HET EUCHARISTISCHE VASTEN
De boekenplank voor het gezin
Zijn godsdienstige waarde
Zeer hoge ontvangsten kohier
belastingen over 1952
Tsjang Kai Tsjek wil „schaduw-
regeringen" oprichten
Moeilijkheden voor Belgische
exporteurs
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
PAGINA 8
Volkomen nuchterheid niet meer vereist
f)E NIEUWE bepalingen omtrent
,|aan de vroege Zondagmorgen, het uur.
I» een vort, M
artikel kort zijn samengevat, hebben
reeds duidelijk kunnen maken, dat er
naast de noodzakelijke cn veel verheve
ner geestelijke voorbereiding op de H.
Communie door de Kerk ook steeds (be
halve in stervensgevaar) een lichamelijke
voerbeteiding op het nuttigen van deze
•wonderbare Spijze wordt geëist. Het ker
kelijk spraakgebruik
„Eucharistische vasten'
omgangstaal
wordt
vastendag kende men nog wekelijks
hoewel aanvankelijk niet verplicht
twee halve vastendagen, de Woensdag en
de Vrijdag. Dan liet men het middagmaal
uitvallen en beperkte zich tot één keer
eten en drinken bij de hoofdmaaltijd in de
late namiddag. Omstreeks 200 was het
•at in de gewone; - sPOs en thank, door het ontvangen H Misoffer.had voltrokken
De omvang van het Eucharisti
sche vasten
rp EN tijde van S. Augustinus. omstreek
J 400. was het de practijk om op ccm-
muniedagen te vasten vanaf de slaap
tot aan de H. Communie, en omgekeerd
om op de vastendagen het vasten te be
ëindigen met de Eucharistieviering en de
H. Communie. Hierdoor paste men dus op
de vastendagen, die toen vaker verplicht
waren dan in de eerste eeuwen, de prac-
ijk van het Paasvasten toe: niet eerder
weergegeven met
i heidedagen" ookde' H° Fucharïde'lnde Hulsoffer*had' voltrokken en de H. Com-
beide dagen ook de H, Eucharistie in de j munie had ontvangen. Naar gelang het
„nuchter-z\jn". Deze vrije vertaling geeft j ^"£en te vie^. Ma^ er warra chns- vone vastendag (tot zonsondergang)
wel nauwkeurig aan. welke verplichting ^ne". die danbezwaar hadden ter H. Ta- f een halve v|stendag (zonder mid-
het Eucharistisch vasten tot nog toe mee e' 'en «aa,nu. T vllwif nnrWr h iiv™ dagmaalcelebreerde men de H. Mis
bracht, doch suggereert, alsof beide »»♦-r vasten dwz- volledig nuchter blyvenL^ w
uagmaaiceivuirauc mcu uc
omstreeks het avonduur of om 3 uur. Op
«Ifd; zouden *Un. En dit I, niet het fe- ïun "ïgjrjdo"toch I «f Z™" "«4 de Euctonsl"i:
bet-
val. Voor de Avondmis geldt b.v. de be-1 °'jvienng in dc morgen plaats, maar ook;
paling, dat het Eucharistisch vasten be-i dan gebruikte men niets, voordat dej
ï?ldin "'ht™!1""ïtï'nïfnV"jiihêii??ire'lb':»»dsgedaante mee naar^Sis te nemen j Pl«l".gh«id was beëindigd.
nnfhonrHnp van en aldaar vóór de maaltijd te communice- Omdat echter op de duur het. gewone
S ^dnrludeTën ,mr voor de H Com" ren- en communiceren hun onderling
manie. Geen" mens zal beweren, dat men Uit deze practijken heeft zich geleide- X^NMrdeKke'1 landen ^v^'d vracht
«oor dit vasten „nuchter" is en toch on- lijk de gewoonte en daarna de vlrpUch- Hoydelyke JS^h
derhoudt men in dc zin van de Kerk het ting ontwikkeld om de H. Communie on(sto"d cr een onderscheid t s - i
Eucharistisch vasten", al is het in een slechts te ontvangen na een vasten, d.w.z.gorten van vaste Het gewone vasten
docr de Kerk verzachte vorm. volgens de opvattingen van de oudheid eer,st ?eP^f toV* i
De verwarring van beide begrippen is na een volledig nuchter blijven sinds het; omstreeks het I
weer te verklaren uit de voorgeschiedenis, opstaan. Op het einde van de vierde eeuw hct geoorloofd w erd twee maaltyden te
waaruit een enkel punt zal worden toe- was deze verplichting onder de christenen He"!e"> £e" 1 e -
gelicht. Vervolgens zullen we ons afvra-1 als van zelf sprekend aangenomen en rfjul£'°p. '\'r, l fTr'el °?k de A T"
gen: welk Eucharistisch vasten wordtwerd althans in het Westen algemeen oc-Pachting tot nuchterheid, gedurende de
thans door de H. Kerk gevraagd? en tenderhouden en zo nodig ingescherpt,
slotte: welke dispensaties zijn daarin
De reden van het Eucharistisch
thans alleen nog mogelijk;
Het ontstaan van het Eucharis
tisch vasten
HET NUCHTER tegenwoordig zijn bij
da Eucharistieviering ontstond zon
der enige ophef, toen men de K. Mis
in de vroege Zondagmorgen ging celebre
ren ter herdenking van Christus' Verrijze
nis. Het eerste, wat de christenen na hun
vervroegd oostaan deden, was zich naar
de vergaderplaats begeven, 's Morgens ge
bruikte men toch al niets of nagenoeg
niets, dus als van zelf begaf men zich
nuchter naar de vroege 'godsdienstoefe
ning. Daarop volgde oorspronkelijk in de
nog overwegend heidense maatschappij
een heel gewone werkdag. Wel hielden de
Joden streng hun sabbatsrust op de Za
terdag. doch niet aanstonds en zeker niet
in volle omvang hebben de christenen
zich Toegelegd op Zondagsrust. Bij de uit
deling van de H. Communie ontving men
het geconsacreerde H. Brood op de vlak
ke hand, nuttigde er een deel van en een
deel mocht men. zorgvuldig en met eer
bied weggeborgen, meenemen naar huis
om door de week thuis te kunnen com
municeren. De christenen nuttigden dan
dit H. Lichaam van Christus vóór hun
maaltijd, misschien zelfs voor elke maal-
tijd.
Eén keer in het jaar ging echter een
streng vasten aan de Eucharistieviering
vooraf. Dit was bij gelegenheid van Pa
sen oudtijds ae herdenking van het Lij
den en Sterven des Heren, eindigend in
de blijde Verrijzenisviering. Door de
nachtrust werd men geacht nuchter ge
worden te zijn. Op de Paaszaterdag moest
men dan de ganse dag vasten, d.w.z. geen
spijs noch drank gebruiken, totdat men op
de Zaterdagavond de vigilie had gevierd,
die met de doopplechtigheid duurde tot
Engelse betalingsbalans
In tweede helft 1952
evenwicht op lopende
rekening
De Engelse minister van financiën. But
ler, heeft medegedeeld, dat volgens voor
lopige gegevens het Ver. Koninkrijk In de
tweede helft van het vorig jaar op de
lopende rekening in evenwicht was met
bet niet-sterlinggebied en de gehele we
reld. De Amerikaanse hulp werd buiten
beschouwing gelaten.
Dit resultaat was o.m. een gevolg van
de sterk verbeterde ruilvoet en de Britse
vasten
IS het Eucharistisch vasten op alle com-
muniedagen niet uit een expres ge
formuleerde wet ontstaan, toch heeft
dit een eigen, werkelijk diep-godsdien-
stige betekenis. Dit is de reden, waarom
er op de duur een onderscheid is gaan
ontstaan tussen het gewone vasten en het
Eucharistisch vasten. De zeer bijzondere
strekking van dit laatste wordt door ae
Paus in zijn nieuwe Constitutie aldus toe
gelicht:
morgen uren en werd toegestaan zich te
ontnuchteren, eerst door drank en later
weer door een licht ontbijt. Het Eucha- j
ristisch vasten handhaafde zich echter
in de volle gestrengheid, zoals de vast.cn-
practijk in de oudheid, was geweest. Het
behield daarmee als karakteristiek: het
volledig nuchter blijven tot de H. Com
munie. De aanvang ervan werd niet meer
gesteld op het bégin van de nachtrust
maar op het middernachtelijke uur.
De avondmis van Witte
Donderdag
Was omstreeks 400 het Eucharistische
.-asten in al zijn gestrengheid reeds een
boetetijd was een voorbereiding op de
oude Paasviering, nl. de gedachtenis van
's Heren Lijden, Dood en Verrijzenis, wel
ke zich toen reeds uitstrekte over de
(Goede) Vrijdag en Paaszaterdag en
Paasnacht. De (Goede) Vrijdag en Paas
zaterdag waren volledige en strenge vas
tendagen met totale nuchterheid, maar
eigenlijk begon het Paasvasten reeds met
de nachtrust van Donderdag op Vrijdag.
De Donderdag was de laatste dag voor
dit strenge Paasvasten en vroeg vanwege
de strenge boetedoening der twee volgen
de dagen om enige verlichting. Men vier
de daarom in de morgen de H. Eucharistie
voor hen, die deze dag niet vastten; bij
deze gelegenheid werden bovendien in
verschillende plaatsen, zoals b.v. te Rome.
vóór de H. Mis de boetelingen weer met
de Kerk verzoend. Het werd de grote dag.
waarop buiten stervensgevaar een
maal per jaar de absolutie aan de grote
zondaars werd gegeven.
Deze plechtigheid maakte dan het
eerste deel uit van de godsdienstoefe
ning. welke in de morgen werd gehou
den. Ook dat ontnam voor velen aan de
Witte Donderdag het strenge vasten-
karakter. Bovendien was de Witte Don
derdag 'n bijzondere dag voor de doop
leerlingen. die in de 40-daagse vastentijd
een laatste strengere voorbereiding had
den doorlopen met het oog op het doop
sel. dat zij in de Paasnacht zouden ont
vangen. Op de Donderdag was het hun
geoorloofd een bad te nemen en zich
wat te verkwikken. Het Laden werd
echter voor even onverenigbaar gehou
den met het onderhouden van een vas
tendag als het gebruik van spijs of
drank. Voor de dopelingen was dus de
Witte Donderdag geen vastendag meer.
Wat aan hen echter was toegestaan, kon
men niet in alle gestrengheid aan de ge-
doopten weigeren; ook zij wilden gaarne
het vasten breken om een bad te kun
nen nemen, wat in verschillende stre
ken ovei-igens op de Donderdagen in de
grote Vasten gewoonte was.
Zo was de Witte Donderdag voor velen
geen vastendag en zij hadden hun H. Af ia
in de morgen; velen hielden toch vasten
dag en zij hadden hun Eucharistievie
ring in de avond. Maar deze avondmis
op'het uur dat Christus V;£ Sacra
ment instelde, kreeg een grote popula
riteit. In dc vierde eeuu^e;mg men nl.
de afzonderlijke feiten vae Christus' le
ven liturgisch vieren, v: aarbij het voor
beeld van de Jeruzalemse kerk sterk
stimulerend werkte. Het.^de Paasfeest
werd ontleed in de gedachtenisviering
van Christus' Dood Goede Vrijdag),
van Zijn graf rust. Paaszaterdag zonder
liturgie), de Paasvigilie opende de Ver
rijzenisviering, Paaszondag werd de
Steunt het Nederlandse
Rampenfonds. Postgiro
9575
eigenlijke Paasdag. Aan dit triduum
ging vooraf de Donderdag van de H.
Eucharistie. De avondmis op die dag
kreeg een grote toeloop, ooit van ge
lovigen, die niet hadden gevast en dus
niet nuchter waren. Moest men dezen
weren, omdat zij niet de H. Communie
mochten ontvangen f De bisschoppen,
cn met name S. Augustinus, dachten
dit niet te kunnen verantwoorden. Eu
zo werd de Witte Donderdag de enige
dag, waarop het geoorloofd was niet-
nuchter te communiceren.
De volksopvatting maakte ervan, dat
men op Witte Donderdag eerst een maal
tijd moest gebruiken en dan pas commu
niceren „ter ere" van Christus, die de H.
Eucharistie bij het Joodse Paasmaal in
stelde. Deze verklaring is even onjuist als
zij simpel is. Het was een ombuiging van
ae feiten, zoals er meer verkeerde volks
opvattingen groeiden, die met de histo
rische realiteit in strijd waren- b.v. het
afleiden van het woord „Pasen" van het
griekse „Paschein" (lijden), dat dus op
's Heren Lijden en Dood zou duiden; zo
ook het luidruchtig op de borst kloppen
Overzicht Stand Rijksmiddelen
O
Bijzondere factoren speelden daarbij een rol; voor 1953 aanzien
lijke daling voorzien.
In December w erd uit hoofdp van de wel zijn opgelegd de voorlopige aansla-
gezamenlijke kohierbelastingen (incl. op-over het boekjaar 1951 a!s die over het
centen en vermenigvuldigingsfactor voor j boekjaar 1952. waardoor een cumulatie
de gemeentefondsbelastingen) een bedrag van aanslagen heeft plaats gevonden,
van f 72.5 milliocn opgelegd, waarmede j Daarnaast zijn ten gunste van het boe-
in 1952 in totaal 2.(543 millioen op kohier i kingstijdvak 1952 53 baten gekomen uit
is gebracht. hoofde van inhaal van belastingachter-
Het volgend overzicht geeft een beeld :s£and t.a.v. de definitieve aanslag regel :ng.
van de in de afgelopen kalenderjaren op- j Tenslotte zijn van invloed geweest de stil
gelegde bedragen, verdeeld over de
schillende belastingen.
(in millioen)
1950 1951 1952
Inkomstenbei1.238 1,127 1.159
Vermogensbei115 84 107
Vennootschapsbel481 7)0 1.144
Grondbel. (incl. ops.) 45 84 104
Pers. bel. (incl. opc.) 45 64 104
Ondern. bel. (incl. verm.
factor) 320 72 34
Totaal:
2.289 2.148 2.643
Voor de inkomstenbelasting, boekings
els het woord ..Confiteor" voorkwam, ook tijdvak 1951 52, werd in December een vrij
al betekende het dikwijls niet „schuld be-
j lijden" maar „lofprijzen".
„Zonder twijfel steunde deze practijk J*»»e In een
,ppr -TEvaarwnchtiPP redenen Wantheersende practijk. toch kende men een
irT van mfis pS drant1 frappante uitzondering od Witte Dor.der-
zich onthouden van spijs en drank is Tt. i,„
in overeenstemming met die hoogsteldag: Do d g had een tweeslachtig ka-
eerbied. welke wij aan de verheven j raktar §tkIega"; PLIÏÏJI hn, nn de mfi
Majesteit van Jesus Christus verschul- Y"'deJ?:dW!aV,® «i'
digd zijn. wanneer wij Hem. schuilend Vastenzondag begon en van
onder de Eucharistische sluiers. gaan]daar Pr«"" dagen telde. Deze
ontvangen". Eerbied voor de Godheid!
van Hem, wiens Lichaam men nuttigt.I
\^ener,!Enï'bov^nSen1^-Ezo11vervio^t Formosa ..gedeneutraliseerd
de H. Vader wanneer wij ons met
Zijn kostbaar Lichaam en Bloed voeden I
vóór elk soort voedsel, betuigen wij op f A
treffende wijze, dat (de Eucharistie)
het voornaamste en meest uitnemende
voedsel is. omdat onze ziel daarmee
wordt gevoed en haar heiligheid daar
door wordt vermeerderd". En vervol
gens noemt de Paus nog een derde re
den: „het (Eucharistisch) vasten bevor
dert ook de godsvruchtNiemand is
er overigens, die niet uit ondervinding
het werken van de wetten van de men
selijke natuur kent; dat nl. wanneer het
Lichaam door het voedsel niet wordt
gehinderd, de geest met groter élan zich
verheft en met intensiever kracht wordt
gestuwd tot overdenking van dat mys
tieke en verheven geheim, dat in de ziel
als in een tempel wordt voltrokken tot
vermeerdering van de goddelijke lief
de (in ons hart)".
Hierbij duidt de Paus klaarblijkelijk op
de waardige voorbereiding door gebed en
op de innige danksamenspraak, die de
communicant met zijn Goddelijke Gast
heer behoort te houden; deze zuiver gees
telijke activiteit wordt physiologisch ge
hinderd, als er een verzadiging met spijs
of drank aan voorafgaat.
Deze motieven hebben afzonderlijk of
tezamen, bewust of spontaan, samenge
werkt om aan het vasten een bijzondere
neer dit een voorbereiding
Communie. Het gewone vasten en het
Eucharistisch vasten was toen, in de vier
de eeuw en nog lange tijd daarna tot diep
de middeleeuwen, van uiterlijke be-
Volgens gewoonlijk betrouwbare krin- recent bezoek aan New York over zijD
gen in de hoofdstad van Formosa zal plannen heeft ingelicht,
president Elsenhower de „neutralisering" Een geheel ander geluid kwam uiter-
van Formosa opheffen, doch de Ameri- aard van Formosa, waar men in natio-
kaanse zevende vloot opdracht geven, te nalistische Chinese kringen reeds van
blijven patrouilleren in de straat van vérgaande toekomstplannen droomde. Men
Formosa, teneinde de Chinese nationalis- sprak hier over op te richten „schaduw-
len te helpen bij de verdediging van het i regeringen" voor de Chinese provincies
eiland. Volgens politieke kringen te Was- Joenan, Foekien en Tsjekiang
hington heeft de Amerikaanse regering naar men op Formosa verklaarde
de V.N. bondgenoten reeds van de voor
genomen Amerikaanse stap op de hoogte
gesteld.
De Amerikaanse gezant te Taipen, Ran
kin, heeft, onmiddellijk nadat de berich
ten over Eisenhower's verwachte maat
regelen waren ontvangen, contact opge
nomen met de Chinese nationalistische
minister van buitenlandse zaken, George
Jeh.
Van officiële Amerikaanse zijde ont
houdt men zich echter zorgvuldig van
ieder commentaar.
De geruchten over een komende ophef
fing van de Chinese neutralisering van
Zodsdl.tL.tig, .„jd. h,bb.„«er «opende* re.e-
neer dit een voorbereiding op de H. I gewekt In Londen verheelt men !icb
niet, dat men de beslissing met bezorgd-
invoerbeperkingen, waardoor de import oefening niet verschillend: beide soorten
met 11 pet terugliep. De uitvoer kon zich i van vasten brachten de verplichting mee
oractisch handhaven.
De minister hoopt, dat in de toekomst
de handel met het niet-sterlinggebied een
relatieve verbetering zal ondergaan. Hij
wees er echter op, dat Engeland zich
tegenover drie grote problemen gesteld
ziet. Ten eerste moet een inflatie voor
komen worden, vervolgens moeten de ar
beidskrachten die uit de provincie voor
binnenlandse behoeften zijn vrijgekomen
overgeheveld worden naar de export*
oroductie, terwijl tenslotte de productie
in speciaal die van sterke exportproduc
ten zo veel mogelijk opgevoerd moet
worden.
De recente stijging in de textieluitvoer
noemde Butler bemoedigend. De wolin-
dustrie is momenteel voor een flink aan
tal maanden van orders voorzien.
DUITSE EXPORTKANSEN
ZULLEN VERMINDEREN
Streven naar handelsverdragen
op lange termijn
De leider van de afdeling handelspoli
tiek van het Duitse ministerie van buiten
landse zaken, Von Maltzan, schrijft in het
..Bulletin" van de Westduitsc regering, dat
de tot dusver snelle toeneming van de
Duitse buitenlandse handel dit jaar ge
volgd zal worden door een periode van
consolidatie.
Naar zijn mening zullen in de komende
maanden de Duitse kansen op uitvoer min
der worden, de Westduitse invoer zal een
ter toenemen. Maltzan wijst er op, dat de
Duitse bereidwilligheid meer in te voeren
ook een gunstige invloed zal hebben op de
exporthandel. Duitsland zal echter op de
duur zijn uitvoer van duurzame goederen
naar overzeese landen slechts kunnen
handhaven, wanneer het bereid is in ze
kere omvang ook kapitaal uit te voeren.
Maltzan kondigt een activering van de
"Westduitse handelsverdragpolitiek aan.
Van nu af aan moeten verdragen op lange
termijn gesloten worden, waarin de om
vang en samenstelling van de goederen
uitwisseling zijn vastgelegd, die aan be
paalde voorwaarden gebonden worden.
Deze nieuwe oriëntering zal echter slechts
geleidelijk tot stand kunnen komen.
RUILVOET IN NOVEMBER
IETS VERBETERD
Blijkens gegevens van het C. B. S. daal
de het hoeveelheids-indexcijfer van de in
voer in November tot 135, vergeleken met
14! in October en kwam het hoeveelheids-
ind-ixcijfer van de uitvoer op 260 (Oct.
185). De uitvoer liep dus sterker terug dan
de invoer.
Het prijsindexcijfer van de invoer daal
de in November tot 126 (Oct. 129), terwijl
dat voor de uitvoer met 1 punt tot 113
steeg. Dit betekent dus, dat de ruilvoet
een lichte verbetering heeft ondergaan.
Onderstaand staatje geeft van het ver
loop van de verschillende cijfers
zicht (1948 100):
Oct. Nov.
1951
van totale onthouding van spijs en drank.
Maar het Eucharistisch vasten had daarbjj
een bijzonder motief en daardoor een bij
zondere religieuze waarde.
Hoev.-index
Invoer
Uitvoer
Prijs-index
Invoer
Uitvoer
140
123
270
Oct. Nov.
1952
135
285
260
heid tegemoet ziet, men onthoudt zich van
officiëel commentaar, maar men laat blij
ken, dat men van deze maatregel weinig
militair voordeel, doch wel een mogelijk
aanzienlijk politiek nadeel verwacht.
Officiëel is Londen niet op de hoogte
gebracht, maar men acht het waarschijn
lijk, dat Eisenhower Churchill bij diens
welke
een
deel in handen van nationalistische
guerilla-strijders zijn.
Over eventuele natiqsslistische invasie
plannen liet de Reutér-correspondent op
Formosa zich nogal sceptisch uit. Het
leger van Tsjang Kai Tsjek is nog vol
komen defensief ingesteld. Voor men tot
een invasie kan overgaan, zal men het
leger moeten omschakelen en eerst nieuw
materiaal aanschaffen.
Ook de voormalige Amerikaanse opper
bevelhebber in het Verre Oosten zou
een eventueel besluit om de neutralisering
van Formosa op te heffen van harte toe
juichen. Daardoor zou „een van de zon
derlingste afwijkingen van de militaire
geschiedenis" gecorrigeerd worden.
De neutraliteit van Formosa heeft de
communisten slechts in staat gesteld hun
troepenmacht, welke door Formosa gebon
den was, in te zetten voor Korea en Tibet.
Toen Mac Arthur na de inval der Chi
nezen in Korea, de Jaloebruggen wilde
vernietigen, werd dit bevel binnen enkele
uren ongedaan gemaakt. Mac Arthur zei
niet wie het tegenbevel gegeven had.
olksgewoonte om op Witte Donder
dag na een maaltijd te communiceren
bleef nog lang in zwang. Nog in 585 maak
te men voor Witte Donderdag een uitzon
dering in de wet van nuchter-blüven. Dit
j geschiedde in Frankrijk op de synode van
Macon. Maar daarna verdwijnen de spo
ren ervan. Thans is men in Rome weer
van plan de Witte-Donderdag-avondmis
voor dc Westerse kerk ln te voeren. Een
beslissing is echter vermoedelijk eerst
over enige jaren te verwachten.
J. A. M. PREIN
Seminarie Rijsenburg.
DE RESTAURATIE VAN
„HET LAM GODS"
Schilderde Jan van Scorel de
Utrechtse Domtoren?
Op uitnodiging van de Stichting tot Be
vordering van het Kunsthistorisch Onder
zoek in Nederland en van het Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie heeft
prof. dr Paul Coremans, directeur van het
centraal laboratorium der Belgische mu
sea, gisterenavond in het gebouw Korte
Vijverberg 7 te Den Haag een lezing met
lichtbeelden gehouden over de restauratie
van het beroemde veelluik van Hubert cn
Jan van Eyck: „Het Lam Gods".
De bedoeling van deze restauratie
was. volgens prof. Coremans het kunst
werk zo goed mogelijk te conserveren
voor het nageslacht. De ziekte, waar
aan blijkens het chemisch, microscopisch
en rontgologïsch onderzoek het kunst
werk leed, was, dat later aangebrachte
vernislagen en bij restauraties aange
brachte overschilderingen op de verfiaag
inwerkten, waardoor delen van de verf
laag losraakten van de ondergrond.
Door het wegnemen van overschilderin
gen en vernislagen, hebben verschillende
partijen haar oude luister herkregen, zo
o.a. het kleed van Maria, de afscheidingen
der plans en de stralenschietende hemel.
Van het Lam zelf heeft men slechts 'n
gedeelte van de overschildering durven
wegnemen, omdat men vreesde, dat de
oorspronkelijke verflaag te veel bescha
digd zou zijn. Bij het röntgen-onderzoek
is gebleken, dat oorspronkelijk de Utrecht
se Domtoren niet op het schilderij voor
kwam, maar dat deze later is aange
bracht. Vermoedelijk is dit niet geschied
door Hubert of Jan van Eyck, omdat de
architectuur van de toren voor hun kun
stenaarshand veel te zwak is. Prof. Core
mans achtte het niet onmogelijk, dat deze
toren later is geschilderd door Jan van
Scorel. die in de zestiende eeuw 't veel
luik „Het Lam Gods" heeft gerestaureerd
en die als kanunnik van Utrecht wellicht
uit piëteit voor zijn woonstad deze toren
aldus heeft willen vereeuwigen.
Er zijn van die romans,
die, alhoewel ze in de lit
teraire rubrieken niet of
weinig vernoemd worden,
zeker een plaats verdienen
op de boekenplank voor 't
gezin. En nu is die plank
een meubelstuk dat we te
genwoordig maar heel
moeilijk gestoffeerd kun
nen krijgen. Want ofschoon
er romans genoeg verschij
nen, oorspronkelijk of in
vertaling, er is maar heel
weinig bij, dat we graag
in handen zouden wil
len zien van onze opgroei
ende zoon of bakvisdoch
ter. Bovendien is het zo, dat
ook wij zelf wel eens de
ogen uitwrijven als we de
lotgevallen lezen van ge
tourmenteerde zielen, die
zich onveranderlijk in een
andere morbide 6feer
schijnen te bewegen, waar
uit geen ontsnapping meer
mogelijk lijkt. Ofschoon
deze manier van aanpak bij
de moderne auteur wel ge
bruikt schijnt geworden,
helaas ook dikwijls gehan
teerd door hen voor wie de
analystische methode ver
boven hun macht gaat, zou
het toch domme zelfgenoeg
zaamheid zijn om dit 6oort
boeken in het algemeen en
zonder meer als hersenschimmen van
schrijver terzijde te leggen. De
besten van deze boeken weerspiege
len of trachten dit zoveel mogelijk
te doen de moderne tijd waar
in ontbindende krachten niet alleen van
alle kanten in de maatschappij op de
hedendaagse mens inwerken maar even
zeer vanuit de ziel van de mens zelf zodat
hij soms zelfs, zijn uiteindelijke bestem
ming uit het oog verloren, het goede niet
meer van het slechte onderscheiden kan.
Wanneer wij deze boeken zo lezen, dan kan
er niet anders zijn dan deernis over deze
verbeelde mede-reizigers op het levenspad
maar ook wel enigszins om dat, wat wij
misschien met hen gemeen hebben.
Toch komt het ons voor dat veel auteurs
de samenhang in het leven zo dikwijls uit
het oog verliezen. Er is lente, er is herfst,
een probleem wordt opgelost door een
plotselinge ontmoeting, er is offer, aan
vaarding, en de genade, die van God komt
en er zijn zoveel andere dingen, die hun
oorsprong niet in maar buiten onze geest
hebben.
ZUIDELIJK BLOED
Daardoor is „Zuidelijk Bloed" geschre
ven door mevrouw H. Wolffenbuttel-van
Rooyen en verschenen bij de Hofboekerij,
nu zo'n boek dat we graag ia het gezin
Mevr. H. Wolffenbuttelvan Rooyen.
van hand tot hand zien gaan. Er zijn pro
blemen genoeg maar die zijn nu eens niet
naar de moderne manier naar binnen, dus
analystisch beschreven maar ze worden
verteld „naar buiten" en onder het licht
van een groot Godsvertrouwen van de
hoofdfiguur, een Italiaanse vrouw, Gina.
Aan het einde van de vorige eeuw trekt
een Italiaanse boer met zijn jonge vrouw
naar het Noorden om daar werk te zoeken.
Na een lange en moeizame voettocht ko
men zij terecht in een Hollands stadje, dat
veel gelijkenis vertoont met Leiden. Door
een liefdadige notaris geholpen, komen zij
terecht bij 'n oude Italiaanse orgeldraaier
cn wat ligt meer voor de hand, dat Aloï,
de man, als de orgeldraaier gestorven is
blijft rondtrekken om met zijn muziek het
brood voor zijn ontheemde familie te ver
dienen. Tegen het stramien van het tijds
gebeuren: de achteruitgang van de hogere
stand en de opkomst van de arbeiders, de
beide wereldoorlogen, tekent H. Wolf-
fenbuttel-van Rooyen de lotgevallen van
de Italiaanse familie Capoeci. Daar is het
verdriet van de man, die met zijn boeren-
natuur gedwongen is zijn hele leven achter
het orgel te lopen, een bezigheid, die hij
eigenlijk als een verkapt soort bedelarij
beschouwt, er Is het heimwee van deze
man naar zijn land en de plek grond, die
hij zou willen bewerken. Gina, zijn vrouw,
met haar veel groter aanpassingsvermo
gen in het vreemde land en aan de ver
anderde levensomstandigheden, heeft voor
dit broeiend heimwee van haar levens
vriend pas te laat oog maar zonder ooit
een hard woord tegen hem, zonder hem
ooit te loochenen, leeft zij jarenlang in
angst voor hem, die verbitterd de genade
uit de hemel, lange jaren niet wil aan
vaarden.
De verhoudingen worden in dit boek
niet gechargeerd, er is zeker geen opge
legde moraal, het is een stuk leven, dat
zich afspeelt op de bladzijden. De span
ningen, die achter de gebeurtenissen liggen
worden hier niet uitgediept om het uit
diepen. Zuidelijk Bloed is een gave ver
tolking van mensenlevens, dat is zeker
evenzeer op prijs te stellen als het graven
in gedachten, die daaronder liggen.
Als een Ceder op de Libanon
Deze roman verwierf 'n eervolle vermel
ding bij de prijsvraag, die in 1951 bij Sijt-
hoffs uitgeversmij werd uitgeschreven en
verscheen bij dezelfde uitgever. Hij behan
delt het verhaal van een jonge vrouw, die
ernstig zocht naar haar levensbestemming.
Zij vindt deze dan ook doordat zij na het
opgeven van artistieke aspiraties eerst
kraamverzorgster wordt en tenslotte in 'n
huwelijk met de man van haar hart. He
laas komt de oorlog tussen beide; de man
vlucht naar Engeland om aan geallieerde
zijde te strijden, de vrouw blijft achter in
het huis op de Blaricumse heide bij het
pasgeboren zoontje en raakt betrokken bij
het verzet in Nederland, zij het zijdelings
want zij verschaft onderdak aan Joodse
onderduikers.
Interessanter dan het directe verhaal
lijken ons echter de reacties van de hoofd
persoon Jeanne op de gebeurtenissen om
haar heen. Zij heeft een „pluizertjes na
tuur" deze Jeanne, zij reageert zelden
spontaan maar heeft de neiging om over
alle gebeurtenissen rond haar en in haar
veel te denken en loopt zelfs het gevaar
„stuk te denken". Het aardige is, dat de
schrijfster dit zelf min of meer erkent door
op het einde haar hoofdpersoon haar helo
gedachtenspinsel te zien opgeven voor 'n
spontane reactie. Behalve dat ons dit erg
gezond lijkt bij haar beschouwingen in
dit gedeelte over de biecht Is ze er o.i. wel
even naast lijkt ons deze oplossing ook
psychologisch erg goed gezien. .T. Vos
Kuyper geeft naar onze mening blijk van
een grote aanleg voor het schrijven van
een roman, al moet ze zich er in de toe
komst wel voor hoeden door te filosoferen
niet in de cerebrale knoop te raken en
bovendien oppassen aan haar verant
woordelijkheidsgevoel om uit te druk
ken wat zij bedoelt niet teveel van baar
taalzuiverheid op te offeren.
OLIFANTEN VOOR
OETELDONKSE PRINS
CARNAVAL
Op initiatief van de organisatoren van
de muziekfeesten te 's-Hertogenbosch
zullen op Maandag 16 Februari de vier
olifanten van circus Strassburger, voor
dit doel door de directie afgestaan, me
dewerken aan de carnavalsoptocht in de
Oeteldonkse hoofdstad. Zij zullen met als
hoofddeksel een Oeteldonkse boerenpet
de praalwagen van Prins Carnaval trek
ken die een grote harp zal voorstellen
en die zeventien meter hoog is.
gering bedrag opgelegd, nl. 37.5 millioen,
waarmede dit boekingstijdvak is afgeslo
ten op een totaal van 1.134.3 millioen,
van dit laatste bedrag heeft f 625 millioen
betrekking op het belastingjaar 1951 (voor
lopige en nadere voorlopige aanslagen) en
het overige nagenoeg geheel op de belas
tingjaren 1948. 1949 en 1950 (definitieve
aanslagen). Laatstgenoemde aanslagen
hebben uiteraard de opbrengst van het
boekingstijdvak 1951/52 gunstig beïnvloed,
doch hier staat tegenover, dat de definitie
ve aanslagregeling 1951 eerst in de loop
van 1953 derhalve later dan normaal
op kohier kan worden gebracht.
Indien men er van uitgaat, dat bij afwe
zigheid van achterstand in de belasting
heffing ten gunste van het boekingstijd
vak 1951/52 een bedrag zou zijn opgelegd,
ongeveer gelijk aan de volledige opbrengst
van het belastingjaar 1951, dan beloopt de
bate uit hoofde van inhaal van belasting
achterstand per saldo begrepen in het
totaal van 1.134 millioen ca. 200 mil
lioen. Daar de opbrengst van he boekings
tijdvak 1951/52 in de rekening voor 1951
wordt verantwoord, komt de genoemde
bate, na aftrek van het aandeel van ge
meente- en provinciefonds, ten gunste van
de dienst 1951.
Het kohierbedrag van het
tydvak 1952/53 van de inkomstenbelasting
vorderde in de afgelopen maand nog met
3.1 millioen tot 544.7 millioen tenge
volge van het opleggen der nog resterende
voorlopige aanslagen 1952.
Wat de stand van de aanslagrcgeling
over voorgaande belastingjaren betreft, zjj
vermeld, dat die over 1948 en 1949 is vol
tooid en het opleggen van defintieve aan
slagen 1950 nog enige maanden voortgang
zal vinden. Over 't belastingjaar 1951 z(jn
tot dusverre uitsluitend voorlopige en na
dere voorlopige aanslagen opgelegd.
De volgende tabel geeft een overzicht
van de tot dusverre bereikte opbrengst per
belastingjaar voor de inkomsten- en de
vermogensbelasting (in millioen):
Belastingjaar Ink.bel. Vermogensbei,
1948 844 64
1949 927 66
1950 855 70
1951 625 66
1952 531 48
Wat de vermogensbelasting betreft zij
ter toelichting medegedeeld, dat de defini
tieve aanslagregeling over de jaren 1948
t.m. 1950 is voltooid. Het opleggen van de
finitieve aanslagen 1951 en 1952 zal in de
komende maanden verder voortgang vin
den resp. op gang komen.
In December vorderde het kohierbedrag
van de vermogensbelasting, boekingstijd
vak 1951en/52 met 3.4 millioen zodat dit
is afgesloten op een totaal van 91.8 mil
lioen. De toeneming betreft voornamelijk
definitieve aanslagen 1951. Het kohierbe
drag van het boekingstijdvak 1952/53 steeg
met 3.6 tot 47.8 millioen, tengevolge
van het opleggen van voorlopige aansla
gen 1952.
Hoog bedrag vennootschaps
belasting
Het kohierbedrag van de vennootschaps
belasting, boekingstydvak 1952'53, vorder
de in de afgelopen maand met 7.4 mil
lioen en bereikte daarmede het hoge totaal
van 1.183.5 millioen. In de. komende 6
maanden zal dit bedrag nog een daling
vertonen tengevolge van het afboeken van
tegenkobieren.
Ter verklaring van de in vergelijking
met vorige jaren hoge opbrengst van het
boekingstijdvak 1952/53 zij in de eerste
plaats gewezen op het feit, dat in 1952 zo
ging van het winstniveau van 1950 op 1951
en de met ingang van het boekjaar 1951
van kracht geworden tariefverhoging
Het volgend overzicht geeft een beeld
van de (bruto) opbrengst van de aanslag
regeling over de verschillende boekjaren
per 31 December j.l. (in millioen).
Boekjaar 1949 (1943 49) 433
Boekjaar 1950 (1949 50) 721
Boeklaar 1951 (1950 5)) 791
Boekjaar 1952 (1951/52) 280
De opbrengst van de aanslagregeling
over het boekjaar 1951 (1950'5!). welke,
zoals uit deze cijfers blijkt, bruto 791
millioen heeft opgeleverd, bedraagt na af
trek van tegenkohieren tot dusverre naar
schatting 750 millioen. Dit bedrag zal
in de komende maanden verder stijgen,
tengevolge van het voortschrijden der de
finitieve aanslagregeling, doch is intus
sen nog vrij ver verwijderd van de ra
ming ad f 885 millioen.
Op dit moment kan nog niet worden
vastgesteld, welk bedrag uit hoofde van
de drie hiervoor genoemde middelen (in
komsten-, vermogens- en vennootschaps
belasting) ten gunste van het dienstjaar
1952 zal komen en in hoeverre derhalve
door het inhalen van belastingachterstand
en andere oorzaken een verschil zal op
treden met de herziene raming 1952, welke
voor de drie belastingen tezamen 1733
millioen beloopt. Dit hangt n 1 Sf van de
uiteindelijke opbrengst van het boekings
tijdvak 1952/'53.
Wat de inkomsten- en vermogensbelas
ting betreft is in dit verband bepalend het
bedrag aan definitieve aanslagen, dat in
het kalenderjaar 1953 op kohier za! wor
den gebracht. Met betrekking tot de ven
nootschapsbelasting dient men af te wach
ten, met welk bedrag het kohierbedrag
van het boekingstijdvak 1952/'53 tot medio
1953 zal dalen tengevolge van het afboe
ken van tegenkohieren.
»an kohierbelastingene
met 315,1 millioen
op een hoog niveau. Het aanzienlijke be
drag dat aan vennootschapsbelasting is ge-
ind. n.l. 136.8 millioen, vormt een indi
catie, dat in de loop van December reeds
is betaald op voorlopige aanslagen over
het boekjaar 1952. welke eerst per ultimo
van het jaar invorderbaar waren.
Het verloop van de ontvangsten in de
afgelopen jaren blijkt uit het volgende
overzicht
1950 1951 1952
(mil
guldens)
Inkomstenbei
892
1.050
1.378
Vermogensbei
68
84
117
Vennootschapsbel
463
652
1.125
Grondbel. (incl. opc.)
88
95
95
Pers. bel. (ine. opc.)
57
63
79
Ondern.bel. (incl. verm.
285
229
110
Totaal
1.854
2.172
2.905
Waarvan voldaan door
inlevering van staats-
27
61
74
Oorsprong ligt in het buitenland
De moeilijkheden waarmede de expor
teurs van België thans te kampen hebben,
vinden vooral hun oorsprong in het bui
tenland cn niet binnen de grenzen; ze z(jn
hoofdzakelijk teweeg gebracht door de in
ternationale conjunctuur die de handels
beperkingen, de deviezencontröle en de
niet inwisselbaarheid der valuta's met zich
bracht. Dit merkt de directie van de Na
tionale Bank van België in haar jaarver
slag over 1952 op.
Het laat geen twijfel dat sedert de be
vrijding voortdurend vorderingen werden
gemaakt op de weg naar de vrijmaking
van de buitenlandse handel en vooral naar
een multilateraal betalingsverkeer. De op
richting van de E.B.U. betekende stellig
een belangrijke stap in die richting. Jam
mer genoeg legde zij nochtans België een
buitensporige credietlast op boven het
aanvankelijk vrij aanvaarde quotum en
tegen een willekeurige interestvoet, waar
door het gedwongen werd. hetzij tot een
gevaarlijke binnenlandse geldexpansie.
hetzij, om hieraan te ontsnappen, tot het
treffen van beperkende maatregelen die
rechtstreeks indruisen tegen het nage
streefde doel de vrijmaking van het in
ternationaal handels- en deviezenverkeer.
De volledige omwisselbaarheid van alle,
of althans van de voornaamste deviezen
onder elkaar, zou natuurlijk een geschikte
oplossing brengen voor de meeste vraag
stukken die thans in het internationaal
handelsverkeer gesteld worden. Zij is
nochtans geen middel, maar wel een doel.
Ze laat zich niet afkondigen, noch eenzij
dig, noch bij internationale overeenkomst.
Ze kan slechts verwezenlijkt worden door
een geleidelijke samenschakeling van de
in de verschillende landen gevolgde poli
tiek.
Convertibiliteit van valuta
Ons land weigerde nooit aan de verwe
zenlijking van een dergelijke opzet mede
te werken, aldus de Nat. Bank van België.
Van haar kant heeft de bank er sedert
lang naar gestreefd de weg te effenen
naar een volledige omwisselbaarheid, die
verwezenlijkt zal kunnen worden, zodra
de internationale conjunctuur het zal toe
laten; vanuit het oogpunt der monetaire
techniek onderstelt ze hoofdzakelijk het
behoud van voldoende deviezen-reserves
en de controle van de geldomloop, door
een redelijke beperking van 't crediet aan
het bedrijfsleven, aan het buitenland en
aan de staat.
Die voorzichtige credietpolitiek is niet
alleen van monetair oogpunt uit geboden,
als zijnde gericht op de omwisselbaarheid
van de frank, maar ook van economisch
en sociaal oogpunt uit. Het is toch 'n eer
ste economische en sociale vereiste de
prijsstijgingen, waaruit nominale en fic
tieve loonsverhogingen voortvloeien, te
remmen en achteraf, in de mate waarin
het niet mogelijk was de stijgingen te
voorkomen, de nodige neerwaartse prijs
aanpassingen te laten gebeuren. De con
currentiemogelijkheden van het land de
basis van zijn voorspoed hangen er
van af.
Gewis kan de geldpolitiek alleen dat
tweevoudig doel met bereiken. Doch zo
de geldpolitiek in dat opzicht geen vol
doende voorwaarde van succes is. heeft de
ervaring thans evenwel afdoende aange
toond, dat zij er een noodzakelijke voor
waarde van vormt en dat de wetten en
reglementen ondoeltreffend zijn. indien de
geldpolitiek de fundamentele inflatieten
densen niet te keer gaat.
Neiging naar betrekkelijke
stabiliteit
Met de staat werd op 28 November n.l.
een overeenkomst gesloten tot regeling
van haar bijdrage in de financiering van
de credieten aan de Europese Betalings
unie. De bank stemde er in toe voorschot
ten te verlenen ten belope van 2.130 mil
lioen frs. De credietverlening zal slechts
tijdelijk zijn en wel tot het ogenblik dat
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de
bij accoord van 30 Juni 1952 beloofde mi
litaire leveringen zullen verrichten.
In de huidige conjunctuur toch dient
met omzichtigheid te worden gehandeld.
Sommige belangrijke internationale con-
junctuurgegevens zijn nog niet voldoende
klaar omlijnd, terwijl in het land zelf de
toestand schijnt te bewegen naar een be
trekkelijke stabiliteit. Die toestand gaat,
jammer genoeg, nog gepaard met een ze
kere werkloosheid, doch het ware uit den
boze de geldpolitiek in te zetten om haar
te verhelpen, indien niet en zulks is
niet het geval haar uitwerking verze
kerd ware. zonder dat de geldstabiliteit
in het gedrang zou komen.
Ontvangen in kas 1.827 2.111 2.831
De hoge ontvangsten in 1952 vloeien
o.a. voort uit de inhaal van de belasting
achterstand, waardoor bij de betalingen,
evenals bij de aanslagen, een cumula'ie
is opgetreden. Behalve de versnelling bij
het opleggen van definitieve aanslagen
hebben daarbij ook bijzondere factoren
een rol gespeeld.
De oorzaken, welke tot de hoge ont
vangsten in 1952 hebben geleid, zullen
voor het merendeel ln de toekomst geen
rol meer spelen. Voor 1953 moet dan ook
met een aanzienlijke daling van de ont
vangsten aan kohierbelastingen worden
gerekend.
Daar de ontvangsten in 1952, zoals ver
meld, 2905 millioen beliepen en de aan
slagen 2643 millioen, daalde het nog ln
te vorderen bedrag ln het afgelopen jaar
met 260 milliocn en wel tot 1135 mil
lioen.
N iet-kohierbelastingen
De opbrengst van de gezamenlijke
niet-kohierbelastingen bedroeg in De
cember 235 millioen, waarmede het in
1952 geïnde bedrag een totaal van
ƒ3264,8 millioen heeft bereikt.
Dit betekent, dat de ontvangsten uit
hoofde van deze middelen in het afgelopen
jaar practisch in overeenstemming zijn ge
weest met de herziene raming 1952, welke
3.264,0 millioen beliep. Ter vergelijking
zij vermeld, dat in 1951 incl. extra baten
vanwege de invoering van een gedeeltelijk
versnelde afdracht van enkele belastingen
ad ca 80 millioen een bedrag van
3410,2 millioen werd ontvangen. De jaar
ontvangsten hebben derhalve in 1952 voor
de eerste maal sedert de oorlog t. o. v. de
opbrengst in het voorgaande jaar een te
ruggang vertoond.
WESTDUITSE BEGROTING
1953-54
De Westduitse Bondsregering voor
1953/54 sluit op het totaalbedrag van 26
milliard D.M., waarvan blijkens medede
ling van de minister van financiën ruim
8.7 milliard bestemd zijn voor sociale uit
gaven, onder dit laatste bedrag is begre
pen een bedrag van ongeveer 900 millioen
D.M. als bijdrage voor Berlijn.
De begroting voor sociale zaken omvat
o.m. subsidies voor woningbouw tot een
totaal bedrag van 855 millioen D.M. Voor
de schadevergoeding aan Israël is in de
begroting 1953/54 een bedrag van 200 mil
lioen D.M. opgenomen.
Uitbreiding koopvaardijvloot
In zijn toelichting op de Westduitse
bondsbegroting voor 1953/1954 heeft de
Westduitse minister van financiën mede
gedeeld. dat op grond van de ingediende
begroting maatregelen zouden kunnen
worden genomen ter uitbreiding van de
Westduitse koopvaardijvloot tot 2140 sche
pen met een totale tonnage van ruim 2
millioen ton.
De ingediende begroting heeft betrek
king op de periode 1 April 195331 Maart
1954. In deze begroting is een bedrag van
9910 millioen D.M. opgenomen als bij
drage tot het voorgestelde Europese leger.
WESTDUITSE LANDBOUW
PRODUCTIE
Groter dan voor de oorlog
De Westduitse minister van voedst.
voorziening, prof. Niklas, heeft verklaard,
dat de landbouwproductie van West-Duits-
land thans groter is dan de vooroorlogse
productie, en dat de productieprestaties
der Westduitse landbouwers binnen vier
jaar nog kunnen worden verdubbeld. Hij
zeide, dat de opbrengst per hectare voor
wat tarwe, aardappelen en suikerbieten
betreft in West-Duitsland groter is dan in
de andere Europese landen. De opbrengst
van tarwe is 2.500 kg., van aardappelen
22.500 kg. en van suikerbieten 35.000 kg.
'per hectare.
