KATWIJK en NOORDWIJK als badplaatsen
zwaar gehavend
Resten van „Atlantikwall" voorkwamen
totale verwoesting van boulevards
Volledig herstel duurt tientallen jaren
Zware schade aan Noordwijks
Noord-Boulevard
91ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Maandag 2 Februari 1953
Derde Blad No. 27829
De restanten van Nieuw Britten
burg, eertijds ver van de zee aan
de Katwijkse boulevard gelegen.
Door de storm werd het gehele
voorduin weggeslagen, benevens de
zee-lielft van de ontspanning, waar
van het achterste stuk, uiteengereten
door de wind, nog wankelt op het
stijl neervallende duin.
(Foto Leidsch Dagblad - Van Vliet)
Zeer zware, ten dele voor tientallen Jaren onherstelbare schade heeft het
noodweer aangericht in de badplaatsen langs de Noordzeekust, die het zwaar
ste geweld van de over de schuimende open zee aanstormende Noordwester
moesten opvangen. Langs de gehele kust werden de duinen over tientallen
meters diepte weggeslagen, waardoor de glooiende hellingen naar het brede
strand veranderden in aangevreten steile zandwanden, die vrijwel loodrecht in
zee of op een smal strandje neervallen.
Hoe ernstig deze duinafslag in het algemeen ook zijn mag hier en daar
ontstonden zelfs critieke situaties voor het achterland het ergste doen deze
gevolgen van de storm zich gevoelen in de badplaatsen, die ten dele gebouwd
zijn op deze duinstrook langs de zee en voor wie dit voorste duinterrein met
boulevards, wandelwegen, badgelegenheden, andere seizoen-outillage en wat
niet meer zij, als het ware een slagader is.
Eén blik op de kaart toont, dat in deze gordel van badplaatsen Katwijk en
Noordwijk het zwaarste geweld van een zuivere Noordwester te verduren heb
ben, en de schade, in de vissersbadplaats en de bloemenbadplaats aangericht,
betekent dan ook een zeer zware slag, waarvan zij zich zeker niet voor het
komend seizoen kunnen herstellen en bovendien nog tientallen jaren de naweeën
zullen gevoelen. Voor Katwijk, dat zich juist in de laatste twee jaar weer
trachtte op te richten van een ogenschijnlijk onherstelbare verwoesting in de
oorlogsjaren, betekent deze aanval van de natuur een ramp, waarvan de
gevolgen niet zijn te overzien.
Breed duinterrein
in Katwijk
weggevaagd
Nieuw Brittenburg totaal
verloren
Om ruim vijf uur Zondagochtend be
reikte de springvloed, die bovendien werd
opgejaagd door de ongekend felle storm,
een hoogtepunt in deze omgeving. Ook
de windkracht bereikte hier toen een
maximum.
In die uren hebben zee en wind hun
slagen toegebracht aan Katwijk en
Noordwijk, die zwaar gehavend uit de
strijd zijn gekomen.
In Katwijk werd de hoogste water
sand genoteerd, die ooit werd geregis
treerd, namelijk ongeveer 4% meter bo
ven N.A.P. De golven sloegen met een
razend geweld over de buitensluizen,
over duinreep langs de boulevard en uit
eindelijk ook over de boulevard zelve. De
uitwatering werd dichtgedreven met het
zand, dat elders met tonnen tegelijk van
de duinen wera geslagen.
Niets, wat binnen het bereik van de
aanstormende krachten kwam, was
tegen dit geweld bestand. Het tientallen
meters brede duinterrein voor de boule
vard, waardoorheen zich de wandelweg
kronkelde, sloeg met grote stukken te
gelijk weg, zodat binnen korte tijd de
zee knabbelde aan de boulevard, voor
zover die niet door een lage muur naar
het voorterrein beschermd werd. Zon
dagochtend was zo goed als het hele
voorterrein van de boulevard verdwe
nen, wandelweg incluis. In de vroege
ochtend spoelde de muziektent weg.
Resten daarvan, die na teruglopen van
het tij op het zeer smalle strandje wa
ren achtergebleven, werden in de loop
van Zondag zo goed en zo kwaad als het
ging geborgen.
Nadat het geweld van het water de
duinstrook langs de boulevard had
doorgeslagen, sloeg de zee haar klau
wen uit naar Nieuw Brittenburg, de
trotse erflater van het dorp, dat in
vroeger eeuwen door de zee verzwol
gen werd, en waarvan de resten thans
ver buiten de kust op de zeebodem
rusten. Dit café-restaurant stond eer
tijds aan de landzijde van de boule
vard, werd in de oorlog tgelijk met de
gehele boulevardbebouwing door de
Duitsers gesloopt om schootsveld te
verkrijgen voor de versterkingen in de
Atlantik-Wall, en werd na de oorlog
als een der eerste bouwwerken in de
afbraakstrook herbouwd ten dienste
van het vreemdelingenverkeer in het
badseizoen. Het herrees aan de zee
zijde van de boulevard, doch aan de
landzijde van de wandelweg door de
duinstrook tussen boulevard en zee.
Een uniek ontspanningsoord, in mo
derne stijl opgetrokken en beant
woordend aan de eisen des tijds.
Water en wind hebben in enkele
uren dit bouwwerk gesloopt. Zondag
ochtend stond nog slechts de helft van
de landzijde overeind, gevaarlijk ba
lancerend op de afgebrokkelde duin
rand, geteisterd en in flarden gerukt
door de aangierende storm.
Katwijk bezit nog een andere ont
spanning direct aan zee, ook gelegen
tussen boulevard en wandelweg in het
voorduin. Deze ontspanning is gespaard
gebleven, doordat voor dit café een bun
ker van de Atlantik-Wall in het zand
verzonken werd bij de opruimingswerk
zaamheden na de bevrijding. Deze be
tonnen kolos, blootgewoeld door het ge
weld van de golven', heeft de kracht van
de zee gebroken, zodat dit pand behou
den kon blijven.
Maar de gebouwtjes van de reddings
brigade, de politiestrandpost, de bad-
outillage, alles werd door de zee ver
zwolgen.
Zondagochtend bood de Katwijkse
boulevard een troosteloze aanblik: tot
aan de straatweg toe, voordien door een
tientallen meters duin en evenzo breed
strand van de zee gescheiden overdekt
met uit de duinen weggeslagen zand en
helm, met palen van beschoeiingen, met
ders op de vloedlijn van het strand ach-
de gebruikelijke resten, die de zee an-
Met man en macht is men de gehele
Zondag in touw geweest, om te redden
wat er te redden viel: bescherming van
de nog intact gebleven voorduinen, de
bedreigde punten van de boulevard, het
door de betonnen bunker beschermde
café Het Zwaantje.
Verwonderliik is, dat de nieuwbouw
aan de boulevard betrekkelijk weinig
schade heeft opgelopen. Natuurlijk, zoals
elders in Katwijk en het gehele land
ook hier afgewaaide dakpannen, inge
drukte ruiten, ontzette, muren en zelfs
in het geval van verdere afzanding, be
dreigde woningen, maar nergens ruïneu
ze gevolgen in eerste instantie.
Over het geheel genomen betekent
deze aanval van de elementen voor
Katwijk echter een onnoemelijke
schade. Met grote offers is Katwijk in
de laatste jaren herbouwd na de ver
woestingen in de oorlog. Bij de her
bouw werd de boulevardbebouwing
zover landinwaarts verlegd, dat ruimte
bleef voor een royale boulevard en een
daarbuiten gelegen wandelweg. Het is
onmogelijk, de schade te herstellen die
aan deze opzet is toegebracht. Tien
tallen jaren zullen er nodig zijn, om
de zee weer voldoende zand te laten
aanvoeren voor een dergelijk royaal
front van de vissersbadplaats, die het
voorlopig zal moeten stellen met een
smalle boulevard waarlangs een stei
ler glooiing naar het strand voert. De
mooie toegangen tot het strand van
eertijds zün verdwenen. Het aanzicht
van de badplaats is geschonden, en
het zal zeer lang duren, voordat dit
van deze wonde genezen is. Katwijk
kan zich slechts troosten met de ge
dachte, dat het als familiebadplaats
zelfs in ongunstiger omstandigheden
nog profiteren mocht van de trouw,
die families beter vermogen op te
brengen, dan de badgasten van welk
strand-vacantie-oord ook.
Aan de voet van een blootgewoelde en Katwijk tegen de kust geworpen
bunker ligt het kleine kottertje, dat i werd.
Zaterdagavond tussen Noordwijk] (Foto Leidsch Dagblad - van Vliet)
Schade in Rijn- en Veenstreek valt mee
De Rijn- en Veenstreek hebben de storm goed doorstaan, dat wil zeggen: in
dit poldergebied konden de dijken het water beteugelen. Alleen bü Gouda
stroomde het water over de sluisdeuren De waterstand was te hoog, zodat Rijn
land daar paraat bleef. De stand van de Hollandse IJssel bij Gouda bereikte een
peil van 3.80 meter een getal, dat voor zover bekend nog nooit is bereikt. In
Januari 1916 was de waterstand 3.34 meter.
Beziet men de stormschade in groot
verband, dan moet men inderdaad zei
gen. dat de Rijn- en Veenstreek er goed
zijn afgekomen. Dit wil echter niet zeg
gen, dat de storm niet voor vele dui
zenden guldens schade heeft aangericht.
In ALPHEN AAN DEN RIJN werd
een in aanbouw zijnd gebouw van de
oliehandel Verschuur aan de Steekter-
weg in elkaar „geblazen". We hoorden
beweren, dat de schade zo'n f. 15.000
bedraagt.
Zaterdagavond, terwijl in de cantine
van de voetbalvereniging Alphen" een
vergadering werd gehouden, zoog de
storm de golfplaten van de kleedkamers
af. Honderden meters verder werden
teruggevonden.
Uiteraard zullen wij geen opsomming
geven van het aantal afgewaaide dak
pannen. maar vermeldenswaard is wel
dat stang van het scheepje van de Ka-
In de bloemenbadplaats Noordwijk
schond het geweld van de zee hoofdza
kelijk de Noordboulevard, het centrum
van de badgast-activiteit in deze parel
langs de Noordzeekust.
Om 5 uur Zondagochtend hadden de
golven reeds al het hier smallere dan
in Katwijk duinterrein voor de bou
levard weggeslagen. In de late schemer
dreunden de golven over de Noordboule
vard. hun schuimende spatten opjagend
tegen de voorgevels van de grote hotels.
Tot over het straatdek, tot tegen de om
heiningen van de hotelterrassen, joeg de
zee het wrakhout van duinafzettingen,
de helm van de duinen, de stenen en te
gels van wandelpad en boulevard.
Tussen het hoge Palacehotel en café
Van Schie ontstond een windtrog, waar-
(Foto Leidsch Dagblad - Van Vliet)
Dwars over de Noordwijkse Noord
boulevard heeft het geweld van zee
en wind een diepe sleuf getrokken
ongeveer tot aan het terras van
Palace Hotel. De afgebrokkelde
rand straatstenen links op de voor
grond lag voor de stormramp on
geveer in het midden van de rijweg
van de boulevard.
door de lucht in onmetelijke snelheid
wegstroomde, alles meenemend wat in
zijn weg lag. Daardoor ontstond een
sleuf dwars over de boulevard, die ieder
rijverkeer onmogelijk maakte. Om het
gehele Palacehotel heen slierden de
helmstruiken, die uit het duinterrein
voor de boulevard waren weggeslagen.
Het Zuiderbad voor hotel Seinpost
verdween volkomen, de badkoetsen dre
ven weg en werden te pletter geslagen,
de houten gebouwen werden neergeveld
door water en wind. Van het nieuwe
hotel Zeelust werd een deel van het
dak opgelicht en verwoest.
KOTTER AAN DUINVOET
Tussen Noordwijk en Katwijk kwam
Zaterdagmiddag de kotter Oudorp 13 in
moeilijkheden. Het scheepje, waarop zich
tien koppen bevonden, liep even ten
Zuiden van de Noordwijkse bebouwde
kom op het strand en werd later door
de golven tegen de afbrokkelende duinen
gedreven. De commandant en de be
manning van de Katwijkse reddingsboot
begaven zich ter oriëntatie over land
naar de strandingsplaats. Het bleek, dat
geen hulp per reddingsboot gegeven
hoefde te worden. De bemanning verliet
Zaterdagavond het schip en kwam vei
lig aan wal. Thans ligt het bootje aan
de voet van een betonnen bunker, die
eertijds diep in de duinen verscholen
was. Het is zeer de vraag, of de kotter
gered kan worden. Waarschijnlijk moet
het schip als onherroepelijk verloren
worden beschouwd.
ZEE NAM TERUG
De in Noordwijk aangericht schade
wordt door deskundigen voor een deel
onherstelbaar genoemd. Het duin gaat
thans verticaal van de rijweg van de
boulevard naar beneden naar het strand.
Hier moet (wil men geen strandmuur, die
het gehele strandbeeld van bv. Scheve-
ningen ontsiert, bouwen) een nieuw duin
talud naar't strand worden aangebracht,
hetgeen alleen ten koste van de boule
vard-breedte kan gaan.
Foto's uit de tijd van 18951900 tonen
«en soortgelijke situatie aan. Voor het
tegenwoordige Palacehotel was de
boulevard toen veel smaller dan in de
laatste jaren. Oudere Noordwijkers
weten nog te vertellen, dat omstreeks
1903 de waterstand en de duinstand
zo waren, dat men nauwelijks het op
deze plaats staande strandpaviljoen
aan de zeezijde passeren kon. Sinds
dien heeft de zee vele tientallen me
ters duinterrein aan Noordwijk toege
voegd. In enkele uren heeft zü die
gift weer teruggenomen.
De bewogen geschiedenis van Noord
wijks zeefront weerspiegelt zich ook in
de oude kronieken, die van rampzalige
springvloeden melding maken in 7'
365, 435, 516, 792. 839. en 860 na Chr.
Vooral in Noordwijk ontstond tegen
het einde van de Zondagmiddag, toen
de radioberichten de rampzalige toestand
tot gemeengoed hadden gemaakt en be
kend was geworden dat om tegen ze:
uur de nieuwe vloed met angst en beven
tegemoet werd gezien, een vreemdelin
genverkeer als op een bollenzondag. Ve
len dier kijklustigen werden teleurge
steld. De zee bereikte geen nieuw hoog
tepunt, mede doordat de wind inmiddels
was afgezwakt en bovendien naar het
Noorden gedraaid, waardoor de aanval
op de kust in scherpte afnam. Het auto
verkeer werd echter veiligheidshalve van
de boulevard geweerd. Met touwen was
reeds een afzetting aangebracht om ook
het andere publiek op veilige afstand te
houden, als de toestand opnieuw critiek
mocht worden.
Hoewel de Noordwijkse boulevard door
deze ramp sterk aan schoonheid heeft
ingeboet, verwacht men voor het ko
mend seizoen (wanneer de schade nog
bij lange na niet hersteld kan zijn) geen
terugval in het vreemdelingenverkeer.
Ook voor Noordwijk heeft deze medaille
een keerzijde, want van vele zijde bleek,
dat de brede duinreep tussen boulevard-
en strand bezwaren opwierp. Thans zal
de eerste tientallen jaren de boulevard
direct langs het strand lopen, wat door
velen als een voordeel wordt gezien.
BETON MM ASS A'S WERDEN
ZEEWERING
Zowel in Katwijk als Noordwijk heeft
de voormalige Atlantik-Wall van de
Duitse bezetters een nuttige functie ver
vuld tijdens deze aanval van de-natuur.
De betonnen wal en bijbehorende kaze
matten werden door ondergraving en
kantelen indertijd in het duinterrein
■oor de boulevard begraven, aangezien
het in die tijd te duur was om ze door
-loping te verwijderen. Het vreemdelin
genverkeer moest toen zo snel mogelijk
weer op de been worden geholpen.
pel Gouwsluis krom werd gebogen, ter
wijl het haantje van de Zwaantjes kerk
te HazerswoudeRijndijk is weggewaaid.
Bomen zijn bij vele tientallen, mis
schien wel bij honderden, slachtoffers
geworden van de storm. Waar men zich
in de Rijnstreek ook bevindt, overal ziet
men wel een of meer bomen, die ont
worteld dan wel afgebroken zijn. Tal
rijke bomen vormden wegversperringen
en de Rijkspolitie was er dikwijls goed
voor, om het verkeer in goede banen te
leiden In Zwammerdam viel een paal
van het electrische net over de rijks
straatweg. in Nieuwkoop bracht de
Rijkspolitie een gedeelte van de nacht
door met het stuk zagen van een boom,
die het verkeer belemmerde.
Per auto wilden wij de Meije te Bode
graven passeren. Telkens was de weg
versperd door omgewaaide wilgenstrui
ken. zodat er niet anders op zat aan het
rukken en trekken te slaan. Want keren
is daar ten ene male uitgesloten. Het
water stond bovendien tot aan de weg.
In Koudekerk kreeg een loods van de
dakpannenfabriek van Oppelaar een
flinke klap-aan.
De Rijkspolitie hield zich in alle
dorpen paraat, voor het geval er iets
zou gebeuren. Op de gemeente-secre
tarieën werd de lijsten samengesteld
van de mannen, die onder de wapenen
zijn.
Zij, die de radio-oproep niet hadden
gehoord, werden door de Rijkspolitie
aangezegd naar hun garnizoen terug te
keren.
De brandweer van Alphen aan den
Riin zond assistentie naar Rotterdam-
Het Braassemermeer trad op enkele
plaatsen buiten zijn oevers. Zo kwam
een gedeelte van de weg ten Zuiden van
Rijnsaterwoude blank te staan.
Rijkspolitie biedt
veel hulp
Reservisten kwamen ook
in het geweer
De Rijkspolitie van het district
Leiden is voor een zeer belangrijk
deel ingezet in de noodgebieden.
Eerst werd een 25 man uit de
omliggende dorpen in het dis
trictsbureau aan de Herengracht
te Leiden samengetrokken, terwijl
het achtergebleven personeel werd
geconsigneerd. Weldra kon men
de mannen in de noodgebieden ge
bruiken om regelend op te treden
bij de evacuatie, enz. Daarna kre
gen 12 mannen van de Rijkspolitie
order zich naar Leiden te begeven.
Weldra was ook voor hen een be
stemming gevonden. Opnieuw ont
trok men 25 man aan de dienst in
de omliggende dorpen.
Een zeer belangrijk gedeelte van
de politiemacht van het district
Leiden is dus ingezet. Naar ver
mogen werd ook bijgedragen met
niotormateriaal.
Een gedeelte van dit materiaal
doet dienst in de Alblasserwaard
en Voorne en Putten.
Een gedeelte van de in de dor
pen opengevallen plaatsen werd
ingenomen door leden van de re-
serve-Rijkspolitie.
Thans zijn die betonnen gevaarten
door het geweld van de zee blootge
woeld, doch niet gebroken, waardoor zy
als golfbrekers op het smalle strand
hebben gefungeerd. Waren die beton
nen gevaarten er niet geweest, dan
was de zee ongetwijfeld verder door
gebroken, en had zowel in Katwijk als
Noordwijk niet alleen de boulevard
maar waarschijnlijk ook de gehele
boulevardbebouwing ondermijnd of ge
sloopt.
Het Is verheugend, dat die betonnen
muur, die zovelen geërgerd heeft en zo
vele millioenen ook aan ons land heeft
gekost, althans deze vrucht heeft af
geworpen.
