STORMVLOED EIST BIJNA 400 DODEN
Tal van h a rt versch e u ren de gebeurtenissen
Beeld van vandaag
Verdronken land biedt vanuit de
lücUU rampzalige aanblik
r
HOOGSTE WATERSTAND SINDS MENSENHEUGENIS
Gehele militaire apparaat ingeschakeld
Manifest van Nationaal
Rampenfonds
J
1 li
Schouwen staat geheel onder water
Een tweede Sint Elisabethsvloed
heeft Nederland geteisterd
Reeds 394
doden
Dijken opSchouwen
doorgebroken
Het
weer
Nationale Ramp
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
3r
108e JAARGANG No. 35257
HOOFDKANTOOR: N.Z Voorburgwal 65—73 - AMSTERDAM (CENTRUM)
Telefoon 63381 (5 lijnen)
BIJKANTORI: N: 's-Gravenhage: Stationsweg 10, telefoon 111696,
Rotterdam: Tan Kruyftstreai 53 tel. 36769; Haarlem: Smedestraat 5,
tel. 21543 en 21544: Eindhoven: Vestdijk 5, telefoon 2445: Hilversum:
Emmastraai 12, tel 9985: Maastricht: Stationsstraat 20, tel. 3013; Utrecht:
S'eenweg 37 tel. 10064.
ABONNEMENTSPRIJS bij vooruitbet. t 6.65 p. kwart., t 2.25 p. mnd., 52 ct.p.w
Losse nummers 13 cents.
Directie: J, 3. W. Boerrigter en mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Mr. W. A. M. van der Kallen en H. Baron van. Lamsweerde.
DE TIJD
DAGBLAD VOOR NEDERLAND
DIEU ET MON DROIT
De prijs der advertentiën in de Tijdpers bedraagt 70 cent per m.m.-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Contracttarieven op
aanvrage verkrijgbaar bij de administratie en bij de erkende advertentie-
bureaux. Familieberichten 50 cents per m.m.-hoogte. Bewijsnummers
13 cents. De administratie behoudt zich het recht voor adver
tentiën eventueel zonder opgaaf van redenen te weigeren. Wij reserve
ren ons het recht brieven op advertentiën niet af te geven, indien wij
daartoe gronden aanwezig achten. Niet afgehaalde of niet doorgezon
den brieven worden een maand na ontvangst vernietigd.
UITGAVE VAN DE N.V. DRUKKERIJ DE TIJD, AMSTERDAM-C.
Postgiro 22884 - Gemeente-giro Amsterdam N. 665.
De eatasïirophale natuurramp die Nederland heeft getroffen, heeft naar uit de voorlopige
cijfers blijkt, tot nu toe bijna 400 slachtoffers geëist. Sn een ongekend geweld heeft de see
ons lage land wreed geteisterd, talloze dijken stukgeslagen, de polders overstroomd, steden,
derpen en boerenhoeven vernield of onbewoonbaar gemaakt, en een schade aangericht, die in
de tientallen millioenen loopt. De zeer zware storm, die gepaard ging met een springtij, heeft
de hoogste waterstand, die sinds mensenheugenis genoteerd is, doen bereiken. Vele duizenden
hebben huis en haard verloren, tallozen hebben totaal verkleumd uren ©p bedreigde zolders en
daken moeten doorbrengen, anderen konden niets anders doen dan in de bomen vluchten, in
de hoop dat zij tijdig gered zouden kunnen worden. De meest tragische en hartverscheu
rende gebeurtenissen hebben zich afgespeeld. Ondanks het gigantische reddingswerk hebben
de hulpploegen vaak tegen het wilde water het onderspit moeten delven. Talloze mensen heb
ben zij voor hun ogen zien verdrinken. Op de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden hebben
zich de ergste drama's voorgedaan. Het militaire apparaat is volledig ingeschakeld. Op de vele
bedreigde punten werken militairen met man en macht samen met de ingenieurs van Water
staat, de waterschapsbesturen, de talloze vrijwilligers en de getroffenen, voor zo ver zij nog
tot werk in staaf zijn, om Hollands eeuwige vijand, het water, te bedwingen. Alle materieel
van de Marine, dat maar enigszins dienst kan doen, is naar de watersnoodgebieden gediri
geerd. De direct noodzakelijke hulpverlening wordt, voor zover mogelijk, plaatselijk uitge
voerd onder leiding van burgerlijke en militaire autoriteiten. Alle beroeps-, reserve- en dienst
plichtige militairen van land-, zee en luchtmacht, die in werkelijke dienst zijn, zijn naar de plaat
sen van detachering teruggekeerd. Vandaar zijn zij in de strijd ingezet. De Zeeuwse eilanden
zijn, naar het zich laat aanzien, het zwaarst getroffen. Bn verscheidene gebieden, vooral op
Zuid-Beveland, is men reeds vroeg op de Zondagmorgen met de evacuatie van de bevolking en 't
vee begonnen. Deze evacuatie is, doordat vele gebieden totaal geïsoleerd zijn, vanzelfsprekend
zeer moeilijk. De evacuatiecommissaris voor Utrecht, die directeur is van Van Gend en Loos,
heeft al zijn materiaal beschikbaar gesteld voor vervoer van evacué's.
Verscheidene spoorlijnen in de omgeving van Rotterdam zijn ©p enkele plaatsen over
spoeld en onberijdbaar geworden. Bn de Kreekrakdam, de verbinding tussen Neord-Brabant
en Zeeland, zijn vier gaten geslagen van in totaal duizend meter. In de Sloedam, de verbin
ding tussen Zuid-Beveland en Walcheren, is een gaf geslagen van honderd meter. Bij Wiliems-
dorp, bij de Moerdijk, is de spoorbaan volkomen overstroomd. Een volledig overzicht van
deze geweldige ramp, die allerwegen het grootste medeleven heeft gewekt, is nog niet
te geven.
NOODGEBIED ZEELAND heeft zwaar geleden en wordt nog steeds bedreigd.
Schouwen: dijken op verschillende plaatsen doorbroken.
Walcheren: zeedijken op verschillende plaatsen bezweken. In VLISSINGEN
is toestand ernstig. Binnenstad blank. Ook VEERE en ARNEMUIDEN
onder water.
Noord-Beveland: bijna geheel blank. Tientallen slachtoffers. In KORTGENE
gebrek aan rubber boten en zoet water. Tientallen doden.
Zuid-Beveland: dijken bij Ellewoudsdijk, Kattendijke, Baarland en Kruinin-
gen doorgebroken. Polders ondergelopen. Verbinding over vaste land ver
broken.
Zeeuws-Vlaarderen: dijken bij Terneuzen, Hoofdplaat, Ossenisse en Hon-
tenlsse doorgebroken.
Van de overige eilanden is St. Filipsland zwaar getroffen. Door stagneren
telefoonverbindingen blijven nadere meldingen uit.
NOODGEBIED DORDRECHT verkeert sinds middernacht in toestand, die
„niet meer critiek" wordt genoemd. Gaten in Noorderdijk, Kildijk enKil-
kade gedicht. Meer dan de helft van stad Dordrecht overstroomd.
NOODGEBIED ZUID-HOLLANDSE EILANDEN vanmorgen over het alge
meen in iets minder ongunstige situatie.
Krimpenerwaard. Dijken bij Ouderkerk en Nieuwerlcerk a. d. IJssel dermate
hersteld, dat verdere doorbraak kan worden voorkomen.
AJblasserwaard. Zuidelijke gedeelte tussen Sliedrecht en de Alblas over
stroomd. Ook andere gedeelten worden aangetast.
Eiland van Dordrecht. Op enkele plaatsen zijn dijken doorgebroken. Door
krachtig optreden is men de toestand meester. Stad Dordrecht ondervindt
veel overlast van water.
IJsselmonde. Dijk langs de Noord intact gehouden.
Hoeksche waard. De streek rondom 's-Gravendeel zwaar getroffen. Tien
tallen doden. Ook in gebied van Zuid-Beijerland en Numansdorp ernstige
moeilijkheden.
Voorne-Put.ten. Polders Zuid Land, Oudenhoorn, Nieuwenhoorn en Abben-
broek, alsook Bernisse Polders onder water. Hellevoetsluis heeft van water
te lijden.
Goeree-Overflakkee. Ernstigst getroffen. Vrij grote gedeelten onder water;
in verschillende dorpen, inzonderheid te Stellendam, zijn doden te betreuren.
Maassluis gedeeltelijk ondergelopen. Grote schade. Ook Vlaardingen, Schie
dam, Rotterdam getroffen. Maastunnel loopt geen gevaar.
NOODGEBIED BRABANT door vele dijkdoorbraken ernstig getroffen.
Willemstad met moeite ontruimd. Vijdtpolder, Ruygenkil, Oude Heyningen,
gebied om Dinteloord, Brinapolder, Carolinapolder en Randpolder onder
gelopen.
Gebied rond Halsteren zwaarst getroffen. In Auvergne- en Theodorus-
polders tientallen doden. Polders rond Waspik en de Langstraat overstroomd.
Tholense dijk op acht plaatsen bezweken.
Bergen op Zoom gedeeltelijk ontruimd.
NOODGEBIED TEXEL is voorlopig veilig.
Dijk van Eendrachtpolder met zeilen en zand behouden.
Hollandse kust loopt geen gevaar. Grote schade aan duinen en boulevards.
Oproep aan het volk van Nederland. Nood is neergedaald over ons
vaderland.
Help, help direct. Krachten, machtiger dan welke menselijke machts
concentraties ook, hebben in enkele uren tijds grote delen van ons
land in rouw gedompeld. Duizenden mensen werden in nachtelijke
uren door het wrede water van huis en haard verjaagd. Werk van
eeuwen werd in luttele ogenblikken te niet gedaan.
Onbeschrijfelijk is het leed, dat mensen en dieren heeft getroffen,
met geen mogelijkheid te overzien de materiële schade, die met name
het Westen van ons land is toegebracht.
Hulp is plicht.
Onder deze tragische omstandigheden is hulp aan de getroffen ge
bieden plicht van iedere Nederlander. Hulp in goederen, maar ook en
vooral hulp in geld.
Veel geld, zeer veel geld om de geteisterde bronnen van onze wel
vaart, die ook uw welvaart is, met de grootst mogelijke spoed te her
stellen.
Tast diep in uw buidel, ook als dit een offer voor u mocht beteke
nen. Offer in het diepe besef, dat het gaat om uw medemensen, om
uw vaderland en uiteindelijk om uw eigen belang.
Doe het direct. Stort uw bijdragen op postgiro 9575 van het Natio
nale Rampenfonds Den Haag of stuur een postwissel naar het secre
tariaat Sta'cenlaan 81.
Geldelijke giften kunnen ook gezonden worden aan de bureaux van
ons blad of gestort worden op onze girorekening nr. 22884, onder ver
melding „Nationaal Rampenfonds".
I De ernst van het gebeuren was nog
niet goed en wei t'ot het Nederlandse
volk doorgedrongen of er ontplooide
ziiSh een hulpactie, die waarlijk groot
se vorm gaat aannemen. Niet alleen
heeft het Nationaal Rampenfonds, dat
het Nederlandse Rode Kruis, de Ko
ninklijke Nationale Bond „Het
Oranje Kruis", het R.K. Huisvestings
comité en het Algemeen Watersnood
comité Nederland omvat, een beroep
gedaan op alle Nederlanders om hulp
te verlenen, maar bovendien hebben
tal van andere instanties de mede
werking tot leniging van de zeer
grote nood ingeroepen. Deze wordt
reeds door tallozen in grote mate ver
leend. Vandaag is een landelijke in
zamelingsactie voor de getroffenen
gestart.
Zij die rechtstreeks gelden willen
storten leunnen dit doen op giro no.
9 5 7 5, ten name van het Nationaal
Rampenfonds. Den Haag. Ook het bui
tenland leeft met ons getroffen land
mee. Amerika, Canada, België, het
Duitse Rode Kruis, de bezettingstroepen
in Duitsland, Engeland en Frankrijk
hebben hulp aangeboden. De CAKK. de
Amerikaanse hulporganisatie, heeft
reeds vele voedselpaketten en deken-
paketten beschikbaar gesteld. Op de
Ned Antillen is èen comité van actie
gevormd om de nood te lenigen. In tal
van plaatsen in ons land zijn in snel
tempo hulpcomité's verrezen;
Koningin Juliana heeft Zondagmid
dag vergezeld van Prinses Beatrix een
bezoek gebracht aan de Krimpener
waard.
Vanochtend omstreeks kwart voor
twaall' is Prinses Wilhelmina in KIoos-
terzande aangekomen voor een bezoek
aan het geteisterde gebied.
Minister-president, dr. Drees, heeft
Zondag verscheidene noodgebieden be
zocht. Ook de minister van Verkeer en
Waterstaat, Binnenlandse Zaken, en
Oorlog en Marine hebben zich van de
toestand in het geteisterde gebied op
de hoogte gesteld.
Dr. Drees zal Dinsdag in de vergade
ring van de Tweede Kamer een over
zicht van het gebeurde geven. Vandaag
is de catastrophe in de ministerraad be
sproken
CV oor verdere berichten en
verslagen zie men ook de
andere pagina's)
Hele landstreken zijn door de ontzettende overstromingsramp, die West-
Nederland 'm de nacht van Zaterdag op Zondag heeft getroffen, onder
water gezet. Zover het oog reikt .Ziet men een eindeloze trieste water
vlakte, die huizen en landerijen heeft overspoeld. Zo is het in de polders
van Zuid-Holland, op de Zeeuwse eilanden en in West-Brabant, waar de
waterwolf zijn woede heeft gekoeld.
(Van onze speciale verslaggever)
AAN BOORD VAN DE DAKOTA PH/TDU. Goeree en Schouwen zjjn van dc
kaart verdwenen. Een tweede Sint Elisabethsvloed heeft Nederland geteisterd. Dit
is de diepste en meest rampzalige indruk, die men bewaart van een vlucht boven
de noodgebieden van Holland, Zeeland en Brabant, een overzicht van de cata
strofe, zoals het voorgeslacht van 1421 nooit vergund is geweest. Zou men Goeree
nog kunnen vergelijken met een sawalilandschap op Java, de aanblik van Schou
wen is volkomen desolaat: één golvend waterveld, zo ver het oog reikt, waarin
de kleine steden met hun stompe torens, hun roodgedaakte huizen, het molentje
op de wal, als het ware liggen opgebaard. Vredig, zou men haast kunnen zeggen.
Zoals er een eindeloze gelatenheid ligt over heel het geteisterde land, dat in de
vloed verloren ging: het water onder de schoongewaaide winterhemel als een
antieke spiegel, nu eens dof beslagen, dan weer blinkend in de zon. Pas als men
lager vliegt begint de spiegel te leven, rusteloos bewogen door de wind. Maar
doodstil blüven de omspoelde hoeven, de verdronken erven, de buurtschappen
en dorpen in hun isolement. Waar hebben de mensen zich geborgen? Waar bleef
het vee uit al die stallen? Tegen de lagerwal der dijken, die zich krampachtig in
deze wereld van water hebben gehandhaafd, hoopt zich het drijfgoed op: wrak-
imeUbelen, boerengerief en her en der een kadaver.
hout c
Dit Nederland vanuit de lucht is een
verloren wereld, terug in de oerstaat
van het Scheppingsverhaal, toen water
en land nog niet gescheiden wa-ren
Terug ook naar de eerste bladzij van
de eigen cultuurhistorie, de dageraad
van de delta, toen hier de mens de
strijd met het water beginnen zou. In
één enkele nacht heeft de vloed her
wonnen wat hij in eeuwen prijsgeven
moest als tragische oorlogsbuit zijn de
attributen van duizend jaar menselijk
leven in de baaierd achtergebleven:
torens, huizen, bomen, een telefoonlei-
ding, kleine windmolens, die nog wan
hopig malen boven het water, dat hen
uiteindelijk zélf verzwolgen heeft. Men
moet dit alles in zijn volle omvang
hebben gezien van de werkelijkheid,
die vooral op de eilanden, in de onmid
dellijke greep van de zee, verbijsterend
is en ten enenmale wanhopig.
Slechts twee uur zijn wfj in de lucht
geweest om het eindeloos diorama van
ellende onder ons te zien heentrekken.
Piloot Ybema hield de Dakota op ge
ringe hoogte, zo'n tweehonderd meier,
als in de begintijd van de vliegerij,
zodat men het landschap ver kon
overzien en tegelijk de details duide
lijk waarnemen. Wij koersten van
Schiphol naar Rotterdam en vandaar
langs de Waterweg. Tot zover had
Holland zich nog vertoond met zijn
vertrouwd mozaiek van akkers en
weiden, het craquelé van vaarten en
sloten en de laatste dappere molens
in het landschap, die ijverig stonden
te malen. Bij Rotterdam werd het
anders. In het verschiet blonk de
eerste ruimte van zilvergrijs water,
onregelmatig naar alle zijden,
vreemd, nevelig licht. Dat beeld
zich nu telkens gaan herhalen, langs
de Waterweg, waar de grote bedrijven
door het water bleken overspoeld, de
tanks van Pemis in een vijver stonden,
op Rozenburg, over grote oppervlak
ten blank, gedeeltelijk op Putten en
Voorne. Maar dit alles was nog slechts
(Zie vervolg pagina 6)
i en macht wordt overal gewerkt om de dijken te be houden en de gaten te dichten. In Krimpen aan de IJsel
sleepte jong en oud zandzakken aan op de meest bedreigde punten.
Volgens de tot nu toe binnenge
komen berichten is het aantal
doden reeds gestegen tot 394.
Hier volgt een overzicht van de
plaatsen waar de slachtoffers
vielen
Goeree-Overflakkee 40, Kruispol
der 8, Vlissingen 3, Rotterdam 1,
Nieuvve-Neuzenpolder 1, Halsteren
17, Hellevoetsluis 5, Texel 4, Ter-
neuzen 4, Willemstad 12, Moerdijk
13, Hontenisse 8, Krabbêndijke 4,
's-Gravendeel 55, Dinteloord 3,
Hoedekenskerke 1, Hondsbos-
sche Zeewering 1, Sliedrecht 1,
Maassluis 1, Veere 2, Ooster-
schelde (van Schouwen) 4, Kort-
gene 35, St. Philipsland 1, Raams-
donksveer 2, Hoekschewaard 7,
Kruiningen 11, Brandwijk 2, Hey
ningen 25, Numansdorp 12, Auver-
nege Theodoruspl. 17, IJsselmonde
3, Abbenbroek 1, Oudelande 2, Oud
dorp 1, Rilland 1, Stormpolder 4,
Burch 10, Zierikzee 18, Klooster-
zand 8 en Fijnaart 46.
De kusiwachi van We si-
Schouwen heefi hedenmor
gen radioielefonisch aan
Schevenir^gen-radio geseind
„Dijken op verschillende
plaaisen doorgebroken.
Toesiand zéér criiiek. Hulp
verzocht namens burge
meester."
Dit is hei eerste teken sinds
hei begin van de ramp van
Schouwen ontvangen.
De kustwacht van West Schouwen
deelde later mede dat er tien a twaalf
doden in Burch zijn en in Zierikzee
achttien. Ook op de rest van het eiland
zjjn doden gemeld, doch het juiste aan
tal is niet bekend. Dc situatie aldaar is
„betrekkelijk hopeloos".
erwachting tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met en
kele verspreid optredende sneeuw
buien. Krachtige tot matige, maar
voornamelijk langs de Waddenkust
tijdelijk harde wind tussen Noord en
Noord-Oost. Iets kouder met plaatse
lijk lichte vorst in de nacht en och
tend.
Zon: 8.17-17.31. Maan: 22.46-9.24.
Krachtèn, sterker dan de mens
zijn organisatievermogen, hi
ben een deel van ons land pi.
seling overvallen. De erfvijand van de
lage landen, het water, lieeft zijn tol
geëist in de vorm van talrijke men
senlevens, grond, huizen. Terwijl zij
zich veilig waanden en een rustige
Zondag tegemoet meenden te gaan,
zijn tallozen door de vloed verrast,
zijn zij van huis en hof verdreven of
erger nog, hebben zij een langzame
kille dood zien opklimmen naar hun
laatste vluchtplaats. Alle schade aan
eigendommen verzinkt bij vergelij
king met het lot van deze menselijke
slachtoffers en van hun nabestaanden.
Het Nederlandse volk heeft dit beseft.
Naast de practische hulp, die zo spon
taan en snel door dit practische volk
van alle kanten is geboden, heeft het
gebed geklonken naar omhoog van
die duizenden, die niets anders
konden doen dan dit alleen. Deze
hulp intussen is geen geringe en be
reikt ook hen, die door andere hulp
niet meer bereikt konden worden. De
vroomheid van ons volk heeft in dit
opzicht ook na de ramp nog een taak
tegenover onze doden.
Bij het aanhoren van de voortreffe
lijk functionnerende Radionieuws
dienst op deze rampzalige Zondag kon
de luisteraar, ondanks de neerslach
tigheid die hem bij zoveel treurige
mededelingen wel moest overmannen,
toch ook de gedachte niet ontkomen,
dat het Nederlandse volk zich van
zijn goede kant deed kennen. Een
halve dag na de eerste berichten van
de ramp waren talloze organisaties
op elk gebied in beweging gekomen
en stroomden de aanbiedingen tot
hulpverlening binnen en was ook de
geldelijke steun reeds aan het vloeien.
Zoals een der oproepen het uitdrukte:
niets was te groot en niets te klein.
De een bood onderdak aan, de ander
zijn werkkracht, de ander vervoer en
weer een ander meubilair en ge
bruiksgoederen. Er was iets ontroe
rends in al dit menselijke medeleven,
in dit levend worden van het saam
horigheidsbesef. Dat dit medeleven
niet tot de landsgrenzen bleef beperkt
en dat ook uit andere landen zo spoe
dig aanbiedingen kwamen tot daad
werkelijke hulpverlening, was zo mo
gelijk nog treffender. De mensheid,
die dagelijks de kranten vult met de
manifestaties van haar minder pret
tige kanten, is bij gelegenheden als
deze humaner, dan wij dikwijls besef
fen.
Dit alles moge niet de opwelling
zijn van een dag, geboren onder het
gieren van een razende storm. De
nood, in de rampzalige nacht van de
eerste Februari ontstaan, zal nog lang
voortduren. Al het goed-menselijke,
dat hij zo spontaan opriep, moet op
zijn minst een even lang leven heb
ben. Veel van wat geschied is, is
helaas onherstelbaar. Daartegenover
kan men niets doen dan het hoofd
buigen voor de wil van Hem, Die
wind en wateren gebiedt. Wat echter
mensenhulp kan verrichten, moet ge
daan worden, ten einde toe en ten
volle.
