Zandvoort, Katwijk en
Noord wijk zwaar geteisterd
HEEL
EUROPA
„De ontzettendste nacht,
die ik heb beleefd"
STORM
TROF
Slachtoffers
op Goeree
Journaal van
een piloot
Duizenden streden verbeten
schouder aan schouder
Zeven uur in natte
kleren
Westland op het
nippertje gered
Bressen van 5 meter
in de duinen
van Ameland
Èn in Duitsland,
Zwitserland,
Zweden....
VLUCHTELINGEN IN AHOYHAL
DOEN EEN DROEF RELAAS
Zee slokte hele gebouwen op
Altijd door het water
geteisterd
ONZE RAMP EN
ONZE GLORIE
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
TROUW
(Van een onzer verslaggevers)
Reeds vroeg luidden de alarmklok
ken in de nacht van Zaterdag op Zon
dag in de dorpen langs de Noord, ten
Zuidoosten van Rotterdam. Brand
weerlieden, in allerijl uit Rotterdam
te hulp geroepen, militairen en boeren
stonden al spoedig daarna, schouder
aan schouder, zandzakken te vullen
om deze op de bedreigde punten te
kunnen werpen.
Gisteren overdag was het aantal
dijkwerkers gegroeid tot ver over de
tienduizend. In alle dorpen hadden de
burgemeesters de mensen opgeroepen,
terwijl een groot aantal militairen
werd ingezet.
Op Bolnes, Slikkerveer, IJsselmonde
en Ridderkerk, zagen we de ploegen
de gehele dag af en aan rijden om de
dijk tijdig tegen de nieuwe vloedgolf,
die 's avonds om halfzeven verwacht
werd, te beveiligen.
Ingenieurs van de Rijkswaterstaat,
hoofdlieden van de brandweer en
dijkgraven, leidden de vermoeiende
arbeid, die polderjongens en boekhou
ders, schoolmeesters en electriciens
te zamen verrichtten.
Sommigen stonden zes zeven uur
achter elkaar in natte kleren te wer
ken. De dijk bij IJsselmonde vertoon
de enige slechte plekken, die door het
overstromende water werden aange
tast, maar de mannen van hoofdbrand
meester Franke, geassisteerd door hun
Rotterdamse collega's van de vrijwil
lige brandweer gaven het niet op. Er
werd gewerkt tot men kon doorgeven,
dat het ergste gevaar voorlopig ge
weken was.
Ook op Pernis had men met moei
lijkheden te kampen. Het gold hier
echter niet de dijk, maar een aantal
woonarken.
Van twee uur tot halfvijf zwoegde
een aantal mannen van de Onderzee
dienst soms tot aan de hals in het wa
ter, om de boten te behouden. Hun po
gingen hadden succes.
Zo ziet de Scheveningse boule
vard er op het ogenblik uit!
(Van onze Haagse redacteur)
Ook het Westland heeft gisteren
spannende uren doorgemaakt. De kol
kende zee sloeg omstreeks twee uur
een groot gat in de smalle duinstrook,
die 's Gravenzande van de zee scheidt.
Vrijwilligers van de Nationale Reserve
en het beschikbare brandweerpersoneel
werden opgeroepen om het gevaar te
keren. Met honderden zakken zand zijn
de afgebrokkelde duinen verstevigd.
Om halfzes, toen het water de hoogste
stand bereikt had, kon burgemeester
Mumsen constateren, dat het onmid
dellijke gevaar geweken was. Urenlang
hebben de mannen in storm en slag
regens gezwoegd, totdat het gevaar ge
keerd was.
Ook op andere plaatsen langs de
kust tussen Den Haag en Hoek van
Holland is schade aan de duinen toege
bracht. Betonnen bunkers zijn op het
strand gevallen, doordat het zand er
onder weggespoeld werd.
Ridderkerk
Nadat door dijkdoorbraak de polders
Het Zand, Burgemeester Crezeepolder
en polder voor Donkersloot en Woude
zijn ondergelopen, waardoor honder
den huizen tot de dakgoot in het wa
ter staan, is thans de toestand van de
binnendijken in de gemeente Ridder
kerk hoogst ernstig. De Molendijk is
niet meer door voertuigen te bereiken.
gen schiepen aan stukken, ver
braken vitale verbindings
lijnen. Niet alleen uit Neder
land, maar ook uit Engeland,
België, Zwitserland en Duits
land werden stormen gemeld
van een verwoestend geweld,
als geen mens ooit had mee
gemaakt. Zo onoverzichtelijk
was de situatie, dat ook nie
mand kon zeggen, hoeveel do
den en gewonden deze natuur
catastrofe geëist heeft.
Achttien schepen waren in
de kolkende Noordzee in
nood. In de Ierse Zee ging het
schip „Princess Victoria" ten
onder: 133 mensen kwamen
daarbij om het leven. Alle
telefoonverbindingen tussen
Brussel en de Belgische kust
werden verbrokenbij Knocke
en Heyst golfden zware zeeën
over de dijken. Voort raasden
de stormen, over Duitsland,
waar talloze huizen, ruïnes
reeds sinds de bombardemen
ten van de oorlog, ineenstort
ten. Gierende sneeuwstormen
teisterden de Zwitserse Alpen.
(Van onze speciale verslaggever).
GOEREE-OVERFLAKKEE, ZON
DAGMIDDAG. Om halfzes Zondag
morgen luidde de noodklok orver Mid-
deliharnis, de grootste plaats op het
eiland Goeree-Overflatkkee. Het water
stroomde over de dijken van ver
schillende polders, terwijl de water
stand in de haven tot. abnormale
hoogte steeg. Een gedeelte van de
gemeente moest geëvacueerd worden.
De toestand op het overige gedeelte
van het eiland is nog slechter, doch de
verbinding tussen de plaatsen onder
ling is verbroken, zodat weinig be
richten binnenkomen.
Zondagmiddag was nog niets be
kend over het lot van twee mare
chaussees en zeven inwoners. Vier
personen zijn verdronken, o.w. een
vader met zijn dochtertje, doch ge
vreesd wordt dat er nog meer slacht
offers zijn. Voor alle plaatsen is de
noodtoestand afgekondigd. In een half
uur tijds steeg het water ongeveer
anderhalve meter.
Door het oproepen van vrijwilligers
die de dijken met zandzakken ver
sterkten en. ophoogden is het gelukt
Middel'hamis voor een totale over
stroming te bewaren. Wel is er veel
vee verdronken. Volgens nog onbe
vestigde geruchten zouden de bewo
ners van Oost-Flakkee met vissers-
soheepjes uit stellendam evacueren.
In Noordwijk ongeveer hetzelfde
beeld: zover het oog reikt één kolken
de, schuimende, hoog opgezwiepte
massa water met dreigend aanrollen
de, reusachtige waterruggen.
De schade aan de daken lijkt iets
minder, maar veel erger heeft de
Boulevard er te lijden gehad. Op het
Noordelijke gedeelte en wel voor Hotel
Talace, ziet men slechts een massa
helm, zand, bakstenen met naar het
strand toe overal verspreid liggende
enorme vierkante basaltblokken. De
Boulevard ia op dit punt over enkele
honderden meters zo goed als geheel
verdwenen. „Verboden door het helm
te lopen" staat op 'n bordje geverfd dat
losgerukt en meters verder neergeko
men ergens midden tussen de ravage
ligt op een plek, waar tot gisteren nog
auto's over de fraaie Boulevard gle-
Het personeel van Hotel Palace heeft
angstige momenten beleefd. De zee
kwam aan de deur van het hotel
kloppen. Het gebouw zelf heeft thans
nog slechts enkele meters grond voor
zich.
Ook in Katwijk aan Zee hee^* de
Boulevard schade geleden, doch m
(Van onze correspondent)
Op Ameland, dat van de Friese
Waddeneilanden wel het meest van
d-e hevige storm te verauren heeft ge
had, is Zondagmorgen het badpavil
joen van de Gebr. Steinvoorter te Nes
vrijwel geheel in de golven verdwenen.
De fundamenten van het gebouw wer
den in zeer korte tijd geheel qpder-
mijnd en even later stortte het pavil
joen in. Er bleef slechts een ruïne
van over.
Men slaagde er in nog een deel van
de inventaris te redden. Op het meest
kwetsbare punt van het eiland, name
lijk aan de Zuidwestkust, heeft weer
veel duinafslag plaats gehad, Het valt
door de hoge waterstand nog moeilijk
vast te stellen of de kustverdedigings-
werken, waaraan men nu al enkele
jaren werkte, veel schade hebben on
dervonden. Maar in ieder geval heeft
de zee op sommige plaatsen bressen
van 5 tot 6 meter diep in de duinen-
kust geslagen. Een directiekeet ver
dween in de golven. Elders op het
eiland stortte een deel van een boer
derij in. Er waren geen slachtoffers.
Op Schiermonnikoog
Op Schiermonnikoog beleefde men
spannende ogenblikken doordat het
water op de Wadden een ongekend
hoge stand bereikte. Toen het ten slotte
weer daalde had het op het punt ge
staan de Zuidelijke dijk van het eiland
te overstromen.
Een onbemand schip sloeg los en
dreef de Wadden op. De veerdienst
met Oosfcmahorn is gestaakt.
Ook op Vlieland en Terschelling
heeft duinafslag plaatsgehad.
Op Tersohelling bereikten de golven
een aantal huizen aan de Willem Ba-
rentskade, die nogal wat schade op
liepen.
De polders in Friesland zijn vrijwel
alle gespaard gebleven. In het Noor
den van de provincie liepen enkele
buitendijkse landerijen onder water en
daarbij kwamen nogal wat schapen in
4e golven om.
KATWIJK
Huilende stormen hebben
dit weekeinde verderf gesticht
door grote delen van Europa
en over de zeeën, die ons we
relddeel omringen. Zij veroor
zaakten ongekende overstro
mingen, dreven duizenden
mensen uit hun huizen, sloe-
Meer vluchtelingen komen binnen,
ook uit Geervliet. De grote toeloop
ei wacht men laat in de avond. Men
rekent er op vijftienhonderd mensen
in de hallen te slapen te kunnen leg
gen. Padvinders, dames van de U.V.V.
en vele andere organisaties doen het
geheel soepel verlopen.
Zondagmiddag heeft een Beechcraft-
maohine van Gilze Rijen een vlucht
gemaakt boven de geteisterde delen
van or,s land. Het weer was zeer slecht
met sterke rukwinden.
Van het vliegveld Woensdrecht ont
vinger. wij de volgende gegevens, ver
kregen door telegrammen uit radio
contact met het vliegtuig.
De toestand te 15.06 te Kruinin-
gen. geheel onder water.
15.00 uur: Middelburg geheel
droog
Gebied ten Oosten Kanaal van Wal
cheren stond een tot twee meter onder
water
De dijken ten Zuiden van West-
K a p e 11 e zijn in orde.
Tussen Domburg wordt aan de
dijken gewerkt. Hier en daar is alles
afgevreten.
Sta venisse geïsoleerd. Vele be
woners zijn nog aanwezig.
15.50 uur: bij Oudendijk (Zeel.)
mensen op ineenstortende huizen Dij
ken en wegen op vele plaatsen ge
broken en overstroomd. Hulp dringend
nodig.
Gebied ten Westen en ten Noorden
van de lijn M e 1 i s s a n tM i d d e 1-
harnis volkomen onder wat^r. Geen
straat te ontwaren.
Stellendam geïsoleerd en bijna
geheel onder water. Mensen op geïso
leerde droge plekken.
Havenhoofd Goederee over
stroomd. Mensen kunnen de duinen
bereiken. Reddingboot in Stellen-
d a rr-. aanwezig.
Gebied ten Noordoosten van M i d-
d.el harnis onder water. Dijken ge
broken op vele plaatsen.
16.29 uur: Tiengemeten geheel
onder water. Mensen op droge plek
ken bij de boerderijen,
16.40 uur: Ooltgensplaat
(Zuidholil, eilanden) geheel, onder wa
ter. Vee en mensen op droge stukken
aanwezig.
Alles wordt op de vliegbasis Woens
drecht in het werk gesteld om zoveel
mogelijk hulp te verlenen. Er is groot
gebrek aan zoeklichten en boten met
krachtige motoren met niet al te veel
diepgang.
Bij Halsteren (N.-Br.) is drin
gend hulp nodig. Vooral heeft men be
hoefte aan zoeklichten. Bij Ossen-
d r e ch t (N.-Br.) verkeert men in de
zelfde omstandigheden, evenals la
Rilland-Bath (Zeel.).
het pannengruis.
NOORDWIJK
Een beeld van de ravage in Maassluis,
Uit een der bedreigde huizen wordt in
paniekstemming kleding gered. De ge
vel van het aangrenzende huis heeft
het al begeven.
In het Duitse Rijnland hebben de
stormen minstens zeven doden geëist.
Bouwvallige huizen stortten in. Bij
Liedberg blies de wind een auto tegen
een boom, één inzittende werd gedood.
Sneeuwval bracht in het gebied van
Wuppertal het treinverkeer tot stil
stand. Bij Emden spoelde de zee hon
derden dode muizen aan.
Over de Zwitserse Alpen en de Jura
woedden Zondag zware sneeuwstormen
met een windkracht van 100 tot 150 km
per uur. Boven Bern ontlastte zich Za
terdagavond een hevig onweer, ge
volgd door zware sneeuwval.
Ook in Zweden werden wegen en
spoorlijnen geblokkeerd en telefoon-
leidingen vernield door het noodweer.
De sneltrein van Stockholm naar
Sundsvall zat drie uur lang vast in de
sneeuw en moest bevrijd worden door
twee extra locomotieven.
Vijftienhonderd evacués verwacht
Op hun rit naar de kust zagen talrijke Nederlanders „uit de bin
nenlanden", die naar de Noordzeekust trokken, gisteren overal de
sporen van de storm. Daar kwamen uit het Zuiden via Haarlem de
anders zo kraakheldere electrische treinen naar Amsterdam rijden:
bijna onherkenbaar van de bruin-gele modder, die zelfs de ramen
ondoorzichtbaar had gemaakt. Daar waren om en bij Haarlem de tal
loze zware bomen, afgeknapt als lucifershoutjes, doch overal door
actieve gemeente-arbeiders en particulieren reeds met zagen en bijlen
gehalveerd, zodat ze van de rijweg konden worden gesleept. Daar
haastten zich zo snel zij konden de vele door de radio-oproepen
gewaarschuwde dienstplichtigen terug naar hun kazernes.
(Van een onzer verslaggevers)
In de enorme Ahoy-hal te Rotterdam, waar een zoemende ver-
warmingsinstaliatie de temperatuur met iedere minuut draaglijker
maakt, beginnen de eerste evacué's binnen te druppelen. Het zijn
slachtoffers uit Zuidland, het dorp dertig kilometer ten Zuiden van
de Maasstad, dat practisch geheel door het water is overspoeld
Mensen met ernstige, verheten gezichten, sommigen een bejaarde
grijsaard ondersteunend of een grootmoedertje, dat zeer slecht ter
been is, op een provisorische draagstoel meetorsend
ZANDVOORT
Maar de grote ravage zagen zij toch
eerst in de badplaatsen: in Zandvoort,
in Noordwijk, in Katwijk en al die
andere kustplaatsjes.
Zandvoort beleefde een dag zo druk
als ook des zomers slechts zelden
voorkomt. Duizenden auto's kropen in
lange files achter elkaar voort over de
brede en dank zij zijn hoge ligging on
beschadigd gebleven Boulevard. De
restaurants deden goede zaken, het
geen voor de meeste eigenaars een
pleister op de wonde betekende, om
dat hun gebouwen bijna zonder uit
zondering schade hadden geleden.
Die schade is zeer groot. In alle kust
plaatsen. Daar is in de eerste plaats
Zandvoort.
Toen vanmiddag de zee, enigszins be
dwongen door de e'b, haar aanval op
de duinen enkele uren moest onder
breken en terugviel, kwam er 'n stuk
strand bloot, dat lag bezaaid met te
gels over een afstand van vele kilome
ters. Het prachtige lange wandelpad,
tussen boulevard en strand door de
duinen gelegd, is geheel verdwenen,
evenals de rand der duinen.
Het prachtige bij de Boulevard in
}iet duin gebouwde zwembassin naast
restaurant Riche is door de zee opge
slokt. Er is niets meer van over. Het
restaurant zelf werd zwaar beschadigd.
Het terras is zo goed als verdwenen.
Een ander fraai restaurant, gelegen
tussen Boulevard en strand op de aan
getaste duinrand, staat letterlijk en
figuurlijk aan de rand van een af
grond.
Verderop in Zandvoort, meer naar
het Zuiden, hebben de vele nieuwe
huizen aan de landzijde van de Bou
levard enorme dakschade geleden.
„Stormhoek" heet een van deze wo
ningen, en zij heeft haar naam eer aan
gedaan. Er ligt geen pan meer op het
dak. De straten er achter zijn rood van
mindere mate dan in Noordwijk. Het
van rode tegels gelegde voetpad langs
de kust is geheel verdwenen. Bijna alle
keten of andere houten gebouwtjes
langs het strand hebben het onderspit
gedolven en zijn verdwenen: het gehele
zee- en zonnebad, de twee op palen ge
bouwde reddingsposten van de Kat-
wijkse reddingsbrigade en de houten
politiepost. Zelfs de oude Duitse bun
kers langs de kust zijn voor een groot
deel uit elkaar geslagen.
In Katwijk heeft de zee bovendien
de muziektent, die tegen de duinrand
aanstond, weggespoeld. Het uit steen
opgetrokken paviljoen „Nieuw Brit
tenburg" is bijna geheel vernield. Aan
de zeezijde is het afgebroken en in
stukken geslagen, de andere helft
hangt boven de afgrond.
„Wij hebben vannacht de angstigste
tijd beleefd, die we ons kunnen heu
gen", vertellen de bewoners, „Het was
een hels lawaai. De zee sloeg met zulk
geweld op het wandelpad en boven te
gen de duinrand aan, dat de opspatten
de golven torenhoog het land in kwa
men jagen. Onafgebroken kletterden
tonnen water tegen en zelfs over onze
daken heen."
Het betreft hier woningen van drie
tot vier verdiepingen, die aan de land
zijde van de Boulevard staan.
(Van een onzer redacteuren)
VAN de vroegste tijden af is
ons land door het water ge
teisterd, het water is steeds onze
ramp en onze glorie geweest. Dan
weer vriend, dan weer vijand
heeft het ons land en zijn bewo
ners gewikkeld in een altoos du
rende strijd, welke de lage landen
aan de zee steeds weer te voeren
zullen hebben.
Op de 18e November 1421 sleept de
St. Elisabeths Vloed Holland in rouw.
De dijk, welke de Grote Waard tegen
het water moet beschermen, bezwijkt
bij Wieldrecht. Twee en zeventig pa
rochiën overstromen, honderdduizend
mensen verliezen het leven. Vieren
dertig dorpen blijven voor immer on
der het water bedolven.
De Allerheiligenvloed overspoelt op
1 November 1570 een groot gedeelte
van Groningen, Friesland en Noord-
Holland, als bijna alle Zeeuwse en
Zuidhollandse eilanden. Delen van het
land en dorpen langs de kust gaan
voor goed verloren. Het water dringt
door tot Leeuwarden en Sneek en ter
plaatsen van de huidige zeewering bij
Petten slaat de zee door de duinen.
In 1809 bezwijkt de rechter Waaldijk
bij Oosterholt en Loenen, ook de lin
ker Waaldijk bij Brakel begeeft het,
zomede de rechter Maasdijk bij Al
phen en de linker Maasdijk bij Rijs
wijk.
De stormvloeden op 4 Februari 1825
doen breuken ontstaan in de dijk van
Waterland (N.H.) en de Friese zeedijk.
Een deel van de kop van Overijsel
komt blank te staan. Vijftien maanden
blijft een deel van Noord-Holland
„drijvende".
Ook in 1861 is een ramp te melden,
de linker Waaldijk bij Leeuwen, Zui-
liohem en Brakel begeeft het.
6 Maart 1906: De dijken langs de
Zeeuwse stromen kunnen het geweld
der golven niet tegenhouden en veel
land loopt ouder water. Een zware
storm, gepaard met overslaande gol
ven doet op 14 Januari 1916 de zee
dijk in Noord-Holland bezwijken over
een lengte van 1500 meter. Ook de dijk
van de Anna-Paulownapolder begeeft
het, evenals de Eemdijk bij Amersfoort
en de Zuiderzeedijk bij Elburg.
De voorlaatste breuk in de rivier
dijken, veroorzaakt door stormgeweld
wordt op 31 December 1925 in de dijk
van het Rijk bij Nijmegen geslagen,
de rechter Maasdijk bij Nedierasselt.
Het genoemde gebied met een deel
van het Land van Maas en Waal loopt
onder water.
En ten slotte liggen nog schrijnend
in het geheugen de inundaties gedu
rende de oorlog en het bombardement
op de dijken van Walcheren, Walche
ren, dat toen is opgeofferd, om de
overwinning en de vrijheid te bevech
ten. Op 3 October (een historische dag
in onze strijd voor de vrijheid 1944
stroomde na het bombardement bij
West-Kapelle, Veere, de Nolle en Fort
Rammekens het water het eiland bin
nen. Walcheren, in het prachtige ge
dicht van Jan Campert „palm van
Gods hand" genoemd, is nu binnen
tien jaar tijds opnieuw getroffen.
H. M. koningin Willhel/nvina tijdens
een bezoek aan een der geteisterde
gebieden in vorige jaren.
Een triest gezicht .ia, maar toch ge
dragen deze mensen, van wie er velen
niets meer bezitten dan de kleren aan
het lijf, zich zo rustig en nuchter, dat
het lijkt of alles, wat ze gedurende de
afgelopen nacht en dag hebben mee
gemaakt, nog niet tot hen is doorge
drongen.
„Het is net of ik droom," zegt een
nog jonge vrouw, wier peuters zich te
goed doen aan dik besmeerde boter
hammen met vlees en warme soep, die
(waar komen zo ineens al dié dingen
vandaan?) onmiddellijk worden uit
gereikt.
„Om kwart over vijf ging de nood
klok op ons donp. Ik liep naar buiten,
omdat ik dacht, dat er brand was en
toen kolkte het water al bij ons door
de stiaat
Ineens was het hele dorp in rep en
roer, iedereen sjouwde in zijn nacht
kleren de voornaamste meubelstukken
raar boven, maar veel tijd hadden wé
daar niet voor, want nog geen halfuur
na het luiden van de klok stond het
water al anderhalve meter in de hui
zen. De kinderen huilden, doodskreten
van verdrinkende koeien, varkens en
schapen, angstige kippen die langs de
ramen fladderden, de bulderende
storm en tot ervermaat van ramp de
volslagen duisternis het lioht was
a: direct uitgevallen deden een
spookachtige, angstige stemming ont
staan, waarbij een ieder tot werke
loosheid was gedoemd
Want je kon op de bovenverdieping
alleen maar bidden, dat het water niet
hoger zou komen. Het was de ontzet
tendste nacht, die ik in mijn gehele
ieven heb meegemaakt."
bi angstige spanning
„Tot vier uur Zondagmiddag heb
ben we," zo gaat de jonge vrouw voort,
„op de eerste etage in angstige span
ning gezeten en ik geloof, dat er nog
mensen op hulp zitten te wachten. Maar
toen hoorden we het hoopgevende ge
puf van veel motorbootjes en andere
vaartuigen die ons kwamen halen, We
konden zo uit het raam instappen. Een
doodzieke man bij de buren werd op
dé schouders genomen en eveneens, zo
goed en kwaad als het ging, in de
gierende storm in het open bootje ge-
iistalleerd. Toen ging alles vrij snel
in het.werk. Bussen stonden klaar om
ons onmiddellijk naar Rotterdam te
brengen."
Andere bewoners van het dorpje zijn
bij de vertellende jonge vrouw komen
staan en geven af en toe aanvullingen
op het, treurige relaas.
„Meneer," vertelt er een, „deze toe
stand is tienmaal erger dan de over
stroming. die de Duitsers aan het einde
van de oorlog hebben veroorzaakt. Ik
bezit nu niets meer. Al mijn koeien,
mijn varkens, kortom heel mijn vee
stapel. is omgekomen en mijn vrouw
en ik hebben alleen nog dit," zegt hij,
terwijl hij gelaten op zijn kleding
wijst.
Maar hier zijn alle slachtoffers het
over eens: de hulp, die ze tot nu on
dervonden hebben, is enorm. „We
kwamen de bus nog niet uit, of men
stond al gereed om ons te helpen."
Inderdaad valt over de hulp, die de
Rotterdammers bieden, niet te klagen.
Regelmatig wordt omgeroepen: voor
zoveel personen is particuliere huis
vesting beschikbaar en dan gaat er
weer een familie weg, waarbij tal van
automobilisten belangeloos medewer
king verlenen. I
