Zeeland zwaarst van al
getroffen
WAT ER
EN WAAR
GEBEURDE
HET WATER
ONS OVERVIEL
Ongeveer dertig
doden
Zware slagen voor de Z.-H. eilanden
En nog wachten honderden
op hun redding
TWAALF DODEN GEBORGEN
HELP-
GIRO 9575
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
5
(Van onze speciale verslaggevers)
BERGEN OP ZOOM, 1 Febr. Zeeland, van alle Neder
landse provincies het meest kwetsbaar in de striid die Neder
land in de afgelopen uren tegen zijn erfvijand voerde, is
wel zeer zwaar getroffen. Slechts bij benadering valt te
zeggen hoeveel mensenlevens het aanstormende water heeft
geëist.
Vannacht bedroeg dit aantal ongeveer dertig, maar nog
wachten honderden mannen, vrouwen en kinderen op een
zolderkamer, of zelfs in de bomen op het moment, waarop
zy uit hun nood zullen zijn verlost.
Men kon het gisteren niet aan. Het was onmogelijk ze allen te red
den, voordat de nacht viel, de nacht, die opnieuw een eb zou bren
gen en een vloed...
Schier overal was het even erg. In Kruiningen en zijn om
geving, waar hele dorpen moesten worden geëvacueerd, in
de zak van Zuid-Beveland, die voor een groot deel onder
water staat, op Walcheren, waar Vlissingen en tal van dor
pen onder water kwamen te staan.
En overal de gehele rijke Schelde-delta door drijven boven vrucht--
baar land kadavers van vee en beneden diep onder het water rot de
wintertarwe en vergaan de kostbare aardappelvoorraden. Nog op
geen stukken na valt te begroten, van welke omvang de materiële
schade zal zijn.
Z.-Vlaanderen
OP vier plaatsen brak bij Hon-
tenisse de dijk onder het
woeste geweld van het de Schel
de instormende water. Asht men
sen kwamen hier om het leven,
een in Hontenisse, zeven in het
dichtbij gelegen Grauw, doch bij
zonderheden hoe deze ramp
zich voltrok zijn nog niet beschik
baar. Het gemeentebestuur van
Hontenisse wist een verbinding
met Nederland te krijgen en deel
de mede, dat de stoffelijke resten
der slachtoffers geborgen waren.
Een sober bericht, maar tekenend
voor de ramp-toestand, die alom
in het geteisterde gebied heerst.
Bij Ossenisse, slechts enkele ki
lometers meer Westwaarts, sloeg
een gat van honderd .meter in de
dijk. De politie heeft vrijwilligers
opgeroepen en vorderde mensen
voor het vervoer van mensen en
vee. Van de verspreid liggende
boerderijen in deze omgeving,
konden velen zich niet staande
houden. Hoeveel mensen hier om
gekomen zijn, valt nog niet bij
benadering te zeggen. Het gehele
in de Schelde stekende land van
Ossenisse, is één grote watervlak
te.
Terneuzen
Zelfs de machtige stenen bol
werken bij Terneuzen, waar dage
lijks tientallen bezig zijn aan het
onderhoud, moesten het begeven.
De Serlippenpolder en de Othene-
polder even ten Oosten van de
Zeeuwsvlaamse havenstad, liepen
onder. Hier kwam een kind om
het leven; twee personen worden
vermist. In het oude gedeelte van
Terneuzen staat het water tot aan
de eerste verdiepingen en buiten
de stad zijn twaalf boerderijen on
der water gezet. Het vee kon niet
geborgen worden.
Verder naar 't Westen, langs de
gehele kust van Zeeuwsch-Viaan-
üeren, overal kwamen gaten in de
dijk, of sloeg het water over de
borstwering. Bij Hoofdplaat, bij
de Plasstreekpolder, overal staan
hele gebieden onder water en
overal is het hetzelfde beeld van
trieste boerderijenresten en rond
drijvend vee, losgeslagen stro en
hooi.
Walcheren
NAUWELIJKS op adem geko
men van de ontzettende ramp
die de „Tuin van Nederland" in
de oorlogsdagen trof, stroomt op
nieuw met niet te stuiten geweld
het water Walcheren binnen.
Weer is liet afgesloten van de
rest van Nederland, weer staan tal
van polders onder water, weer
zitten de taai volhoudende
Zeeuwse boeren op hun zolders en
weer drijft het vee hulpeloos rond
totdat het omkomt in het water,
waaruit Walcheren na de bevrij
ding weer zo zegevierend oprees.
Ergens in Vlissingen, in het
Bellamy-park staat een boom: de
eerste boom, die koningin Juliana
plantte om Walcheren weer zijn
oude aanzien te geven. Het water
reikte tot halverwege zijn stam....
In de boulevard sloeg het wa
ter achtereenvolgens vijf gaten,
die steeds breder werden tot 50
meter toe. Het opgestuwde water,
vermengd met zand, baande zich
een weg er doorheen, sloeg hele
gedeelten weg, asfalt en brokken
steen met zich sleurend.
Het oude gedeelte van de stad
stond in minder dan geen tijd
blank. Men had geen tijd auto's
en andere voertuigen te bergen.
Zij werden meegesleurd of sloe
gen om. De huizen zelf hadden
zwaar te lijden. Berichten over
persoonlijke ongelukken beper
ken zich tot dusver tot één dode.
Door middel van de radio deden
de burgemeester van Vlissingen
en de directeur van de scheeps
werf „De Schelde" een beroep op
de bevolking tot hulp. Van alle
zijden stroomde men daarop naai
de bedreigde punten. „De Schel
de" weerstond zodoende de hoge
vloed en ook de dijk van Vlissin
gen kon het houden.
In de stad stond het water even
wel op vele punten twee meter
hoog. Het water sleurde massa's
zand mee, dat zich in tal van
straten ophoopte tot grote bergen.
Hele huizenblokken zijn ernstig
beschadigd. De gaslevering is uit
gevallen. Het water kwam zelfs
tot in de oude Jacobskerk, waar
van de toren eens Michiel de Ruy-
ter tot uitkijkpost diende.
Veere
Veere, een der schoonste juwe
len aan de kroon van Zeeland,
staat geheel onder water. Alle
straten zijn kapotgespoeld. Zelfs
de duinen konden het aanstormen-
de geweld van het water niet aan.
Bij Oostkapelle sloeg een groot
gedeelte weg. Arnemuiden staat
onder water, evenals het vlakbij
gelegen Rithem. Middelburg bleef
practisch van het water vrij.
Een groot gat sloeg in de dijk
bij Rammekens, op dezelfde plaats
waar ook tijdens de bezetting de
dijk werd getroffen.
Sinds het eerste springtij van
Zondagmorgen is Walcheren weer
volkomen afgesloten. De Sloedam,
verbinding tussen Walcheren en
Zuid-Beveland, was doorgebro
ken. Het water sloeg over spoor
dijk en betonweg heen, beukend
en woelend, zolang, totdat de dam
het begaf. Mogelijk, dat ook van
onder af het water zijn aanval is
begonnen. Hele stukken aanslib
bing zijn weggespoeld.
Z.-Beveland
EN ook Zuid-Beveland is sinds
vanmorgen weer een eiland,
volkomen van het land afgeslo
ten. Want niet alleen de Sloedam
ook de Kreekrakdam tussen Be
veland en Brabant is doorgesla
gen. Er zitten met korte tussen
ruimten, die nog intact zijn, vier
gaten in van 250 meter breed.
In de Kruininger Perkpolder, de
olaats. waar het tweede veer van
Zeeuwsoh-Vlaanderen aankomt,
is een gat geslagen. De bevolking
bereidt zich voor op evacuatie.
En ook Noordwaarts, tussen Kat-
tendijke en Wemeldinge sloeg het
niets ontziende gewéld van het
water de gaten in de dijk.
Men bracht met auto's boten uit
Ierseke naar het bedreigde gebied,
waar de mensen uit hun huizen
werden opgehaald. Velen zitten
boven op het dak, in storm en on
tij wachtend, totdat zij uit hun
ellende verlost zullen worden. In
Krabbendijke was het wat dit be
treft, het ergst: vier personen
kwamen om.
Bij Kattendijke requireerde
men honderden mannen uit de
omgeving van Goes, want zouden
de gaten zich daar uitbreiden, zou
men nog bredere gaten krijgen,
dan zouden ook Kloetinge, Capelle
en gedeelten van Goes onder wa
ter lopen. Met spanning zag men
gistermiddag uit naar het uur
van halfvijf, als opnieuw het wa
ter op zijn hoogst zou komen.
En tegelijk met dit alles, bij al
le ellende, die men van het stij
gende water ondervond, kwam,
om de ramp volledig te maken,
het wegvallen van gas, electra,
water, de drie allemodigste za
ken in tijden van nood.
Zak van Beveland
De zak van Zuid-Beveland is
een vrijwel onafzienbare water
vlakte. Triest steken de honder
den fruitbomen, die deze streek
telt, boven het water uit.
Bij Baarland en Ellewoutsdijk
sloeg het water, hoewel niet op
volle kracht, omdat deze plaatsen
in de luwte van de storm lagen,
ook al gaten in de dijk. Meer
naar het Noorden, in Wolphaarts-
dijk, bleef men er ook niet vrij
van en zo was geheel Zuid-Beve
land van alle zijden bedreigd.
Overal wachtten deze Zondag
de mensen, totdat zü van hun hui
zen konden worden gehaald. Het
ergste was Kruiningen er aan
toe: 2500 mensen verkeerden hier
in nood. De reddingswerkzaam
heden worden bemoeilijkt, omdat
niet beschikt over boten, die
het stormweer kunnen doorstaan.
In Goes is een opvangcentrum
gevormd, waarheen de mensen uit
Kruiningen kunnen worden ver
voerd, om later bij burgers te
worden ondergebracht.
Goeree en
Overflakkee
ree-Overvlakkee, was er vrijwel
geen polder van de dertig of hij
was onder water gelopen. Het
grootst was de ramp rond Middel
har nis, waar vier mensen door
het kolkende water werden mee
gesleurd en omkwamen. Som-
melsdijk en Dirksland bleven aan
vankelijk droog, maar verdere be
richten ontbreken. Later verloor
men nl. de mogelijkheid om met
het eiland in verbinding te ko
men.
Onnoemelijk groot zal de scha
de zijn, die hier aan de voorraden
ingekuilde aardappelen en aan de
reeds opgekomen wintertarwe is
toegebracht. Nog denkt men daar
echter niet aan. Men acht ook
hier slechts de mogelijkheid het
leven te redden.
In Stellendam reikte het water
tot aan de zolders. Vele mensen
vluchtten uit hun woningen en
over dit alles klonk van vele dor
pen het luiden van de noodklok.
Drie doden vielen hier. Het red
dingswerk kon men niet aan.
Overal zat men immers in nood!
Het dorp Stellendam stond des
middags voor vier-vijfde deel on
der water. De mensen zaten er op
bovenkamers en zelfs in de bo
men. Men wierp boven Goeree uit
vliegtuigen rubberboten af om de
mensen te redden. Een helicopter
maakte een oriëntatievlucht boven
het eiland.
West-Brabant
En zelfs tot in West-Brabant,
het onaantastbare voor het aller
grootste gedeelte hooggelegen
Brabant drong het water door.
Hoog stuwde de Noordwester het
water in de zeegaten, in de
Krammer, het Haringvliet en de
Ooster-Schelde en ook op deze zo
zelden ernstig bedreigde dijker;
kreeg het water vat.
De dijken rond Dinteloord bra
ken door, waardoor de Annapol-
der, de Carolinapolder en de
Randpolder langs het Volkerak
onderliepen. Er zijn drie lijken
geborgen. Meer dan honderd
stuks vee zijn verdronken. Er is
dringend hulp nodig om de men
sen te redden, maar er zijn geen
boten. De gemeente 's-Hertogen-
bosch zond met spoed zes boten,
en aggregaten om voor noodver
lichting te zorgen.
ting van Halsteren, Bergen op
Zoom, Woensdrecht, Ossendrecht,
achter de dijken van de Ooster-
Schelde dus, was alles onder wa
ter gelopen.
Het water sloeg kolkend over
en door de dijken, totdat het
stuitte tegen het hoger gelegen
deel der provincie, bij Huyber-
gen, maar afsluitend de grote weg
naar Zuid-Beveland, de levenslijn
die dit eiland en daarmee ook
Walcheren verbindt met het vas
teland.
(Van onze speciale
verslaggevers)
IJSSELMONDE, 1 Febr. -
Ook op de Zuidhollandse
eilanden heeft bet zeewater,
dat met alles vernietigende
kracht de rivierarmen bin
nendrong, verschrikkelijk
huisgehouden.
Dit gebied omvat de eilanden
ten Zuiden en Zuidwesten van
Rotterdam: Rozenburg, Welpraat,
IJsselmonde, Voorne, Putten en
Oud-Beijerland met de Hoekse
waard, en het is al ellende wat
uit deze gebieden aan berichten
bij ons binnenkomt. Het meest
dramatische nieuws bereikte ons
uit het geïsoleerde Hellevoetsluis,
waar vijf mensen de dood vonden
en uit 's-Gravendeel aan de
Dordtse Kil, waar zeven mensen
het leven verloren in het woeste
geweld van het ijskoude water.
Naar gevreasd wordt, zijn er in de
gemeente Poortugaal zeven slacht
offers, nl. twee arbeidersgezinnen,
die in de Zalmplaat wonen, en
twee personen, die te hulp waren
gesneld.
In het huisje aldaar woonde het
echtpaar J. V., dat bij zich in had
wonen een getrouwde dochter met
haar man en een zoontje van drie
Wegens de angstwekkende stij
ging van het water waren alle vijf
naar de bovenverdieoing gevlucht,
maar waarschijnlijk door de
stuwing van het water is het huis
daarop ingestort en werden allen
onder het in de watermassa val
lende puin bedolven.
Een andere zoon van V., die met
een tot nu toe onbekend gebleven
man te hulp wilde snellen, heeft
men niet teruggezien. Slechts een
van de lijken is tot nu toe aange
spoeld, nl. dat van de schoonzoon.
Ook bij Numansdorp 'zijn ver
scheidene polders ondergelonen.
Hier wachtten Zondagmiddag 2800
mengen in ten dele ondergelopen
boerderijen op evacuatie.
Rozenburg
ip Rozenburg staan ver
scheidene polders blank, waarbij
veel vee verloren ging.
IJsselmonde
Op het eiland IJssel-
monde werd in het Zuiden een
geweldige overstroming veroor
zaakt door een doorbraak in de
Zuidpolder en de Zegenpolder.
Zwaar getroffen werden in dit
deel van het eiland, dat midden
tussen Rotterdam en Dordrecht is
gelegen, de stadjes Zwijndrecht,
en Hendrik Ido-Ambacht cn in
Ridderkerk is de situatie gevaar
lijk. In de omgeving staan hon
derden huizen tot de dakgoot in
het water.
De woningen van ongeveer 400
mensen, onder wie de bewoners
van een tehuis voor ouden van
dagen liepen onder, zij konden
met roeibootjes worden gered.
Een van onze verslaggevers be
richtte ons Zondagavond uit deze
streek het volgende:
De avond heeft zich over IJssel
monde gelegd. De Nieuwe Maas
aan de Noordzijde van dit eiland
en de Oude Maas aan de Zuid
zijde, zijn schijnbaar tot rust ge
komen. De wind is iets afgenomen
en het lijkt of de grootste ellende
achter de rug is.
Maar binnenshuis turen de
mensen op hun barometers en de
dijkwachten lopen met ernstige
en ongeruste gezichten over de
bedreigde plaatsen van de dijk.
Immers een molsgang in deze
reeds 30 jaar door water aange
taste dijk is voldoende om een
nieuwe breuk te veroorzaken. Er
staat immers een reusachtige ko
lom water te dringen en te wroe
ten, die probeert een weg te ba
nen naar de binnen de polder ge
legen en tot nu toe veilige huizen.
Ridderkerk
Padvinders lopen in opdracht
van de burgemeester langs deze
huizen en zij stoppen in elke bus
een voorlopige waarschuwing van
de burgemeester van Ridderkerk
om zich gereed te houden. Want
het afkalven en doorsijpelen der
dijklichamen schrijdt voort.
Slikkerveer
Wat betreft Slikkeveer,
het bedrijvige stadje met zijn
grote industrieën en veel nieuw
bouw, dit is ernstig getroffen.
Ruim tweehonderd gezinnen zijn
de dupe van het aanvallende wa
ter en de huizen zijn tot aan de
dakgoot bedolven. Maar de orga
nisatie in deze gemeente is uit
stekend.
De evacuatie verloopt volgens
plan en de Electrozaal van de
grote machinefabriek van Smit is
gereserveerd, de daklozen zijn
daar voorlopig onder dak ge
bracht en de zieke kinderen, be
smet door de mazelen deze
ziekte heerst momenteel heel erg
in deze gemeente zijn ge
ïsoleerd op de bovenzaal onderge
bracht.
Pernis
In Per nis sloeg het Maas
water op drie plaatsen over de
Pastoriedijk. De laagstgelegen de
len van het dorp stonden weldra
onder water. Ook hier wekte
angstig klokgelui de bewoners uit
hun slaap. In de huizen aan de
dijk steeg het water ontzettend
snel. een paar meter in slechts
enkele minuten en de bewoners
konden zich slechts met de groot
ste moeite in veiligheid stellen.
Twee schepen werden over de dijk
op het land geslagen. De raffina
derij van de B.P.M. l:gt stil. Er
is wel veel schade, doch er zijn
geen ongelukken gebeurd.
H. I. Ambacht
Hendrik Ido Ambacht
heeft ernstige scnade gekregen,
doch er worden uit dit plaatsje
geen slachtoffers gemeld. Ook hier
bracht de nacht een verschrikke
lijke spanning. Met witte, ang
stige gezichtjes wachtten kinderen
in de vluchthuizen boven op de
dijken de afloop van de strijd te
gen orkaan en watersnood af, ter.
wijl moeders en grootmoeders df
handen vouwden en dachten aan
de mannen op de dijken. Zo zat
men triest bijeen tussen bundels
haastig gered lijfgoed, natte kle
ren en de lievelingshondjes of kat
ten van de kinderen.
In Zwijndrecht, tegenover Dor
drecht, stroomde het water op vijf.
zes verschillende plaatsen over de
Ringdijk, sleurde de weinige ver
sperringen mee en spoelde de
trappen en stoepen naar de bene-
dendijkse straten weg. Hoog sta
pelde zich het vloedzand tegen de
woningen. Lantaarnpalen, schut
tingen en bomen werden neerge-
smakt. Een hoekhuis, waar geluk
kig slechts een magazijn was ge
vestigd, stortte krakend ineen.
Twee auto's schoven mee in het
puin en de modder.
Water, en gasbuizen spoelden
bloot, braken of sloegen lek
Zwijndrecht werd een plaats zon
der gas. electriciteit en drinkwa
ter. Zonder telefoon ook.
Voorne en Putten
De eilanden Voorne en Put
te n zijn voor een groot deel over
stroomd, door enige doorbraken in
de oude Hoornse zeedijk en bij de
ooider Zuidland. De dijken zou
den reusachtige gaten vertonen.
Bij dit plaatsje verkeerden velen
Zondagmorgen in levensgevaar en
Zondagmiddag werd een dringen
de oproep gedaan om versterkin
gen en twintig motorboten te zen
den. Bij Spijkenisse, bij de grote
verkeersbrug in de weg naar Rot
terdam staat de polder OostbroeK
onder water. Zestien gezinnen
werden hier dakloos; het water
staat vele meters hoog, tot de zol
ders der huizen. Via de Groene-
kruisweg, die in allerijl aan
weerszijden werd versterkt met
zandzakken wist de bevolking zich
te redden in de richting Rotter
dam, waar, zij voorlopig in het
Feijenoord-stadion werd opgeno
men
In Hellevoetsluis drong
het water aan de Oostkade de hui
zen binnen, het steeg twee meter
hoog. Als een stormram stortten
de watermassa's zich tegen de
huismuren, onder welk geweld
verschillende wonixigen ineen
stortten. De straten drijven vol
huisraad en winkelgoederen. Vijf
oudere mensen, die zich niet zo
snel konden redden, kwamen om
het leven.