GRIEP
DE EERSTE KAMER OVER
DE WONINGBOUW
Jhr. mr. Bosch van Rosenthal
Prins Bernhard spreekt te
New York
Concerten in
Den Haag
b°"
yftofüï&A
Gesprek met prof. Coremans
Van de
DOEN IS IN:
E otterdam
Amsterdam
Den Haag
Utrecht
9
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
Lofzang
i»p Amerikaanse
vriendschap
NEW YORK 1 Febr. De ramp van
de overstromingen in Nederland v.ierp
een sombere schaduw op de herden-
king
aan de onverbreekbare banden tus
sen onze beide volken. Ten slotte", al
dus de Prins, „heeft Nederland na de
oorlog ondervonden, wat Amerikaan- ai lure
se vriendschap zeggen wil"
New Yorks stadsbestuur was verte
genwoordigd door burgemeester Impel-
lilteri en commissaris Moses. Verschil-
- <-uuitiiuiaaai 10 ti ov.iu,-
T*c-w i orks a: .er.onderajang jende Nederlandse hoogwaardigheidsbe-
stadsbes'.aan, welke heden werd tnge~
zet met een plechtige kerkdienst in St.
Marks in the bouwerie. het oude kerk
je, waar Nieuv-Xeaerlandse erste gou
verneur Pieter Stuyvesan4. begraven ligt
Aan hete inde van z:jn toespraak, waar
in hij ae nauwe bruiden memoreerde,
welke sedert de vestiging van Nieuw-
Amsterdam voortdurend tussen Neder
land en Amerika bestendigd zijn, gaf
kleders, onder wie ambassadeur van
Roijen e-n de Nederlandse gedelegeerde
bij de Verenigde Naties, von Balluseck.
waren eveneens aanwezig. Mr. P. Mijk-
senaar vertegenwoordigde de burge
meester van Amsterdam.
Na deze plechtigheid werd een receptie
gehouden in het parochiehuis. Gister
avond zat de Prins aan een diner aan
in de Union Club. dat ham werd aange-
Pr.ns Bednhard uit.ng aan zijn diepe, boden door ds. Gilbert Darlington, vice-
bezorgdheid inzake het leed, da: Neder- president van de Saint Nicholas Society,
land heef: getroffen ..Ik reken op uw Vandaag biedt de New-Yorkse kamer
gebeden", zo besloot de prins ..voor van koophandel de Prins een noenmaal
hen. die hup lever, verloren hebben er. aan m hel gebouw van de kamer van
voor hen die gevaar lopen, die lijdenkoophandel, waarna des middags de
_.j lijden
oi :n nood verkeren"
Een sobere indrukwekkendheid ken
schetste dje dienst, gedurende welke ba-
ron de Vos van Steenwijk, de Neder
landse consul-generaal, uit een oude
statenbijbel de verzen een tot tien.
hoofdstuk elf van het boek Hebreen
voorlas.
In zijn rede verklaarde de Prins,
dat „een van de meest hoopgevende
tekenen van de na-oorlogse betrek
kingen tussen de Ver. Staten en West-
Europa het feit is. dat de beide conti
nenten niet langer door de Atlantische
Oceaan gescheiden worden. In plaats
daarvan worden zij nader tot elkaar
gebracht door de Oceaan, die een
brug in plaats van een barrière ge
worden is".
Het was „het vaste geloof en de over-
tuigintg" van de Prins, dat de ^gemeen
schap van cultuur, geloof en aanspraken
op een erfenis, waarin de Nederlanders
het voorrecht genieten een waardig aan
deel te hebben, zou leiden tot het berei
ken van onze gemeenschappelijke doelen
ten aanzien van vrijheid, vrede en voor
spoed".
Na uitvoerig gesproken te hebben
over de eerste Nederlandse kolonies
en de nauwe betrekkingen lussen
Amerika en Nederland, merkte prins
Bernhard op, dat „wij sinds de twee.-
de wereldoorlog dichter dan ooit te
voren tot elkaar gekomen zijn. De Ne
derlanders zullen nooit de Ameri
kaanse troepen vergeten, die deelna
men aan de bevrijding van de Neder
landen. De talloze graven op Neder
lands grondgebied van uw dappere
soldaten, die hun levens voor de vrij
heid van Europa offerden, zullen een
eeuwigdurende herinnering vormen
14 ANS HENKEMANS treft teikenmale
-LJ- door de verfijnde aristocratische
zijn pianospel; zijn subtiele
muzikaliteit heeft echter haar grenzen,
gelijk in het bijzonder bij ook compo
sitorisch begaafde persoonlijkheden het
geval pleegt te zijn. D.w.z. datgene wat
Henkemans in volledige affiniteit ge
voelt siaagt dermate, dat het in even
grote mate tot herschepping als schep
ping wordt. Zo was de groep Fauré i2
Impromptus, Nocturne en Barcarolle)
ideaal vertolkt en de eerste serie,
„Estampes" van Debussy deed hiervoor
nauwelijks onder.
Henkemans begon met de bekende
Variaties K.V. 455 van Mozart over een
Thema van Gluck „Unser dummer Pöbel
meint. Na de pauze kwamen nog een
Polonaise Impromptu en de Derde So
nate van Chopin. De tamelijk zelden!
uitgevoerde Polonaise op 26 2 m Es-
Mineur leed onder een totaal ontbreken
v. - van de vereiste strakke rhythmïek. Ver
koophandel, waarna aes middags de der waren er m de sonate natuurlijk
pnns een tentoonstelling opent m het voortreffelijke interpretatieve
Metropolitan museum. Morgen wordtpassages. geheel Jwerd het £oge peii
van de eerste programmahelft slechts bij
HBOItt
tijfHg
Wij ontvingen....
het 14e deel van Oosthoek's Encyclo
paedic handelend van Sociativus tot
Varens, in de vierde druk. Als gewoon
lijk een kloeke en verzorgde uitgave.
Wij werden getroffen o.a, door ver
scheidene nieuwe artikelen, als Tele
visie, Toneel, en andere. In het oog
springend is de grote verbetering van
het rotogravure foto-materiaal, om en-
Ïele fraaie voorbeelden 'te noemen bij
paanse kunst, telefooncentrale, ster
renkundige instrumenten en tabakscul
tuur, en bij landen als Sumatra, Syrië
Turkije en Unie van Sowjet Republie
ken.
Al met al een uitgave, waarmee de
Fa. Oosthoek eer inlegt:
de almanak van het Utrechts Stu
denten Corps 1953, gehuld In chocolade
kleurige band. Deze verzorgde uitgave
bevat alle gegevens betreffende het
Utrechts Studenten Corps en zijn diver
se verenigingen; alle bijzonderheden
aangaande de Rijks Universiteit, en ge
gevens omtrent Utrechtse Studenten
Instellingen, andere studenten-organisa
ties. enz. Voorts verslagen en Mengel
werk. Naam- en adreslijsten van leden
van het corps en der faculteiten in
hun geheel benevens enige statistieken
besluiten het handboek;
het Verslag van het 9e Nederlands
oongres van leraren in de wiskunde
en natuurwetenschappen, gehouden op
17 April 1952 te Amsterdam, bevatten
de bijdragen van dr. E. J. Dyksterhuis,
prof. dr. J. C. H. Gerretsen, dr. Van
der Neut, prof. dr. C. J. Gorter e.a.
tuitgave J- B. Wol'ters, Groningen en
Djakarta).
Annie M. G. Schmidt Kinderverzen
en cabaretliedjes. (N.V. de Arbeiders
pers) De bundeltjes van Annie M G.
Schmidt nemen snel in aantal toe. Be
grijpelijk. want er is naar dit in zijn
velerlei soorten altijd uitstekende werk maar het
Council o.i foreign relations; des avonds
zal hij een concert van Nederlandse
muziek bijwonen in Carnegie Hall. Don
derdag geeft de Overseas Press Ciu'b een
cocktail party in de Nederlandse club
ter ere van de Prins. Deze club bestaat
voor het merendeel uit Amerikaanse
journalisten, die correspondent in het
buitenland zijn geweest. Vrijdag geeft de
Nederlandse club een cocktail party, ge
volgd door een diner. Zaterdag geeft de
University club een receptie, gevolgd
door een lunch.
Morgen zal prins Bernhard de kunst
tentoonstellingen openen, welke in eht
metropolitan museum zijn ingedicht.
Grote feestelijkheden staan niet op het
programma; de aard der plechtigheden
laat evenwel sterk de rol uitkomen,
welke de Nederlanders in de vroege ge
schiedenis van de kleine nederzetting,
die tot een wereldstad uitgroeide, heb
ben gespeeld. De aanwezigheid vand e
Prins verhoogt nog dit accent.
De duur van het bezoek van de
Prins staat nog niet vast. Vermoede
lijk blijft hij ten minste nog enkele
dagen na 7 Februari in de Ver. Sta
ten, doch niet noodzakelijk te New
York.
uitzondering bereikt.
Een zeer talrijk publiek heeft de con-
certgever hartelijk gehuldigd.
ZONDAGMIDDAG concerteerde Theo
Bruins; Tweke Partita in c-mineur
van Bach. Etudes symphoniques van
Schumann, voorts Hindemith en Ravel. In
Schumanns meesterlijke variaties bereik
te Bruins een bijkans volmaakt geheel,
zowel qua opbouw als wat de geest be
trof: nergens te veel romantisch laisser-
aller. doch daarentegen met volkomen
behoud van de vereiste sfeer een krach
tige plastiek en niet te vergeten een
meesterlijk pianospel, de weergeving van
Bach trof door een uitzonderlijke door
zichtigheid en een klaar openbaren der
Dolvphonie.
De derde Sonate van Hindemith. waar
van Theo Bruins het beste pleidooi hield
dat men zich kon denken, zegt ons per
soonlijk als compositie weinig of niets.
Het is een grauwe en ondanks de ver
scheidenheid der tempi monotone muziek.
Tot slot Ravel Jeux d'eau en twee stuk
ken uit „Miroïrs"),
Een vrij talrijk publiek was geestdrif
tig en kreeg een toegift: „Pastourelle"
van Poulene.
Uit het voorlopig verslag van de Eer-1 Vlagtweade. Bellingwolae. De Leek. Ma-
ste Kamer over de begroting van volks- rum en in Friesland b.v. Achtkarspelen, I
huisvesting en wederopbouw nemen wij Dantumadeel, worden veel woningen ge-
de volgende opmerkingen over. j bouwd, waarvan de bewoners in het al-
Sommige leden wilden er nogmaals op gemeen de reeds bestaande werkloos-
wijzen. dat er huns inziens zekere on-jheid zullen gaan vergroten. De gemeen-
gerijmdheid schuilt :n de toewijzing van j ten. liggende aan de Noordkust van I
woningen aan verschillende gemeenten. Groningen, krijgen in het algemeen ech-
In reeds overbevolkte gemeenten in ter veel minder woningen toegewezen,
de provincie Groningen, bij voorbeeld hoewel juist met het oog op de iandaan-
1 winningswerkzaamheden veel arbeiders!
met zeer kostbaar busvervoer dagelijks
moeten worden aan- en afgevoerd, ter-1
wijl door de gunstige ontwikkeling van
deze landaanwinningswerkzaamheden al-1
daar binnen afzienbare tijd grotere werk- i
gelegenheid zal ontstaan. i-
o Vele ,eden verklaarden, dat de indruk tal-iike huurwinkete worden
maal in dit seizoen de Rotterdamse -aS gewekt, dat de magische kracht van w»-yKe nuurv.m„ei6 wotaen
Comedie in de gelegenheid gesteld het getal de leiding van het departe- Verhittende leden zonden voorts gaai-,
om in Den Haag op te treden, «olim "aar net hooln .s Sö'egen Diaar vernemen. ol er staat op kan wor- aalure,
ren er indertijd tegen „De Leuge- on is naar hun mening te verklaren nat c gem2akt dat. -,e oegintien met de keken
„aar" nog wel enkele bezwaren te ^bl^dTln™ SLST.,'?* «fiST# iï
brengen, de opvoering van „Mallemo- s-33n i jaren eoi Dccrag at j o.uw.wv pc. jaar
len"6.p deze' Zondagmorgen toonde "ïïtoewe,. deze .eden een zekere Stte'ïïaïn
een verheugende vooruitgang, vooral feremiatie in de woningbouw wenselijk I stand bren Hierdoor zou met voor
wat de homogeniteit van het gezel- achten, vioegen zij zien mch a. Oi aan financiering van Nederlandse Spoorwe-
schap en het doordrngen in de sfeer heFsf gen bcreikt 1 "'nnen worden, dat nog in
van het gekozen stuk betreft ingeruimd, -ulks ten ..ade.e van het al- 1953 me, de bouw van het nieuwe station
Regime ur Richard F link heeft op de der voiksnuxsvestmg :n on. D p een aanvang zou kunnen worden
poëtische kant van dit reeds oude en I Velfi andere leden
Mallemolen
LIET Haagse Instituut voor Volksont-
wikkeling heeft voor de tweede
Prof, dr C. Coremans heeft dezer da
gen in ons land vertoefd, om in Den Haag
een lezing te houden over de restauratie
van het beroemde veelluik „Het Lam
Gods", welke in 1951 is geschied. De
lezing is gehouden op uitnodiging van de
„Stichting tot bevordering van het kunst
historisch onderzoek in Nederland" in het
Rijksbureau voor kunsthistorische docu
mentatie in Den Haag.
Over deze restauratie, welke vooral als
een conservatie moet worden beschouwd,
hebben wij indertijd omstandig bericht,
alsook dat het natuurwetenschappelijk
onderzoek, dat in verband daarmee ver
richt moest worden, een reeks conclusies
heeft opgeleverd, die voor de kunsthisto
rie van bijzondere betekenis zijn. Om nog
eens een paar punten van vele in de
herinnering te roepen: de vaststelling van
het feit, dal: Van Eyck inderdaad met
olieverf schilderde, dat het bindmiddel
een drogende olie moet zijn geweest en
dat de toren van Utrecht op het centrale
paneel een 16e-eeuwse toevoeging is,
welke wel aan Van Scorel zal moeten
worden toegeschreven, die in 1550 het
veelluik met Blondeel heeft gerestau
reerd. In zijn lezing heeft prof. Core
mans er ook over gerept, dat volgens de
bevindingen van het wetenschappelijke
onderzoek de schildering van het altaar
stuk van één hand blijkt te zijn, d.w.z.
niet van twee grote meesters.
We hebben over deze kant van het on
derzoek nog eens nader met prof. Core
mans kunnen spreken. Het betreft hier.
naar men zal weten, een van de voor
naamste problemen van een complex vra
gen. welke om het beroemde schilderstuk
hangen, te weten: de vraag of het door
Hubert en Jan van Eyck is geschilderd
of door Jan van Eyck. Een inscriptie op
een der lijsten spreekt van de twee broe
ders. Al reeds lang is het de vraag of
deze inscriptie authentiek is. Gebleken is
nu. dat de lijst authentiek is, maar dat
slijtage van de beschildering ër van in
de 16e eeuw zodanig is gerestaureerd,
dat daarbij ook de inscriptie, welke we
kennen, geschilderd moet zijn. Intussen
blijft het natuurlijk zeer wel mogelijk,
dat bij die restauratie een aanvankelijke
inscriptie opnieuw op de lijst werd ge
plaatst.
Over dit onderdeel van het onderzoek,
alsook over ook andere, vertelde prof.
Coremans ons nadere bijzonderheden,
•oeren, om er hier
grote vraag. Thans liggen twee boekjes
var haar hand met aardige illustraties
van Wim Bijmoer voor ons. en wel
„Veertien uilen", gedichten voor kin
deren en ook voor volwassenen alleszins
genietbaar, en een verzameling cabaret
liedjes, waarvan de meeste reeds be
kend zijn van Wim Kan of van Sonne-
veld. De schrijfster vindt het zelve
eigenlijk een treurig gezicht, al die
cabaretteksten bijgezet in een boek.
Maar zij zal niettemin velen ock met
dit bundeltje genoegen verschaffen.
thans nader in te treden. Over ongeveer
een maand komt het boekwerk uit. waar
in de conserveringsmethode en het we
tenschappelijke onderzoek met de daaruit
voortvloeiende bevindingen nauwkeurig
ziin beschreven Zeer waarschijnlijk zal
dit boek wel aanleiding geven om op
een en ander nog eens terug te komen.
Prof Coremans ziet de taak van het
Laboratorium der Belgische Musea voor
al hierin, dat de natuurwetenschap be
trouwbare bevindingen aandraagt, waar
mee de kunsthistorici verder kunnen ar
beiden. Het ligt dan ook in het voor
nemen. om b.v. over een jaar een samen
komst te houden van vooral kenners van
de Vlaamse primitieven, nadat deze ruim
schoots gelegenheid hebben gehad, oir
het nieuwe materiaal, dat met genoemd
boek ter beschikking komt, te bestuderen.
Eind van deze maand vertrekt prof.
Coremans naar de V. S., waar hij uitge
nodigd is een serie lezingen te houden,
voornamelijk aan de universiteit van
New York. Deze lezingen zullen handelen
over het natuurwetenschappelijk onder
zoek van oude schilderijen, op welk ge
bied het Belgische Rijkslaboratorium,
waarvan prof, Coremans directeur is, in
ternationaal een leidende plaats inneemt.
Op een vraag onzerzijds zeide prof. Core
mans, dat hem ook verzocht is in Ame
rika over de affaire-Van Meegeren t.c
spreken, maar dat hij besloten had. om
in nadere bijzonderheden daaromtrent
nieit te treden, aangezien hij het onjuist
acht dit te doen hangende het proces,
dat thans gaande is en waarvan hij het
verloop rustig wil afwachten. De advoca
ten van het Belgische departement van
Onderwijs en van prof. Coremans hebben,
zo vernamen wij nog, een tegeneis tot
schadevergoeding ingediend tegen de
heer Van Beuningen. ten bedrage van
1 millioen francs.
Om nog even terug te komen op het
probleem of Het Lam Gods van Hubert
en Jan of alleen van Jan van Eyck is.
prof. Coremans is op grond van het na
tuurwetenschappelijk onderzoek van me
ning, dat zeer wel aan de mogelijkheid
kan worden gedacht, dat Hubert voor het
werk of belangrijke delen de tekening,
een ontwerp maakte. Overigens heeft het
onderzoek geen spoor van werk van Hu-
bert aan het licht kunnen brengen. De
schildering, zoals men die ziet en zoals
deze is onderzocht, is volgens prof. Core
mans van één. hand. te weten die van
Jan van Eyck, maar deze heeft aan het
werk in ten minste twee grote phasen
gearbeid, heeft ook vernieuwingen aan
gebracht over aanvankelijke schilderin
gen van b.v. bomen en planten, vernieu
wingen van zuidelijke plantengroei e.d.
Men kan er dan ook aan denken, dat hij
hiertoe kwam na zijn reis naar Portugal,
welke een onderbreking in zijn arbeid
aan het altaarstuk teweeg bracht van
enkele jaren. De opvatting, welke zo lang
bestond, dat in het altaarstuk de handen
van twee grote meesters konden worden
onderscheiden een opvatting, die ove
rigens wel een twistpunt was acht
prof. Coremans op grond van de weten
schappelijke bevindingen niet langer
houdbaar, wel zou dar< volgens hem Jan
hie vaak vedtounde werk van Molnar
de nadruk gelegd, en op het in wezen
kinderlijke van de „slechte" zwakke
ling Liliom; met zijn expressionistische
decors, ni afmeting goed bruikbaar n
de kiene toneelrumte waarover deze
groep beschikt, bereikte Flink soms
een voortreffelijk toneelbeeld, de spoor
baan b.v. De suggestie van de kermis
in het begin was wat zwak. De slech
te verbinding tussen Rotterdam en Den
Haag was blijkbaar oorzaak, dat de
houtdraaier met zijn huwelijksaanzoek
bij het sterfbed van Liliom hier niet
tent onele verscheen", detgeen geen groot
gemis was.
Hans Culeman en Corrie Weier als
Liliom en Julie bleken de intenties van
de regisseur uitstekend op te volgen;
bij hen overheerste de poezie het rea-
lisme en met eenvoud en ingehouden
spel wisten zij veel te bereiken. Alleen
de verstaanbaarheid, vooral van Cule
man. liet wele ens te wensen over; som
mige jongeren hebben blijkbaar niet hel
vermogen van de ouderen, die opge
groeid zijn in een meer rhetorïsche
speelstijl, om ook fluisterend verstaan
baar te blijven. Jan van der Linden
markeerde scherp de boef Fiscur, maar
zijn realisme detoneerde, Daarentegen
pasten Mieke Verstraete en Kees Brus-
se als het „degelijke" andere paar, Ma
rie en Wolf. wel in det oon van het
geheel. Richard Flink verleende gezag
aan de „rechter" in de politiële hemel
uit Liliom's verbeelding na de dood.
Anna Blaman had vooraf een korte
nleidng over de kwaltet van Molnar
en zijn „Mallemolen" gehouden; er was
een dankbaar en aandachtig publiek.
tegen
stelling tot de ter zake hier boven weer
gegeven mening van oordeel, dat de
stand van het woningvraagstuk nog
steeds eist. dat in de kortst mogelijke
gemaakt.
Naast wonsngonderzoek zal een goede
woningstatistiek naar het oordeel van
vele leden bezwaarlijk gemist kunnen
worden, indien men reeds thans wil be
ginnen met de voorbereiding van de
tijd wordt voorzien in de buisyestings- steeds dringender om oplossing vragen-
bdhoefte van een zo groot mogelijk aan
tal gezinnen.
Vele leden verklaarden zich voorstan
ders van de bevordering, van het be
zit van een eigen woning. In verband
met de voorgenomen wijziging der pre-
mieregeljng zouden zij gaarne van de
minister vernemen, of in deze wijzi
ging niet tevens een speciale regeling
zou kunnen worden opgenomen, waar
door ruimere mogelijkheden worden ge
boden voor de realisering van de ge
dachte: de woning in eigendom van
de bewoner.
In het algemeen, aldus vele leden, heb
ben nog niet herbouwd de oorlogsslacht
offers, die slechts enkele panden heb
ben zien verloren gaan.
Dit is een gevolg van de omstandig
heid, dat overdracht van herbouwplich ten
het algemeen wordt geweigerd. Voor
de grotere gebieden, waar oorlogsscha
de is toegebracht, is dit zeer te betreu
ren. Te Rotterdam bijvoorbeeld is het
hoogst noodzakelijk, dat in de binnen-
de saneringen en opruiming van krot
woningen. Wil de regering na inhaling
van het woningtekort een catastrophale
werkloosheid in het bouwbedrijf, zoals
deze in de jaren van dertig is voorgeko
men. voorkomen, dan zal zij zich tijdig
op deze vraagstukken moeten voorbe
reiden. Reeds thans kan gezegd worden,
dat de bestaande woningwet op dit punt
ernstige onvolkomenheden vertoont.
Verscheidene andere leden spraken als
hun mening uit, dat de krotopruiming
binnenkort drastisch ter hand moet wor
den genomen.
Vele Joden uit dc Oostenrijkse com
munistische partij. Na een Zaterdag ge
houden algemene vergadering van de
Joodse gemeenschap te Wenen is verno
men. dat een 2eer groot aantal Joden, die
belangrijke functies bekleedden in de
Oostenrijkse communistische partij of
door deze partij beheerste organisaties,
de laatste tijd ontslagen is. (A.F..P)
In memoriam
E. G. Huey, De Dierenwereld, 5e druk,
Uitgeverij en drukkerij Hollandia,
Raam).
Dr. Portielje heeft dit Amerikaanse
werk vertaald en voor Nederland be
werkt, hetgeen wel nodig was, omdat
de schrijver veelal de Amerikaanse die
renwereld als uitgangspunt neemt voor
zijn levendige beschrijvingen. Het boek
is voornamelijk vopr jongeren geschre
ven, maar ouderen zullen het ook niet
zo gauw uit de hand leggen, als _zij een
maal gegrepen zijn door de prettige ver
teltrant.
Jean Aubert: De quoi vlvalt Thiers?
Uitg. Deux-Rives. Paris.
In een charmant boekje heeft de schr.
uiteengezet hoe. de journalist, staats
man en historicus Adolphe Thiers
(17971877 zijn geld verdiende Dit on
derwerp is minder materialistisch dan
men op het eerste gezicht vermoedt.1 hij voorzitter van een groep, w
want in Frankrijk misschien meer dan i ols jongste in de rij secretaris was Pre-
elders speelt geld een grote rol in deI ctezer gezegd; hij werd er voorzitter
politiek en zeker in de negentiende eeuw i van, eenvoudig door de kracht van zijn
kon men te Parijs niet slagen zonder persoonlijkheid. Hij had de regentenstijl die
Men schrijft ons;
Bosch van Rosenthal overle
den; allen die hem gekend heb
ben en in zijn activiteit meegemaakt,
zullen een plotselinge leegte voelen.
Maar vooral de vrienden die hem, on
vermoeid en waakzaam, tussen 1940
en 1945 aan het werk hebben gezien.
Zelden heb ik in die jaren iemand
ontmoet, voor wie het verzet een zo
vanzelfsprekende zaak was. Gebruik
te hij het woord „verzet" eigenlijk
ooit? Hij leek er de personificatie van,
maar het was voor hem, in tegenstel
ling tot zovele anderen die er een
persoonlijk avontuur van met de rug
tegen de muur gedrongen enkelingen
in zagen, een simpele kwestie van le
venshouding: men was „tegen", van
nature en zonder voorbehoud. Daarin
lag de enorme kracht, die er van deze
man in bezettingstijd uitging, en te
vens zijn typerende onvermogen om
sommige klein-menselijke motieven en
zwakheden bij anderen te doorgron
den of zelfs maar te zien.
Toen ik Bosch beter leerde kennen was
behoorlijke financiële achtergrond.
Thiers kweet zich van die nood
zakelijke taak zonder tegenzin en niet
altijd met fijne middelen, maar bij zijn
tijd- en landgenoten stak hij over het
geheel genomen gunstig af.
Dr. Stephan Steiner: Hazard. Uitg.
N.V. LeitcrNijpels, Maastricht.
Deze tweede, bijgewerkte druk van een
reeds in 1937 verschenen boekje, behan
delt in hoofdzaak Monte Carlo en de
roulette. Enkele pakkende verhalen van
Francois Blanc, de oprichter van
soms kan irriteren en soms naïef kan lij
ken dooir de veronachtzaming van wat er
verder nog in de wereld bestaat, maar die
imponeert als ze echt is! Hij had die
merkwaardige aristocratische neiging om
sociaal vooruitstrevende 'op sommige
punten zeer vooruitstrevende) gevoelens
te verbinden met een onbetwijfelde ze
kerheid, dat de voornaamste coördinaten
van ons publiek bestaan niet voor veran
dering vatbaar waren zeker niet door
de Duitsers.
mensen ooit volledig zou hebben gezien,
lijkt me onwaarschijnlijk bij een man
wiens natuurlijke plaats op de barricaden
leek te zijn. Hij zei ook een keer, toen in
een gezelschap verscheidene heren lanig
aan hun sigaar trekkend hadden gespro
ken over de voordelen en vooral de na
delen die een beraamde stakingsactie zou
meebrengen: „Als het morgen begint doe
ik mee." Het glipte zijn mond uit, en ik
heb het altijd als karakteristiek onthou
den, omdat het bepaald -niet het over
heersende sentiment was onder de aan
wezigen dn die vergadering.
TVj" IJNE heren, wij schrijven gesohie-
denis: bij nagenoeg ieder ander
zouden zulke woorden als opscheppe
rige frasen klinken. Bij Bosch waren
ze echt. Hij geloofde dat we geschie
denis schreven, en was behalve re-
gentenzoon „gamin" genoeg om te we
ten, dat de havenarbeider van de sta
kingsactie ten minste even veel ge
schiedenis schreef als de vele Van Ho-
gendorpen, die ons benarde vader
land in die jaren telde. Bosch vond
het nadenken over na-oorloge proble
men om de drommel niet zinloos en
heeft er een wakker aandeel aan ge
nomen. Maar zijn voor mij meest in
drukwekkende prestatie, omdat die
zich de jaren door voor mijn neus af
speelde, was de pit die hij in een voor
dit soort van overpeinzingen bijeen
komend gezelschap wist te planten.
Hij bracht, spelenderwijs en ik geloof
alweer zonder oplettendheid, keer op
keer- de practische problemen ter
sprake die allerlei sectoren van het
verzet kwamen stellen, en behoorde
door deze bezieling tot de (helaas te
zeldzame) ouderen die voor jongere
mensen een voorbeeld waren en die
wisten vriendschap te tonen waar dat
nodig was.
Sagittarius
ZOLANG de R,—ra m Zuii-Frauk-
rijk ligt en tk mijn :'or.s m
1 zwakke valuta krijg neergeteld- gezf
ik er de voorkeur aai: irJjn vac unties
i7i eigen land door te qeu En
tvaaroni ook niet0 V.'. ■•.eer het
's zomers i» Italië snikheet is. waait
1 over de Veluwe een frisse w.nd wan
neer Londen in een vette, gele mist
ligt, heeft men in de Achterhoek goed
zicht en ik zie liever een Nederlandse
jonkvrouw in een stralende zon dan
een Zwitserse Jungfrau tn damp of
nevel.
Van mijn luttele vacanlieweken
reserveer ik er altijd een voor de
winter, ivant ik houd er van door een
winters woud te dolen, vooral als de
kruinen der bomen met sneeuw be
dekt zijn.
Zo liepen wij dan verleden week
weer met z'n drieën tussen de V/o-
danseiken de natuur ie prijzen en
naar de hartendie met koele
messen in de woudreuzen gegrift
waren door jonge mensen, die hier
hand in hand gelopen hadden en, wie
weet, na het griffen wederom eikaars
hand gegrepen hadden.
Maar plotseling zag ik nog iets
anders. Op verscheidene bomen ivaren
cirkels getrokken en midden in de
cirkel, maar dan precies in het mid
den ontdekte ik telkens een klein
kogelgaatje. Een bekwaam schutter
moest dat zijn.
's Avonds informeerde ik er naar
bij de hotelier.
Dat ?s Gijs, zei de waard, hij is een
beetje.wel hij is inderdaad een
goed schutter. Hij woont in dal kleine
huisje, u weet wel, daar bij de drie
sprong.
De volgende morgen hebben wij Gijs
bezocht en hem gecomplimenteerd,
maar h\j weerde onze lof af. Ach kom,
mijnheer
Manman. hoe krijg je het gedaan
Steeds vlak in de roos!
Maar een beetje gevleid was hij
toch wel. Hij trok mij voorzichtig op
zij, ver van vrouw en kind.
Schichtig keek hij om zich heen en
vroeg: Kan mijnheer zwijgenZal
mijnheer er met niemand over praten?
Ik stelde hem gerust.
Blijft mijnheer nog lang hier?
Morgen zit het er al weer op.
Ik zal het u zeggen. Kijk, het ts
eenvoudig, ik schiet eerst en dan trek
vk het kringetje. Ik heb er al 157.
Wat had Gijs met jou te verhande
len? vroeg mijn vrouw.
Ik hield mijn tvoord.
Niets bijzonders, zei ik. Hij doet het
met een buks.
v. d. P.
gewerkt hebben, moge een troost zijn
Want geen schets van Bosch van Ro- voor zijn familieleden die hem nog zoveel
van Eyck ïn elk geval ir. twee verschil-
lende phasen van rijn ontwikkeling aan j wetgeving in Nederland. 2e druk (J.l
het veelluik hebben gewerkt. Zoals eer-1 Wolters, Groningen, Djakarta).
Bosch was een geboren leider, indruk
wekkend door de volkomen vanzelfspre-
speelbank van Monte Carlo en van en-kende wijze waarop hij gezag wist op te 0
hele beroemde spelers vormen het eer-(leggen (en dat kon hij als het pas gaf sent-hal kan volstaan met alleen van zijn dieper missen.
ste gedeelte: de tweede helft van het bijzonder goed') en door de bezieling die
boekje is gewijd aan de fabriek, d.w.z.var. hem uitging. Iemand die niet spoedig -
de speelzaalonderneming en aan enke-louder de tr.cruk is mag bij deze gelegen-i
Ie systemen om te spelen en te winnen, heid wel zeggen, dat hij nooit duidelijker A 1 Ij |E? II lij
Welke systemen, het spreekt vanzelf.jeen optreden als indrukwekkend heeft vv i i JL JLAll JL Jiii
vrijwel alle ondeugdelijk zijn. gevoeld dan bij die malen, dat hij Bosch
A. Remijn. De sociale verzekerings- van Rosenthal, op zijn vanzelfsprekende
en besliste wijze, duwen zag geven ir.
slappe ruggen en ze warempel weer
ferme karakter en zijn leiderschap te
spreken. Hij had een goed hart, soms zelfs
te goed, Plaagden zijn vrienden hem niet
met. de veelbelovende jonge mensen, voor
wie hij de studie had betaald en wier
eerste stappen in een maatschappelijke
loopbaan hij liefderijk had -geleidom
hen, toen de nood aan de man kwam,
zich politiek aan de verkeerde kant Ie
zien scharen?
In zijn loopbaan als burgemeester en
ails commissaris heb ik hem niet persoon
lijk meegemaakt. Dat -hij ervoor geboren
was heeft -geloof ik -niemand ooit betwij
feld, Da-t hij tekortkom i-ngen had die uit
-d i -t karakter wel moesten voortvloeien
evenmin. Ik heb daarom moeite gehad
om, zoals vele van. zijn vrienden, Bosch'
afscheid van het openbare leven in 1945
alleen m-aar als tragisch te zien, In de
bezettingstijd had hij zijn hoogtepunt be
reikt en wel-verddend was hem het voor
zitterschap van het College van Vertrou
wensmannen toegevallen. In het laatste
jaar van de bezetting regeerde Bosch, en
ik twijfel er eerlijk gezegd aan of dat na
de oorlog lang mogelijk zou zijn geweest,
ook al-s we een verstandiger militair ge
zag hadden gehad, of als hem een plaats
in de regering was ingeruimd. Er is geen
duidelijker grens aan de werkzaamheid
van een mens dan zijn eigen karakter, en
Bosch zou mar mijn overtuiging voor die
na-oorlogse carrière, die wij op zichzelf
allen voor hem hoopten, misschien toch
niet gedeugd hebben. Zijn terugtrekken
was een persoonlijke tragiek, maar mis
schien is hem daardoor erger teleurstel
ling nog bespaard. Dat een Bosch van
Rosenthal in het na-oorlogse politieke
milieu misschien niet gepast zou hebben
behoeft niet noodzakelijk tegen Bosch van
Rosenthal te pleiten. Het is een voorrecht
hem gekend te hebben en zijn invloed te
hebben ondergaan. De wetenschap dat dit
voor vele Nederlanders geldt en juist
voor hen, die in moeilijke tijden met hem
der gezegd, is het vooral de bedoeling. Een populaire behandeling van het zo recht en overeind zag komen. Zcu hij zelf
dat in kwesties als deze de aesthetische uitgebreide terrein van de sociale ver- wel de diepte gepeild hebben van de aar-
en kunsthistorische kenner? met het zui-zekering. Het boekje is voornamelijk I zelingen. die er bij zo'n gelegenheid te
ver natuurwetenschappelijk verkregen geschreven voor onderwijsdoeleinden, overwinnen waren? Ik heb het me vaak
materiaal tot eventuele conclusies kunnen Er hoort dan ook een afzonderlijk boek- afgevraagd, en weet het nog niet zeker,
geraken. je met vragen bij. Dat hij deze slappe kant van rijn mede-
Onder dc geïllustreerde krantenver
halen voor kinderen van 8 tot 80 jaar.
zijn er. die terecht een grote vermaard
heid bezitten, die ver uitgaat boven
de lezerskring van het blad. Ieder Ne
derlander. die mee wil kunnen praten
moet weten wie oiüe b Bommel en De geschiedenis i/an een Australische hond
Tom Poes zijn. Zo dient ook ieder Ne
derlander althans wel eens gehoord te:
hebben van Pa Pinkelman en tante
Pollewop, ook al heeft hij nooit een
blik in De Volkskrant geslagen De uit- NAAR MET ENGELS VAN FRANK DAL8Y DAVISON
geversmaatschappij Elsevier maakt het
hem gemakkelijk kennis met deze ft-
guren te maken door De avonturen van Dusty werkte deze keer wat dichter bij zijn
"V™™ *chaPen da" Wj «ewoonliik gewend was. Tom be-
maékt ven doze strip" het hoofdbe. s,00t a,ch ,n!al te bemoeien; dat was
standdee! uit. maar dat neemt niet zUn natuurlijke handelwijze; laat hy het op zijn
weg. dat de plaatjes van Carol Voges manier rustig opknappen. Toen de schapen nader-
er ook mogen zijn Het thans vorsche- bij kwamen keerde hij zijn pony om en gaf de
nen doel is roods het derrie In een hond het teken om de schapen in een cirkel rond
voorrede ze: van Duinkerken ten je drijven. Tom bewoog nauwelijks van het start-
ai bijna tussen de open hekken waren. Je kon er
van op aan dat Dusty aandacht schonk aan zijn
tekens.
Er waren een paar angstige ogenblikken toen
de eerste schapen de kooi inliepen. De an
deren liepen op een drafje naar een hoek van het
hek. alsof zij er om heen wilden gaan. Zij hielden
stil bij de hoek, zij hadden gemerkt dat de hond
ze in de gaten had. Zij hadden er toch vandoor
kunnen gaan, maar zij wisten dat hij ze in dit
geval wraakzuchtig achterna zou zitten. Ze ston
den elkaar gedurende een seconde of drie aan
te kijken; de schapen keken hem langs hun neus
aan alsof zij verrast en beledigd waren door zijn
aanwezigheid, de hond lag ineengekropen met zijn
buik bijna tegen de grond aan. gespannen als een
strakke draad en hij keek ze met vastbesloten
ogen aan; daarop besloten zij de veiligheid van
de kudde weer op te zoeken, zij keerden zich en
renden terug.
Dinsdag 3 Februari. Kon. Schouwburg
6: Ned. Comedie: School voor vrouwen.
KI Comedie 8: Comedia: Toevallige
c ontmoeting en Als een phoenix. Dili-
Maandag Februari. Schouwburg 8: gcntia 8: pianorecital Jean-Pierre
'•rst®'hng. Marty. K. en W. 12 45: Verporingscon-
Dinsdag 3 Februan. Schouwubrg 8; j eert Residentie-orkest.
Concertgebouworkest oi.v. Rafael Ku-
geestige wijze nog eens uiteen,
de gTondslay 's van de grote popula-
Titelt waar n deze „ongewone avon
turen van een gewone man" zich mo-
gen verheugen.
Wat Waar, jaarboek 1953,
steken. Het was de man eerder dan de hond die
ruim werkte. Hij zelf dacht er niet op deze ma
nier aan. Hij voelde slechts dat Dusty zijn scha
pen uitstekend in zijn macht hield en hij besloot
hem te vertrouwen.
Hij holde de heuvel af en naar de oversteek
plaats toe achter de kleine kudde aan en verder
weer versrlu-iii-n O. k ditmaal geeft het naar een pUnt halverwege tussen de beek en het
k"'; (v :i "'i^'htingen ovei I begin van de run en hij wachtte daar tot Dustv
Mkrnr X „m d,. vrede en eeó:da schapen aanvoerde. Tm» hp bij het startpunt
over de godsdirnrici. Men geelt een j stond toe te kijken voelde hij zich als een man
overzicht van de moderne gemeenschap-zonder huid; maar nu had hij haar weer terug,
pen, die interna'mr,aal ontstaan die' en hel bloed liep rustig door zijn aderen. Hij was
van kolen en staal en van de Europese
defensie en een aantrekkelijk onder
deel js een ne?ehiedenis in het kort van
onze Koninklijke landmacht. Weten
schap en techniek krijgen hun deel <er
is nogal wat aandacht besteed aan de
bromfiets) evenals de kunst en de ont
spanning. Er is voorts een groot artikel
over de vaderlandse geschiedenis inter
nationaal gezien.
zich de toeschouwers niet meer bewust. Hij was
alleen met zijn hond en de schapen. Een keer of
twee klapte hij met zijn zweep om de schapen te
tonen dat er een man in de nabijheid was en om
Dusty's aandacht te vragen. Hij gaf hem het te
ken om ruim uit te gaan met de schapen en de
hoeken tussen de ene hindernis en de volgende
niet af te .snijden; en hij bewoog zich pas dichter
naar de bergplaats toe toen de leidende schapen
Weer zond Tom zijn hond in een ruime bewe
ging om de schapen heen terwijl hij zelf zich naai
de opening van de brug richtte- Dit kostte een
paar minuten tijd maar het was de moeite waard
wat de leiding door de hond betrof. Zodoende
had hij de tijd opnieuw het gemakkelijk contact
met zijn kudde te herstellen, dit vond plaats ge
durende de extra vijftig of zestig meter die zij
samen liepen.
Tom vond tijd genoeg om Dusty te benijden
om zijn capaciteit slechts aan een ding alleen te
denken en ook omdat hij volkomen zonder enige
zelfbewustheid te werk scheen te gaan. Hij was
alleen maar Dustv, die zijn werk deed zoals hij
het op Harry Morrison's nederzetting in de berg
plaatsen of in de velden zou hebben gedaan. Tom
evenwel voelde zich twee mensen tegelijk. Daar
was de man die wijs en verstandig was en die
tenminste tot nu toe het juiste deed op het
goede ogenblik, en dan was er de gevoelsmens die
op een en hetzelfde ogenblik zeker was dat alles
op het spel stond en dat iets afschuwelijks ging
gebeuren. Deze laatste voelde zich alsof er reeds
een paar uur om moesten zijn sinds Dusty het
startpunt had verlaten en tegelijk was hij vol
komen zeker dat ze reeds bijna de helft van de
baan hadden afgelegd zonder dat er enige tijd
was voorbijgegaan.
Met een prima veronachtzaming voor de moei
lijke helft van zijn wezen, kwjtm Tom in langza
me looppas bij de opening tot de brug juist toen
Dusty begon zijn schapen wat voort te duwen
om ze te dwingen de heuvel op te gaan en hij
had wat hulp aan de ene zijde nodig om te voor
komen dat er een paar schapen wegliepen. Maar
dit was in orde toen de eerste schapen besloten
dat de opening vóór hen uit er hoopvoller uitzag
dan de achterkant die ingesloten was. zelfs al
was het niet duidelijk waar zij naar toe leidde.
Het pad dat midden door de baan voerde was
slechts een run terug naar het startpunt en iedere
hond die in staat was deze wedstrijd door'te ne
men en zijn schapen de biug op te voeren kon
ze ook veilig in de laatste bergplaats brengen;
het was slechts zaak voor de man om achter
te blijven en de hond zijn taak te laten volbren
gen onder het eritische toezicht aller ogen iaai.
Toen Tom afsteeg om het hek te sluiter, brak
het applaus los dat heel wat meer dan beleefd
klonk en het ging door alsof het zo bedoeld was
toen hij weer opsteeg en wegreed met Dusty ach
ter zijn paard aan.
Toen hij zijn pony aan een jonge boom aan de
voet van de heuvel vastbond zei een man nabij
hem: „Jij bent er mee weggevlogen, Tom!"
Tom was behoedzaam omdat hii niet wilde
worden beetgenomen en toen hij de ander aan
keek, lag dit in zijn blik te lezen.
De man keek op zijn horloge en zei laconiek,
..Zestien minuten en geen foutje!" Een secon
de later verbeterde hij dal door er aan toe te
voegen, „Tenminste, geen enkel dat ik kon zien.
Het kan zijn dat de juryleden er anders over den
ken!'
(Wordt vervolgd)
belik.
Bioscopen t/m 5 Februari
Arena: Storm over Malakka 14 j. Ca
pitol: De grote beslissing 18 j. Cineac
en Victoria: De verboden vrucht 18 j.
Colosseum: The greatest show on earth
14 j. Harmonie: High.noon 14 j. Lutusca:
Hongkong 14 j. Luxor en Prinses: Ope
ratie Cicero 14 j. Rex: Het zwaard'der
vergelding 14 j. 't Venster: Het wonder
van Milaan a.L
Schiedam
Schiedam: Passage: De straat 18 j.
Maandag 2 Februari. Stadsschouw
burg 8: Hoofdstadoperelte: Geschichten
aus dem Wienenvald; Centraal Theater
8: Ned. Comedie: Via Lissabon; Theater
de la Mar 8: Cabaret Wim Sonneveld:
Hel meisje met de grolt voeten; Leidse-
plein Theater 8' ABC Cabaret; Bibelo-
nië; Carré 8: Circus Strassburger; Kleine
l ie 8; Gez. Kaart: Potasch en Per-
emoer: Concertgebouw 8.15; Kunstkring;
'o.a Haendel, viool. Theo van der Pas,
Bioscopen t/ni 5 Februari
Alhambra: De verboden Christus 18 j
City: Het mysterie van de gouden ade
laar 14 j. Cineac-Damrak: de eerbiedige
kooi 18 j. Corso: Operatie Cicero
Cultura: Affair in Trinidad 18 j.
Kriterïon: Le plaisir 18 j. Capitol en
Luxor: Blanke ballast 18 j. Nöggerath:
Morphine 18 j. Passage: Storm over Ma
lakka 14 j. Plaza: Bureau zedenpolitie
18 j Rialto: Op het scherp van de snede
18 j Rex: De ellendigen 14 j. Roxy: Don
Camillo. Royal: De laatste grens 14 j.
Tuschinski: Sterren stralen overal. Uit
kijk: The galloping majoor.
Maandag 2 Februari. Kon. Schouw
burg; besloten voorstelling; KI Comedie
8: Comedia; Als een phoenix en Toeval
lige ontmoeting; Diligentii* besloten
voorstelling.
Bioscopen t/m 5 Februari
Apollo: Geheime opdracht 14 j. Asta
en Centrum: Zo zijn we niet getrouwd
18 j. City: Vergif 18 j. Corso: Het ge
heim van Mayerling 18 j. Hollywood:
Zorg. dat je er ook bij komt 14 j. Me-
tropole Tuschinski: en Passage: Sterren
stralen overal a.l. Kriterion en Odeon:
De dood van een handelsreiziger 18 j.
Olympia: Always in my heart a.l. Plaza:
Gevleugeld gevaar 18 j. Capitol en Rem
brandt: Een nacht koningin a.l. Rex. De
verboden vrucht 18 j. Roxy: De stad
zonder genade 14 j. Seinpost: She's wor
king her way trough College 18 j. Stu
dio- Hondje, laat je juffrouw uit 14 j.
Thalia: Export in blond 18 j. Uitkijk:
The galloping major a.L West-End:
Othello 18 j. Musica: High noon 14 j.
Maandag 2 Februari. Stadsschouwburg
8. Haagse Comedie: Als het kindje bin
nenkomt; Tivoli 8: Concert U.S.O. o.l.v.
Paul Hupperts, soliste Elisabeth Lugt.
zang.
Dinsdag 3 Februari. Stadsschouwburg
8: Ensemble Arabesque: Van snotneus
tot neon.
Bioscopen t/m 5 Februari
Camera: Le plaisir 18 j. City: Het zal
je gebeuren a 1. Palace: In old Schevenne
14 j. Rembrandt: Tot inkeer 18 j. Scala:
De man zonder angst 18 j. Vreeburg:
De kuise bruidegom 14 j.
Groningen
Dinsdag 3 Februari. Stadsschouwburg
Théatre Hébertot met Rome n'est plus
dans Rome.
Bioscopen 3 t.m. 5 Febr.
Beurs: De man van Colorado (18) Za
terdag, Zondag en Woensdag Furie vaia
de Kongo (14). Cinema: Iwo Jima (181
Grand en Luxor: De mijnen van Konijrf
Salomo (a.l.).