Arnhemsche Courant Orkaan en springvloed veroorzaken geweldige ramp GELDERS DAGBLAD Aantal doden reeds meer dan 300 Zeeland ernstig getroffen Hulp is nu plicht! Zware overstromingen in Zeeland en Zuid-Holland; duizenden zijn dakloos Doorbraak dijken op Schouwen Reeds f 70 mille uit de Antillen Noord-Beveland staat geheel onder water Ergste gevreesd Beveland voor 139e Jaargang No. 19993 Uitgave: Uitgevers Maatschappij Arnhem N.V. r n Henny IJ,:mi.-; 'i -nerts van Bueren (Waarin opgenomen de Nieuwe Arnhemsche Courant) Abonnementsprijs: 47 ct. p. w., 6,10 p. kwartaal Bureau: Koningstraat 15. Afnhe'tn, Telefoon 2 iH-1 Postrekening No. 276432 -tip- Te) 248-43 Meer dan driehonderd doden en een schade van tientallen millioen guldens hebben de orkaan en de springvloed geëist, welke in de nacht van Zaterdag op Zondag een deel van ons land hebben geteisterd. Een watersnood groter van omvang, dan die van het jaar 1916, heerst in Zeeland, Zuid-Holland en een deel van Noord-West-Brabant. Dui zenden stuks vee zijn in de golven omgekomenDe schade aan dijken en land is nog niet te overzien. Volgens de laatste berichten staan honderden polders in Zuid-Holland en Zeeland onder water. Het reddingswerk' is iu volle gang: uit alle plaatsen, die aan de noodgebieden grenzen, zijn hulpcolonnes van militairen en burgers met boten en auto's vertrokken om te trachten de geïsoleerde plaatsen te bereiken en mensen en vee in veilig heid te brengen. Een deel van Zeeland is geheel van de buitenwereld afgesloten. Rotter dam en de naaste omgeving hebben zeer van het water te lijden: in tal van plaatsen langs de Noordzeekust is grote schade aangericht. Op het eiland Texel zijn vier mensen in het water omgekomenop Ameland is een hotel in zee gestort. Zo groot is de schade, dat van een nationale ramp kan worden gesproken. Volgens de tot nu toe binnengekomen belichten is het aantal doden reeds gestegen tot ruim 300. Hier volgt een overzicht van de plaatsen waai de slachtoffers vielen: Goeree-Overflakkee 40: Kruis polder 8; Vlissingen .3; Rotterdam 1: Nieuw-Neuzen polder 1; Halsteren 17; Hellevoetsluis 5; Texel 4; Terneuzen 4; Willemstad 12; Moerdijk 13; Honte- nisse 8; Krabbendijke 4; 's-Gravendeel 55; Din- teloord 3; Stellendam 7; Middelharnie 10: Hoede- kenskerke 1; Hondshossche Zeewering 1; Sliedrecht 1; Maassluis 1; Veere 2; Oosterschelde (v-iu Schou wen) 4; Kortgene 35; St. Philipsland 1? Raams- donckveer 2; Hoeksewaard 7; Kruiningen 11; Rboon 3; Brandwijk 2; Heyningen 25; Numansdorp 12; Auvergue-Theodoruspolder 17: IJsselmonde' 3. Voorue en Putten De overstroming op Voome en Putten breidt zich uit tot een ware ramp. In de vroege morgen ai stroomde het water verder het land in en nog steeds blijft; dit, doorgaan. Ook de Groene Kruis weg, de verbindingsweg van Rot terdam naar Oost-Voorne, wordt door water bedreigd. Indien ook deze weg onderloopt zal de aan voer van zand en zandzakken A-oor het dichten van gaten ern stig worden gestagneerd. Op het ogenblik worden de mensen uit de gemeenten Ouden hoorn, Abbenbroek, Zuldland met man en macht geëvacueerd. In Oudenhoorn en Zuidland bevinden zich nog grote aantallen mensen en vee in de grotendeels ln het water staande boerderijen. i Ernstige toestand in de Hoeksewaard In de Hoeksewaard is het eerst de dijk van de Torensteepolder van de ambachtsheerlijkheid „Grom Strijen" onder water gelopen. Deze poldei' ligt langs het Hollands Diep. Gevreesd lAe kustwacht van West-Schou wen lieeft radiotelegrafiscb aan Scheveningen-radio geseind: „Dij ken op verschillende plaatsen door broken. Toestand zeer kritiek. Hulp verzocht namens burgemeester." Dit is liet eerste teken dat wij sinds het begin van de ramp van Schouwen ontvangen. !llll!llllllllllil!!lllllllilllllllllllllllllll!lllllllll!!llllllllllllll!l!llllll!lllllllll|l!lllllll!lll Een beeld van de overstromingsramp in ons land: een opname uit Maas sluis. Uit een der bedreigde linisen wordt met grote spoed kleding en noodzakelijke bezittingen gered. De gevel heeft het al begtv'en. wordt dat hier minstens zeven perso nen het leven hebben verloren, Toen deze polder volgelopen was, 'brak de dijk naar dë Numanspolder door, waarin Numansdorp ligt. Het op dringende water brak daarna door de dyk va,n de Nieuw Cj'ovn S.tvyense polder onder de gemeerde Klaaswaal. De laatstgenoemde plaats bleef droog, maar het water in deze poldér rijst nog steeds, aldus de politie. Onder de gemeente Heinenoord heeft de buitendijk van de Zomerland- se polder ter hoogte van de Baren- dregtse brug het begeven. De inwo ners van Heinenoord hebben zich op de dijken voorlopig in veiligheid kun- j nen stellen. Het water is vervolgens over de Blaaksedyk gelopen en heeft de Mynsherenlandpolder drassig ge maakt. Het dorp Mijnsherenland loopt geen gevaar. De verbindingen van de Hoeksewaard met de buitenwereld zijn verbroken. In Klaaswaal is ge brek aan drinkwater. Brandwijk In Brandwijk zijn twee personen, di~ vannacht met een vrachtauto var kens trachtten te vervoeren uit de ondergelopen gebieden door het stro mende water meegesleurd en ver dronken. De berichten over de overstromings ramp maakten op dc. Antillen zeer diepe indruk. Er werd dir.ect een co mité van actiè gevormd, dat onmid dellijk aan het werk ging om al het mogelijke te doen om de nood te lenigen. Nog voor het comité van actie was opgericht, waren er reeds zeventig duizend gulden bijeengebracht voor de hulpverlening. De douanebeambten van de Neder landse Antillen hebben het geteisterde Willemstad geadopteerd. Zij zijn reeds bezig met het inzamelen van geld. Met behulp van z.g. ducks worden de bewoners uit de door het water huizen geëvacueerd. Deze opname werd gemaakt le Raarns- donckveer. Ae eerste berichten uit Noord-Beveland kwamen in de loop van de vroege ochtend op ons bureau binnen. Naar wij vernemen is bijna het gehele eiland onder water. Er zijn tientallen slachtoffers. Alleen in Kortgene zijn er naar schatting ongeveer 35 doden le betreuren/'Slechts Wissekerke en Camperland zijn droog gebleven en vermoedelijk even eens een deel van Colijnsplaat, maar met deze laatste plaats heelt de rest van het eiland geen verbinding. Tal van polders staan onder water. APROEP AAN HET VOLK VAN NEDERLAND. NOOD IS U NEERGEDAALD OVER ONS VADERLAND. Help, help direct/Krachten, machtiger dan -velke menselijke machtsconcentraties ook, hebben in enkele uren tijds grote delen van ons land in rouw gedompeld. Duizenden mensen werden in nachtelijke uren door het wrede water van huis m haard ver jaagd. Werk van eeuwen werd in luttele ogenblikken te niet gedaan. Onbeschrijfelijk is het leed, dat mensen en dieren heeft ge-, troffen, met geen mogelijkheid te overzien de materiële schade, die met name het Wésten van ons land is toegebracht. HULP IS PLICHT. Onder deze tragische omstandigheden is hulp aan de getroffen gebieden plicht vanj iedere Nederlander, Hulp in goederen, maar ook en vooral, hulp in geld. Vee] geld, zeer veel geld om de geteisterde bronnen Aan onze Z welvaart, die bok uw welvaart is, met de grootst mogelijke spoed te herstéllen. Tast diep in uwbuidel, ook als dit. eén offer voor U mocht f betekenen. Offer in het diepé besef dat het gaat om uw mede mensen, om uw vaderland en uiteindelijk om uw eigen belang. Doe het direct. Stort uw bijdragen op postgiro 9575 van het Nationale Rampenfonds Den Haag, of stuur een postwissel naar het secretariaat Statenlaan 81. Op liét eiland U.< eer groot gebrek aan. rubberbot?,;)./ ••p.ioet- uit Zuid-Beveland: lol weVdeij aan gevoerd, aangezieiïe'er geen waterlei ding op Noord-Bevel and is,. Ook le-, vensmiddelen worden aangevoerd. Van Castveer zijn enkele boten vertrokken. Doordat de Nieuwlandepolder bij Krabbendyke is ondergelopen, is thans de laatste verbinding over het vaste land met Walcheren en Zuid-Bevel and verbroken. Alleen voor zeer dringende gevallen wordt een bootdienst tussen Yerseke en Bergen op Zoom-onderhou den, Het noodweer heeft aan de Vlissing- se boulevard een schade aangericht, die alleen maar valt te vergelijken met de schade in de oorlog. De boulevard werd tussen het stand beeld van De Ruyter en het bekende Wooldhuis op zes plaatsen volkomen opengereten. Op één plaats werd er zo'n diep gat in de boulevard gesla gen, dat het tot slechts enkele meters reikte van de voorgevel van een groot flatgebouw. "Hulpactie. /..Zodra het tot de autoriteiten door was gedrongen welk een omvang de ramp te Vlissingen had< werd er een speciale hulpverleningsdienst georga niseerd onder leiding van de burge meester mr, Kolff. Deze slaagde erin om in de loop van de Zondagmorgen een groot aantal Vlissingse vrijwilli gers te verwerven. Intotaal ongeveer 1500 mensen, die in ploegen naar di verse bedreigde plaatsen werden ge stuurd, waar met zand en zandzakken, rijshoutvlechtwerk e.d, de ontstane gaten zo goed mogelijk werden gedicht en versterkt. Hierdoor was het moge lijk dat bij het tweede hoge tij om 4 uur de situatie niet in ongunstiger zin is veranderd. Inmiddels was bij de boulevard De Ruyter en in .de zogenaamde vissers haven het -water dei-mate hoog opge stuwd, dat het over de boulevard en over de kademuur sloeg en het oude stadscentrum binnenstroomde. Het ge volg hiervan was, dat in zeer korte tijd de hele oude binnenstad in een zee veranderde. In het winkelcentrum stond het water 2'/3 3 meter hoog. Het spoelde door de winkels en de etalages met het gevolg dat spoedig overal allerlei soorten artikelen rond- 1 dreven, als textielwaren, hammen en worsten, enz. In vele gevallen moesten dc bewoners naar de bovenverdiepin gen van hun woning vluchten, waar zij in de loop van de dag met hootjes werden weggehaald. In Vlissingen zijn in totaal drie do den te betreuren; Een man, V., is in de storm van de boulevard geslagen en werd Zondagmorgen dood op.de steen- glooiïng gevonden. Het tweede slacht offer, de heer J., verdronk in een ha ventje en een derde man B., werd in het watergebied van Vlissingen dood in zijn woning aangetroffen. Ook de dijk bij West-Kapelle heeft zware schade geleden, maar de situa tie is daar niet kritiek geworden. Door enige breuken in de dyk tussen Vrou wenpolder en Veere kwam liet mooie oude stadje geheel onder water te staan. Er stortten drie oude panden in. Het gat in de dijk bij Veere is met 3000 zakken zand gedicht. .Er bestaat voorlopig geen gevaar meer voor liet dorp Sint Laurens by Middelburg. Door de enorme duinafslag bij Ka- pelle is grote schade aangericht aan de waterwinningsplaats van de water leidingmaatschappij Middelburg. De waterleiding liep onder water en ook het pompstation, tengevolge waarvan de watervoorziening van Middelburg is uitgevallen. Door dé overslag van water in de buurt van het bekende fort. Rarnme- kens liep er vóel water in de polder, zodat er in ae omgeving van de dor pen Rithem, Nieuwland, Arnemuiden veel waterschade ontstond. Aan de Zuid-Bevelandse wal spoel den vele huishoudelijke voorwerpen aan, o'.a. meubelen, beddegoed, dekens en ook veel dood vee. De nieuwe Neuzen-polder is .onder gelopen, Daarbij is een kind van en kele maanden van de familie S. ver dronken. De bewoners van de nieuwe wijken van Temeuzen werd aangezegd hun meubilair naar de bovenverdie pingen te brengen, omdat de vrees be stond, dat een dijkje van een ten Oos ten van Terneuzen gelegen polder zou bezwyken. Op last van de burgemees ter hielpen alle mannen boven 16 jaar bij het vullen van zandzakken en het versterken van de dijk. Met Schouwen en Tholen kreeg men nog geen enkele verbinding. Ook Zuid'-Beveland is zeer zwaar getroffen. Tal van polders zijn onder gelopen, nadat de dijken waren door gebroken. Bij Kruiningen brak de dijk van de Westerschëlde op twee plaatsen door, waardoor het gehele gebied van Haiisweert en Kruiningen is over stroomd. .Zondagmiddag stond het wa ter hier 4 meter hoog; 2500 mensen waren in het dorp Kruiningen en om geving geïsoleerd en met behulp van motorbootjes trachtte men zoveel mo gelijk slachtoffers van deze waters nood in veiligheid te brengen. Zij wer den met bussen naar Goes gebracht, waarna zy bij particulieren in de stad werden ondergebracht. Het Oostelijk deel van Hansweert is ondergelop'en. Dé Middensluis aldaar heeft énorme schade opgelopen en ook de veerhaven is zwaar getroffen. Enkele gebouw.en en een deel van de dijk werd volledig weggeslagen. De Moerdijkpont Dordrecht werd door een van de dykgaten heengeslagen en rust thans ergens midden op het land. Een tanker hij Hansweert brak in drie stukken. Volgens nog niet bevestigde belich ten zouden in dit gebied 4 slachtoffer; zijn te betreuren. In Hansweert over stroomde ook liet internaat Maria- Oord, De zusters en de kinderen kon den in veiligheid worden gebracht. Twee zusters, die in de kapel waren, konden met moeite worden gered en een andere' zuster, die te water raakte. Tussen Baarland en Hoedekens- kerke staat het water tot aan de kruin van de dyk. Op vyftien plaatsen zyn gapende gaten in de dyk geslagen. In Oudelande zijn feivee doden. Wolphaertsdyk staat geheel onder water. In Rilland Bath wordt de bur gemeester vermist. In Waarde zaten gisteren nog veertig men sen in de hulzen. Aan de Kat- t-endykse djjk by Goes is met duizend man gewerkt. Het groot ste gevaar !s daar geweken. Het gat in de dyk bij Kruiningen is zo groot, dat de grote veerboo' KruiningenPerkpolder daa doorheen is gespoeld en op d weg ligt. Het; lot van Noord Beveland is onzeker, In ICatseveer op de dijk staande zag men de 'dyk op Noord-Beveland ln elkaar zakken en de huizen wegspoelen. Men vreest hier het ergste. werd door een 12-jarige leerling van de verdrinkingsdood gered. Kritiek was ook de toestand ln Iïattendyke, waar circa 1000 men sen uit de omgeving gezwoegd hebben om de dijk te behouden. Van dit behoud immers was de veiligheid van een groot deel van Beveland afhankelijk, o.a. van Goes. In de loop van de avond van Zondag was echter het grootste gevaar geweken. Hier is ruim 400 nieter dyk weggeslagen. Overstroomd is ook de omgeving 'an Krabbendijke. Voorts het gehele waterschap Baarland met de daarin liggende dorpen; In het waterschap Ellewoutsdijk was de toestand ook zeer ernstig. Het water stóiid er tot aan de Borssepolóer. Overal was men Zondag in de. weer om de dyk te ver sterken. In de omg'é«ing van dé Kreekrak- dam, de toegang tot Zeeland, zyn even eens grote polders ondergelopen. De rijksweg, die toegang geeft tot Zee land, is gedeeltelijk onbegaanbaar. In Goes was ten behoeve var de vluchtelingen zoveel brood gebak keu, dat men op een gegeven mo ment geen gist mèer had. De or ganisatie liep bier voortreffelijk. Een groot aantal personen-, vrachtauto's en autobussen was op de markt geconcentreerd en kon onmiddellijk vluchtelingen ha len of vrijwilligers, die aan de dyk ginge.n werken, wegbrengen, wan neer dit nodig bleek te zyn. De Sloedam was op een bepaal de plaats ondermijnd, doch is val komen intact. In Zuidland stond alleen het boven- dorp nog droog. De mensen, die over al op de zolders waren gevlucht, werden met bootjes afgehaald, Het grootste gedeelte der bevolking was re'é.ds geëvacueerd. De gehele vissersvloot uit BreSkëns is naar Stellendam gegaan, dat zeer zwaar is getroffen. Er zouden daar 40 doden zijni Zwarte polder bij ICadsand. In de duinen van de hei-dijkte Zwar te Polder bij Kadzand is een gat ge slagen van 40 h 50 meter, waardoor een gedeelte van de Zwarte polder on der water liep. Een aantal landbouw- wonirigen zijn ontruimd; Ongelukken hebben zich niet voorgedaan. De grote bunkers, die hier nog stonden uit de bezettingstijd, zijn in zee gestort en vormen een gevaar voor de duinen. In WestZeeuwsch-Vlaanderen heb ben zich geen overstromingen van grote betekenis voorgedaan Er zijn. tot nu toe hier geen persoonlijke onge lukken gebéurd. Iets kouder Weersverwachting, medegedeeld door het K.N.M.I, te De Bilt, gel dig tot Dinsdagavond: Veranderlijke bewolking met enkele verspreid optredende sneeuwbuien. Krachtige tot ma tige. maar voornamelijk langs de Waddenkust tydelijk harde wind tussen Noord en Noord-Oost, Iets kouder met plaatselijk lichte vorst in de nacht en ochtend. Morgen Zon op 8.17 uur; onder 17.31 uur. Maan op 22.46 u,; onder 9.24 u, Nationale ramp Met onweerstaanbare kracht en fel heid heeft in de nacht van Za terdag op Zondag de aloude erf vijand, het water, Hollands erf be sprongen en rampspoed en schrijnend leed over ons Volk gebracht. Een bul derende orkaan, van een hevigheid als ma-ar zelden voorkomt, die .gepaard ging met het optreden van het voor ons polderland zo gevaarlijke spring tij, dreef de huizenhoge golven van de Noordzee onze riviermonden binnen, zodat het water metershoog werd op gestuwd en met onstuimig geweld de dijken ramde, over hun kruinen sloeg en sluizen en andere kunstwerken in stukken brak. Vooral in de pro vincies Zuid-Holland en Zeeland had dit rampzalige gevolgen en de Berich ten, die in de loop van de onheilvolle nacht en de sombere Zondag by ons binnenkwamen, maakten van uur tot uur duidelijker, dat de uitgestrekte overstromingen het karakter van een national? ramp hebben aangenomen. Helaas zyn daar ook mensenlevens bij te betreuren. In de eerste uren, in het nachtelijk duister, was het nog niet mogelijk zich een denkbeeld van de omvang van de ramp te vormen. Op vele plaatsen was de electriciteitsvoor- zieriing gestoord en waren de telefoon verbindingen verbroken. De verbyste- •ende snelheid, waarmede de tragedie zich voltrok, de uitgestrektheid van het getroffen gebied en de verwarring, die daar het onvermijdelijk gevolg van was, maakten het onmogelijk om aan stonds de hulp te bieden in de omvang die door de benarde omstandigheden was geboden. Te verraderlijk, te mee dogenloos en te hevig had de belager van de lage landen toegeslagen. Alle elementen schenen te hebben samenge spannen, om voor de zoveelste maal in de historie het land, dat in een voort durende strijd aan de zee is ontrukt, met monsterachtig geweld te verzwel gen. zachten, om de geslagen wonden te helen en om weder op te bouwen wat verloren ging. In dit uur van ramp spoed moge de aloude geestkracht der vaderen vaardig over ons zyn. Geeft allen eendrachtig gehoor aan de oproep om hulp. Stelt alles wat gij maar enigszins missen kunt aan kle ding, dekking en meubilair ter beschik king van de slachtoffers. En begin nu op dit ogenblik met een ferme daad: Stört een geldelijk o f f e,r op Giro 9 5 75 van het Nationaal Rampen fonds, Den Haag. Da.t de ramp nog niet groter afmetin gen heeft aangenomen, is in de eerste plaats lie danken aan het feit, dat de watersièjid op de grotg rivieren in teg'snsteüing tot enige weken ge leden niet hoog was. Had het water tégen de dijken gestaan, dan-wal1 het, bij de uitzonderlijke kracht van de or kaan, onvermijdelijk geweest, dat ook in het meer Oostwaarts gelegen land tussen de grote rivieren dijkbreuken waren voorgekomen. De trieste her innering aan wat op Oudejaarsavond 1925 'bij Overasselt en vele andere plaatsen geschiedde, leeft nog te vers in het geheugen om daaraan te twijfe len. Toen werden uitgestrekte gebie den van het Land van Maas en Waal, .van het Rijk van Nijmegen, van Noord- Brabant eü Limburg op catastrophale wijze getroffen. Onze herinnering gaat ook terug naar de barre winter van 1916, toen onder nagenoeg gelijke om standigheden als thans, de watergolf met onstuimig geweld het land binnen drong. Toen werd het water door een orkaan van ongekende hevigheid de nog; niet afgesloten Zuiderzee binnen gestuwd en hoog tegen de dijken van Noord-Holland en de Eempólders op gejaagd. Ook toen sloeg het over de kruinen, vrat brede en diepe brokken uit het dijkiichaam en inundeerde de daarachter gelegen polders. Dit zijn twee herinneringen uit een nog jong •verleden, maar de ramp van nu over treft deze beide in omvang en in ge volgen. Door het geweld van de orkaan, die het water nog circa een halve meter hoger opstuwde dan in 1916. dooi de uitwerking van het zilte zeewater op de vruchtbare landouwen die over stroomd werdén en die daardoor voor onafzienbare tijd practise!? waardeloos •zijn en door de omvang van de ramp, die een nijvere bevolking, die" met moed en volharding zich van de wrede sla gen, door de oorlog toegebracht, her stelde en nuweer alles verloren zag gaan, zo mateloos trof. Met weemoed denken wij aan de doden, die niet alleen de nabestaanden, maar geheel ons volk te betreuren heeft. "IXeze nationale ramp, zo kort na de calamiteit van vyf jaren oorlog en bezetting, treft ons volk onzegbaar hard en wreed. Wederom moeten wy het hoofd' buigen voor het besef van onze nietigheid tegenover de losgebro- kèn natuurkrachten. Met al ons tech nisch kunnen, met al onze wetenschap staan wij machteloos tegenover zulk onstuimig geweid. Het dwingt ons tot ootmoed in een tijd, die zo dikwyls ge tuigt van zelfoverschatting. Maar daarnaast moge de Nederlandse geest zich in deze dagen van rouw'en be proeving niet verloochenen! De kracht dadige wyze, waarop onmiddellijk hulp wérd geboden, getuigde er van, dat ons volk ook nu paraat is om aan de on gunst het hoofd te bieden en opnieuw de strijd aan te binden tegen zijn on verzoenlijke erfvijand. Geslagen, maar niet verslagen, zal ons volk in eensge zindheid en offerbereidheid de handen ineen moeten slaan, om de getroffen landgenoten in hun beproevingen by te staan en-de gevolgen daarvan te ver-

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 1