel dreigt er ïn
zee te storten. In Hoofdplaat bracht de sla-
persdijk door. Een aantal huizen spoelde
weg. Het doorbreken van de zeedijk kon
voorkomen worden.
De bevolking va:* de ondergelopen gebie
den is ondergebracht bij burgers in de nog
droogstaande streken. In de hele omgeving
zitten de hotels stampvol. Vrijwilligers heb
ben 24 uur lang onafgebroken gewerkt onder
vaak bijzonder moeilijke omstandigheden.
Ze konden vannacht een aflossing van mili
tairen uit Breda tegemoet zien.
Hulpverlening in
Friesland
Iedere burger werkt ïn overleg met
zjjn eigen' gemeentelijk comité, waar
van de burgemeester de leiding heeft.
Het provinciale comité zorgt voor de
doorzending van geld en goederen.
Voor goederen Arendstuïn 35, Leeu
warden (manege naast mareehaussée-
kazerne), telefoon 8570, voor geld de
Zuivelbank.
Voor inlichtingen over mogelijkhe
den van bijzondere activiteiten: Ka
mer van Koophandel Leeuwarden, tel.
V.
Te Wognum café en twee boer
derijen uitgebrand
Door nog onbekende oorzaak zijn in de
afgelopen nacht te Wognum (N.-H.) het
café „De vier Heemskinderen" en twee be
lendende boerderijen uitgebrand. Eén van
de veehouders, wiens huis door het vuur
was aangetast, is ter plaatse van schrik
overleden.
Met moeite konden vier andere panden
- vopr-^et.- y,uur-\yox_dengevryy/aancl,
