Noord-Holland kreeg een gapende wonde Laag wafer in Enkhuizen
Maar Hondsbossche bij Petten hield stand
De N.S. leden voor
miilioenen schade
Water verzwolg Eendrachtpolder
op eiland Texel
Vier mannen van reddingsploeg
jammerlijk verdronken
Prins Bernhard in New York diep
getroffen door de onheilstijding
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
Toch nog enkele slachtoffers
(Van onze verslaggevers)
fjOEWEL DE SCHADE, welke de storm en de witbesdmimde zee aan Noord-
Holland hebben toegebracht, niet in het minst te vergelijken is met de ramp,
die over het Zuidelijk gedeelte van de kuststreek is gekomen, moesten ook hier
helaas slachtoffers worden betreurd. Het zwaarst getroffen werd het eiland
Texel, waar de woedende elementen helaas vier doden eisten. In Petten
vond de 51-jarige uitvoerder F. de Waard de dood. Hij was werkzaam voor een
aannemersfirma uit Alkmaar bij het onderhoud van de zeewering en trok er
Zaterdagmiddag op uit om te zien hoe de dijk bij Petten zich in de storm zou
houden, 's Avonds keerde de heer De Waard niet terug en aanvankelijk vreesde
men, dat hij door de aanstormende zee was meegesleurd. Omstreeks 9 uur
Zondagmorgen werd het lichaam echter gevonden in de duinen vlak ten
Noorden van Petten. Alen vermoedt, dat de man door een hartverlamming is
getroffen. Te Den Helder werd de heer Van der Wouw, een steenhouwer,
levensgevaarlijk gewond, toen hij zijn vletten, die op de Zeedijk lagen, wilde
bergen.
Dat de schade in Noord-Holland vrij beperkt is gebleven mogen we toe
schrijven aan de stoere Hondsbossche Zeewering, die het weliswaar zwaar te
verduren heeft gehad, en in de nacht van Zaterdag op Zondag geheel door de
kokende Noordzee werd overspoeld, maar bij het afnemen van de vloed on
verzwakt te voorschijn kwam. De duinrand moest het op vele plaatsen ont
gelden. Tegen het geweld van de hoogoplopende golven was niets bestand en
tientallen meters duin werden dan ook door de zee meegesleurd.
Buitenste duinenrij op
drie plaatsen bezweken
WAT OP het strand stond als pavil
joens, tenten en trappen werd een-
prooi der golven en langs de gehete
kust lagen de bunkers op het strand
verspreid, die Zaterdag nog hoog op
de duintoppen stonden als onwrikbare
massa's beton. In één nacht toonden
de vertoornde elementen het niettge
van de Mens. Op een drietal plaatsen
bezweek de buitenste duinregel en
stroomde het water het land binnen.
Langzamerhand brokkelde de zee de
zandheuvels af en geleidelijk aan
stortte de een na de ander in elkaar.
Bij Callantsoog, even ten Noorden
van de Grote Keeten, was dit het ge
val nog vóórdat de springvloed de
hoogste stand bereikte. De duinenrij,
die daar zeer smal is, brak over een
lengte van twee honderd meter open
en met woest geweld stroomde het
water naar binnen. Het drong tot de
Westelijk van de verkeersweg Den Hel
derCallantsoog lopende Zanddijk.
Direct gevaar dreigde er niet. maar
toch zijn mannen van de Rijkswater
staat onmiddellijk begonnen de zwakke
plekken in de Zanddijk zoveel mogelijk
te verstevigen. Ook bij Sint Maartens
zee drong het water door de buitenste
duinenrij en nestelde zich in een grote
duinpan tot ongeveer honderd meter
achter de zeekant. Bij het Oude Fort
in de Schoorlse duinen sloeg het water
eveneens naar binnen. De stormlopen
van de schuimende zee maakten een
bres in de duinrand van ongeveer
tweehonderd meter lengte en een duin
gebied van ettelijke vierkante kilome
ters kwam geheel onder water te staan.
Gevaar leverde deze doorbraken niet
op omdat de binnenduinen voldoende
bescherming bieden.
In het gat bij Schonrl driive^ de
wrakstukken van paviljoen Mi' ima.
dat enige kilometers Noordelijker, op
de plaats waar de Hondsbosse zeewe
Hng bij Camperduin de duinenrij raakt,
geheel werd weggeslagen. De kracht
van de storm blijkt ook uit de lucht
reis. die de zware rails van een op de
zeedijk liggend werkspooi'tje maakten.
Zij werden door de brullende wind op
genomen en tientallen meters verder
als oud roest op de weg neergesmeten.
De gehele nacht hebben arbeiders van
het Hoogheemraadschap bij de Honds
bosse wacht gelopen en ook de ge
hele Zondag en de afgelopen nacht
hebben zij hun post niet verlaten. De
bewoners van de boerderijen achter de
dUk en de inwoners van Petten hadden
hun koffers klaar staan om op het eer
ste noodsein de vlucht te kunnen
nemen. De Waker heeft echter zijn taak
verstaan. Wel sloegen de golven Zater
dagnacht over de zeewering het dorp
binnen en viel de electrïsche stroom uit
maar de ramp. die men vreesde bleef
gelukkig uit. De strekdam, die aan het
eind van de Pettense zeewering in zee
loopt, werd ernstig beschadigd.
JAE Helderse zeedijk had het eveneens
zwaar te verduren. Er werden
twaalf gaten in dit bolwerk geslagen, het ogenblik niet minder dan tien sche.
doch ook hier bestaat geen direct ge- pen op beter weer te wachten,
vaar voor het achterland. Het wacht- Met man en macht is op het Sluis-
lokaal van de „T.E.S.O." aan de bui-1 eiland te IJmuiden gewerkt aan het
drooghouden van de kelders van Sche-
veningen-Radio. waar de kabels dreig
den onder water te komen. Het radio
ontvangstation. dat op hoogspanning
werkte kon vrijwel ongestoord de tal
rijke noodseinen, die van alle kanten
binnenkwamen, blijven doorgeven.
Het Ritzbad in de duinreep te Zand-
voort is geheel vernield en het wan
delpad langs de boulevard werd weg
geslagen.
Vrijwel oveial heeft de woedende
storm in de kust gapende wonden ge
slagen en het is aan het draaien van
de wind te danken, dat er niet nog meer
schade is geleden. Er ging bij de bevol
king, die machteloos tegenover de ele
menten stond dan ook een zucht van
verlichting op toen bekend werd dat
de wind naar het Noorden ruimde, zo
dat de directe aanval op de duinenrand
zou afnemen.
Terwijl men in het Westen moeite
had het steeds hoger oplopende water
te keren, zagen de bewoners van de
plaatsen langs de IJselmeerkust de
bodem droogvallen. In Enkhuizen was
de waterstand zelfs zo laag. dat de
veerboot EnkhuizenStavoren niet kon
uitvaren. Marken had weinig hinder.
Wel moesten er bijzondere maatregelen
worden getroffen om het huisje van
Sijtje Boes te redden, dat onder de
stormvlagen dreigde te bezwijken.
Dat de steden en dorpen langs het
IJselmeer zo weinig last van de storm
hebben gehad is te danken aan de
windrichting. De Afsluitdijk heeft zich
uitstekend gehouden. Het verkeer over
de dijk behoefde zelfs niet te worden
gestaakt, maar werd bemoeilijkt dooi
de overkomende watermassa's, waarin
stukken hout. tonnen en ander strand
goed werden feegesleurd.
Dat de Hondsbossche het zwaar te verduren heeft gehad blijkt uit deze
foto, genomen op de plaats waar de dijk de duinenrij raakt. Een grote hap
werd uit het zand weggeslagen, een beeld, dat men overal langs de kust
tenhaven te Den Helder kwam geheel
onder water te staan en dreigde in te
storten. De oorlogsbodems in de Marine
haven kwamen zonder stroom te liggen
doordat de op de wal staande motoren
verden overstroomd.
Bij de aanlegwerken van de nieuwe
Rijkshaven brak één van de pas aange
legde dijken door. Dit heeft alleen ge
volgen voor de uitvoering van hef
werk.
Ten Zuiden van het vliegveld De
Kooy sloeg het zeewater over de Balg-
dijk en beschadigde de achterzijde van
de dijk. waar thans met man en macht
aan het horstel wordt gewerkt. Voor
de Anna Paulownapolder, die in 1916
geheel blank kwam te staan, behoeft
voorlopig geen vrees te worden gekoes
terd omdat zij nog eens door de oude
Westfriese zeedijk wordt beschermd.
\7ELE Noordhollandse kustplaatsen
die lappen duin van tien tot veertig
meter aan de zee moesten prijs geven,
beleefden Zondag een drukke dag door
de duizenden mensen, die te voet, per
bus. per auto of moeizaam traopend
naar de zeereep kwamen om de schui
mende Noordzee te aanschouwen. Vele
buslijnen hadden extra diensten inge
last om de grote stroom passagiers te
verwerken en in de café's was het be
drijvig als op een zomerse dag in het
hoogseizoen. Evenals te Bergen aan Zee,
in Egmond aan Zee en ook te Wijk aan
Zee tuimelden bunkers, die eens de
kust tegen een invasie moesten verde
digen. naar beneden. Tijdens de spring
vloed kwam het water tot aan het in
aanbouw zijnde Emma Kindertehuis te
Wijk aan Zee. dat ernstige glasschade
opliep. Het IJmuidense strand is schoon
geveegd. Alle optrekjes en consumptie-
tenten. die daar overwinteren, zijn weg
geslagen of over de duinenrij gesmakt
In de havens is grote schade toege
bracht aan de losgeslagen visserssche-
Vakbeweging wil
hulpwerk steunen
Door overwerk in
alle bedrijven
De Raad van Overleg, samengesteld
uit de Katholieke Arbeidersbeweging,
het Christelijk Nationaal Vakverbond
en het Nederlands Verbond van Vak
verenigingen, heeft besloten, de leden
der aangesloten vak- en bedrüfsoigani-
saties tp te wekken tot het verrichten
van enige uren overwerk. Op deze
ze wil de raad een bedrag aan geld ten
behoeve van de slachtoffers van
stormvloed bijecnbiengen. Hierover zal
op zo kort mogelijke termijn overleg
met de werkgevers worden gepleegd.
De president-directeur van de Ned.
Spoorwegen, ir F. Q. den Hollander, die
gistermiddag uit Engeland in ons land
terugkeerde, heeft zich op verschillende
punten op de hoogte gesteld van
schade aan de spoorbanen etc. Deze is
niet te schatten, maar zal zeker in de
miilioenen guidens lopen. Het herstel
zal geruime tijd vorderen. Hoewel
elders in dit blad terloops de schade
aan de spoorbanen hebben gemeld,
volgt hier nog een overzicht. Verbin
ding RotterdamRoosendaal verbroken
o.a. door het wegspoelen van een deel
van de baan bij de Moerdijkbrug. Men
moet reizen over Utrecht en Den Bosch.
Er zijn baanbeschadigingen tussen
Schiedam en Hoek van Holland (ver
binding via Den Haag met bussen),
tussen Rotterdam en Gouda. Sliedrecht
en Giesendam. Tussen Bergen op Zoom
en Woensdrecht staat de baan over een
kilometer onder water. Tussen Rilland
Bath en Krabbendijke (Zuid-Beveland)
staat het water over vier kilometer
anderhalve meter #boven de spoorbaan.
De schade bij het*Sloe, in de Sloedam
en ook het gat in de baan bij Vlissingen
kan hopelijk lokaal worden hersteld.
DULLES BETUIGT ZIJN
MEDELEVEN
De Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken. John Foster Dulles,
heeft gisteravond een persoonlijke te
legrafische boodschap aan zijn Neder
landse ambtgenoot doen toekomen,
waarin hij uiting geeft aan zijn ver
slagenheid over de ramp. welke Ne
derland heeft getroffen. Het telegram
besluit met de woorden: „Ik bid, dat
het ergste voorbij is, en dat veel van
het lijden verlicht moge zijn. wanneer
ik u binnen enkele dagen zal ontmoe
ten."
"J*ALRIJKE BEWONERS van het eiland Texel, dat wat Noord-Holland betreft
het zwaarste werd getroffen, zeiden gisteren, dat de nacht van Zaterdag op
Zondag wel de ernstigste is geworden, die zij gedurende hun leven hebben mee
gemaakt. Dat is te begrijpen. De kust van het eiland, dat door de voortdurende
sterke zeestromingen telkens zwakke plekken vertoont, kreeg het tegen de woe
dende watermassa's zwaar te verduren en bezweek op verschillende plaatsen.
De Eendracht-polder in het Noorden van het eiland kwam geheel onder water
te staan. Bij de pogingen hier de ramp te keren, kwamen vier mannen, die vrij
willig aan de oproep om hulp gevolg hadden gegeven, om het leven. Voorts
schjjnen nog enkele personen te worden vermist. Twee boerderijen, de ..Zee
burg" en de „Fortuin" gingen verloren. Honderden mannen streden een verbe
ten strijd om op tal van andere plaatsen het grote gevaar van een doorbraak
te keren. Op verschillende - punten bleef de situatie op het eiland gisteravond
nog zeer critiek. Marinepersoneel en leden van de Rode Kruis-colonne staken
uil Den Helder naar Texel over om mede hulp te bieden.
Toen de vrijwilligers op de dijk van de
Eendrachtspolder aan de slag waren
(gistermorgen om half tien) was niet
één lid van het polderbestuur noch van
het leidinggevend personeel van Wa
terstaat daarbij aanwezig
Overal langs de kust zijn de ztrare Duitse bunkers naar beuc-den ge
tuimeld toen de kokende Noordzee de duinvoet ondermijnde. Eén van de
bunkers, die bij Eergen aan Zee op het strand gleed.
HONDERDEN MENSEN
NAAR DE DIJKEN
QM TWAALF UUR in de nacht van
Zaterdag op Zondag, toen het nood
weer een hoogtepunt had bereikt, giide
op Texel de sirene en ging de roep om
hulp van mond tot mond. Het bleek al
spoedig, dat het gevaar in het Noorden
van het eiland het groolst was. Red de
Eendrachtspolder, was het parool. Om
negen uur Zondagmorgen vertrok een
groep vrijwilligers vnl. uit hot dorp De
Waal om te trachten de dijk van de
Eendrachtspolder te houden. Terwijl ze
ventig man trachtte het zwakste punt
van de polderdijk te versterken, kwam
de tijding binnen dat een kilometer
Zuidelijker al een doorbraak was ont
staan en de polder vol liep De man
nen probeerden zich nu ijlings uit de
voeten te maken. Hetgeen helaas een
deel van hen niet meer gelukte....
Een deel nam plaats in de TESO-bris,
waarmee men naar de dijk was getrok
ken, anderen holden er achter aan. ge
volgd door een motorfiets, een tractor
en een auto. De terugweg voor de dap
pere mannen werd echter al versperd
door een gat in de dijk. die zich met
water vulde. Met de moed der wan
hoop worstelden de mannen met mod
der en water om de reddende overltan'
van het gat te bereiken. Velen slaagder
daarin o.a. door cikaar stukken touw
toe te gooien. Voor vier mannen kwam
de hulp helaas te laat. Het fel stromen
de water trok hen mee. Deze vier. af
komstig uit De Waal, zijn jammerlijk
omgekomen. Hun namen zijn de 62-jari
ge smid R. IJska. voorts J. Koopman,
W. Bernardus en W. Dijker. De voertui
gen verdwenen ook in het water. Wij
moeten in dit verband nog wijzen op
een zaak, die ons met vragen doet staan.
Nog meer gevaar
7ESHONDERD man. verdeeld over di-
verse punten van het eiland worstel-
Het bericht, dat de Veerdienst EnkhuizenStavoren, tengevolge van de
lage waterstand in de Enkhuizer havens, moest worden gestaakt, vormt
wel een scherp contrast in de stroom van berichten, welke ons bereikten
over de watersnood. De felle Zuidwester, die Zaterdagmiddag opstak,
stuwde in korte tijd het water in Oostelijke richting. Om acht uur 's avonds
was de Enkhuizer Spoorhaven reeds zodanig uitgehold, dat men met grote
moeite de veerboot kon laten uitvaren. Zondag was het waterpeil in de
buitenhavens ongeveer 70 cm. lager dan normaal, terwijl in de oude
binnenhaven aan de Zuider-Havendijk, zoals deze foto te zien geeft, de
bodem zichtbaar werd. In de veel bredere Oosterhaven sloeg de droogge-
komen motorbotter E.H. 45 om. Met vereende krachten slaagde men er
in het schip weer in horizontale houding te brengen. De. motor zal echter
geheel moeten worden herzien.
PRINS BERNHARD die. zoals bekend
is, thans te New York deelneemt aan
de plechtigheden ter herdenking van
het feit, dat deze wereldstad driehon
derd jaar geleden werd gesticht, was
zeer onder de indruk, toen hij de tijding
van de overstromingen in ons land
vernam. „Dit is verschrikkelijk nieuws",
zei hij en voegde er aan toe: „Ik zal
doen wat mijn regering en de Koningin
willen dat ik doe". De Prins was nog
niet officieel op de hoogte gesteld van
de ramp en had nog niet gedacht aan
verandering van zijn hiüdige plannen.
Prins Bernhard deelde zijn gehoor in
de „Saint Marks of the Bouwerie" het
nieuws van de ramp mee. Hij sprak met
grote emotie en zijn toehoorders waren
diep onder de indruk. Hij vroeg de
aanwezigen te bidden voor degenen,
die zijn omgekomen, en voor hen, die
thans in gevaar en ellende verkeren.
Prins Bernhard wees erop, dat deze
ramp is geschied vlak nadat de Neder
landse regering heeft verklaard geen
economische hulp van de V. S. meer
nodig te hebben.
„Nederland heeft zijn ganse geschie-
cienis tegen het water moeten vechten,"
aldus de Prins, „en zoals altijd zulle®
wij ook deze nieuwe ramp bestrijdèl
en overwinnen."
de voort om het water een halt toe te
roepen. Overal werden zakken gevor
derd om deze met zand te vullen ter
stopping van de gaten. Zo zwoegde men
aan de zeedijk van de Eierlandse polder,
bij de Kaap, waar een gat van 80 meter
werd gedicht en bij het oude fort de
Schans aan de Zuidwal. Daar zag het
water kans een schuifsluis omhoog te
duwen. Een deel van het er achter lig
gende land werd overstroomd. Toch kon
men ten slotte een versperring opwer
pen. Gisteravond werd gemeld, dat de
situatie nabij de IJzeren Kaap aan de
Oostwal en bij het z.g. "Wagiot ernstig
was. Er werd om extra hulp verzocht.
Gisteren in de loop van de dag kwamen
60 man Marinepersoneel en enkele le
den van de Rode Kruiscolonne uit Den
Helder op Texel aan.
De gevluchte bewoners uit het Noor
den van het eiland konden o.a. in het
dorp De Koog aan onderdak worden
geholpen. Bi| de Koog zelf is veel duin-
afslag. Bunkers spoelden bloot en een
strandpaviljoen met zomerhuisjes sloeg
weg. De haven van Oudeschild haa veel
last van hoog water. De kaden stonden
blank en overal dreven kisten en vaten
weg naar zee.
Ten Noordwesten van de vuurtoren
van Eierland is de Texelse vissersboot
Texel 14 vastgelopen. Er zijn noodsig
nalen opgevangen.
Nader vernemen wij. dat ook een en
twintig burgers uit Sneek en een Rode
Kruiscolonne uit deze Friese stad ter
assistentie op Texel zijn aangekomen.
De polder Eendracht moet als verloren
worden beschouwd.
Paviljoen Minkema te Camperduin deelde het lot van alle gebouwen en
optrekjes, die zich op het strand bevonden. Het werd Zaterdagnacht weg
geslagen en slechts wat wrakhout kon op hoger wal worden getrokken.
Wat er verder nog van het paviljoen overbleef drijft thans in de Schoorlse
duinen, waar de zee een bres sloeg en naar binnen drong.
,,De slem van
het water....''
Holland op een rampendag als
die van gisteren wordt het beste
verbeeld in het navolgende vers
van de dichter Hendrik Alars-
J)ENKEND aan Holland
zie ik brede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,
rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hoge pluimen
aan de einder slaan;
en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land,
boomgroepen, dorpen,
geknotte torens,
kerken en olmen
in een grootsch verband.
De lucht hangt er laag
en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige
dampen gesmoord,
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn c-cuwige rampen
gevreesd en gehoord.
