m
'OtteRöAin
J
^-Radioprogramma
Het afscheid van ir. J. P. v. Bruggen
LAXEER-AKKERTJE5
H. A. Lorentz
Onze behandeling van een
Europees verschijnsel
Verhelderend
onderzoek
De wijziging van Utrechts
gemeentelijke grenzen
Laboratorium voor landmeetkunde
te Wageningen geopend
Première van
Nederlandse film
.gen
2
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT
MAANDAG 2 FEBRUARI 1953
2
2S
Gouden jubileum van
H. Hertzberger
Vrijdag heeft de iheer H. Hertzberger
zijn gouden jubileum gevierd als direc
teur van de Confectiefabriek Em. Hertz
berger. In de gang van het kantoor- en
fabrieksgebouw aan de Sluisjesdijk had
den zidh in de namiddag de naaste fami
lieleden van de jubilaris en het voltallige
personeel verzameld, toen de zoon, de
heer E. Hertzberger, zijn jubileumrede
begon uit te spreken. Hij schetste daarin
het wel en wee van de onderneming en
dan meer in het bijzonder de moeilijk
heden, die zijn vader in zijn werkzaam
heden heeft ondervonden door twee we
reldoorlogen. Desondanks is de fabriek
gegroeid tot een bedrijf van groot for
maat. Spr. bood zijn vader een cheque
aan, die hij zelf een bestemming zou
moeten geven. Ook werd bij de ingang
van het privé-kantoor een gedenkplaat
onthuld met de beeltenis van de jubilaris.
Deze gedenkplaat was een geschenk van
het personeel.
Hierna hebben gesproken de heren L.
Korsten, oudste procuratiehouder, L. G.
Salomé, uit naam van het kantoorperso
neel. H. W. Beke, chef van de snijkamer
en E. Oostendorp, bedrijfsleider. In zijn
dankwoord heeft de heer H. Hertzberger
er aan herinnerd, dat hij zijn loopbaan
begonnen is in een bescheiden winkeltje
in Eindhoven. Aan zijn vrouw heeft hij
het te danken gehad, dat hij de inmiddels
krachtig gegroeide confectiefabriek te
Rotterdam is begonnen. Het bedrag van
de cheque wenste hij ter beschikking te
stellen van enkele stichtingen, die zich
bezig houden met de zorg voor de na
gelaten betrekkingen van oorlogsslacht
offers.
Jubileum dr. M. Kruyswijk
Zondag was het 25 jaar geleden, dat
dr M. Kruyswijk werd benoemd tot
leraar aan de chr. H.B.S. te Rotterdam.
Maandagavond zal dr Kruyswijk. die sinds
1945 directeur is van deze H.B.S., door
bestuur en leraren worden gehuldigd.
Eerste paal geslagen voor
bioscoop Centraal
Op een terrein aan de Binnenweg,
vlak naast de oude bebouwing aldaar,
is Zaterdag de eergte paal geslagen
voor de bioscoop Centraal. Het gebouw
krijgt een gevelbreedte van 20 meter
en een diepte van 53 meter. Naast de
entree van de bioscoop is een winkel
geprojecteerd. Daarnaast ligt de ingang
voor de zes flatwoningen, die boven de
hal gebouwd zullen worden. De bios
coopzaal krijgt S00 zitplaatsen; zij zal
worden aangesloten op de stadsverwar
ming en zij zal worden uitgerust met
een moderne installatie voor de lucht
verversing. Aan de achterkant van het
gebouw, onder het toneel, komt ruimte
voor een garagebedrijf met zes auto
boxen. Architect is de heer J. A. Le-
lieveldt, uitvoerder de firma J. P. van
Eesteren. De verwachting is, dat de
bioscoop eind Augustus in gebruik kan
worden genomen. De woningen zullen
enkele maanden later klaarkomen.
Afscheid van de politie
Wegens het bereiken van de pensioen
gerechtigde leeftijd heeft ook de briga
dier G. de Wit in het gymnastieklokaal
van het bureau Sandelingplein afscheid
genomen. Als buurtagent heeft de heer
De Wilt vaak bemoeienis gehad met grote
sportgebeurtenissen op de Linker Maas
oever. Uit sportkringen werd dan ook
veel belangstelling voor zijn afscheid
getoond. Namens de collega's hebben bri
gadier C. Zuurveld en adjudant E. H.
van Dijk hem toegesproken en hem
fraaie geschenken aangeboden.
In de recherchewacht van het hoofd
bureau heeft gisterochtend de hoofdagent
D. van Fulpen, die eveneens de dienst
met pensioen gaat verlaten, afscheid ge
nomen, Hij werd toesesproken door
hoofdinspecteur J. W. J. Moerman en
hoofdagent J. L. Broekhans. 's Middags
was de heer Van Fulpen bij de arrestan
tenafdeling, waar hij voorheen heeft
gewerkt. Daar voerden de adjudanten A.
de Wit en S. Blokland het woord. Uit
naam van de collega's werd een ge
schenk aangeboden.
In liftkoker bekneld
In het gebouw van de Rotterdamse
Bankvereniging aan de Coolsingel is Vrij
dagmiddag de 54-jarige Mftmonteur H.
Haas. uit de Oostendamstraat, bekneld
geraakt tussen de kooi van de lift en de
bovenkant van de liftdeur. De man had
reparaties aan de lift verricht, waarna
hij het toestel wilde proberen. Aangezien
de lift weigerde kroop hij met hulp van
een ladder tussen de bovenkant van de
kooi en de liftdeur. Daarbij heeft hij
vermoedelijk het een of andere contact
tot stand gebracht, want plotseling ging
de lifft omhoog en Haas raakte met het
bovenlichaam klem. De eleotricien van
de Robaver, die bij de werkzaamheden
aanwezig was. drukte onmiddellijk de
haltknop in. Met assistentie van machi-
nekamerpersoneel kon men de lift daar
na iets laten zakken en toen kon het
slachtoffer uit zijn benarde positie wor
den bevrijd. In ernstige toestand moest
de monteur naar het ziekenhuis aan de
Coolsingel worden overgebracht.
Rotterdam in 't kort
Ongeluk in de haven. Aan boord
van het motorschip Montan, dat in de
Rijnhaven ligt, heeft de 57-jarige haven
arbeider J. F. Sieber een klap van een
runnerdraad tegen het been gekregen.
Met een gebroken knieschijf is hij in het
Havenziekenhuis opgenomen.
Aangereden. In de Graaf Floris-
straat is de 74-jarige H. Vorik, uit de
Fransen v. d. Puttestraat, bij het over-
sieken door een auto aangereden. Met
een gekwetste knie is hij ter verpleging
opgenomen in het ziekenhuis aan de
Bergweg.
Autobotsing. Op de hoek van de
Groene Hilldijk en het Sandelingplein
zij» Vrijdagnacht twee auto's met elkaar
in botsing gekomen. De 18-jarige winkel
juffrouw J. Kleinendorst. uit de Zweder-
straat, die in een der auto's zat, kreeg
een hersenschudding. Zij is in het
Zuiderziekenhuis opgenomen.
Wijkraad Kralingseveer. Wegens
vertrek uit Kralingseveer heeft de heer
J. Koedoot ontslag genomen als lid van
de wijkraad voor dit stadsgedeelte. B.
en W. hebben als zijn opvolger benoemd
de heer C. Kaptein.
Watersport. Woensdag 18 Februari a.s.
's avonds 8 uur, houdt de heer E. A.
't Hart. in de blauwe zaal van de Beurs
en op initiatief Van de KNNWV te Am
sterdam, een lezing over de kennis van
de vaarreglementen.
UIT HET -
Dinsdag 3 Februari
Hilversum I (402 m). AVRO: 7.00 en
Nieuws 8 15 Gram 9.00 Morgenwijding 9.15
Sionsliederen 9 25 Voor de vrouw 9,30 Wa
terstanden 9,35 Gram 10.50 Voor de kleu
ters 11.00 Voor de zieken 1130 Tenor en
piano 12 00 Lichte muziek 12.30 Land- en
tumbouwrnededelingen 12,33 Voor het plat
teland 12.4D Pianoduo 13.00 Nws 13.20 Me-
tropolë orkest en soliste 14.00 ..Zeg eens,
Amerika14.3!) Gram 14.40 Schoolradio
15.00 Gram 15.15 Voor de vrouw 15.45 Gram
16.30 Voor de jeugd 17.30 Gram 17.45 Voor de
jeugd 18.00 Nws 10.15 Pianospel 18.30 Repor
tage 18.35 Orgelspel 18.50 ..Paris vous parle"
18.55 Musette-orkest 19 20 Verroekprogramma
20.00 Nws 20.05 Gevarieerd programma 21.1a
Lichte muziek 21.35 ..Ik weet. ik weet wat U
met weet" 21.50 Dansmuziek 22.35 Gram 22.45
Buitenlands overzicht 23.00 Nws 23,15 „New
York Calling" 23.20 Gram.
Hilversum II (298 m). KRO: 7.00 en 8.00
Nws 8.15 Gram 9.00 Voor de huisvrouw 9.35
Gram 10.00 Voor de 'kleuters 10.15 Gram 11.00
Voor de vrouw 11.30 Schoolradio 12.03 Gram
(12.3012,33 Land- en tuinbouwmededelin-
gen) 12.55 Zonnewijzer 13.00 Nws 13.20 Actu
aliteiten 13.25 Lunchconcert 14.00 Klein koor
14.15 Symphonette-orkest 14 45 Strijkorkest
en solist 15.30 ..Ben je zestig?" 16.00 Voor de
zieken 17,00 Voor de jeugd 17.45 Re-
geringsuitzend.„De economische gevolgen
van de souvereiniteitsoverdracht" 18.00 Me-
tropole orkest 18.20 Sport 18.30 Voor jonge
mensen 1852 Actualiteiten 19.00 Nws 19,10
Gram 19.15 Causerie 19.30 Gram 20.25 Da
gewone man 20.30 ..Het schoenmakersfeest."
hoorspel 23-00 Nws 23.15 Gram.
80.15—plm 22,30 „Merca-
Begrafenis kapitein
Muilender
Van onze correspondent
BERGEN OP ZOOM, 31 Januari.
Hedenmorgen werd op de algemene
begraafplaats te Bergen op Zoom het
stoffelijk overschot van kapitein Mui
lender van het regiment lichte lucht
doelartillerie Kornwerderzand ter aarde
besteld, die Woensdag te Nijmegen bij
een ontploffing om het leven kwam. Bij
de ter aarde bestelling waren tal van
hoge officieren tegenwoordig, onder wie
generaal-majoor Van Nijnatten, com
mandant luchtdoelartillerie en brigade
generaal Steenmetter, inspecteur van de
artillerie, namens de tweede divisie
kapitein Franks en namens het garni
zoen Bergen op Zoom de garnizoens
commandant overste De Witte.
Op de Wouwse weg brachten de troe
pen van het luchtdoelregiment de laatste
eer. Aan de geopende groeve werd
gesproken door de regimentscomman
dant overste Greeter en door majoor
Stucker, afdelingscommandant van Nij
megen. Een familielid heeft namens de
familie voor de laatste eer bedankt.
Tegen samenvoeging van
Bussum en Naarden
Als laatste in de rij der Gooise ge
meenten heeft de raad van Naarden het
besluit genomen om de plannen van
Ged. Staten tot samenvoeging van Bus
sum en Naarden te verwerpen. In te
genstelling tot de andere Gooise ge
meenten waren de stemmen in Naarden
verdeeld. Het bleek, dat van de vijftien
raadsleden vijf vóór samenvoeging met
Bussum waren.
In de cantïne van het Stadstimmer-
huis, waar Vrijdagmiddag reeds een
afscheidsreceptie is gehouden, heeft
ir. J. P. van Bruggen, de scheidende
hoofddirecteur van Openbare Werken
te Rotterdam, Zaterdag afscheid ge
nomen van zijn dienst.
Ir. A. Bos. directeur van Volkshuis
vesting, vertolkte, mede namens de di
recteuren van Stadsontwikkeling en we
deropbouw, de Dienst van bouw- en wo
ningtoezicht en de Dienst van gemeen
tewerken, de gevoelens, welke het heen
gaan van ir. Van Bruggen die, gelijk
bekend, zich gaat associëren met de be
kende architect ir. A. van der Steur
bij zijn naaste medewerkers heeft ge
wékt.
Spreker schetste de carrière van ir. V3n
Bruggen, die in 1945 als coördinerende
hoofddirecteur van Openbare Werken
een schier bovenmenselijke taak kreeg
toebedacht, een taak waaraan hij zich,
dank zij zijn leiderschap, echter voor
beeldig heeft gekweten. Als herinnering
bood spreker de scheidende functiona
ris een album aan, met foto's van de be
langrijkste gebeurtenissen, waarbij ir.
Van Bruggen in de loop van de 28 jaar
waarin hij de gemeente heeft gediend,
is betrokken geweest.
De heer J. den Hoed, chef van de
administratie van Openbare Werken, ge
waagde van de grote belangstelling, wel
ke ir. Van Bruggen steeds heeft ge
toond voor het personeel. Hij was niet
alleen een knap ingenieur en een goed
organisator maar ook een voortreffelijk;
leider van het personeel.
De heer G. Termaaten vertolkte-
de gevoelens van het personeel, in het
bijzonder van diegenen, die destijds bij
de bouw van de Maastunnel met ir. Van
Bruggen hebben samengewerkt, waarna
de heer J. M. van Poelje namens de
vakorganisaties van overheidspersoneel
gewaagde van de prettige samenwerking,
welke er al die jaren met de heengaande
functionaris heeft bestaan. Spreker bood
als herinnering enkele boeken aan.
De heer W. Maaskant, voorzitter
van de personeelsvereniging Tèdiro, be
tuigde tenslotte zijn dank voor hetgeen
de heer Van Bruggen voor deze vereni
ging heeft gedaan.
Ir. Van Bruggen heeft in zijn af
scheidsrede een recapitulatie gegeven
van zijn belevenissen in de jaren, dat
hij de gemeente Rotterdam heeft ge-
De verjaardag van
prinses Beatrix
Meer dan 6000 verjaardagsbrieven en
-kaarten heeft de post Zaterdag uit Ne
derland en alle delen van de wereld
naar Soestdijk gebracht ter gelegenheid
van de verjaardag van prinses Beatrix.
Kleine geschenken waren er ook in
groot aantal. Een rijwielhandelaar uit
Soestdijk heeft als geschenk voor de
jarige prinses een fonkelnieuw donker
rood gelakt rijwiel persoonlijk naar het
paleis gebracht. Des middags kwam
een delegatie van het wapen der Kon.
Marechaussee de prinses een beeld aan
bieden, dat door een 24-jarige Limburg
se beeldhouwer, leerling ener academie
voor beeldende kunsten was vervaar
digd. In de namiddag heeft prinses Be
atrix met haar moeder en haar zusjes
Irene en Margriet de voorstelling bijge
woond. die het kindercircus Elleboog
uit Amsterdarr^ op uitnodiging van de
Baarnse Oranjevereniging heeft gege
ven.
Diensten bij de exploitatie
van de Maastunnel
In een voorstel aan de raad, herinne-
.ren B. en W. er aan, dat in de ver
gadering van 18 September enkele le
den verzocht hebben na te gaan of het
aanbeveling zou verdienen de redactie
van de ontwerp-verordening op de hef
fing en invordering van de rechten voor
diensten verstrekt door de gemeente bij
de exploitatie van de Maastunnel, op
sommige punten te herzien.
Uit de beraadslagingen is gebleken,
zo zeggen B. en W„ dat de materiële
inhoud van het ontwerp over het alge
meen kon worden aanvaard. De bezwa
ren richtten zich tegen het in artikel
4 van het eerste ontwerp gestelde. Men
vreesde, dat het scheppen van een recht
in de verordening om in bepaalde ge
vallen het tarief te halveren, in de
practij'k aanleiding tot moeilijkheden
zou geven.
Na ampele overweging zijn B. en W.
van mening, dat het aanbeveling ver
dient het gewraakte artikel uit de ver
ordening te schrappen. Als uitgangspunt
stellen zij daarbij, dat het hier een ver
goeding voor gemaakte kosten betreft,
(retributie), welke in beginsel niet voor
halvering in aanmerking komt. Immers
de prestatie van de zijde der gemeen
te wordt geleverd, ongeacht de oorzaak,
welke tot het wegslepen heeft geleid.
Van de gelegenheid is gebruik ge
maakt in de verordening enkele redac
tionele verbeteringen aan te brengen.
Aan de wens om in de verordening een
termijn te noemen, waarbinnen beta
ling, b.v. per giro. mogelijk is zonder
dat administratiekosten in rekening wor
den gebracht is b.v. voldaan.
diend. Hij schetste hoe hij steeds
dankzij de prettige medewerking welke
hij mocht ondervinden met het
meeste plezier aan verscheidene grote
objecten had gewerkt en hoe hij ten
slotte ook in de coördinerende functie
van hoofddirecteur, dankzij de breedheid
der vraagstukken waarmee hij werd ge
confronteerd, bevrediging had gevonden.
Tenslotte wilde spreker met een enkel
woord zijn heengaan motiveren. „U zult
het niet hebben verwacht, maar in mij
heeft, ondanks mijn wellicht altijd wat
gelijkmatige optreden, steeds een sterke
drang naar 1 et avontuurlijke, naar nieu
we dingen bestaan. Vele jaren achtereen
heb ik die lust hier in Rotterdam kun
nen bevredigen maar tenslotte voelde ik
toch, dat ik ook in mijn laatste taak tot
een zekere afronding was gekomen. Er
was een zekere stabiliteit bereikt en nu
ik een kans kreeg, zoals er maar een in
een mensenleven komt, om mijn schou
ders onder iets nieuws te zetten, toen
heb ik mijn besluit genomen".
Minister Zijlstra over de
Europese samenwerking
Op de slotzitting van de te Brussel
gehouden conferentie van de Europese
liga voor economische samenwerking,
heeft de minister van economische za
ken, prof. dr. J. Zijlstra een rede uit
gesproken, waarin hij nader is getreden
iri bepaalde aspecten van de ontwikke
ling van de Europese samenwerking.
Hij heeft er hierbij op gewezen, dat de.
huidige procedure, wat de liberalisa
tie van de handel betreft, slechts als
een eerste stap moet worden beschouwd,
die nu zij gezet is noodzakelijkerwijs
door een volgende moet worden ge
volgd, willen we niet stilstand of zelfs
terugang riskeren. Gezien het tempo
van de politieke en economische ont
wikkeling komit West-Europa, volgens
spr.'s inzicht voor de noodzakelijkheid
te staan op reële wijze zijn streven te
richten op de vorming van een Euro
pese douane-unie. Erkennende, dat het
hier een onderwerp betreft, dat grote
risico's meebrengt voor een gevestigde
economische structuur en voor de ge
vestigde bedrijven der deelnemende lan
den, meende spr. dat tevoren een be
paalde overgangsperiode zal moeten
worden vastgesteld en dat men zou kun-
nen overwegen de offers, welke het
sluiten van een douane-unie zal mee
brengen, op billijke wijze onder de deel
nemende landen te verdelen.
Josjida over de verdediging van Ja
pan. In antwoord op een vraag in het
parlement heeft de Japanse premier;
Josjida. Zaterdag ontkend, dat hij een
geheime overeenkomst met de Ver. Sta
ten zou hebben gesloten betreffende her
wapening. De nieuwe Amerikaanse rege
ring zal van Japan nooit iets vragen, wat
bij onze grondwet verboden is, aldus Jos
jida. (Reutei-).
Ruiling van grond bij
het Kaasgat
De firma Pakhuismeesteren heeft
verzocht voor de uitbreiding van haar
tankpark aan de Eerste Petroleumhaven
de beschikking te krijgen over het ter
rein, gelegen aan het z.g. Kaasgat. Dit
perceel maakt deel uit van de aan de'
Westzijde van de Eerste Petroleumha
ven gelegen veiligheidszone, welke met
het oog op deze uitgifte zal moeten wor
den verlegd. De voor de nieuwe veilig
heidszone bestemde grond, thans eigen
dom van de n.v. Albatros Superfosfaat-
fabrieken, zal dan aan de gemeente wor
den overgedragen. De hierover gevoerde
onderhandelingen hebben tot het volgen
de resultaat geleid.
De firma Pakhuismeesteren zal van
de n.v. Albatros een perceel grond, ter
oppervlakte van 27.299 m2 kopen en
dit voor de nieuwe veiligheidszone be
stemde terrein, met uitzondering van
twee kleine stroken, aan de gemeente
tegen een prijs van ƒ1 in totaal over
dragen. Bedoelde perceeltjes, groot resp.
330 m2 en 2150 m2, welke deel zullen
uitmaken van het aan Pakhuismeeste
ren te verhuren terrein, zal de gemeen
te tegen de door deze firma aan Alba
tros te betalen prijs van ƒ7,50 per m2
of in totaal 18.600 overnemen. De kos
ten van deze regeling zullen, met in
begrip van de op de aankoop vallende
uitgaven, in totaal 19.800 bedragen.
Voorts is met het Domeinbestuur over
leg gepleegd over de aankoop van een
aan het Rijk toebehorende strook grond,
waarvan ca. 4970 m2 bestemd is voor
de nieuwe veiligheidszone en ca. 270 m2
deel zal uitmaken van het aan Pakhuis
meesteren uit te geven terrein. De re
geling, welke tussen de n.v. Albatros
en de firma Pakhuismeesteren zal wor
de getroffen, is vervat in een ontwerp
overeenkomst, waarin tevens de bepa
lingen voorkomen betreffende de m
dracht van de rechten van Pakhuismees
teren aan de gemeente.
Het ten slotte aan de firma Pakhuis
meesteren uit te geven terrein, ter op
pervlakte van 42,915 m2, ware met in
gang van eert" nader te bepalen datum
te verhuren tot 31 Mei 2000, met twee
optietermijnen van elk twintig jaar, te
gen de voor de eerste vijf huurjaren
geldende prijs van 0,40 per m2 per
jaar en overigens op de gebruikelijke
voorwaarden. Van de overige, door ver
legging van de veiligheidszone vrijko
mende grond zal een strook, ter opper-
vlake van plm 3900 m2, aan Pakhuis
meesteren worden uitgegeven voor het
maken van een pijpleiding naar het nieu
we terrein.
B. en W. stellen nu voor; a. tot de
bovenomschreven grondaankoop tegen
de. prijs van ƒ19.800 te besluiten; b.
het voor de sub a bedoelde grondaan
koop benodigde crediet op de begroting
voor 1953 te regelen.
Advertentie
Inwendige zuiverheid
is het behoud van Uw gezondheid.
Neem eens per week één of twee
Atlantische conferentie
in Den Haag
Op 6 en 7 Februari zal in Den Haag
een Atlantische conferentie worden ge
houden, georganiseerd door de Beweging
van Europese federalisten (B.E.F.) en de
Vereniging voor internationale rechts
orde (V.I.R.O.). Er zullen, behalve uit
Nederland, deelnemers zijn uit Frank
rijk, België, Engeland en de Ver. Sta
ten. Prof. mr. R. Kranenburg, lid van
de Raad van State, zal de conferentie
Vrijdagavond in de Ridderzaal openen.
In een persconferentie heeft de heer
Ruygers, lid van de Tweede Kamer,
uiteengezet, welke moeilijkheden zich
bij de verwezenlijking van de Europese
gedachte voordoen. Hij herinnerde in dit
verband aan de Franse reacties op de
jongste uitlatingen van Foster Dulles.
Ook wees hij erop, dat nog niet duide
lijk is of na de regeringswisseling in
de Ver. Staten 'het zwaartepunt van de
Amerikaanse politiek in Europa dan wel
in Azië zal liggen.
De Atlantische conferentie zal zich,
aldus de heer Ruygers, ook bezig kun
nen houden met de verhouding tussen
de Europese en de Atlantische gedachte.
In het buitenland zijn wat dit betreft
twee scherp tegenover elkaar staande
groepen te onderkennen. In Nederland
is men het er, naar de heer Ruygers
meent, wel over eens, dat er geen
„ofofbestaat, maar dat moet
worden gestreefd naar een samengaan
van Europese en Atlantische gedachte.
Er is nog meegedeeld, dat van rege
ringswege voor deze Atlantische confe
rentie een subsidie van 3000 is toege
zegd. De gemeente Den Haag zal 1000
bijdragen.
Zaterdagmiddag is in Musis Sacrum
te Arnhem een plechtige bijeenkomst
gehouden ter herdenking van het feit,
dat de Nederlandse natuurkundige Hen
drik Antoon Lorentz een kwart eeuw
geleden is overleden. Deze bijenkomst
was georganiseerd door het gemeente
bestuur van Arnhem in samenwerking
met de Nederlandse Natuurkundige Ver
eniging en het Natuurkundig Genoot
schap Wessel Knoops. Behalve een ver
tegenwoordiger van de Koningin waren
er tal van autoriteiten aanwezig uit on
derwijs- en andere kringen.
In zijn openingsrede schetste de bur
gemeester van Arnhem, de heer Ch. G.
Matser in grote trekken het leven van
Lorentz, die in Arnhem is geboren. Hij
deelde medejfckt het gemeentebestuur
het vóorneme®iJgeft eer| Lorentz-studie-
"beurs in het leven te roepen, teneinde
minder gesitueerde begaafde jongelie
den in de gelegenheid te stellen aan
een der Nederlandse universiteiten v"
en natuurkunde te studeren.
Over de betekenis van Lorentz als
man van de wetenschap en als mens
hebben wij uitvoerig geschreven in ons
blad van Zaterdag. Vijf sprekers heb
ben het woord gevoerd, waarbij enke
len persoonlijke herinneringen aan de
grote geleerde hebben opgehaald. Het
Gelders orkest zorgde voor een passen
de omlijsting.'
Jubileum bij de NRC
Vandaag heeft ons bedrijf opnieuw
een zilveren jubilaris te huldigen ge
kregen. Heden was het immers 25 jaar
geleden, dat de heer R. Luitjes als
machinezetter aan de N.R.C. werd ver
bonden. Hij heeft de dag in huiselijke
kring doorgebracht, maar ofschoon hij
te Dordrecht woont heeft de hartelijke
belangstelling van velen hem wel we
ten te bereiken. Namens directie, hoofd
redactie. redactie en het technisch per
soneel zijn hem geschenken aangebo
den.
Canada vergroot immigratie
De commissaris voor de emigratie deelt
mede, dat de Canadese regering tot een
verruiming in de immigratiemogelijkheden
voor niet-landbouwers heeft besloten.
Werkers in tal van beroepen kunnen
thans naar Canada emigreren. Hierbij is
overeengekomen, dat een even groot
aantal families en alleenreizende niet-
landbouwers zal mogen vertrekken als
er agrarische „eenheden" emigreren. Bij
de behandeling van emigratieaanvragen
van niet-agrarïërs zal voorrang worden
verleend aan diegenen, die hun aanvrage
reeds hebben ingediend, doch nog geen
beslissing ontvingen.
Er zijn in 1951 en in 1952 zovele aan
vragen voor emigratie naar Canada in
gediend, welke moesten blijven wachten,
dat hun aantal vooralsnog voldoende 's
om een vrijwel volledig gebruik van de
nieuwe mogelijkheden te maken.
Het vraagstuk van de kleine boeren I
Van
i landbouwmedewerker
T~\E KLEINE BOER d.w.z. de boer
met weinig land, is geen typisch
Nederlandse verschijning; men vindt
hem overal in dicht bevolkte streken.
En eveneens bijna overal vormt de
klasse der kleine boeren een groot so
ciaal en economisch probleem. Ge
woonlijk zijn deze mensen arm, wei
nig ontwikkeld, weinig bereid om hun
bestaan elders te zoeken en dus ge
zamenlijk een zwak punt, in de maat
schappij, temeer doordat hun kleine
bedrijfjes in verreweg de meeste ge
vallen een onvoldoende basis voor een
zelfstandig bestaan opleveren. Zelfs
in landen als Bulgarije was voor de
oorlog de gemiddelde bedrijfsgrootte
van deze groep boeren niet meer dan
3 ha, hetgeen mede de oorzaak is ge
weest van de te geringe weerstand
van de agrarische bevolking tegen
het communisme. In weinig ontwikkel
de landen vormen de kleine boeren
altijd een pauperdom dat bij omwen
telingen weinig te verliezen heeft.
Vandaar bv. de spanningen in Italië
maar ook in Egypte en verder in het
oosten.
Anderzijds vormen deze kleine boeren
het arbeidsreservoir, waaruit de massa
der ongeschoolden toestroomt naar de
industrieën en naar de havens waar de
ze in opkomst zijn. De geringe eisen,
die zij aan het leven stellen, geven dan
aanleiding tot een loondruk die lange
tijd zwaar weegt op het algemene- loon
peil en hierin zit weer voldoende explo
sieve kracht om stakingen te doen uit
barsten.
Wanneer echter de industrieën zich
vestigden te midden van de boerenbe
volking dan ziet men dïkwijks de kleine
boer of zijn zoons overdag in de fabriek
gaan werken, terwijl zijn vrouw het be
drijfje zo goed en zo kwaad als dat
gaat aan de gang houdt. In Zuid-Duits-
land bijv. zien wij dit veel voorkomen
N1
Enige veranderingen
in wetsontwerp
Thans is verschenen de memorie van
antwoord van de minister van binnen
landse zaken aan de Tweede Kamer op
het wetsvoorstel tot wijziging van de
grenzen van de gemeente Utrecht en
Advertentie
in of dn probercn,
maar ditea her beproefde mid
del, dus Aspirin, gebruiken Ter
er echter op, dat. alleen Aspirin
is «oonticn van de oranje band
in bet Baycrkruis, het sjtn-
"Van onze correspondent.
WAGENINGEN, 30 Jan. Vrijdag
middag heeft de oud-president-curator
van de landbouwhogeschool, dr. ir.
D. S. Huïzinga, het nieuwe gebouw
van het laboratorium voor landmeet
kunde op de Wageningse Berg geopend.
Hij onthulde een gedenksteen met de
woorden „Deze steen getuigt van de
dankbaarheid van de landbouwschool
aan haar president-curator, dr. ir.
D. S. Huïzinga, door wiens onvermoei
de werkkracht dit gebouw verrees".
Het lag in de bedoeling dat minis
ter Mansholt de overdracht zou ver
richten, doch daar de minister in bet
buitenland verblijft, droeg ir. A. W.
van de Plassche, directeur-generaal
van de landbouw het laboratorium over.
Er waren tal van moeilijkheden te
overwinnen voordat tot de bouw van
het laboratorium kon worden besloten.
Reeds in 1918, kort nadat de land-
meterscursus te Wageningen was be
gonnen. werkte prof. Dïeperink aan
plannen voor een nieuw gebouw, daar
het toenmalige gebouw De Valk met
aan de eisen voldeed, maar de land
meters hebben tot 1952 moeten wach
ten eer zij in een modern laboratorium
(met een fraaie toren die de gehele
omtrek 'beheerst) konden worden ge
huisvest.
Eerst werkte-de bezuiniging de plan
nen tegen, daarna werd in '1935 de
landmeterscursus verplaatst naar Delft,
en. bleef te Wageningen de landmeet
kunde over als onderdeel van de op
leiding tot houtvester. Maar de opvat
ting won veld. dat de ontwikkeling van
de landmeetkunde in landbouwkundige
richting mogelijk moest blijven
langzamerhand is de noodzaak van een
nieuwe behuizing voor dit laboratorium
erkend. Die noodzaak werd nog drin
gender. De Valk werd door oorlogs
handelingen onherstelbaar beschadigd.
Toch moesten de president-curator en
de hoogleraar in de landmeetkunde
prof. A. Kruidhof nog enkele jaren
strijd voeren, aleer de plannen konden
worden verwezenlijkt.
De heer J. M. van Bommel van Vlo
ten. thans president-curator van
landbouwhogeschool, somde de oorzaken
van deze vertraging op.
Prof. F. A. Vening Meinesz. voorzit
ter van de rijkscommissie voor geodesie
gaf uiting aan zijn waardering voor
de energie, waarmede het geodetisch
centrum van Nederland tot stand
gekomen en prof. R. Roelofs, hoog
leraar te Delft, bood instrumenten aan
voor het nieuwe laboratorium.
Behalve de gedenksteen is ook een
beeldhouwwerk van wijlen Auguste
Falise onthuld, voorstellend een Valk,
door de praeses van het Wageningse
studentencorps, de heer F. Kuiper.
Dit beeld heeft vroeger het gebouw De
Valk gesierd, toen dit nog studenten
sociëteit was.
Van een correspondent.
AMSTERDAM, 31 Jan. Voor een
uitverkocht huis is gisteravond in het
Tuschinsky theater de officiële pre
mière gegeven van de vijfde na-oor-
logse Nederlandse film Sterren stralen
overal. Onder de aanwezigen bevon
den zich de ministers van o„ k. en "V.
en van sociale zaken, de commissaris
der Koningin in de provincie Utrecht,
de heer M. A. Reinalda, Amsterdamse
wethouders en gemeenteraadsleden en
vele andere autoriteiten. Na het ver
tonen van de film, reeds uitvoerig in
deze kolommen besproken en met een
enthousiast applaus beloond, volgde
de huldiging van een groot aantal
spelers uit de film die op het toneel
hadden plaats genomen. Alex de Haas,
die deze avond als conferencier op
trad, sprak hun toe en overhandigde
hun een aantal geschenken en zeer
vele bloemen. Hierna voerden Frans
Nienhuys en de regisseur van de film
Gerard Rutten nog het woord. Het
publiek onderstreepte deze huldiging
met veel bijval. Muzikale medewer
king werd deze avond verleend door
het Metropole orkest o. 1. v. Dolf van
der Linden.
Bobben. De Zwitser Felix Endrlch is Zater
dag te Garmisch dodelijk verongelukt toen
zijn viermans-bobslee uit de baan vloog
tfjdens een oefemrit voor de wereldkam
pioenschappen.
De gronden voor het
Nijmeegse Universiteitsplan
Van onze correspondent.
NIJMEGEN, 30 Jan. De Nijmeegse
universiteit heeft besloten al haar ge
bouwen te concentreren op een tweetal,
naast elkaar gelegen landgoederen aan
de weg van Nijmegen naar Maastricht.
Daartoe wil zij de beschikking krijgen
over een *70.000 m2 groot stuk grond var
het „Galgeveld" en dit met het land
goed „Heyendaal", dat zij reeds langer
bezit, verbinden. B. en W. van Nijme
gen, van welke gemeente het Galgeveld
is, verlenen hun medewerking aan dit
plan, dat ook een grondruil impliceert.
Voor de bouw van haar medische fa
culteit heeft de St. Radboudstichtinig,
die de R.K. Universiteit beheert, reeds
enkele jaren geleden het landgoed
.Heyendaal" aangekocht en hierop wor
den thans verschillende gebouwen opge
trokken. Deze gebouwen, waarvan de
belangrijkste in de eerstkomende zeven
jaren gereed zullen komen, 2ijn midden
in de bossen van dit uitgestrekte park
geprojecteerd, maar zullen alle ver
bonden worden door een straat van 100
m breedte en 350 m lengte. Bovendien
zullen onderaardse gangen de verschil
lende gebouwen verbinden.
De andere faculteiten van de univer
siteit zijn echter verdeeld over verschei
dene gebouwen in Nijmegen. Deze
decentralisatie werkt vanzelfsprekend
belemmerend bij de exploitatie en
heeft evenzeer een ongunstige invloed
op het onderwijs, om nog te zwijgen
van het ruimtegebrek, waarmee de uni
versiteit te kampen heeft. Daarom be
sloot de St. Radboudstichting ook voor
deze faculteiten volledig nieuwe gebou-'
wen op te richten en dit liefst zo dicht
mogelijk bij de Medische Faculteit. Met
de verwerving van het Galgeveld, een
complex dat grenst, aan „Heyendaal",
is nu een concentratie verkregen, waar
door de Nijmeegse „cité universitaire"
gesticht kan worden.
De gemeente Nijmegen is bereid de
benodigde 70.000 m2 van het Galgeveld
aan de stichting af te staan voor
560.000. Daarentegen staat de Stichting
zijn gronden in de binnenstad af ten be
hoeve van realisering van het weder-
opbouwplan der gemeente. De meerdere
waarde van de gemeentegronden, een
bedrag van ongeveer 325.000 belopen
de, zullen door de stichting in veertig
jaar worden terugbetaald. Nijmegen's
randgemeenten. In deze memorie van
antwoord kondigt de minister een aan
tal wijzigingen in het oorspronkelijke
ontwerp aan. Zo zal Oud-Zuilen, dat
volgens de minister inderdaad een lan
delijk karakter heeft indien het ont
werp wordt aangenomen niet bij
Utrecht worden gevoegd, doch bij Maars-
sen. Hetzelfde geldt voor een deel van
de polder Buitenweg, dat dan bij West
broek'komt. De buurtschap Steïnenburg
voor zover het het bebouwde gedeelte
betreft, zal volgens het gewijzigde voor
stel niet bij Utrecht, doch bij de ge
meente De Bilt: worden gevoegd. Voorts
worden iënkele /kleiner» wijzigingen in
het grensbeloop tusseii Jutphaas en
Utrecht voorgesteld. Een andere voor
gestelde wijziging is, dat de buurtschap
Vechten met een oppervlakte agrarische
grond bij Bunnik blijft. Van grote bete
kenis is voorts, dat de minister aan
het grenswijzigingsvoorstel heeft toege
voegd een regeling, volgens welke voor
de gemeenschap Zuilen een orgaan
wordt geschapen, dat bij de beharti
ging van de specifiek Zuilense belan
gen zal kunnen worden ingeschakeld;
een gemeenschapsraad, te kiezen op
overeenkomstige wijze als een gemeen
teraad. Het is verder de bedoeling dat
de gewijzigde grenzen voor 1 Januari
1954 ingaan.
De minister merkt nog op, dat aan
de noodzaak van uitbreiding van de be
bouwing in de Utrechtse agglomeratie
niet kan worden ontkomen. Het staat
vast dat voor de stad Utrecht gere
kend moet worden op een sterke be
volkingsaanwas! Het aantal aanvragen
van woningzoekenden bedroeg op 1 De
cember 1952 in de gemeente Utrecht
alleen al 10,635 (betrekking hebbende
op 36.276 personen) en dit aantal stijgt
gestadig. Hierbij moeten nog worden
geteld de grote aantallen woningzoeken
den in die delen van de randgemeen
ten, die in feite tot de stad Utrecht be
horen. Een zeer groot deel van hen,
die in de stad Utrecht hun werkkring
hebben, moet ter plaatse wonen. Het
is voor velen onmogelijk om dagelijks
grote afstanden af te leggen. Het is
daarom volstrekt onvermijdelijk om een
groot aantal woningen te bouwen op
terreinen, die aansluiten aan de tegen
woordige stadsbebouwing.
Onder de druk van de omstandighe
den zal men, meer dan in het verle
den, hoog moeten bouwen.
Een gemeente echter, die met het
systeem van het bouwen van woningen
zonder verdiepingen radicaal zou brekei}
zou, ook naar de huidige maatstaven
gemeten, al te radicaal zijn.
De opmerking, dat door aanvaarding
van het voorstel de gemeente Bunnik
practisch zou worden vernietigd, noemt
de minister in strijd met de feiten.
Ook het argument, dat er een ern
stig verlies dreigt van kostbare agrari
sche grond, heeft slechts betrekkelijke
waarde.
Het zal hun, die menen, dat agrari
sche grond veiliger is in handen van
hel bestuur van de agrarische gemeen
te Bunnik dan in die van de gemeente
Utrecht, waarschijnlijk niet bekend zijn,
dat in het uitbreidingsplan van Bunnik
ruim 50 ha is bestemd voor woning
bouw en ruim 20 ha voor de uitbrei
ding van de industrie.
Wanneer in het voorlopig verslag ge
zegd wordt, dat aangetoond moet wor-'
den, dat de opheffing van Zuiden niet
alleen in het belang is van Utrecht,
doch ook in dat van Zuilen, wordt naar
het oordeel van de minister het pro
bleem. waar het hier om gaat, niet zui
ver gesteld. Het gaat bij deze grens-
wijzigingsvoorstellen niet in de eerste
plaats om het belang van de gemeen
te Utrecht en ook niet om dat van de
gemeente Zuilen. Dit voorstel beoogt
een belang van hogere orde te dienen,
namelijk dat van een harmonische ont
wikkeling en een efficiënt bestuur van
de Utrechtse stadsgemeenschap.
Als vaststaand kan .wel worden aan
genomen. dat de belangen van de be
woners der gemeente Zuilen door over
gang naar Utrecht zeker niet worden
geschaad.
De minister merkt verder op, dat het
gemeentebestuur van Utrecht gemeend
heeft tijdig gronden in de randgemeen
ten te moeten aankopen, teneinde de te
verwachten ontwikkeling van de agglo
meratie-Utrecht in goede banen te kun
nen leiden. Hierbij moet niet uit het
oog worden verloren, dat het vraagstuk
van de verlegging van de Utrechtse
grens reeds meer dan veertig jaren
aanhangig is. Houdt men met deze fac
tor rekening, dan is het redelijk, dat
het gemeentebestuur van Utrecht, han
gende de beslissing over de grenswij
ziging, te dezen geen lijdelijke houding
heeft aangenomen.
en daar wordt deze ontwikkeling zelfs
met een zekere voldoening beschouwd,
aangezien zij de bevolking uitermate
„krisenfest" maakt. Men bedoelt daar
mee dat deze mensen noch door werk
loosheid. noch door een landbouwcrisis
verpletterend zwaar getroffen kunnen
worden, daar zij hetzij op het ene, het
zij op het andere bestaansmiddel kun
nen terugvallen.
Het bezwaar is echter dat het klein»
landbouwbedrijf daarbij in de verdruk
king komt en een veel te geringe pro
ductiviteit vertoont. Dit drijft weer de
algemene agrarische productiekosten op,
tengevolge waai van een protectionisti
sche landbouwpolitiek gemakkelijk door
gedreven kan worden met alle bezwa
ren, die daaraan zijn verbonden. Men
mag dan ook gerust zeggen dat de klei
ne boer in de industrieel hoog ontwik
kelde landen het grootste struikelblok
vormt op de weg naar de Europese
landbouwintegratie.
EDERLAND zou Nederland niet
zijn als het deze kwestie niet op
een andere en veel constructievere
wijze aanpakte. In de eerste plaats
is dat geschied door vele kleine boe
ren zelf, die van de weinige hectaren
grond, welke hun ter beschikking
staan, een zeer hoge productie hebben
weten te behalen. Tot op zekere hoog
te past men bijna onbewust de een
voudige formule toe, dat oppervlakte
maal productiviteit een inkomen moet
opleveren dat concurrerend moet zijn
met de eisen, die een gemiddeld Ne
derlands gezin aan zijn bestaan stelt.
Die eisen variëren natuurlijk al naar
de streek en het land waar men woont
en daardoor verschilt ook het bedrijfs-
type op grond van de geografische lig
ging. Vandaar dat in het dichtbevolkte
westen van ons land met zijn hoge le
vensstandaard, hoge loonpeil en goede
afzetsgebieden het kleine landbouwbe
drijf zich zeer sterk heeft kunnen inten
siveren. Zo sterk, dat het zijn karakter
van landbouwbedrijf heeft verloren en
geworden is tot tuinderij of bloemenkwe-
kerij. Ook de teelt van fijn fruit onder
glas ontwikkelde zich hier, doch vooral
wegens de nabijheid van exportcentra,
zoals het Rotterdamse handelsgebied.
Hoofdzaak in deze ontwikkeling is,
dat men tracht door een grotere waar-
de-productie per hectare het tekort
aan grond goed te maken.
Naarrpate men verder van het afzet
gebied of van het exportpunt verwijderd
is, ziet men deze intensivering van het
kleine bedrijf minder worden, totdat
we tenslotte op de oostelijke en zuidelij
ke zandstreken bij kleine landbouwbe
drijven komen, die meer miniatuurvor
men zijn van het bedrijfstype dat om
goed te kunnen renderen 10 tot 20 ha
nodig heeft. In dit geval leveren de klei
ne bedrijven te weinig op en dat bete
kent dan permanente armoede voor de
kleine boer. Het is duidelijk dat het
vooral deze groep is. die ons bezighoudt
wanneer wij spreken over het kleine-
boeren-probleera. Dit probleem is voor
het eerst een onderwerp van staatszorg
geworden in de crisisjaren, toen de
Dienst voor de Kleine Boeren werd ge
sticht, die zonder twijfel goed werk heeft
gedaan, doch die niet is toegekomen
aan een poging om een definitieve op
lossing voor het vraagstuk te vinden.
Deze poging werd eerst, ingeleid door
het onderzoek dat het Landbouw-Ecojfio-
misch Instituut in 1949 instelde, in op
dracht van het ministerie van Landbouw
en de Stichting voor de Landbouw. Bij
dit onderzoek werden de bestaansmid
delen en bestaansmogelijkheden onder
zocht van 10.000 kleine boeren in der
tien gemeenten gelegen in de zandgebie
den van Friesland, Drente. Overijsel, de
Achterhoek, Brabant en Limburg, ter
wijl een vooronderzoek plaats vond in
de gemeente Epe aan de oostrand van
de Veluwe.
Van welke omvang het probleem is,
moge blijken uit de volgende cijfers:
van 'de 244.000 bedrijven met meer
dan '1 ha cultuurgrond in Nederland,
komen er 124.000 voor op de zand
gronden. Deze 124.000 bedrijven be
slaan bijna een millioen ha cultuur
grond en daarop zijn 230.000 manne
lijke arbeidskrachten werkzaam. Van
deze zandboerderijen is 43 pet. klei
ner dan 5 ha en ruim 30 pet. tussen
5 en 10. ha groot.
Het onderzoek nu leidde tot de con
clusie, dat op deze bedrijven de ar-
beidsbezetting kan worden verminderd
met niet minder dan 50.000 volwaar
dige arbeidskrachten zonder dat de
productie daaronder zou lijden.
Dit onderzoek wordt thans voortge
zet in vijf van de betrokken gemeen
ten. In een volgend artikel zullen we
iets vertellen over de richting, waar-
Prins Wilhelm van Zweden
zal Curagao bezoeken
Naar uit Willemstad wordt bericht,
zal prins Wilhelm van Zweden, broer
van koning Gustaaf van Zweden, aan
het einde van de maand Curagao be
zoeken. De prins is op weg naar Peru,
waar hij de diepzeevisserij zal gaan
beoefenen. Het schip waarmede hij de
reis maakt, het m.s. Portland zal op
de heenreis Curagao aandoen.
Twee boerderijen en
café uitgebrand
Door nog onbekende oorzaak zijn
Zaterdagnacht te Wognum (N.-H.) het
café „De vier Heemskinderen" en twee
belendende boerderijen uitgebrand. Een
van de veehouders, wiens huis door het
vuur was aangetast, is ter plaatse van
schrik overleden.
Tien brandweerkorpsen namen met
omstreeks honderdtwintig spuitgasten
deel aan de bestrijding van de vlammen,
die door de orkaan hevig werden aan
gewakkerd. Met moeite konden vier
andere panden voor het vuur worden ge
vrijwaard.
Diversen
In verband met de benoeming van
dr. W. H. van den Berge tot staats
secretaris van financiën is met ingang
van 1 Februari dr. A. J. van den Tem
pel, directeur wetgeving directe belas
tingen, tijdelijk belast met de waarne
ming van de functie van directeur-gene
raal, voor fiscale zaken in algemene
dienst, in welke functie dr. W. H. van
aen Berge werkzaam was.
In de vacature wijlen G. de Klerk t«
Dordrecht is benoemd verklaard tot lid
van de Provinciale Staten van Zuid-
Holland, mr. W. D. Okkens (C.H.) t«
Leerdam.
