Orkaan en vloedgolf brachten een ontzettende
ramp over Nederland
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR DE MEIER
„Hef wafer komi! Hei waier komi!"
Nationaal Rampenfonds
postgiro 9575
Koningin en oudste prinses
bezochten geteisterd gebied
W
UITGAVE VAN DE STICHTING „OOST-BRABANT"
Talrijke landgenoien vonden de dood
in
hei aanstormende waier
DE VOORLOPIGE
DODENCIJFERS
Ook ministers
waren aanwezig
VEERTIG MENSEN VERDRONKEN
OP GOEREE-OVERFLAKKEE
Het water nadert
de Langstraat
VIJFTIG DODEN IN
's-GRAVENDEEL
MAN, VROUW EN
TIEN KINDEREN
VERDRONKEN
IJ
Oost - Brobönt
Hoofdredacteur JEF DE BROUWER
Rodactle-Burbau: Wal 2 - Eindhoven
Tolef. K 4900-2526 - Admlnlslrallebureau
Wol 2 - Eindhoven - Télef. K 4900-2526
Maandag 2 Februari 1953
Negende Jaargang No. 76
GETEISTERD GEBIED, 1 Febr. Een verschrikkelijke natuur
ramp heeft onvoorstelbare schade aangericht aan Nederland, dui
zenden getroffenen in ellende en wanhoop gestort en tientallen
families van dierbare nabestaanden beroofd. „Vlucht, het water
komt!" Eeuwenlang was dit de kreet, waarmede de mensen in de
buurt van de zee en van grote rivieren, elkander in tijden van ge
vaar waarschuwden. In de nacht van Zaterdag op Zondag loeiden
fabriekssirenes en luidden kerkklokken, ten teken dat opnieuw grote
gevaren dreigden en dat beschermende dijken op het punt stonden
te bezwijken. Zo was de situatie in het westen van Brabant, in geheel
Zeeland, op de Zuidhollandse eilanden, in en rondom Rotterdam en
Dordrecht en op nog andere plaatsen. De toestand werd met de
minuut critieker. De dijken konden geen weerstand bieden aan de
orkaan en de springvloed en moesten, de een na de ander, op vitale
punten bezwijken. Met niet te temmen kracht liep het zeewater
door de gaten in de dijken het land binnen, zodat gehele polders,
steden en dorpen overstroomd werden. Zij, die in de getroffen ge
bieden wonen, beleefden niet te beschrijven uren. Achtervolgd door
het alles verzwelgende water zochten duizenden in een massale,
wanordelijke vlucht een goed heenkomen naar veiliger oorden, hun
bezittingen als prijs latend aan het barre geweld der golven. Velen
werden onverhoeds door het water overvallen, slaagden er niet in
op tijd weg te geraken en moesten hun toevlucht zoeken op zolders,
daken en in bomen, waar zich hartverscheurende tonelen afspeel
den. Niet alleen werd voor vele milliarden schade aangericht, ook
kwamen mannen, vrouwen en kinderen om het leven. Volgens ge
gevens van hedennacht waren tot 6 uur 142 dodelijke slachtoffers
geteld. Men mag aannemen dat dit cijfer in werkelijkheid nog hoger
is. Ofschoon duizenden militairen en burgers onverwijld naar het
geteisterde gebied vertrokken waren, konden lang niet allen uit
hun netelige positie op zolders, daken en in bomen worden gered.
Zij warén gedoemd een ellendige dag en nacht door te brengen op
hun verlaten posten, terwijl zij, zover het oog reikte, alleen maar
de schuimkoppen van dreigend water zagen. Toen Zondagavond de
duisternis inviel trad dan ook een nieuwe phase van het onheil in.
Geheel Nederland leefde mee met de getroffenen en op dat moment
realiseerde ieder zich nog duidelijker dan op klaarlichte dag, hoe
oneindig eenzaam de door het water omgevenen zich moesten voe
len en aan wat voor een diepe wanhoop zij ten prooi moesten zijn.
Het reddingswerk werd de gehele nacht voortgezet en zal nog vele
dagen aanhouden.
Het is nog niet te zeggen hoeveel slachtoffers het water gemaakt heeft in
de Westhoek van ons gewest, een der zwaarst getroffen gebieden. De berichten
van Zondagnacht noemen: 17 doden in Halsteren, 12 in Willemstad, 13 in Moer
dijk, 3 in Dinteloord. Er zijn vele vermisten. Grote gebieden in West-Brabant
zyn nu gedekt met het water van de Westerschelde. Een zeedijk van de Wester-
schelde is ter hoogte van de Ossendrechtse haven bezweken en ook de binnendijk
is doorgebroken. Vele polders zyn volgelopen en de ravage is ontzettend. Men
meent dat het Zaterdagnacht zo gegaan is: tijdens springvloeden en stormen
is de Tholense dijk overstroomd, waarna er in de dijk acht gaten ontstonden.
De Auvergse polder en de Theodoruspolder bij Halsteren liepen zeer snel onder.
Hier alleen zijn reeds 17 doden, waarschijnlijk zyn het er meer. De spoorlijn tus
sen Bergen op Zoom en Vlissingen verzakte. De polders ten Zuiden van Ossen-
drecht en ten Westen van Ossendrecht en Wöensdrecht zjjn vrijwel alle onder
gelopen. Diverse huizen zijn Ingestort. In verschillende plaatsen is de nood bart-
verscbeureb't groot. In de poldeis zjjn plokltm waar liet v.v.«i ~l.o mtw.. ïiuug
staat. Op hét gemeentehuis te Halsteren, waar ook minister Witte en minister
Beel zich van de toestand op de hoogte stélden, werd alles gedaan om zoveel
mogeljjk personen uit het getroffen gebied in veiligheid te brengen. Men moet
evenwel aannemen, dat van de meeste mensen, die op het ogenblik worden
vermist en slechts weinigen nog terecht zullen komen.
Carolinapolder en de Randpolder langs
het Volkerak zijn- ondergelopen. Er zijn
drie lijken geborgen. Meer dan honderd
stuxs vee zijn verdronken. Er is drin
gend hulp nodig om de mensen te red
den, maar er zijn geen boten. De tran-
sportcolonnè van het Rode Kruis is in
actie.
West-Brabant behoort
tot de zwaarst
getroffen gebieden
Zondagmiddag zijn in het gebied van
Halsteren amphibietanks van de marine
te hulp gekomen, nadat reeds ongeveer
40 gezinnen per roeiboot waren geëva
cueerd. Op de weg van Halsteren naar
Tholen, waar die droog lag, was het
Bode Kruis aanwezig met ambulances
en verplegend personeel om de slacht
offers van hun redders over te nemen.
Velen moesten met draagbaren uit de
bootjes worden gedragen omdat ze uit
geput waren van de doorstane ontbe
ringen. Zy hadden nauwelyks wat kle
ding en kostbaarheden kunnen redden.
Zondagmiddag arriveerde dr. J. de
Quay, commissaris der Koningin in ons
gewest, in Halsteren. „Ons eerste doel
moet zijn", aldus dr. De Quay,
slachtoffers te redden, waarvoor meer.
motorboten moeten worden aangevoerd
en dan moeten wy eerst onze aandacht
richten op de dyken die worden be
dreigd".
WILLEMSTAD
In Willemstad was de toestand Zon
dag allerbedroevendst. Het dorp staat
practisch geheel onder water. De pol
ders Ruygenhil en Oude Heyningen
staan blank. De electriciteit is uitgeval
len. Vele gezinnen in Willemstad moes
ten worden geëvacueerd. Tot een 10
kilometer ten Zuiden van Moerdijk
spoelt het water thans over het land.
De dijk bij. de „Blauwe Hand" is door
gebroken. In het gebied tussen het Hol
lands Diep en het Volkerak geraakte
5000 ha. land onder water. Pontonniers
uit Hedel verleenden hier hulp. Ook el
ders was de hulp van militaire zijde
groot. De dijken om Dinteloord zijn ook
niet bestand gebleken tegen het water.
De Annapolder, de Carolinapolder en
de Randpolder langs het Volkerak zyn
volgelopen. Er is veel vee verdronken.
Een dieseltrein heeft uit Zevenbergen
een deel van de bevolking geëvacueerd
naar Roosendaal. In Made en Drimme-
len zijn 200 mensen geïsoleerd.
NIEUW-VOSSEMLER
De gemeenten Nieuw-Vossemeer
St. Philipsland en de bijbehorende pol
ders zijn volledig van de buitenwereld
afgesloten. De bevolking van St. Phi
lipsland is vrijwel geheel geëvacueerd
Nieuw-Vossemeer, waar 16 a 1700 men
sen wonen, is volmaakt geïsoleerd. Sind_
Zondagmorgen zijn pogingen aangewend
om Nieuw-Vossemeer te bereiken. Doe"
deze zijn alle mislukt wegens het gt
brek aan motorboten, Over de toestand
aldaar is niets bekend omdat sedert Zon
dagmorgen alle contact is verbroken.
Commandotroepen uit Roosendaal en de
genie poogden in de vooravond met rub
berboten het geïsoleerde gebied te be
reiken. De hulpactio wordt van Steen
bergen uit geleid
Steenbergen zo if liep Zondagmiddag
kans ëoïïoieerd te worden. Men hoopte
hier echier> het water zo ver te kun
nen kerei, dat contact met zuid- en
zuid-oosl.urabant mogelijk blijft. In het
gebied Halsteren-Steenbergen-Dintel-
oord zhnWiderden stuks vee in het wa
ter omö(omen. Ingenieurs van de
rijlcswateinjgf. doen alles om de ramp
te beperk^
DINTELOORD
De dijk* om Dinteloord zijn door
gebroken, ^aj-joor de Annapolder, de
SLEEUWIJK
De toestand nabij Sleeuwijk is critiek.
De dijk van de Eakkerskil is doorge
broken. Met militaire auto's, bussen en
particuliere auto's werden de inwoners
van Werkendam eii Alm/kerk geëva
cueerd. Enkele slachtoffers zijn al te
betreuren. Veel vee is verdronken.
Het reddingswerk in Brabant onder
leiding van gen.-majoor Waringa, de
comm. van de dercie militaire afdeling.
Een groot aantal mensen uit de west
hoek is thans ondergebracht in Roosen
daal
Waar Zaterdag nog vruchtbare polders
waren, is nu een woelige watermassa.
aanhoudenvie noordwester storm wordt
opgejaagd, steken de daken uit van de
boerderijen. Met de stroom dryven mee
de cadavers van de tientallen Koeien,
paarden en varkens. Militairen bergen
hel dode vee, nadat het op hoger gele
gen land is aangespoeld. Honderden be
woners uit de omstreken kijken uit naar
nïemv-aangekomen geredden, onder wie
familie en vrienden van hen zijn. Poli
tie, militairen, brandweerlieden van
wie er twee tijdens 'l reddingswerk wer
den vermist en niet in de laatste plaats
burgerbevolking doen wat zij kunnen om
DEN HAAG, 1 Febr. Oproep aan het volk van Nederland. Nood
is neergedaald over ons vaderland.
Help, help direct. Krachten, machtiger dan welke menselijke
machtsconcentraties ook, hebben in enkele uren tijds grote deler-
van ons land in rouw gedompeld. Duizenden mensen werden in
nachtelijke uren door het wrede water van huis en haard verjaagd.
Werk van eeuwen werd in luttele ogenblikken te niet gedaan.
Onbeschrijflijk is het leed, dat mensen en dieren heeft getroffen,
met geen mogelijkheid te overzien de materiële schade, die met name
het westen van ons land is toegebracht.
HULP IS PLICHT
Onder deze tragische omstandigheden is hulp aan de getroffen
gebieden plicht van iedere Nederlander. Hulp in goederen, maar ook
en vooral, hulp in geld. Veel geld, zeer veel geld om de geteisterde
bronnen van onze welvaart, die ook uw welvaart is, met de grootst
mogelijke spoed te herstellen. Tast diep in uw buidel ook als dit een
offer voor u mocht betekenen. Offer in het diepe besef dat het gaat
om uw medemensen, om uw vaderland en uiteindelijk om uw eigen
belang. Doe het direct! Stort uw bijdragen op postgiro 9575 van het
Nationale Rampenfonds Den Haag of stuur een postwissel naar het
secretariaat Statenlaan 81.
GETEISTERD GEBIED, 2 Febr.
Maandagmorgen om 5 uur was het
laatst gemelde aantal omgekomenen
142. Aldus luiden de voorlopige cy-
vers. op Goeree en Overflakkee 40, in
Halsteren 17, in Willemstad 12, ïn
Moerdyk 13, in Kruispolder 8, in
Hontenisse 8, op de Oosterschelde
4, in 's Gravendeel 7, in Krabben-
dijke 4, in Dinteloord 3. in Terneuzen
3. in Stellendam en Mïddeihamis sa
men 4, in Hcllev-.etsluïs 5, op Textel
4, in VUsjingeK L Een slachtoffer
-wIuaiuIa nljvul—
sen: KoTiex-duic:, Iweuwe i>eu/.enpoI-
der, Hoededkeuskerke, Hondsbosse,
Zeewering, Sliedrecht en Maassluis.
Slechts de richtingaanwijzers naar Dordrecht et
Moerdijk vermoeden. Ook de spoorlijn werd hier
DEN HAAG, 1 Febr. H.M. de Koningin heeft zich de gehele
ochtend op de hoogte laten houden van de ontwikkeling van de
lende geteisterde plaatsen. Namens de koningin brengt prinses
Wilhelmina Maandag en Dinsdag een bezoek aan de door de waters
nood getroffen gebieden in Zeeland.
de slachtoffers by te staan. Verder kan
er niet veel worden gedaan.
GEEN HOGER WATER VERWACHT
Een styging van het water in de ge
ïnundeerde gebieden wordt niet ver
wacht. Zondagmiddag was by het op
komen van de vloed het neil nauwelijks
hoger. De situatie blijft echter gevaar-
lijk, omdat de gaten in de dijken door
het binnenstromende water met het uur
groter worden en op andere plaatsen nu
ook de bïnnenzyde der dyken worden
belaagd. De stryd tegen de woedende
elementen zal echter met vereende
krachten worden begonnen, waarbij
vooral ook het zware materieel een grote
rol zal spelen. Op de wegen in Brabant
snelden grote colonnes militaire voer
tuigen Zondagavond naar de bedreigde
plaatsen.
De koningin en de prinses brachten
onder meer een bezoek aan de omge
ving van de Krimpenerwaard. De
komst van hare majesteit was de auto
riteiten in die streek niet bekend. Zij
reed eerst tot aan Ouderkerk, welke
plaats zelf onbereikbaar was, zodat de
koninklijke auto slechts tot de grens
van het ondergelopen land kon rijden.
Vervolgens werden Lekkerkerk, Krim
pen aan de IJssel en Krimpen aan de
Lek bezocht. De burgemeester van
Krimpen aan de IJssel was toevallig
ter plaatse aanwezig, waar de konink
lijke auto stilhield. Met hem had H.M.
GETEISTERD GEBIED, 1 Febr.
Naar wij vernemen heerst er op het
eiland Goeree-Overflakkee een noodtoe
stand. Mensen uit Stellendam, Ouddorp
en nog een plaats zjjn met bootjes naar
de dyk gebracht. Naar schatting zijn
veertig mensen op dit eiland om het le
ven gekomen. Een gedeelte van de hul
zen is weggespoeld. Men heeft dringend
behoefte aan voedsel en drinken. De
haven van Goeree is niet meer te be
reiken en de snelste methode om hulp
te bieden schijnt van Rotterdam uit te
kunnen geschieden.
De reddingsboot van Stellendam heeft
via Scheveningen-radio het ministerie
van verkeer en waterstaat om onmid-
dellijkt maatregelen verzocht. De toe
stand wordt zeer ernstig genoemd. In
het radiografisch contact is verzocht
Op het stationsemplacement van Dordrecht heeft het wassende water een groot gedeelte van het spoorweglichaam ten
Westeti van het station weggeslagen. Een groot gedeelte van het dijklichaam is geheel weggespoeld, zodat de rails in de
lucht zyn komen te hangen, de betonnen voetstukken van de b ovenleiding hier en daar in de lucht hangende hoogspan-
i nmgspalen scheef zijn gaan hangen enz., zodat het treinverkeer hier volkomen gestremd ia.
een groot schip te zenden om de bevol
king te evacueren. Zou zulks niet ge
beuren, dan zouden nog meer doden zijn
te betreuren.
Het ministerie heeft toegezegd dat
in overleg met de marine alle mogelijke
hulp zal worden geboden.
Op dit eiland staan meerdere polders
onder water, de telefoonverbindingen
werden gestoord. Verschillende dorpen
zijn of worden geëvacueerd. Zondag
middag stond Stellendam voor viervijfde
onder water. De mensen zaten in bo
venkamertjes en in de homen, zeer ve
len verkeerden hier Zondagmiddag in
levensgevaar. Men zat daar dringend
verlegen om motorboten, want het was
niet mogelijk met roeiboten tegen de
stroom op te komen. Op dit eiland is de
stroom uitgevallen.
Schepen zyn op weg naar Goeree-
Overflakkee. Zodra het licht is zullen
helicoptèrs naar het eiland vliegen. Men
zal trachten ook een radiozender neer
te laten.
WASPIK, 2 Febr. Alle polders
rond Waspik in de Langstraat
zijn ondergelopen. De boeren
he bben met hun vee kunnen
vluchten. In Waspik, waar alleen
aan de buitenrand het water
staat, zijn drie huizen ingestort.
E"* is nog één verbinding over de
Wïg, naar Kaatsheuvel, open.
LAATSTE NIEUWS
ROTTERDAM, 2 Febr. Ons
bereikt zo juist het "ontzettende
bericht, dat in 's-Gravendeel reeds
50 a 55 slachtoffers te betreuren
zijn. Zondagochtend reeds is een
huis ingestort, waarin 2U men
sen een toevlucht hadden gezocht.
Allen werden door het water
meegesleurd.
Het totale aantal doden is daar
mee gestegen tot 230.
een informatief onderhoud. Het lag in
het voornemen te pogen Zeeland te be
reiken. Dit bleek echter onmogelijk
door het passeren op de wegen van
grote hoeveelheden in veiligheid ge
bracht vee. In de richting Vianen reed
H.M. terug naar Soestdijk, toen het te
laat was geworden nog andere oorden
te bezoeken.
Zondagmorgen begaf de minister
president, dr. W. Drees, zich naar
Dordrecht en omgeving. Daarheen reis
den ook de minister van Verkeer en
Waterstaat, mr. J. Algera, in gezel
schap van ir. A. G. Maris, directeur-
generaal van de Rijkswaterstaat. Dr.
Beel, minister van Binnenlandse Za
ken, vertrok Zondagmorgen naar Hal
steren en zou ook trachten Middelburg
te bereiken. Ook ir. C. Staf, minister
van Oorlog en Marine, was ter plaatse
aanwezig.
De ministerraad zal Maandagochtend
bijeenkomen om de toestand te bespre
ken en nadere maatregelen te treffen.
De voorzitter van de Tweede Kamer,
dr. Kortenhorst, deelt ons mede, dat
hij zich met de minister-president
heeft verstaan over de vraag, of de re
gering bereid zou zijn, Dinsdag voor
zover het in haar vermogen ligt,
Kamer een overzicht te geven van de
stand van de nood in de getroffen ge
bieden. De minister-president heeft
zich bereid verklaard, bij de aanvang
der vergadering een verklaring af te
leggen, waarna de leden in de gelegen
heid zullen worden gesteld eventuele
H. M. de Koningin zal heden, Maan
dag, in alle vroegte vertrekken en zal
de gehele dag in de geteisterde gebie
den doorbrengen.
IN NUMANSDORP:
Een van de zwaarst getroffen dorpen
is het 4500 zielen tellende Numansdorp
in de Hoeksewaard.
In de loop van de dag zijn 3000 in
woners geëvacueerd naar de omliggen
de dorpen. Het merendeel is in scholen
en bij familieleden ondergebracht in
Klaaswaal. Het water is Zondag nog
40 cm. gestegen en op enkele plaatsen
in de polder had het een hoogte van
twee meter bereikt.
De dyken zyn op verschillende plaat
sen doorgebroken. Vermist worden een
Da-tal inwoners. Aangenomen wordt,
dat verscheidene inwoners zyn
dronken, onder wie een gezin, bestaan
de uit man. vrouw en tien kinderen.
De burgemeester verzoekt dringend
hulp van een amphibievaartuig of mo
torboot. teneinde degenen, die nog in
hun huizen vertoeven, te kunnen redden,
Tal van woningen zijn ingestort.
U-et w-eet
tot hedenavond:
Verder afnemende wind.
Aanvankelijk in het Zuiden en
Zuidwesten van het land krachtige,
geleidelijk verder afnemende wind
tussen Noord-West en Noord. Elders
overwegend matige noordelijke wind.
Wisselend bewolkt, niet enkele buien.
Dezelfde temperaturen als gisteren
of ietó lagere.
Zon op 8.19, onder 17.29
Maan op 21.37, onder 9.13
Nationale ramp
Ontzettend is de ramp, die ons land
heeft getroffen. Wij trachten haar
omvang in twee richtingen af te me
ten: Wij speuren naar 't getal van do
den en vermisten en wij gooien in ruige
schatting naar het cijfer van de mate
riële schade. Nog dagen zal het duren
eer wij weten wat de storm en de zee
men. Maar de ontzetting die ons over
meestert wordt minder te weeg ge
bracht door de omvang dan door de
diepte van deze verschrikkelijke in
breuk op het bestaan van ons volk.
Tientallen doden en him getal kan
nog aanzienlijk stijgen brengen
rouw over Nederland. Wij bidden voor
hen met de verwanten en vrienden
door hen nagelaten: dat zij rusten in
vrede. De schade ons door de ele
menten amper in de tijd van een et
maal toegebracht beloopt een bedrag
dat niet benaderd kan worden. Mis
schien wordt er onze betrekkelijke
volkswelvaart volledig door on
dermijnd en worden wij terug-
gestoten tot een armoede, wel
ke de armoede van de laatste oor
logsjaren evenaart of overtreft.
Doch het leven en het goed, dat ons
volk moest verliezen, mogen onze aan
dacht niet aftrekken van het leven en
het goed dat gered is en bewaard ge
bleven. Leven èn goed noemen wij
hier in één adem, terwijl wij beseffen,
dat de mensen uit de geteisterde stre
ken praktisch alleen het naakte leven
hebben behouden. Want het goed
het schamele goed dat aan hun le
ven schier onverbrekelijk zat vastge
hecht, is er van losgescheurd. Juist
hier ligt hun onmetelijk leed en him
verdriet dat vrijwel niet gepeild kan
worden. Het verlic-s van land en vee
en gewas, van hun huis, hun huisraad
en hun kleine bezit, van de vastheid en
de rust van vandaag naai- morgen, van
de zinvolle arbeid en de vertrouwde
samenleving raakte deze mensen tot in
de kern van hun menselijk bestaan.
Door alle glans aan hun leven te ont
nemen, door hen in uiterste afhanke
lijkheid puur en naakt alleen maar het
leven te laten, ontdaan van iedere bin
ding met de meest minimale goederen
die toch geestelijk zowel als materieel
voor het leven onontbeerlijk zijn, heeft
God in Zijn ondoorgrondelijke wijs
heid duizenden 'en duizenden van ons
volk zo hard geslagen als Hij kon. Dit
schrijnende leed, dat een aanzienlijk
deel van ons volk en daarmee gehéél
ons volk nog jaren dragen moet, kan
een man of een vrouw tot waanzin
brengen en tot een innerlijk schreien,
dat geen tranen meer kan opbrengen
maar dat de krachten van het lichaam
en de geest verteren kan. God in de
hoge hemel heeft aan de getroffenen
een onuitsprekelijk verdriet opgelegd.
Concreet en tastbaar in dit verdriet
heeft Hij door de elementen van wind
water de fierheid van ons volk, zijn
vernuft, zijn technische en organisato
rische kwaliteiten gekraakt. Maar God
blijft barmhartig al slaat Hij nog zo
ongenadig. Daarom laat Hij ons de vol
heid van de ramp niet terstond onder
kennen en daarom wekt Hij in ons
volk opnieuw de werkdrift, de eens
gezindheid, de liefde en de offervaar
digheid om het leed te verzachten. Zo
rijpt in christelijke verbondenheid het
inzicht dat het persoonlijk verdriet van
de getroffenen het niveau bereikt van
een nationale ramp, die slechts wordt
bezworen indien wij allen ons vrijwil
lig en royaal onthechten aan het goed
dat wij bezitten om het te delen met
hen die het hunne onvrijwillig hebben
verloren. Daaraan kan niemand zich
onttrekken. Ons volk is in nood en het
moet geholpen worden en zich zelve
helpen niet met woorden, doch met da
den en met gaven van liefde: dan
wordt het leven weer voor allen le
venswaard.
