Oude stadsdeel van Dordrecht kreeg
meeste water binnen
Krispijn hield het hart vast voor de
Wieldrechtse Zeedijk
Onvergetelijk gevecht tegen
genadeloos watergeweld
Mededelingen
AGENDA
Drie breuken in Noor (lend ijk
De Dortftenaar
Er ging geen post
verloren
Dordt was geïsoleerd
Zo hoog mogelijk
Grote schade in
jachthavens
Titanenarbeid wacht nu gemaal „De Mijl
Vlietweg beet
het spit af
ALLE HENS AAN DE DIJKEN LANGS MERWEDE, OUDE MAAS EN KIL
WOENSDAG
„BEMIDDELAARS
2 Februari 1953
DE DORDTENAAR
Pag. 3
In heel de oude binnenstad is
door de bewoners en de zeer
velen, die des nachts naar dit be
dreigde gebied kwamen met
bovenmenselijke inspanning een
titanenstrijd geleverd tegen het
opkomende water.
Op sommige plaatsen is het
een gevecht geworden van drem
pel tot drempel, totdat de nood-
dammen die voor zijstraten en
deuren waren opgeworpen be
zweken en het opgezweepte water
met donderend geraas naar bin
nen gutste.
Het hopeloze was, dat schier overal
tegelijk een noodtoestand ontstond, Ieder
trachtte eigen huis en inboedel te be
veiligen, doch daarnaast had men ook
oog voor het leed van anderen. Een
drachtig zwoegde merfgezamenlijk on
de ramp te keren, doch tegenover zo
veel geweld stond men tenslotte mach
teloos.
Binnenstad werd
binnenzee
Met man en macht gelukte het de
dam, bij het Papendrechtse Veer te be
houden. Doch bij de Boomstraat zwiep
te het water over de vloedplanken
heen en overal langs de Voorstraat
drong het water viakelders en onder
de huizen door.
„EEN ONTVETTENDE RAMP, welke ik op dit uur nog
niet bij benadering in cijfers kan schetsen. Wat voor een on
noemelijk verlies aan burgerbezit, aan materiaal, aan zakelijk
goed van de handeldrijvende burgers en vooral ook aan machi
nerieën en goederen bij onze industrieën i6 geleden is niet te
schatten. Gelukkig is het directe gevaar thans voorbij!"
Burgemeester v. d. Dussen tegen het
middernachtelijk uur van Zondag)
Verbeten doch hopeloos mis de strijd
die op het eerst bezweken Dordtse punt,
bij de Dokhaven, in de nacht van Zater
dag op Zondag door militairen en bur
gers werd gestreden
Burgemeester en wethouders
van Dordrecht zijn zeer erkente
lijk voor de zo spontaan verleende
hulp door personeel van bedrijven
en particulieren zowel uit de ge
meente Dordrecht als van elders.
Degenen, die menen ter zake van
door hen verleende hulp en/of be
schikbaar gestelde materialen van
de gemeente Dordrecht iets te vor
deren hebben, wordt verzocht
uiterlijk Vrijdag 6 Februari a.s.
rekeningen zoveel mogelijk gespe
cificeerd, bij hen p.a. stadhuis in
te dienen.
Burgemeester en wethouders bren
gen ter kennis van belanghebbenden,
dat aanmelding van aan huisraad en
bedrijven toegebracht schade mondeling
of schriftelijk kan geschieden aan het
bureau van de dienst voor sociale za
ken, ingang Veemarkt. Deze aangifte
dient te geschieden ter registratie van
de geleden schade. Toezegging omtrent
eventuele vergoeding kan nog niet
worden gedaan.
Het. gemeentebestuur van Dordrecht
maakt bekend, dat aanvragen om zie-
kenvervoer, huishoudelijke hulp en
huisvesting kunnen worden gericht tot
de directeur van de gemeentelijke ge
neeskundige en gezondheidsdienst, Johan
de Wittstraat 17. Navraag naar de ver
blijfplaats van verwanten kan geschie
den aan het bureau van het Rode
Kruis, Singel 160, alhier.
Het gemeentebestuur van Dordrecht
brengt onder de aandacht van de
burgerij, dat in verband met de waters
nood o.m. schade is toegebracht aan de
eleotrische centrale, de gasfabriek en
het waterleidingbedrijf, waardoor b.v.
slechts één derde van de normale wa
tervoorraad beschikbaar is. Men wordt
daarom verzocht in zijn eigen belang
en in het belang van zijn mede inge
zetenen het gebruik van gas, water en
electriciteit zoveel mogelijk te beper
ken. 's Avonds moeten gaskranen goed
worden gesloten.
Het beeld van de vader die zijn kind
naar veiliger oorden brengt, was ver
trouwd in de nacht van Zaterdag op
Zondag. Toch konden wij er niet aan
MAANDAG 2 FEBRUARI
Waterstanden: Hoog water 7 45 en 19.51
uur- laag water 3.01 en 15.27 uur,
DINSDAG 3 FEBRUARI
Waterstanden: Hoog water 8.10 en 20,21
uur; laag water 3.21 en 15.52 uur.
WOENSDAG 4 FEBRUARI
Waterstanden: Hoog water 8.40 en 20.49
&Ü3( laag water 3.42 en 16.18 ut».
Angstige uren hebben de bewoners
van de Noordendijk meegemaakt uren
welke tergend langzaam verstreken.
Zou de dijk het houden of niet? Met
angstige gezichten stonden de men
sen Zaterdagnacht te kijken. De
loeiende sirene van de brandweer had
hen hun slaap gestoord en met en
kele snel aangeschoten kledingstuk
ken stonden zij bevreesd te kijken
naar het drama dat zich voltrok. Om
gunstig. Recht tegenover het Maténa's
pad sipelde wel wat water door de
dijk, maar ernstig liet de toestand
zich op dat ogenblik niet aanzien.
Plots keerde de kans echter en de
watergolf sloeg toe; wreed en mee
dogenloos ondermijnde hij de dijk,
recht tegenover de machinefabriek
van Vos. Eerst spoot er een
straaltje door de sten én, doch
was er een brés geslagen, eèn
die voortdurend grote rwerd. Klei en
zand werden door het wild
water meegezogen en langzaam brok
kelde de dijk af.
Reddingsploegen kwamen ijlings
het geweer. De mannen van de ge
meentediensten deden wat zij kon
den, maar het water bleek niet te
stuiten.
Recht tegenover de Biesbosstraat
sloeg het water weer toe; door en
over de dijk kwam het. De grote ijze
ren leuning boven op de Noordendijk
werd naar bened engeslagen. De zwa
re basaltkeien werden door het water
opgenomen en in tomeloze vaart
meegevoerd.
De Singel en het Matena's pad ver
anderen van rustige straten in woe
dende rivieren en in allerijl moesten
de bewoners maatregelen treffen.
Ten zuiden van de Groenedijk tus
sen Oranjelaan en Groenedijk kwam
de derde breuk. Bij de houthandel
van de firma Van de Weg zakte
plompverloren een deel van de dijk
weg en door het grote gat stortte het
water zich in razende vaart naar be
neden. Door niets liét' dé watergolf
zich weerhouden.
Toen 's morgens acht uur het groot
ste gevaar was geweken, kon de ra
vage in ogenschouw worden genomen.
De eens zo stoere Noordendijk was
zwaar getroffen.
Op drie plaatsen waren er zware
bressen geslagen en met man en
macht moest er gewerkt worden om
de gaten provisorisch te dichten. De
ijlings opgeroepen militairen, de man
nen van gemeentewerken, vrijwilli
gers, waaronder vele M.T.S.'ers, pak
ten hard aan. Met zandzakken, ijlings
gevuld, werden de bresesn voorlopig
gedicht. Geen ogenblik rust gunden
de mannen zich. Onvermoeid zwoeg
den zij voort; de dijk moest vestevigd
worden, want het waeer kon terugko
men en bij een nieuw edoorbraak zou
de ramp niet te overzien zijn. De
Rode Kruismannen evacueerden in
tussen de ouden van dafen. Behoed
zaam werden de oudjes over de dijk
weggedragen in gereed staande wa
gens. Beneden aan de Noordendijk
kregen de bewoners de aanzegging
hun huizen te verlaten. Ijlings wer
den enkele eigendommen ingepakt en
met een laattse angstige blik op de
dijk trokken de mensen weg. Op hun
gezichten weerspiegelde zich nog de
angst van de bange uren. Wat zou
de toekomst brengen?
Voorbij de nieuw gebouwde flat
woningen aan de Noordendijk heb
ben wate ren wind ook flink huis
gehouden. De opstallen van een bij
TN verband met de steeds toe-
nemende drukte ter zetterij
verzoeken wij onze adverteerders
hun advertenties een dag vóór
plaatsing op te geven.
"PLAATSING van advertenties.
welke ons des ochtends voor
dezelfde avond worden aangebo
den, kan niet meer worden ge
garandeerd.
Advertentie-afdeling
het Vissertje gelegen hoenderpark zijn
geheel weggeslagen. Driehonderd kip
pen kwamen hierbij om. Ongeveer 1
km voor de Kop van 't Land is een
ploeg van vijftig man uren lang in
het geweer geweest om de dijk te
verstevigen. De toestand was hier zeer
critiek, doch op dit punt heeft de dijk
het gehouden.
Advertentie
het Matenaspad, het Kromhout, de
Dijkstraat en de Singel. Hier werden
alle huizen onder water gezet, De toe
stand werd zo ernstig, dat Zondagmid
dag tot een vrijwillige evacuatie
worden besloten.
Voorbeeldige hulp
Waar men ook kwam overal werd
met man en macht de ramp bestre
den. Op voortreffelijke wijze is hierbij
de burgerzin van de bevolking tot
uiting gekomen. De politie, de brand
weer, Openbare Werken en tal van an
dere gemeentelijke instanties kwamen
i nhetge weer. Maar ook ontelbare bur
gers hebben in voorbeeldig altrugsme
meegeholpen getroffen stadgenoten ia
de nood bij te staan.
Waar het lukte met vloedplanken en Winkeliers stonden spontaan rubber-
zakken zand het water van de straat- laarzen en sokken af; mannen liepen
zijde tegen te houden, daar stroomde tot het middel door het water. Aan
het van de Voorstraatshaven uit
huizen binnen.
De dam voor de Grote Spuistraat
weerstond de druk van het water, doch
ook hier stroomde de vloed van de an
dere zijde de straat en de huizen bin
nen.
In de Lombardstraat spoelde een
groot deel van het asfaltwegdek mee,
terwijl in tal van straten de stenen uit
het wegdek werden losgewoeld en mee
gesleurd.
Van de rivier tot aan de Vest
liep heel de binnenstad onder wa
ter. In de Voorstraat, op het Schef-
fersplein, de Groenmarkt, het Ba-
gijnhof, de Vriesestraat en alle
tussenliggende straten, rees het
water tot anderhalve meter hoog
te. Niet alleen liepen alle kelders
onder, in woningen en winkels
stond het water anderhalve meter
hoog.
Slechts aan weinigen gelukte het de
inventaris naar hoger gelegen etages
over te brengen. De schade ia de win
kels is niet te schatten.'
De Nieuwkerk stond midden in een
groot binnenmeer; tëét Bagijnhof lag
triest verlaten in de'greep,, van het..wa-.
ter.
Ook het postkantoor heeft blank ge
staan. Dank zij tijdig ingrijpen is er
echter geen post verloren gegaan. Daar
entegen is het water wel in verscheidene
kasten doorgedrongen. Of de aange
brachte schade groot is, valt nog niet
te zeggen. Onze zegsman vermoedde
dat het wel mee zou vallen. Bijzonder
druk hadden de postmannen het Zondag
met het in ontvangst nemen en ver
zenden van telegrammen. Tijdens de
ritjes door het water werden dan meest
al wel enkele passagiers meegenomen,
die aan de overzijde netjes werden af
gezet.
Spoorbaan ondermijnd
Dordt was gistermogen volkomen geï
soleerd. De spoorwegverbindingen naar
Rotterdam, Breda en SÜédrecht waren
gestaakt. In de richting Breda was de
spoorbaan even voorbij de Wieldrechtse
Zeedijk geheel onder water verdwenen.
De masten van de elctrische bovenlei
dingen verzakten zelfs, waaruit blijkt
dat de dijk ernstig ondermijnd is. Rich
ting Rotterdam was de spoorbaan ter
hoogte van de Victoria ovér ettelijke
meters ondermijnd. In de loop van de
middag wist de N.S. de verbinding met
Rotterdam weer te herstellen door auto
bussen te laten rijden.' Tussen Dordt en
Sliedrecht is de spoorbaan ook al on
dermijnd. Grote hoeveelheden zand zijn
hier weggespoeld.
De veerponten naar Papendrecht, 's
Gravendeel en Zwijndrecht bleven Za
terdagavond al langs de kant liggen.
In de loop van Zondag kwamen zij
echter weer in de vaart.
Met. geiveld smeet de vloed in het nach
telijk duister immense hoeveelheden
water over de Hoogt, de Singel in. Het
plaveisel bezweek onder het tomeloos
gewelde
Furie brak los
Op de Hoogt werd omstreeks vier
uur 's nachts de toestand wel bijzon
der kritiek. Nadat bij de laagste wa
terstand de vloed tot in de Lage Bak-
straat was gestegen, bleef het water
ryzen ondanks het afnemende tij. Ten
slotte gulpte de vloed over de Hoogt
en in grote snelheid vloeide enorme
hoeveelheden af naar de Singel en de
Spuiweg.
De druk van het water nam steeds
toe, totdat met donderend geraas gro
te stukken uit het wegdek werden ge
slagen. Toen was de furie los. Wat
nooit gebeurd was. gebeurde op
rampzalige ogenblik. In niets ontziende
run gutsten grote watermassa's over de
Hoogt, zelfs de hardtsenen stoepranden
meesleurend.
Noordendyk doorgebroken
Ook bij de Noordendijk ontstond ter-
zelfdertijd een angstige situatie. Tus
sen de Centrale en de Noordenbrug
werden twee grote gaten in de dijk ge
slagen, Het water zocht een uitweg via
GESLAAGD.
Voor het doctoraal examen Indone
sisch recht slaagde onze stadgenoot, de
heer H. C. Dubbelman.
Zo hoog mogelijk, was het parool
voor de autobezitters niet alleen
die van Krispijn die zich zor
gen maakten om hun luxe- en
beroepsvervoermidde len.
Men hoefde de hoge punten in
deze wijk slechts op te zoeken om
daarvan overtuigd te raken.
In rijen stonden de auto'sop
Zuidendijk, op Brouwersdijk en
zelfs op de tot parkeerplaatsge
worden hoge. heuvel in het onder
gelopen Weizigtpark.
Knolhaven moesten enkele bewoners
met levensgevaar uit hun huizen wor
den gehaald, in welke woningen het
water bijna manshoog stond. Dit was
ook het geval in het Stek.
Kabelkelder volgelopen
De meeste telefoonleidingen op d«
eilanden zijn afgesloten omdat de ka
belkelder te Dordrecht is vol! gelopen.
Getracht zal worden deze kelder zo
snel mogelijk leeg tep ompen waardoor
het wellicht mogelijk zal zijn binnen
enige dagen het interlocale telefoonver
keer via Dordrecht weer te herstellen.
De locale verbindingen zijni n een groot
deel van de stad ook verbroken ge
weest, doch in de loop van Zondag
avond waren vele verbindingen reeds
weer hersteld.
In de jachthavens bij het Wantij
zijn in de nacht van Zaterdag op
Zondag honderden pleziervaartui
gen door het hoge water opgeno
men" ën t<;gën de dijk te pletter ge
slagen. De ravage is ontzaglijk. De
bewoners van" de woonarken in de
Vlij hebben ook zware uren achter
de rug. Vier arken werden op de
kant gezet en toen het water weg
trok bleven zij als stille getuigen
achter.
Op drift
De grote bedrijven langs de Oude
Maas hebben enorme schade geleden.
Vele goederen die op de terreinen op
geslagen lagen, werden door de golven
meegesleurd. Van het terrein van de
Chemproha spoelden tientallen ijzeren
vaten weg, welke Zondagmiddag in de
Prinsenstraat te Dördrecht terug
vonden werden. Van de scheepswerven
verween het stophout. Grote balken
kwamen aandrijven, roeiboten raakten
op drift en dobberden de straten bin
nen, waar zij direct nuttige diensten
gingen verrichten. Toen het water zich
terug trok bleven zij .triest achter.
Elke dag krijg ik van allerlei nieuwe klanten
complimentjes over King's Cross en ik maak die
sigaret toch heus niet zelf. Ik verkóóp ze alleen
maar graag.
Want als vakman weet ik. dat er eigenlijk geen
betere Virginia bestaat. Dat kan ik nu een/naai
niet onder stoelen of banken steken!
En ik hoef dat ook niet te doen. Want achter
mij en duizenden winkeliers staan de millioenen
trouwe King's Cross-rokers, die iedere dag het
bewijs leveren:
Vee in veiligheid
gebracht
Klagend loeiden de koeien die met
voorzichtige stappen uit de veewagens
bij het station te Dordt kwamen stap
pen. De zware koppen van de stam-
boekdieren van boer Stehouwer van
boerderij Overkerk van Dubbeldam,
schudden traag. Zo uit de warme stal
waren zij in ijlings gecharterde wagens
gedreven. In de spoorwagons vonden
zij onderdak. Direct na de melkgevers
volgden de paarden. Beijaart en Zam-
pa, het edele tweespan, dat al zoveel
fraaie successen geboekt heeft, kregen
een goed plaatsje toegewezen. Alleen
het jong vee bleef achter. Wachtend op
de dingen die. komen gingen.
Krispijn kreeg de meeste overlast van de eerste (spoor)dftk-
doorbraak door water, dat met geweldige kracht over de vloedplanken
aan de kop van de Dokhaven sloeg, honderden meters rails aan de
zijde van de Vlietweg deed verzwakken en de hele sector begrensd
door Weeskinderendijk en Hugo de Grootlaan in een minimum van
tijd blank zette.
Toen de technisch opzichter van Gemeentewerken, D. v. d. Linden,
de situatie bij de Dokbrug Zaterdagnacht om ongeveer 4 uur in ogen
schouw nam, wist hij dat hier stelpen van de vloed niet meer zou
baten. Alle aandacht werd toen op de Noordendijk geconcentreerd.
Bewoners van de Vlietweg waar het
water in de huizen drong, waren de
eersten op Krispijn, die in het nachte
lijk duister tot ontruiming overgingen.
Meer in het binnenwaartse Krispijn
vormde het doorsijpelende nat, grote
en ver uiteenliggende plassen in de
strook die slordig wordt begrensd door
Dubbeldamséweg en Brouwersdijk Ook
in de straten ten Noorden 'van de Viot-
takade steeg het water hier en daar
boven de trottoirs, waar het lang con
stant peil. behield eer het heel lang
zaam vnilimeter na milimeter ging zak
ken.
„De Mijlgaf op
Het enige Dordtse electrische gemaal
aan de Mijl dat het waterpeil in ge
heel Dordrecht exclusief De Staart, be
heerst, moest om half drie in de nacht
op bevel van ir. C. Frets, de adj. di
recteur van gemeentewerken, de te on
gelijke strijd staken. Normaal werkt
dit gemaal slechts bij lage waterstan
den. Nu had men het grootste risico
van schade dat de machines bij over
belasting kunnen lopen, lange "tijd ge
dragen. Op dit tijdstip was dit niet lan
ger meer verantwoord.
De kostare apparatuur diende ge
spaard te worden voor de belangrijke
taak die haar wachtte: het droogma-
len van Dordrecht, als de elementen
eenmaal tot rust zouden zijn gekomen.
Om half zes viel hier overigens de
stroom uit, waardoor verder malen on
der alle omstandigheden een onmoge
lijkheid iverd. De enige taak die het
personeel van het gemaal, de heren
Bras en Kleïnendorst toen nog restte,
was het dichtdraaien van de afsluiters
in alle delen van Dordrecht, opdat geen
verder rivierwater Dordrecht zou bin
nenkomen.
Hierbij zorgden zij er wel voor dat
speciaal de omgeving van het onont
beerlijke gemaal gevrijwaard bleef.
Van deze voorzorg mochten de bewo
ners van Glazenstraat onbewust mee
profiteren. Verder zorgden zij er bij
het afsluiten voor, dat de plassen daar
bleven staan schoolpleinen, braaklig
gende gronden, park Weizigt.. waar
zij voorzover mogelijk, de geringste
overlast berokkenden.
Om kwart voor vijf 's nachts was
er 2.30 meter verschil tussen het wa
terpeil in de Oude Maas waar het ge
maal loost, en het binnenwater. Om om
streeks drie uur Zondagmiddag, bij la
gere rivierwaterstand, werden de af
sluiters geopend; om ongeveer vijf uur
toen het water opnieuw dreigde binnen
te komen gingen ze weer dicht.
Toen ook deed gemeentewerken alle
moeite om van het G.E.B. de nodige
stroom voor het gemaal te krijgen.
Hij wilde het risico van schade aanl
het apparaat nu wel aanvaarden.
Het gehele apparaat van gemobili-|
seerde werkkrachten en ter beschikking
gestelde vrachtwagens zwoegde nu voor
de tweede maal na de krachtsoefeningen
van de Zaterdagnacht ondër allerhoogste i
druk. j
De zwakke punten in de dijk langs
Oude Maas en Kil hadden zich bij dag
licht beter afgetekend. Krispijn, dat m
de rampzalige nacht met de ene vrai.lt
zandzakken na de andere uit de ge
meentelijke opslagplaats aan de 's-Gra-
vendeelsedijk, hulp had geboden aan
de Noordendijk. legde zich er nu op
toe baas in eigen huis te blijven. Nog
reden zandwagens van de Nassauweg
Zondagmiddag stadwaarts, de grootste
collonnes echter werden met de regel
maat van een klok naar de dijkverzak-
kingen in de Kilkade voor De Schelde
en in de Wieldrechtse zeedijk tot voor
bij het 's Gravendeelse veer gediri
geerd.
Snel viel het duister 'toen in, hetgeen
aan de modderige werkzaamheid van
het in aantal steeds groeiende dijkle-
ger een spookachtig aanzien gaf.
Onder deze vele ongenoemden, die
rustig hun plicht deden op lang niet
ongevaarlijke plaatsen, waren er velen,
die vrouw en kinderen op moeilijke
posten achterlieten, velen ook die
blaren moesten krijgen eer het eelt in
de handen kwam, niet gewoon als zij
waren aan het werk dat de volderjon
gens tot een broodwinning malcen.
Het met zeer veel moeite bedwingen
van de Wieldrecbtsë zeedijk heeft Dor
drecht voor de zwaarste ramp sinds
heuglijke tijden behoedt, een ramp die
rouw zou hebben gebracht over in eer
ste instantie het grootste Dordtse woon
gebied:, Krispijn, Bij een doorbraak hier
met groot geweld, zouden Zuidendijk en
Brouwersdijk bijvoorbeeld slechts on
beduidend uitstel van executie hébben
betekend. En dat men met dit ergste
rekening hield, daarvan getuigde wel de
gereedhei ddie er bijvoorbeeld in de wijk
Zeehavenlaan nog aan de gevaarlijke
zijde van de Zuidendijk tot evacua
tie bestond.
Advertentie
Advertentie
ZIJN ER WEER
Indien U iets hebt op.te ruimen,
ei wilt. aanschaffen, geef dan
MÓRGÉltf Uw advertentie op
