Volle
sier® mi
WATER OVERWELDIGT NEDERLAND
Op honderden plaatsen stroomt
de zee naar binnen
Vannacht: 138 doden gemeld;
kust en vele dijken doorbroken
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR NEDERLAND
Het leger ingeschakeld
Ramp morgen in Kamer
L>
Oorzaak: Drie factoren
Veertig doden
in Stellendam?
Geen hulp zonder
overleg
m Él
Nationale Ramp
De prins:„ Verschrikkelijk
Verkenningsvlucht hoven verdronken land
Mensen in levensgevaar
op daken van huizen
Dertig sleepboten
naar rampgebied
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
30ste Jaargang No. 8574 TIEN PAGINA'S
Wie water keert,
die water deert
Maar wie water deert,
die water keert:
LUCTOR ET EMERGO
Nieuwezijds Voorburgwal 345, Amsterdam - Telefoon 64633 (8 lijnen) - Giro 46006
Hoofdredacteur J. M. Lücker - Directeur J. A. Kolkman Abonnement f 6,35 per kwartaal; 49 cent per week; 13 cent per nummer
Van onze correspondenten)
AMSTERDAM, 1 Febr. In één etmaal van onvoorstelbaar geweld hebben wind en water Neder
land gedompeld in rouw om tientallen mensenlev ens, werd zijn opkomende welvaart ernstig geslagen,
zijn bewoonbaar grondgebied tijdelijk verkleind en werden duizenden hectaren polderland overdekt
met kwaadaardig zout water. Een waarlijk nationale ramp heeft zich voltrokken. Terwijl na een be
angstigende storrnavond Zondagmorgen dieper in het land opgeluchte mensen ontsteld ophoorden van
de eerste radioberichten, vluchtten langs de kust, in het deltagebied rond Hollands Diep en Maas, in
West-Brabant, op de Zeeuwse eilanden en de Waddeneilanden reeds duizenden weg voor dood en ver
nieling. Reeds toen ook was de later op de dag hecht georganiseerde hulpverlening spontaan en
bliksemsnel op gang gekomen. De reddende hard van burgers, militairen van land- en luchtmacht en
van de marine reikte aanvankelijk echter naar een onoverzienbare chaos, waarover de vrijwel ononder
broken stroom van radionieuws de luisteraars sloeg met stijgende verbijstering. Een verbijstering en
een berichtenstroom, die deden denken aan de oorlogsdagen van Mei 1940. Hoezeer de ongeluks
tijdingen het gehele volk aangrepen was te merken aan het straatbeeld in steden en dorpen, waar men
militairen voor de noodgebieden zag opkomen en burger-hulpcolonnes zag uitrukken. Hier en daar
ging de nog van prinsesseverjaardag uithangende vlag halfstok in de regen: teken van nationale rouw,
volgend op nationale vreugde. Vijf eeuwen na de Elisabeths-vloed mag deze waterramp van de eerste
Februari wel de geschiedenis ingaan als de Ignatius-vloed, naar de heilige van de dag.
Volgens tot nu toe binnengekomen berichten heeft de stormvloed
honderd acht en dertig mensenlevens geëist. Achttien slachtoffers
vielen in het ondergelopen polderland rond Halsteren in West-Bra
bant. Het naburige Willemstad betreurt twaalf doden. Hontenisse in
Zeeuws-Vlaanderen acht, Poortugaal bij Rotterdam zeven, het eiland
Texel vier. In 's-Gravendeel zijn minstens vijftien personen omgeko
men, bij Middelharnis op Goeree vier, in Stellendam drie. In Moer
dijk verdronken op hun bed vier kinderen van de landbouwer
Romme. Veere telt twee dodelijke slachtoffers en Elstdijk op Zuid-
Beveland vier. In tal van andere plaatsen kwamen veelal ook bij
het reddingswerk mensen om het leven. Het aantal vermisten
overtreft dat der doden zeer ver. Alleen reeds in en om Halsteren
beloopt dit ongeveer zestig personen. Doden op Goeree totaal veertig.
OVERSTROMINGEN worden gemeld uit: delen van alle Zeeuwse
eilanden, Zeeuws-Vlaanderen, de Zuidhollandse eilanden, de Biesbos,
Vlaardingen, Maassluis, de Krimpenerwaard, de polders onder Lek-
kerkerk, de Hogezandse-, Molen- en Torensteépolder óp de Zuidhol
landse eilanden, de Alblasserwaard, de stad Rotterdam, polders bij
Hoek van Holland, Scheveningen, Willemstad, een gedeelte van het
Westland, Zwijndrecht, Hendrik Ido Ambacht, Ridderkerk en Bolnes,
Numansdorp, Sleewijk en Pernis.
Dc voorzitter van de Tweede Kamer, inr L. G. Kortenhorst, zal Dinsdag bij de
aanvang van de vergadering van de Tweede Kamer de stormramp ter openbare
discussie aan de orde stellen. Hij deelde vanavond mee de minister-president dr
Droes bereid te hebben gevonden, aan de Tweede Kamer een overzicht te geven
van de ramp. De regering zal morgen (Maandag) tijdens een speciale zitting
van de ministerraad de ramp en de maatregelen die genomen zullen moeten
worden, bespreken. Ter voorbereiding hiervan kwamen Zondagavond in Den Haag
bijeen de minister-president dr Droes, de minister van Verkeer en Waterstaat,
inr Algera, de hoofdingenieurs-directeuren van de Rijkswaterstaat en waarschijn
lijk ook de commissarissc
V 'c''
i de koningin van de getroffen gebieden,
Van een der terzake deskundige hoofdingenieurs van de Rijkswaterstaat wordt
de watersnood toegeschreven aan de volgende drie factoren:'het tijdstip van hel
hoogwaterde hoogte van het getij, dat springtij was in verband met de nieuwe
maan; de windkracht en de windrichting.
Aan drie kuststations. Hoek van Holland, IJmuiden en Harlingen werden de
hoogste waterstandn genoteerd die sinds een eeuw zijn opgetreden. In 1894 was
de hoogste stand in Hoek van Holland 3.28 meter, terwijl deze thans 3.40 meter is.
Te IJmuiden was in hetzelfde jaar de hoogste stand 3.68 meter en thans 3.85 meter.
In Harlingen was in 1936 de hoogste stand 3.19 meter en thans 3.68 meter.
In het buitenland
Springvloeden en zware stormen heb
ben dit weekeind in ENGELAND min
stens 260 slachtoffers geëist. In het Noor
delijke deel van de Ierse zee is Zaterdag
de „Prinee.ss Victoria", Kngelands mo
dernste veerboot, in de golven verdwe
nen. Van de 183 opvarenden zijn er 139
om bet leven gekomen.
De springvloeden die de Engelse Oost
kust en vooral Norfolk en Lincolnshire
hebben geteisterd betekenden de onder
gang van 121 personen. Duizenden Engel
sen zijn dakloos. De golven die op som
mige 'plekken drie km diep het land in
drongen hebben zeeweringen van beton
en staal van 7 meter hoogte weggevaagd
Ook in het Zuidoosten van Engeland
streed men tegen het water. In Londen
zwommen de zwanen op straat.
IN BELGIE is de noodtoestand afge
kondigd voor dc drie kustprovincies Oost-
I FEBRUARI 1953
Steunt het
Nationale Rampenfonds!"
en West-Vlaanderen en Antwerpen. Een
aantal dorpen staan geheel onder water
en in Oostende en Antwerpen heerst
eveneens grote watersnood. De zeedijken
zijn op een groot aantal plaatsen uiteen
geslagen. Het staat, vast dat tot dusver
tl personen in liet water zijn omgeko
men.
In FRANKRIJK werd langs de kust
wel grote schade aangericht, maar alleen
in Duinkerken liep het zeewater ver liet.
land in. Van doden of gewonden wordt
geen melding gemaakt.
(Van onze correspondent)
UMUIDEN, 1 Febr. In een radiote-
lefonilsch gesprek met de minister van
Verkeer en Waterstaat heeft de schipper
van do Urker botter „Jonge Johannes"
meegedeeld dat in Stellendam veertig
mensen zijn verdronken. Het dorpt is
volkomen geïsoleerd en heeft zeer drin
gend hulp nodig. De minister beeft toe
gezegd terstond een motorboot, met vlet
ten te sturen, waarom de bevolking van
Stellendam via de Urker botter had ge
vraagd.
DEN HAAG, 1 Febr. Hoewel
alle hulp zeer welkom is, verzoek!
het ministerie van Verkeer en
Waterstaat zeer dringend oproe
pen van de overheid af te wach
ten voor tot handelen wordt over
gegaan. De KNAC verzoekt auto
mobilisten niet door de getroffen
gebieden te rijden, wanneer dit
niet strikt nodig is. Het hulpver-
leningswerk zou hierdoor bemoei
lijkt kunnen worden. Automobi
listen, die aan de evacuatie wen
sen deel te nemen, kunnen zich
opgeven bij de KNAC, Sophialaan
4, Den Haag.
KOLKEND en schuimend brak het zeewater zich in de nacht op
Zondag door de beschermende dijken. De oude vijand van het lage
land toonde plotseling opnieuw zijn geweld. Opgezwiept door een
springvloed sloeg het water op honderden plaatsen zware basalt
blokken en grote grondmassa's uit het dijklichaam. Toen was de
ramp geschied: de dijken bezweken en het water baande zich een
weg over het land, waar de bewoners vluchtten naar de bovenver
dieping van hun woning. Deze luchtfoto toont een doorgeslageludijk
ten Zuiden van Dordrecht?
OP nevenstaand situatie-kaartje is met een stippellijn de route aangegeven,
welke het speciale vliegtuig met de verslaggevers van dc VOLKSKRANT, over
de noodgebieden heeft afgelegd.
- L- -
s
NEW YORK, 1 Febr. (AP) „Dit is
verschrikkelijk nieuws", riep prins Bern-
hard uit, toen bij vandaag vernam, welk
een ramp zijn land had getroffen. De
Prins verklaarde, nog geen officieel be
licht, uit. Nederland over de ramp te
hebben ontvangen. „Dit is wel het ergste
wat had kunnen gebeuren" zei hij,
„juist nu Nederland er weer boven op
kwam en op eigen benen kon staan. En
het verlies aan mensenlevens maakt het
nog erger."
„Zoals men weet", vervolgde de Prins,
„had Nederland juist aan de Amerikaan
se regering medegedeeld, dat het geen
economische hulp meer nodig had. En
nu gebeurt deze ramp. Nederland heeft
altijd tegen het water moeten vechten,
zijn hele geschiedenis door. Wij zullen
ook dit nieuwe onheil bestrijden en het
te boven komen, zoals we in het verle
den altijd hebben gedaan."
Dank voor hulp
De Prins zei zeer dankbaar te zijn voor
de door de Verenigde Staten aangeboden
hulp. „Dat is altijd gebeurd, als zich
ergens een nationale ramp voordeecl",
verklaarde hij, „en Nederland heeft even
eens altijd hulp geboden als een ander
land in een dergelijke situatie verkeer
de.
De Prins verklaarde, nog nitet te heb
ben overwogen, veranderingen te bren
gen in zijn plannen. „Ik zal doen wat de
regering en de Koningin van mij ver
langen", zei hij.
JLi
(Van onze speciale verslaggever)
AAN BOORD PH-TBZ 1 Febr. Onder de linkervleugel van de
PH-TBZ glijdt het Rotterdamse Maasstation naar voren, vreemd en
stil. Water, vanaf een hoogte van 200 meter nog juist zichtbaar, heei't
de emplacementen doen verstarren. Het is een bijna geordende over
stroming geweest die aan de andere zijde de aken tegen de kade
getild heeft. Maar twintig kilometer verder naar het Zuidwesten
begint pas de troosteloze verlatenheid van het slagveld, waarop
Nederland zijn strijd tegen zijn grootste vijand verloor. Vanaf Rot
terdam kronkelt een grillig geel-groen oliespoor naar Roozenburg.
Over de akkers van dit eiland, dat in één etmaal verdronken land
geworden is, golft smerig geel water met witte schuimranden.
Chaos groter dan "6" -*•
iemand vermoedde
Vanaf (lit ogenblik wordt het beeld
van bet landschap bepaald door geïso
leerde boerderijen, door hooibergen die
als gigantische waaiers tegen de behui
zingen liggen gedrukt en door honder
den gapende gaten in de zeedijken en in
secundaire waterkeringen. Het water
ïeeft overal gewonnen. Met brute kracht
>f met verraderlijke sluwheid. Geen dijk
ui dit enorme gebied is intact gebleven.
Vanuit de DC 3 lijkt liet alsof een gul
zige kindermond overal ruwe happen uit
•en koek gebeten heeft, waarop bedrij-
'igc mieren krioelen. Maar als dan de
Dakota door de laaghangende wolken
edwongen, de neus naar beneden richt.
'au dringt de bijna ongelofelijke werkc-
i.jkhcid met een schok door. Ontzaglijke
lijken, de trots van Nederlandse inge
nieurskunst zijn over een afstand van
Bij deze dijken, waarover wrakhout
van vernielde huizen gespreid ligt, ie
het stil. Maar op plaatsen waar het nog
zin heeft om terug te vechten werken
duizenden vrijwilligers om bressen te
dichten, die hier en daar gevaarlijk dicht
bij het kritieke punt gekomen zijn.
'Een verlammend gevoel van machte
loosheid grijpt hier de mens aati. Van
af daken en uit dakramen, wuiven be
legerden, die geen enkel wapen meer
hebben, naar de laag overvliegende ma
chine. Op dit beslissende moment val
len de eeuwen terug. Radar, electronev
en gesplitste atomen, triomfen van we
tenschap en techniek, laten Nederland in
de steek, dat weer met schop, houweel,
zakken zand en roeiboot de overweldi
ger te lijf gaat.
„Het is nog niet mogelijk een
juist beeld te geven van de toe
stand", zo meldde de radio van
Schiphol even voor het begin van
de vlucht. Een vlucht, die duide-
.ijk maakte dat de chaos veel gro
ei' is dan iemand in Nederland op
deze Zondagmiddag kon bevroe
den. Dit land is getroffen door een
ramp, die vermoedelijk nog ver
treedt buiten de horizon, die de
PH-TBZ slingerend en stampend
con bestrijken. Zonder hulp en
ronder uitzicht op redding zijn
tientallen mensen deze barre
lacht ingegaan.
Verdronken eiland
Boven het verdronken land van Roo
zenburg uit steken de daken van een
zame boerderijen, waarvan de muren
en fundamenten ondergraven worden.
Schuimend water kolkt naar binnen door
een enorme bres in de dijk. Boven de
watervlakte van Roozenburg tuurt de
bemanning van de PH-TBZ vergeefs
naar liet vertrouwde beeld van Voorne
•n Putten.
Het eiland is verdwenen. Een vreem
de zee, met bomen en telegraafpalen,
schuurt rusteloos over deze rijke bodem
\an do Zuidkust liet eerste teken van
leven. Het dorpje Oudenhoorn vertoont
de eerste zichtbare grote ravage. Op het
•narktplein tussen de rode huizen is het
vee bij elkaar gedreven. Een geïsoleerd
lorp, tot aan de knieën in liet water,
wacht op evacuatie, op redding.
Onmerkbaar bijna gaat Putten enige
kilometers verder over in het Haring
vliet. Maar dan een vreemde gewaarwor
ding: Goeree en het centrum van Over-
flakkee zijn ongeschonden. Hier liggen
nog de nette, bewerkte akkers en de wei
landen, die reeds krachten verzamelen
voor het voorjaar. De zee had hier geen
„armslag" genoeg om tot het hart van
de dijk te reiken.
De PH-TBZ maakt de sprong over de
Qrevelingen naar Duiveland, een gefol
terd en geschonden gebied. Over en langs
de dijken, doorbrokën of weggeschoven
liggen de resten van huizen en schuren.
Zierikzee vooral toont zijn gapende won
den. Het opgestuwde zeewater heeft de
havenoevers uiteengeslagen en de spring
vloed heeft, achterom sluipend, de zee
dijk in de zwakke rugzijde aangevallen.
Langs minstens vier en twintig gekar
telde breukranden wringt zich hier de
vuist, die dit land wurgt.
In de rukkende remous, tegen woeden
de grauwen in, drukt gezagvoerder Hoor
weg zijn Dakota verder Zuidwaarts. Naar
Noord-Beveland, waarvan het Zuidelijk
deel volkomen overstroomd is en ver
volgens naar Walcheren, in het Noorden
en in het Zuiden door de vijand bespron
gen. Veere staat onder water maar van
uit de lucht lijkt het een „rustige" over
stroming, met vee in de straten. Alleen
op de wegen buiten de stad verraadt het
tomeloze geweld zich aan de luchtver-
kenning. Op de dijken, afgevreten en als
met bomtrechters bezaaid, staan koeien
en paarden bij eengedrongen tussen wrak-
hopen,. die gisteren nog huizen waren.
In de luwte, rechts van de Dakota en on
der een regenscherm verborgen, ligt het
ongeschonden Middelburg.
Maar Vüsslngen is weer een egelstel
ling op een slagveld, dat vrijwel geheel
aan de vijand prijsgegeven' werd. De
zee beukt tegen de boulevard, waarvan
grote stukken zijn verdwenen. Huizen
hoge golven, waaruit telkens drie zuilen
van bijna vijftig meter hoo§ oprijzen,
slaan tonnen steen en bazalt uit de borst
wering en in hun gespreide val raken ze
het standbeeld van Michiel de Ruiter.
Honderd meter boven de gemartelde
•lijk van Walcheren, telkens opzij ge
worpen door de altijd nog orkaan-achtige
Noordwester, kiest de DC 3 zijn koers
naar Zuid-Beveland. De Sloe-dain onthult
een geheel nieuw beeld: een rcuzenhand
heeft hier de spoorlijn uit haar bedding
rerukt en de rails in vreemde bochten
gewrongen. Met stenen beladen vracht
auto's rijden vanuit Arnemuiden naar de
plaats waar de dijk ondermijnd werd.
Tot zover het oog reikt is Zuid-Beve-
land met water bedekt waarin als
■norme dotterbloemen, hooischelven drij
en. Ook hier een angstwekkende verla
tenheid en een gevoel van beklemming
mulat het onmogelijk lijkt dat hier geen
mensenlevens te betreuren zijn. Tot aan
le dakrand staan bier de boerderijen in
(Zie verder pagina 4, kolom 7)
TNE aloude erfvijand het water heeft
het pas weer op eigen benen geko
men Nederland besprongen met een ge
weld, dat zijn weerga wellicht niet vindt
in de Sint Elisabethsvloed van vijf
eeuwen geleden. Wie voor de nog niet te
overziene rampzalige vloed van thans
een naam wil kiezen, kan bedenken dat
de Kerk op deze rampspoedige Zondag
de gedachtenis vierde van de gemartelde
bisschop van Antiochië. De 'benaming
Sint-Ignatiusvloed zal dan ook zelfs het
verre nageslacht van ons christelijk den
kend en, men ziet het ook nu weer:
handelend volk kunnen herinneren
aan de grootste nationale ramp na de
tweede wereldoorlog.
„Water-Snood" luidt de benaming van
een der hoeven langs de Hollandse rivie
ren. Die hoeve was al eens door de wa
terwolf het Snode Water verwoest,
maar weer opgetrokken door de onver
zettelijke wil en werklust der bewoners.
Christelijk denkende mensen waren ook
zij: zo goed als hun aangelanden bij wie
het erfhek gesierd was met die berus
tende spreuk:
„Wie kan keren
de hand des Heren."
Inderdaad: tegen het toegelaten geweld
van de natuur staat aanvankelijk de
mens machteloos. Maar niet machteloos
op den duur; zelfs niet de kórte duur.
En het zal de duizenden getroffenen een
troost zijn te horen en te zien hoezeer
het ganse land te hoop loopt, de mouwen
oprolt en in de buide] tast om de grote
nood te lenigen. Zelfs het buitenland
doet mee en de Nederlander zal daar in
zoverre een voorbeeld aan nemen, dat hij
zich in edelmoedigheid niet iaat over
treffen. Het volk dat reeds eenmaal zijn
land aan het water ontwrong, zal dit ook
nu doen, verenigd en één in het leed.
Nederland is dat verplicht aan zijn
roemrijke waterhistorie én aan zijn tra
ditie van vroom, rechtschapen volk.
MAASBBACHT, 1 Febr. Na overleg
tussen gemeentelijke autoriteiten van
Maasbracht en het ministerie van Bin
nenlandse Zaken is een beroep gedaan op
sleepbootkapiteins in deze haven. Het re
sultaat is, dat nog vanavond een dertig
tal sleepboten uit Maasbracht naar de ge
troffen gebieden zal vertrekken. Daar*
om zullen de sluizen in (le Maas, die nor
maal op Zondagavond gesloten zijn, ge
opend worden.
Afsluitdijk hield stand
AMSTERDAM, 1 Febr. De Afsluit-
(lijk heeft zich goed gehouden in de
storm. De gehele nacht is bet personeel
van de Rijkswaterstaat waakzaam ge
weest om bij eventuele beschadiging di
rect te kunnen ingrijpen.
Het verkeer over de Afsluitdijk wordt
bemoeilijkt door de overslaande water
massa's, waarin stukken hout, tonnen
enz. worden meegesleurd.
Het weerbericht
geldig tot vanavond, luidt; Aan
vankelijk in het Zuiden en Zuid
westen van het land krachtige, ge
leidelijk verder afnemende wind
tussen Noordwest en 'Noord. El
ders ovencegend matige Noorde
lijke wind. Wisselend bewolkt met
enkele buien. Dezelfde temperatu
ren als gisteren of iets lager.
DINSDAG 3 FEBRUARI:
Zon op: 8.17 Onder: 17.31
Maan op: 22.46 Onder 9.24
