Een wereld van eigendommen
drijft in het water
Het dorp 's-Gravendeel
om ten minste 50 doden
Heldenmoed van redders; gelatenheid
van slachtoffers
Blanke watervlakte over polders
in West-Brabant
Nameloze ellende in zwaar
geteisterd Zeeland
rouwt
3
MAANDAG 2 FEBRUARI 1S53
Daai was 't het ergste
Hier leefde eens een gelukkig arbeidersgezin in de Alblasserwaard;
iedereendie in de naaste omgeving woonde, haalde verruimd adem,
toen bekend werd, dat ouders en kinderen al in veiligheid waren, voor
de woning omver geblazen werd.
Rode Kruis-helpers en helpsters schenen geen vermoeidheid te kennen,
toen het er om ging nood te lenigen, waar dat vereist werd. Een oud
vrouwtje wordt naar een noodhospitaal gebracht in de buurt van
Ridderkerk.
Uit 's-Gravendeel op Beyerland komt
het ontzettende bericht, dat in dit dorpje
reeds 50 a 55 slachtoffers te betreuren
zijn. Zondagochtend is een huis inge-'
stort, waarin twintig mensen een toe
vlucht hadden gezocht. Allen werden
door het water meegesleurd.
Zeshonderd personen zijn thans bij
eengebracht op de bovenverdieping van
de lagere school, waar zij op elkaar ge
pakt het zakken van het water afwach
ten. Op het ogenblik staat er ruim an
derhalve meter water in de school. i
Vannacht omstreeks een uur zijn te
's-Gravendeel weer twee dijken door
gebroken. Zolang het hoog' water was,
kon men het dorp niet bereiken. Zodra
het water was gezakt. zou het Rode
Kruis weer met vrachtauto's op weg
gaan om de mensen over te brengen
naar de Ahoyhallen in Rotterdam. De
pontonniers doen wat zij kunnen in
's-Gravendeel, maar verscheidenen van
van hen zijn reeds bewusteloos geraakt
door de koude.
JEDEREEN, die een paar sterke armen en stevige benen had
werkte in de getroffen gebieden mee, om have en goed van zijn
door het razende water verraste medebeivoners in veiligheid te
brengen. De dijkdoorbraak bij Papendrecht riep alle mannen in het
geweer, maar diktvijls kon niets meer gered ivorden dan enkele
schamele bezittingen diein doeken en dekens gewikkeldnaar
vrienden en familie teerden overgebracht. Bij het pijltje: minister
Algera, die persoonlijk op de bedreigde punten de tomeloze ver-
ivoesting van storm en icater in ogenschouw nam. Rechts: van alles
beroofd, maar getroost door het behoud van het kostbaarste bezit:
de kleine meid
polder bij Duivenshoek. Twee huizen
werden letterlijk weggeslagen. Acht per
sonen verdronken. Van de familie Smit
vonden vier personen de dood in de kol
kende golven. Vader Daalman verloor
zijn vrouw en een kind en slaagde er
slechts met veel moeite in zijn zoon te
red-en, nadat de jongen twee uur met
een gebroken been in een boom had ge
hangen. Moeder Vossaart uit Osser.esse,
d:e haar baby in veiligheid wilde bren
gen en tot haar borst door het water
waadde, zag haar kind uit haar armen
weggerukt. De kleine verdronk voor haar
ogen.
Bij Terneuzen is de dijk over 500 meter
weggeslagen. De polder rondom deze
plaats is herschapen in een woeste bin
nenzee, waar hier en daar op verhogin
gen do-de koeien en paarden een droeve
aanblik bieden. In een van de huizen
sliepen de ouders boven en de baby be
neden. Teen het verraderlijke water
met geweld het huis binnendrong en de
ouders naar beneden stormden om hun
kindje te redden, waren zij reeds te
laat. De wieg was door de kracht van de
vloed omgeworpen en ,de kleine ver
dronk, terwijl de ouders machteloos
moesten- toezien.
Walcheren
Op Walcheren zijn de zeedijken op
verschillende plaatsen bezweken. De
Nieuwerkerkerpolder en de Suzar.na-
polder zijn overstroomd. Bij Fort Ram-
mekens brak de dijk door op de plaats,
waar hij in 1944 door de geallieerden
werd kapotgebombardeerd.
Vlissingens boulevard is een trooste
loze ruine geworden. Ir. de binnenstad
staat het water drie meter hoog. Tien
bakkersbedrijven zijn uitgeschakeld en
de Provinciale Zeeuwsche Courant zal
voorlopig niet kunnen verschijnen. Het
water is ook de Jacobskerk, beroemd
doordat eens Michiel de Ruyter de toren
beklom, binnengestroomd. Het zogenaam
de Bel'lamypark, waar enige jaren ge
leden de Koningin de heer-beplanting van
Walcheren begon, is thans een enorme
zandvlakte. Het strandbad is wegge
vaagd.
De bewoners van een flatgebouw in
"VTissingen hebben angstige ogenblikken
doorgemaakt, toen vlak r.aast het ge
bouw een gat in de dijk sloeg en het
aanstormende water de flats bedreigde.
In allerijl ontvluchtte men de woningen,
want er werd gevreesd dat het water
het hoge gebouw zou ondermijnen en
doen instorten. Zover is het echter ge
lukkig niet gekomen.
In Yerseke is vannacht een vlot aan
gespoeld, waarop twee mensen samen-
hurkten, die van Schouwen-Duiveland
afkomstig waren. Zij deelden mee, dat
vier anderen van het vlot waren geslagen
en verdronken.
Impressies uif het verdronken land
(Van een onzer verslaggevers)
TN DE ALBLASSERWAARD, die, zover het oog reikt, onder water gelopen
is, drijft een lampekap, waaromheen sterappelen dobberen. Niemand
zal ooit kunnen zeggen, waarom die appelen het gezelschap zoeken van een
lampekap. Niemand weet trouwens, waar die appelen vandaan komen,
evenmin als iemand kan zeggen, van wie die lampekap geweest is. Er drij
ven in deze grauwe, verloren wereld zoveel kleine, persoonlijke eigendom
men, die eens stuk voor stuk een plaats hadden in een aparte gemeenschap
en die nu plotseling niets meer zijn en van niemand: een keukenstoel, een
klomp, een blokje uit een bouwdoos met een R er op geschilderd, een schut
ting, een handkar, een nat en geel geworden Bijbeltje, waarvan de blaadjes
grotendeels weggeëbd zijn op het water. Ik vis het Bijbeltje op, zonder te
weten waarom: er is nog één blaadje over, alleen het schutblad. Ik weet
ook niet, waarom ik de resten weer teruggooi; het Bijbeltje blijft tegen de
dijk dobberen, alsof het water zo'n kleine prooi niet begeert.
Ik kom in een verenigingsgebouw in
Slikkerveer; het Rode Kruis heeft, er
een noodziekenhuisje van gemaakt. Er
zitten mensen aan de kant. die niet
meer lachen kunnen. Een jongen houdt
zijn hondje aan een touwtje vast. „Ge-
red?" vraag :k hem. „Ja" zegt hij. „Ik j
had er twee". Ik betrap me er op. dat
ik bezig ben. naar de welstand van die
ren te vragen in een gebied, waar men
senlevens op het spel staan. Maar toch,
zoals de mensen daar langs de muur
zitten met hun schamele bezit op de
knie: die boerenvrouw met haar poes,
dat meisje met haar pop, die arbeider
met zijn blauwe plunjezak, vormen zij
ieder op zich. een eigen, geteisterd
wereldje. Dames van het Rode Kruis
brengen koffie; een vocht, dat gretig
genoten wordt. Ik probeer een praatjp
aan te knopen met een paar van de
slachtoffers. Maar het gesprek gaat niet
vlot; wat heb je nog te vertellen, als
je in het holst van de nacht uit bed
bent getild door het water en je nog
nèt vanuit het roeibootje, waarmee ze
je kwamen halen, kon zien, hoe je
huis werd verzwolgen door de vloed.
De Rode Kruis mannen, die brancards
rangschikken en ouden van dagen voor
zichtig in witte bedden tillen (met een
kruik!) willen er wel wat van zeggen.
Maar niet met zelfverheffing: daar is
de nacht tc verschrikkelijk voor ge
weest. Ze hebben toen wij allemaal nog
sliepen, de bootjes gepakt en roeid»n
wat ze roeien konden, toen de dijk door
was. De mensen schreeuwden naar hen,
zwaaiden met lampen, terwijl het wa
ter klotste tegen de vloer van de zol
derverdieping. waar zij in paniek heen
waren goviucht. De Rode Kruis mensen
hebben hen door ramen naar buiten ge
sleurd, terwijl de huizen af begonnen te
brokkelen door de gierende watervloed.
Zij hebben hen op de bodem van hun
bootjes gelegd en zijn teruggeroeid, zo
vlug zij konden, omdat er nog meer
slachtoffers om hen riepen. Ja. de moed
van de mensen is voortreffelijk ge
weest.
In Hendrik Ido Ambacht zijn alle
huizen aan de Veerweg voorgoed onbe
woonbaar. In de nacht van Zaterdag op
Zondag stortten vijf woningen achter
elkaar in. Ik ben naderhand naar die
huizen toegeroeid; het zijn er maar
vijf van de vele. Er staan een paar mil-
ren overeind, die krampachtig nog een
stukje houten vloer schijnen vast te
houden. Op zo'n stukje vloer staat nog
een kinderledikant. De dekens wappe
ren in de storm, een lakentje wordt
klapperend opgezogen naar de grauwe
lucht, men zal het nooit meer vinden,
in de Dordtse kil niet en niet in de
Brielse maas. Er zit zoveel mistroostigs
in de aanblik van zo'n halve huiskamer,
die door de storm steeds verder geplun
derd wordt, alsof de elementen een
groot en wild feest willen vieren met
een schemerlamp en een boekenplank,
of een jaargang tijdschriften, die zo
keurig op datum was gelegd. Daar
waaien de zakdoeken de lucht in, een
stopmandje, een jas en een jurk
niemand schijnt het te mogen achter
halen. Weinig dingen maken een mens
zo eindeloos verdrietig als een waters
nood, die alles langzaam vernielt, zon
der dat je er iets aan kunt doen En in
heel Holland, Zeeland en Brabant drij
ven kussens en stoelen, wiegen en kin
derwagens uit deuropeningen en aan
welk huis kan men zien, of mèt het wa
ter de verschrikking van de verdrin
kingsdood is binnengekomen?
Ik heb Vlaardingen gezien, waar de
mannen zandzakken stapelden bij de
sluis en bij de Romi-fabrieken en waai
in de vroege Zondagmorgen 1500 gezin
In Willemstad 12 en in Moerdijk 13 doden
te betreuren
HONDERDEN AUTO'S snellen thans langs Brabants wegen om de nood
te lenigen, die velen zo hard en zo plotseling heeft getroffen. Uit
Eindhoven is een compleet noodziekenhuis naar Roosendaal vertrokken om
daar de slachtoffers hulp te bieden. Bij honderden zitten de bewoners van
Noord-West-Brabant thans in Roosendaal, beangst over het lot van familie
leden, die ze niet meer gezien hebben,
Willemstad is geheel geïsoleerd, van de
landzijde is het stadje niet te bereiken.
Pontonniers uit Hedel hebben reddings-
werd verricht, maar konden niet voor
komen, dat in Willemstad al 12 doden
te betreuren zijn. Ongeveer 5000 ha land
is in West-Brabant onder water gelopen.
Tot tien kilometer ten Zuiden van de
Moerdijk spoelt het water over het land.
Uit Dinteloord wordt gemeld, dat daar
zes polders onder water staan en drie
mensen zijn er in het water omgekomen.
Niet minder dan 107 personen zijn defi
nitief dakloos en 65 tijdelijk dakloos.
Vier personen worden vermist. In Moer
dijk zijn er 13 doden en ruim 3000 be
woners van Raamsdonksveer zijn geëva
cueerd naar omliggende dorpen en er
werden vanmorgen ongeveer 25 personen
vermist, o.w. een gezin, bestaande uit
man, vrouw en tien kinderen.
Alle polders rond Waspik in de Lang
straat zijn ondergelopen. In Waspik, waar
alleen aan de buitenrand het water staat,
zijn drie huizen ingestort. Bijna 1000 be
woners van Raamsdonkveer zijn geëva
cueerd en ook de bevolking van St Phi-
lipsland en Nieuw Vossemeer in West-
Brabant moest met vaartuigen van de
bedreigde punten worden gehaald en vol
gens officiële gegevens is één lijk a
gespoeld. Steenbergen is nog van Oud-
Gastel en Dinteloord uit bereikbaar
In Bergen op Zoom is de machinefa-
nen, opgeschrikt door het water, naa»-
hun zolders vluchtten.
De Wilhelminahaven was daar vol va
ten en tonnetjes, die van de schepen ge
waaid waren. Ik denk aan Ouderkerk,
waar de Gereformeerde kerk boven een
afgrond hangt, nu een dertig meter bre
de waterval vlak naast het gebouw zich
in de Krimpenerwaard stort. Ik zie w
de verbeten tweeduizend mannen, die
tussen IJsselmonde en Ridderkerk hun
gevecht met het water leverden met dui
zenden zandzakken, rietmatten en zei
len. In Stellendam zocht de hele bevol
king haar toevlucht op vissersbootjes;
er dreven koeien en honden in het i
ter cn nooit trokken de mensen daar
zich zo weinig van alles aan als nu;
waren immers veel belangrijker dingen,
die hun aandacht eisten. In Maassluis zag
Ik straten, waar het water tot twee me
ter was gestegen; ik hoorde er het klage
lijke geloei van koeien, die in de pol
der tussen Maassluis en Hoek van Hol
land werden losgesneden, toen het water
er langzaam begon te stijgen. En uit die
verdronken plaatsen neemt iedereen het
beeld mee van een hulpeloze gemeen
schap. Mensen, die machteloos staan te
genover het natuurgeweld. Er is weinig
fantasie voor nodig, om hun ellende voor
ogen te halen; velen hebben niets an
dere behouden dan hun leven. Nee, nóg
iets. de zekerheid, dat Nederland hen
niet in de nood zal laten zitten!
Burgemeester van
Rilland-Bath vermist
Veerboot door een dijkgat
gespoeld
Uit Beveland wordt gemeld, dat
Rilland Baih de burgemeester wordt ver
mist.
In Ouaelande zijn twee doden. Wol-
phaertsdijk staat geheel onder water.
In Waarde zaten gisteren nog veertig
mensen in de huizen. Het gat in de dijk
bij Kruiningen :s zo groot, dat de grote
veerboot KruiningenPerkpolder daar
doorheen is gespoeld en op de weg ligt.
briek „Holland" onder water komen te
staan. De schade wordt op anderhalf mil-
lioen gulden geschat. Vrijwel alle polders
ten Westen van de lijn Lepelstraat-
Bergen op Zoom staan onder water (op
sommige plaatsen 6 meter hoog). Met
de stroom drijven mee de cadavers van
tientallen koeien, paarden cn varkens.
Militairen bergen het dode vee. In Geer-
truidenberg is een groot deel van de be
woners van Hank (Biesbosch), 400 a 500,
opgenomen, alsmede evacué's uit Ka-
pelle. In Geertruidenberg zelf zijn 152
bewoners, die in een nieuwe wijk op de
eerste verdiepingen waren gevlucht, met
roeiboten afgehaald en elders in de ge
meente ondergebracht.
Na-oorlogs herstel tenietgedaan
Tientallen doden op Noord-Beveland, dat
bijna geheel is overstroomd
Triest beeld van de boulevard
te Noordwijk, waar de beton-
muur ondergraven werd en de
houten bouwsels die er op ston
den totaal werden vernield.
"[VTAMELOOS LEED heeft het water gebracht over de provincie Zeeland,
die nog maar juist hersteld was van de overstromingen gedurende de
oorlogsjaren. Noord-Beveland staat bijna geheel onder water. Er zijn tien
tallen slachtoffers. Ook Zuid-Beveland en Zeeuwsch-Vlaanderen zijn ge
teisterd. Walcheren is er iets minder ernstig aan toe, maar de laatste vaste
verbinding tussen dit eiland en Zuid-Beveland is verbroken, doordat de
Nieuwlandpolder bij Krabbendijke is ondergelopen.
i gen worden gehaald. De reddingswerk
zaamheden werden bemoeilijk: doordat
men niet beschikte over boten die het
i stormweer konden doorstaan.
Ook Wolphaertsdijk en Rilland-Bath
werden geëvacueerd. Tussen Wolphaerts
dijk en Oud Sabbuige is ongeveer 500
meter dijk weggeslagen.
In de gemeente Kapelle onder Schore
werkt men sinds gisternacht met duizend
man onafgebroken om een dijkval te
voorkomen in de grote zeewerende dijk
van de Schelde, aan de Zuidkan: van
Zuid-Beveland. Alle mannen van 20 to:
50 jaar uit de omgeving en vele militai
ren storten duizenden zakken zand op een
bedreigde plaats over een lengte van
200 meter. Veertig a vijftig auto's rijden
af en aan met zand.
Zeeuwsch-Vlaanderen
In het Westelijk deel van Zeeuwsch-
Vlaanderen hebben de dijken het op.
twintig plaatsen begeven. In het oude
Terneuzen, in het Oostelijk deel, staat
het water op de markt een meter hoog.
De Ossenissepolder is volgelopen. Er zijn
hier -vijf gaten in de dij'k geslagen, waar
van er één een lengte heeft van 75 meter.
Gisternacht was hot water zó hoog, dat
men zelfs de peilschaal niet kon onder
scheiden, vertelde men in Hontenisse.
Op twee plaatsen brak de woeste water
massa hier door de dijk van de Kruis-
Toen de veerman van het Katse Veerj
gistermiddag met zijn boot Noord-Beve
land aandeed, zag hij zover het oog
reikte, niets dan water. Drie huizen, die
ten Oosten van Kats in de Annapolder
achter de dijk lagen, waren geheel weg
geslagen. Varn de bewoners was geen
spoor te bekennen. Op dit eiland zijn
alleen in Kortgene naar schatting reeds
ongeveer 35 doden te betreuren. De enige
drooggebleven delen zijn Wïssekerke en
Camperland en vermoedelijk eveneens
een deel van Colijnspiaat. Met deze
laatste plaats heeft de rest van Noord-
Beveland geen verbinding.
Er is een groot gebrek aan rubber
boten. Voorts moet uit Zuid-Beveland
zoet water worden aangevoerd, aange
zien er geen waterleiding op het eiland
is. Van Katsche Veer zijn enkele boten
onderweg met levensmiddelen.
Zuid-Beveland
Op Zuid-Beveland staat de gemeente
Kruiningen geheel onder water, zelfs zo,
dat bij vloed het water tot drie meter
boven de rijksweg komt. Minstens elf
personen zijn in deze gemeente verdron
ken. Gistermorgen om half twaalf moes-
:en hier nog 2500 mensen uit him wonin-
