Centraal dirigeren van
hulp nog niet doenlijk
Snelle hulp
telt dubbel
Dit is „dijkbreuk
huilende kinderen,
op van de slaap
Twee eilanden, uit de lucht
gezien, volkomen verdwenen
Prins Bernhard zal
eerder terugkeren
VANAVOND
SPREEKT
Dr DREES
Rijk coördineert bijstand
waar mogelijk; overal
acties tot steun
Alblasserdam en omgeving
zag 6000 mensen evacueren
Telegram aan dr Drees
Meer dan vijftig
doden in
's-Gravendeel
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
HET PAROOL
3
Zondagavond heeft mr J. AI ge ra, de minister van Verkeer en Waterstaat,
met ir A. G. Maris, directeur-generaal van de Rijkswaterstaat en met andere
autoriteiten vergaderd, om een inzicht te krijgen in de stand van zaken in de
door de ramp getroffen gebieden. Des morgens had de minister een bezoek ge
bracht aan Dordrecht en andere nood-gebieden.
Er werden maatregelen besproken om met spoed hulp te verlenen.
Een der eerste maatregelen was het voorzien van een groot aantal vrijwilligers
van spaden. Zy werden naar verscheidene streken gestuurd om te helpen bjj het
dichten van gaten.
iüïilïl
EEN grote ramp heeft ons land ge
troffen. Zelfs nu, ruim een etmaal
later, is het nog niet mogelijk een
nauwkeurig overzicht te krijgen over
de omvang ervan. Vrijwel van uur tot
uur komen nieuwe berichten binnen,
waarbij helaas blijkt, dat het aantal
doden voortdurend stijgt. Zeker is, dat
het een calamiteit betreft, zoals zich
rover de herinnering van de huidige ge
neratie reikt niet heeft voorgedaan. Er
is nationale nood.
Op vele plaatsen, in Zeeland en Zuid-
Holland, op Tessel en vooral ook in
westelijk Noord-Brabant zijn de dijken
overspoeld of doorgebroken. Uitge
strekte gebieden staan onder water. Een
groot aantal mensenlevens ging ver
loren. De aangerichte schade beloopt
vele millioenen.
In de grimmige, eeuwenoude strjjd,
die ons volk voert tegen water, heeft
door het rampzalig samentreffen van
een orkaan uit het Westen met springtij
langs de kust, in een periode dat de wa
terstand op de rivieren toch al hoog is,
de erfvijand voor het ogenblik een over
winning behaald. Waarschijnlijk moet
men vijf eeuwen teruggaan tot de St
Elizabethsvloed om een vergelijkbare
ramp te vinden. De watersnood van
1916, hoe ernstig ook, heeft niet zoveel
levens gekost en zoveel schade aange
richt.
DE worsteling tegen het water gaat
verder. Het lijkt misschien van wei
nig menselijk medeleven te getui
gen om op 't ogenblik aan de toekomst
te denken. Toch is het dat niet. Een
Nederlander weet nu eenmaal, dat het
water, waaraan ons land zijn vrucht
baarheid en zijn welvaart dankt, tege
lijkertijd de tegenstander Is, die het be
laagt.
De overstromingen van 1916 gaven de
laatste stoot tot de beslissing om de
Zuiderzee droog te leggen. Daardoor
werd, van onherstelbaar menselijk leed
afgezien, uiteindelijk uit verlies winst
geboren.
Ook nu zal Nederland niet b\j de pak
ken neerzitten. De opbouw moet op de
kortst mogelijke termijn ter hand wor
den genomen. Een nationale inspanning
om getroffen en bedreigde gebieden af
doende te beveiligen is nodig. Morgen
al zullen regering en volksvertegen
woordiging gelegenheid hebben in het
openbaar over dit alles van gedachten
te wisselen.
Een oude boerderij ergens in het Zuid-
Hollandse polderland, waar nu alles
blank staat, voert de toepasselijke naam
„Land voor water". Zo zal het weer
worden, ook daar waar nu alles is over
stroomd: het land wórdt heroverd. Niet
voor niets luidt de wapenspreuk van de
waterrijkste provincie van ons land, het
door overstromingen zo vaak bezochte
Zeeland, „luctor et emergo": ik worstel
en kom boven. Dat is de kernspreuk, die
heel Nederland nu tot werkelijkheid
zal moeten maken. Worstelen, en uit
eindelijk bovendrijven.
INTUSSEN is daar de nood van het
ogenblik. De eerste taak is om die
te lenigen. W\j vragen daarom van
hl onze lezers de bijzondere aandacht
voor de oproep elders in deze kolommen.
Ieder doe wat hij doen kan en bedenke
dat snelle hulp dubbele hulp is.
Verder ligt het In de bedoeling, dat
de waterschappen en polderbesturen in
hun eigen gebied die maatregelen trach
ten te treffen, waarin zij zelf kunnen
voorzien. Voor zover zij daartoe niet in
staat zijn. kunnen zij een beroep doen
op de waterstaat van hun resp. provin
cies. De Rijkswaterstaat zal dan, waar
nodig en zoveel mogelijk coördinerend
optreden en eventuele bijzondere hulp
bieden.
De regeringsvoorlichtingsdienst deelt
mede, dat het nog niet mogelijk is,
vanuit één punt de ramp te overzien
en de maatregelen centraal te treffen.
Het militaire apparaat is volledig
ingeschakeld. De troepen staan onder
bevel van de Nederlandse territoriale
bevelhebber.
Da regering verwachtte, dat een
volledig overzicht van de toestand pas
in de loop van heden zou worden
verkregen.
dragen kunnen worden gestort op reke-
n".ng van het fonds bij de firma
Hopa Co.
De waarnemende commissaris der
Koningin in Zuidholland mr Schmal
heeft de burgemeesters van 100 ge- j
meenten in de getroffen gebieden tele-
grafisch verzocht hem in te lichten over
de toestand in hun gemeenten en opgave
te doen van noodzakelijke bijstand.
Geen enkele provincie heeft zich on-
betuigd gelaten en uit schier alle steden
en kleinere plaatsen komen berichten
over gevormde hulpcolonnes en inzame
lingen van dekens, kleding en levens
middelen. Talloos zijn ook de aanbiedin
gen voor het onderbrengen van geëvaeu-
eerden en van vee. Zo stelden twee
textielbedrijven in Enschede 12.000
dekens ter beschikking. De studenten
laten zich van him beste kant zien.
Zondagavond hadden zich te Leiden
reeds 700 vrijwilligers gemeld, terwijl de
bovenzaal van de sociëteit Minerva voor
evacué's beschikbaar werd gesteld. Ook
Utrecht leverde ai een contingent. Pad
vinders en leden van jeugdbewegingen
hebben zich aangemeld.
Het medeleven met de slachtoffers
van de overstromingsramp is alom in
dan lande zeer groot Tal van officiële
en particuliere instanties bieden spon
taan hulp aan, Vele personen stellen hun
auto's ter beschikking voor vervoer. Het
Watersnoodcomité, waarvan mr L. C.
van Eeg-hen te Amsterdam voorzitter
Is, is terstond in actie gekomen. Bij-
£)IT is het beeld van de eens zo
prachtige boulevard van Scheve-
ningen. Keien en stukken plaveisel
zijn uit het wegdek gescheurd,
lantaarns omgevallen. Een onvoor
stelbare ravage. Vele Hagenaars
kwamen in de loop van de middag
kijken wat er allemaal was gebeurd.
Later in de middag werd het gedeelte
van de boulevard in de buurt van de
Keizerstraat, dat geheel is vernield
door de politie voor alle verkeei
gesloten.
"Uit Groningen, Friesland en Drente
zijn 500 vrachtauto's naar Rotterdam
vertrokken, beladen met goederen voor
de noodgebieden.
Spontane hulp
QP de weg van Bergen op Zoom
naar Goesdat is op de verbroken
verbinding tussen Zuid-Beveland en
het vasteland, staan gevluchte bewo
ners te kijken naar het water, dat hen
teisterde. Zowel de weg als de spoor
baan verdwenen hier onder de zee
spiegel. Toen wij er waren stond
enkele honderden meters ver in het
water boven de ondergelopen rails
een rood lichtje: het sein stond op
onveilig
De drie Westelijke Hoge Commissarissen
in Duitsland hebben Zaterdag de Rus
sische beschuldigingen, dat door de Weste
lijke mogendheden beschermde organisaties
„een misdadige activiteit tegen de Oostduitse
regering ontplooien", als „geheel misplaatst''
van de hand gewezen.
(Van een onzer verslaggevers)
ALBLASSERDAM, Zondagavond. Voortaan zal voor ons het begrip ..dijk
breuk" niet meer in de eerste plaats verbonden z\jn met ondergelopen bouwland
of huizenrijen, waarvan nog slechts de daken boven het klotsende water uitsteken.
Na de evacuatie van enige honderden Alblasserdammers, die wy vanavond hebben
bijgewoond in de cantine van de Nederlandse Kabelfabriek, zullen wij by „dijk
breuk" vóór alles denken aan huilende, kleine kinderen, bleek of rood van de slaap
en aan oude mensen, die verdwaasd „zich laten leven", zö overdonderd, dat ze de
zin niet begrijpen van wat er met hen gebeurt.
De schade die Nederland lijdt door de
ramp, die ons heeft getroffen, loopt in
de tientallen millioenen guldens. Dat Is
een afschuwelijk feit en de materiële
slag Is zo onvoorstelbaar groot, dat de
buitenstaander ten slotte niet anders kan
doen, dan overfraan tot de orde van de
dag, ook als hij alles met eigen ogen
heeft aanschouwd. Maar wie al die
bange kïnders heeft gezien, wie moeders,
met alleen maar het allernoodzakelijkste
°oed in een bundeltje, schreiende kleu
mers heeft zien sussen, terwijl ze zelf op
waren van de emoties der laatste dagen,
en vooral w'e zae\ hoe heel oude mensen,
volkomen uit hun doen. de loop der din
eren maar over zich lieten komen, die
kan nóóit meer verereten, wat het begrip
„dükbreuk" aan ellende inhoudt.
Het gold'hier dan nog een voorbeeldig
verlopende evacuatie, waarvoor de Rode-
Kru'scolomne van Alb'asserdaim onder
leiding van dokter P. J. G. H. Lemoine,
alle hulde verdient.
Zaterdagavond was al een begin ge
maakt met het afweren der bevolking
van het stadsdeel Plan-Kinderdijk en
vanmorgen was Plan-Dam aan de beurt
^ekomen. In totaal moesten er uit deze
gebieden via diverse centra rond 6000
personen worden afeevoerd. De laatste
naar honderd evacué's. die wij vanavond
zagen „verwerken", waren mensen die
niet bij familie of vrienden konden wor
den gehuisvest. Zij zijn allen onderge
bracht in Rotterdam, hetzij in de Ahov-
hal. hetzij in het Feyenoord-stad:on. Z"
hadden maar een paar honderd meter
te lonen, van de voor auto's onbereik
bare Kabelfabriek naar de brug over de
Noord.
Om halfnegen in de avond stonden
hier zeventig van de meest uiteenlopende
vracht- en personenauto's van overal uit
Ha rvrovinci> Zuid-Holland gekomen vrij
willigers, die aan de oproep om bij de
evacuatie te helpen, gretig gevolg had
den gegeven. Hulpbehoevenden werden
op stoelen gedragen, ouders met kleine
kinderen werden geassisteerd door Rode-
Krulscolonlsten. Vóór zy de reis
naar Rotterdam aanvaardden waren alle
slachtoffers van brood en warm drinken
voorzien. Er waren in de cantine britsen
en brancards voor zieken en ook om öp
eventuele overnachting voorbereid te
zyn. Gezinnen bleven, daar was bij de or
ganisatie voor gezorgd, bij elkander.
Zoals deze mensen zijn weggevoerd,
zyn hier in 1914 de Belgische vluchte
lingen ontvangen. Zö moeten de evacu
aties in de oorlog zijn geschied, zö her
inneren wij ons de aankomst der ge-
doemden in het kamp Westerbork
Dat de verschrikkelijke achtergrond van
deze massale Exodus goddank niet die
allerverschrikkelijkste was, kon men
slechts 600 meter verder zien. Daar ver
anderde de weg namelijk in een kokende,
kolkende zee; daar stroomde het water
van de Merwede en de Noord aan weers
zijden van de weg de Alblasserwaard
ln.
Onbeschrijfelijk luguber stroomde de
gryze, golvende massa verder en verder,
steeds hoger stijgend, ondanks de afne
mende storm. Dit was het gevolg van
het bezwijken van de dijken bij Papen-
drecht en tussen Giessendam en Slie-
drecht.
Stokoude mensen en die heel kleine
kinderen.
yREEMDE bezoekers in het Militair
Tehuis te Roosendaal: waar
anders de biljartballen klikklakken en
de kapitein wordt gecritiseerd, zitten
nu vluchtelingen uit westelijk Noord-
Brabant, de ouderen stil en versla
gen, de kinderen sóms onder de in
druk, soms speels, alsof er niets is
gebeurd. De verslagenheid maakt een
des te dieper indruk, door die tegen
stelling.
4
De K.N.A.C. kreeg van verscheidene
kanten het verzoek er de aandacht op
te vestigen, dat men bij het hulpverle-
ningswerk ernstige hinder ondervindt
van nieuwsgierigen, die per auto komen
kyken. Men wordt verzocht, zich slechts
dan naar de betreffende plaatsen te be
geven, wanneer van overheidswege om
autohulp wordt gevraagd.
Vervolg van pag. 1
Om elf uur vliegt pllioot Iwema
boven Veere. De witte molen draalt
trots, er rijden auto's er is land en
leven, er werken mensen.
In VUssingen zien we mooie, witte
huizen van een nieuwe wjjk en op het
oog lijkt het dat er weinig beschadigd
is. Op de boulevard staan mensen bij
elkaar te kijken naar een groot gat dat
lin de dijk schijnt te zijn geslagen. En
terwijl dit eigenlijk een zeer kleine
schade is ziet het er uit de lucht naar
uit dat dit veel afschuwelijker is. Want
waar water èn land zyn, daar zie je pas
hoe afschuwelijk het water heeft huis
gehouden. Maar, waar het water het
land verzwolgen heeft is het is mis
schien overdreven om het nog eens te
zeggen, maar het maakt een onuitwis
bare indruk alleen maar een liefelijk,
kabbelend, ja een aantrekkelijk mooie
oppervlakte te zien.
In Zeeuws-Vlaanderen valt de schade,
zo uit het vliegtuig gezien, mee. Er staat
hier en daar water, voorbij de Brakman
in Oostelijke richting naar Temeuzen
een stuk onder water, maar by Terneu-
zen schijnt alles weer gewoon te gaan.
Nu steken we de Wester Schelde over
naar Kruiningen en uit de verte lykt het
ei* op, dat Zuid-Beveland toch wel zeer
ernstig geleden heeft, al is de toestand
hier lang zo ernstig niet als op Schou
wen en Duiveland of op Goeree-Over-
flakkee. Dan zien we een spoorlijn die
tientallen meters in het water ligt.
Ierseke schijnt er goed afgekomen te j
zijn, Poortvliet ligt gedeeltelijk onder j
water. Bij het plaatsje Tholen lykt alles
goed te gaan.
Verschrikking
En dan, plotseling, zyn we weer
boven een gebied dat ontzaglijk ge
troffen is, namelijk het Noordwestelijk
gebied van Noordbrabant. Halsteren
is weer dat afschuwelijke beeld van
half water, half land en je zou zo af
en toe zeggen dat het water in onnoe
melijke hoeveelheden plotseling door
een of ander gat in een dyk stroomt,
maar het kan best natuurlijk iets
anders zijn, al is hier de verschrikking
vanuit de lucht afschuwelijk om te
zien. Er staan groepen mensen bijeen,
er rijden auto's af en aan en je vraagt
je af hoe die mensen daar nog kunnen
komen en hoe auto's daar nog kunnen
rijden.
Dan ineens twee enorme gevaarten
bij de bruggen over de Moerdijk, die
midden in het water liggen. En eigenlijk
geen minuut later, ja zonder een eigen
lijk merkbare overgang zie je Holland
met wegen en huizen en bomen en
molens en er is niets meer van al dat
afschuwelijke dat je net gezien hebt.
Alles Is er weer gewoon, het water staat
alleen in slootjes, de auto's rijden op de
wegen. Hier heeft geen angst geheor^.
hier is niets gebeurd, hier leven en
werken de mensen. De rust. we durven
zelfs te schrijven de schone rust van het
water boven de verloren eilanden is ver
dwenen. De angst, die nu nog te bemer
ken is, op de punten waar water en land
een gevecht leveren, heerst hier ook niet
meer. Hier, terwijl piloot Iwenia het
landingsgestel boven Schiphol uitlaat,
hier vóel je weer dat er leven is, gewoon
leven dat niet die rust kent, maar ook
niet die angsten.
(Van onze Haagse redactie)
Prins Bernhard, die Zaterdag in New York aan kwam, heeft zijn
reisprogramma aanzienlijk verkort en zal eerder dan was voorzien
naar Nederland terugkeren. De Prins heeft het volgende telegram aan
dr Drees gezonden: „Diep getroffen door de ramp, die over land en
volk is gekomen. Verzoek mijn innige deelneming te Billen overbren
gen aan hen, die thans lijden."
Onze correspondent in New York telegrafeerde Zondagavond: Zondagmiddag
hield de Prins een rede in Saint Marks Church in de Bouwerie na een korte kerk
dienst. Van de ramp, die Nederland heeft getroffen waren toen nog maar
schaarse en onvolledige radioberichten binnengekomen. Prins Bernhard wijdde
enkele woorden aan de ontzaglijke watersnood, waarbjj hy dank bracht aan de
Verenigde Staten voor de spontaan aangeboden hulp. Zijn verklaring maakte
diepe indruk, want de Zondagsbladen hier hadden maar met enkele regels gewag
gemaakt van de storm- en springvloed in Nederland. Zy brachten alleen nieuw:
uit Engeland.
De Prins hield zijn rede naar aanlei
ding van de viering van het driehonderd
jarig bestaan van New York. In feite
ontstond de stad dertig jaar eerder, toen
het eiland Manhattan van de Indianen
werd gekocht. Maar op 2 Februari 1653
las Stuyvesant de proclamatie voor
waarmee Nieuw Amsterdam zijn eigen
regering en daarmee een zekere zelf
standigheid ontving.
Men viert hier geen herdenkingsfees
ten zoals men dat in Europa gewend
is. Er is geen officieel programma,
maar een comité uit de burgery dat dit
jaar diverse particuliere initiatieven
met betrekking tot het eeuwfeest hoopt
uit te voeren. De eerste daarvan was
de herdenkingsdienst in genoemde kerk,
waar Stuyvesant ligt begraven. Er was
extra-politie en daarom alleen merk
ten voorbijgangers dat hoog bezoek
werd verwacht Er waren vele geno
digden. de Prins gaf voor hen een over
zicht van de geschiedenis over de oude
banden die tussen Nederland en Ame
rika bestaan. Hij greep de gelegenheid
*ah te getuigen van de versterking
Hiervan in latere tot in de recente
tijd.
Na afloop sprak op de receptie de bur
gemeester van New York, Impelleteri.
Onder de genodigden bevonden zich de
Nederlandse ambassadeur en mevrouw
Van Roijen, de Nederlandse consul-gene
raal baron J. A. de Vos van Steenwijk
en de vertegenwoordiger bij de Verenig
de Naties, de heer von Balluseck. Ook
de broer van prins Bernhard, prins
Aschwin, was aanwezig.
Over beide zenders
Vanavond om acht uur zal de
minister-president, dr W. Drees,
over beide zenders Hilversum I en
H een korte boodschap richten aan
het Nederlandse volk.
Morgen zal dr Drees b(j het begin
van de vergadering van de Tweede
Kamer op verzoek van de voorzitter
dr Kortennorst, een verklaring afleggen
over de stand van zaken in de getrof
fen gebieden. Daarna zullen de leden
in staat worden gesteld vragen in te
dienen.
Onze Haagse redactie berichtte: Toen
dr Drees Zondagavond thuis kwam van
zijn tocht door de getroffen gebieden,
zei hij: „Zover als ik het op dit moment
Kan overzien, is dit een van de grootste
dampen die Nederland noit in vredes
tijd hebben getroffen." Hij was ln
Dordrecht geweest, in Maassluis-Vlaar-
dingen, Ouderkèrk aan de IJssel. Onze
premier had de indruk, dat van rijks
wege Zondag alles was gedaan wat mo-
gelyk was. Hy had met vele slachtof
fers gesproken, die zich gezien de
omstandigheden over het algemeen,
bewonderenswaardig rustig hielden. Hoe
groot liet leed ook is en hoeveel ook de
schade bedraagt, deze ramp kon hy niet
vergelijken met de ellende die ons land
tijdens de bezetting heeft geteisterd.
"Uit 's-Gravendeel in de Hoekscha
Waard werd vanmorgen bericht, dat
daar reeds 50 tot 55 mensen het leven
hebben verloren tengevolge van de over
stroming. Ongeveer 600 mensen zaten
daar op de bovenverdieping van de
lagere school dicht opeen gepakt het
zakken van het water af te wachten.
Zo lang het hoog water bleef was het
dorp niet te bereiken. Alleen de pon-
tonniers konden nog op beperkte schaal
i hulp verlenen. Velen van hen moesten
i echter het werk opgeven omdat zij be-
wusteloos werden door de koude. Zodra
het water gezakt is zal het Rode Kruis
de mensen met auto's weghalen. Zy zul
len voorlopig worden ondergebracht in
de Ahoyhailen te Rotterdam.
Arbeidersinstellingen
geven 275.000
Het NW en de daarbij aangesloten
vakbonden, de Centrale Arbeiders Ver
zekeringsbank, de Arbeiderspers, de
PvdA en de VARA hebben gezamenlijk
een bedrag van ƒ200.000 ter beschik
king gesteld van het Nationaal Rampen
fonds.
I De KAB en daarbij aangesloten
bonden hebben gezamenlijk 75.000
bijeengebracht.
Bioscopen geven beeld
van watersnood
Van vandaag af vertoont Polygoon-
Profilti in de Nederlandse bioscopen een
uitgebreide reportage vas de waters
nood die ons Jand heeft getroffen. Gis
teren en vannacht zyn acht volledig
uitgeruste equipes in de weer geweest
in binnen- en buitenland. Ook vanuit
de lucht worden reportages gemaakt.
De Bond van bedrijfsautoverkeer
(B.B.N.) verzoekt hun. die met autobus
sen en vrachtauto's hulp willen verlenen,
zich te melden op de telefoonnum
mers K1700: 399741, 399866, 899867,
