EXTRA-EDITIE
Éte, Het rije\olk
NATIONALE RAMP OVER NEDERLAND
Brit met 139
opvarenden
de diepte in
ORKAAN en SPRINGTIJ doorbreken onze kust
Rotterdam en Dordrecht overstroomd
Talrijke gaten in Zeeuwse dijken
Boulevards, duinen en
dijken slaan weg
Eerste
taak
Zee bespringt
Harlingen
Prins Bernhard
in New York
vuss.
Dijk bezwijkt
bij Poortugaal
Angstnacht in Rotterdam
Wijk aan Zee
in angst
Is
DEMOCRATISCH-SOCIALISTISCH DAGBLAD - HOOFDREDACTEUR: K. VOSKUIL
Zondag 1 Februari 1953
Dl tg. N.V. De Arbeiderspers, Hekelvela 18,
Amsterdam, tel. 38811. Dir. H. v. Kuilenburg
en C. v. d. Waerden. Aboiin.prijs 49 cent per
week, 6,35 per kwartaal. Lesse nrs: 13 cent
per ex. Postgiro 21876. Gemeentegiro V 4500
EEN NATIONALE RAMP is over Nederland gekomen. Een
orkaan, die samenviel met een springvloed, heeft zee- en rivier
water tot nog nooit waargenomen hoogten opgezwiept. Met
vreselijke natuurkrachten zijn onze duinen, onze dijken en onze
kaden geteisterd en terwijl in dorpen en steden de noodklokken
begonnen te beieren en sirenes gingen loeien, braken op nog
niet te tellen plaatsen die dijken en duinen en kaden onder af
grijselijk geweld uiteen.
STEDEN, dorpen en polders liepen geheel of gedeeltelijk
onder water. Vrouwen en mannen en kinderen moesten in het
holst van deze vreselijke nacht vluchten uit hun woningen om
hun leven te redden. Vee, dat achterbleef, verdronk.
jfcULFS KUNSTWERKEN, die niemand bedreigd achtte, braken
los onder de beukende slagen van het dol geworden water. In
Noordwijk verdween een deel van de Wilhelmina-boulevard. De
boulevard in Scheveningen moest gedeeltelijk afgesloten wor
den. Spoorbanen spoelden weg bij Woensdrecht en tussen Arne-
muiden en Middelburg. De dijk van het Sloe bezweek en weder
om liepen Walcherense landerijen onder met brak water. Een
hotel bij Katwijk werd weggevaagd. De Noordzee stortte bij
Callantsoog door een gat van tweehonderd meter in de duinen
En wat hier bovenstaat, is maar een willekeurige greep uit het
nieuws, dat binnenstroomt.
Terwijl deze editie wordt samen
gesteld, is het aantal dijkdoorbraken
niet te tellen. Er zijn mensenlevens
te betreuren, maar niemand weet
hoeveel. De materiële schade loopt in
de honderden millioenen, maar zelfs
een globale schatting is niet te maken.
Schepen zijn in het tuimult van de
orkaan ten onder gegaan. Een Poolse
trawler zonk bij IJmuiden. De sleep
boot Schelde verdween in de kolkende
Nieuwe Waterweg. Bij Noordwijk
werd een kotter tegen de kust ge
smeten, een Duitse sleepboot verloor
zijn sleep: zes runners waren aan
boord, van de sleep werd niets" meer
vernomen.
Koortsachtig is in de ochtend van
deze Zondagmorgen het reddingwerk
In Harlingen is Zaterdagnacht de
zuidwestelijke stadswijk overstroomd
door het zeewater. Het water over
spoelde de kade der nieuwe Willems
haven en kwam via de spoorweg de
stad binnen. In een aantal woningen
kwam het water tot circa een halve
meter hoogte. Het aan de haven ge
legen hotel „Zeezicht" kwam geheel
blank te staan en ook het wacht
lokaal van de Terschellingerboot liep
onder water. Politie en brandweer
waren de gehele nacht in actie.
georganiseerd. Koortsachtig in een
chaos van verbroken telefoonverbin
dingen, een volkomen gedesorgani
seerd treinverkeer en ondergelopen en
onberijdbare straatwegen. Er werd
gedaan, wat menselijkerwijs in het
vermogen lag.
De Generale Staf van het Leger
gaf alle militairen uit de bedreigde
gebieden order, zo snel mogelijk naar
hun garnizoenen te gaan. Militairen
in de kazernes werden geconsigneerd
om op eerste alarm hulp te kunnen
bieden. Alle beroepspersoneel werd
opgeroepen.
Het Rode Kruis mobiliseerde. Alle
hulpcolonnes kregen bevel zich ge
reed te houden om met materieel uit
te rukken.
De Nederlandse radio bewees bij
dit alarmeren onschatbare diensten,
Van acht uur af hedenmorgen was
de nieuwsdienst regelmatig in de
lucht, Oproepberichten werden vrij
wel elk kwartier herhaald.
NIET ONVERWACHT
Het geweld, de chaos en de ellen
de, van deze nooit te vergeten nacht
zijn niet geheel onverwacht over ons
los gebroken. Al Zaterdagmiddag
was de kust van Nederland in alarm-
toestand, Het K.N.M.I. voorspelde
zware Wester-storm, ruimend naar
Dit is de boulevard te Vlissin-
q e n. waarvan stukken zijn wegge
slagen tijdens de orkaan, die vooral
voor Zeeland rampzalige gevolgen
heeft gehad.
Noord-Weet en Noord, gepaard'gaan
de met springvloed. Dat was om één
uur 's middags. In die uren die volg
den. ging de waarschuwing nogmaals
uit. De alarmtoestand voor gevaarlijk
hoog water werd afgekondigd in alle
plaatsen ten Zuiden van Hoek van
Holland.
Schepen, die nog binnen konden
komeri stoomden op voile kracht
naar de havens. Al wat op zee was
en de Nieuwe Waterweg of IJmui
den of Vlissingen niet meer kon be
reiken, trachtte naar volle zee uit
te wijken.
Kort na zes uur terwijl de
wereld al opgeschrikt was door een
vreselijke scheepsramp in de Ierse
zee braken de orkaanwinden door
naar onze westelijke provincies. Om
acht uur loeide het geweld met een
gemiddelde snelheid van honderd
kilometer per uur en. uitschieters van
honderdveertig kilometers per uur.
Maar nóg was het laag water.
De vernietigende vloed zou pas na
vier uur 's nachts komen aanstor
men. Zes urn- in de morgen was voor
Rotterdam het kritieke uur.
Over wat zich afspeelde tussen van
nacht twaalf uur en vanmorgen acht
uur zal in onze vaderlandse geschie
denis honderden jaren na vandaag
nog geschreven worden. Zoals de Eli-
zabethsvloed in de Middeleeuwen,
zoals de watersnood, in 1916, dié
vergeleken bij de ramp van van
nacht klein wordt in betekenis.
OVERZICHT
Van het uiterste Noorden tot het
uiterste Zuiden is Nederland in nood.
Hieronder volgt een zo volledig mo
gelijk overzicht:
TERSCHELLING: Een duindoor-
braak, veelschade, toestand niet
TEXEL: Polder de Eendracht onder
plaatse?!. Toestand kritiek, •naar
hopeloos. Het eiland is geïsoleerd.
CALLANTSOOG: Duindoorbraak van
200 meter.
PETTEN: De werkman F. de Waard
kwam om het leven,
WIJK AAN ZEE: Grote delen van
de duinenrij zijn weggeslagen.
KATWIJK: Een hotel weggeslagen.
NOORDWIJKGedeelte boulevard
en zeebad weggeslagen,
SCHEVENINGEN: Boulevard zeer
zwaar beschadigd.
ROTTERDAM: G^oalte stad onder
wafer gelopen. n/atéfiëee schade,
DORDRECHT: Gedeelte stad onder
water. Zeer grote schade.
ZWIJNDRECHT: Onder water ge
lopen. Gezinnen geëvacueerd.
Honderden pleziervaartuigen in ha
vens te pletter geslagen.
PERNIS: Lage deel van dorp over
stroomd.
MAASSLUIS: Polder tussen Maas
sluis en Hoek van Holland onder
gelopen.
WILLEMSTAD: Situatie bedroevend.
Stadje staat blank.
EILEND ROZENBURG: Dijken op
verschillende plaatsen doorgebro
ken. „God zij dank polder", „Bos-
Honderd negen en dertig mensen zijn Zaterdagmid
dag in liet Noordelijk Kanaal tussen Schotland en
Ierland met het passagiersschip „Princess Victoria"
ondergegaan, slechts vijf mijl van de Ierse kust.
De „Princess Victoria" had 177 mensen aan boord, 123 passa
giers en een bemanning van 54.
Acht en dertig overledenden zijn gevonden, onder wie geen
vrouwen en kinderen. Zij waren te zwak om de urenlange
worsteling te overleven tegen de verlammende, ijzige koude in
de torenhoge golven, zoals men ze zelden of nog nooit had
gezien.
Op de 35 mijl langere afstand tussen Stranraer in Schotland en
Larne in Noord-Ierland heeft zich een van de grootste drama's
van de zee afgespeeld, de hopeloze strijd van de mens tegen de
alles vernielende kracht van het water.
De 2694 ton grote „Princess Victo
ria", eigendom van de Britse Spoor
wegen, was Zaterdagochtend om 7.45
uur, de gewone tijd, uitgevaren van
Stranraer. De reis duurt normaal 21
uur. Het schip voer de gewone koers,
d.w.z, noord-west om rond een schier
eiland te varen en daarna naar zuid
west, naar Ierland te draaien.
Twee uur na haar vertrek seinde
de „Princess Victoria", dat zij vijf
mijl uit haar koers was onder dc
Schotse kust en dat zij door het
slechte weer in moeilijkheden ver
keerde.
Op dit tijdstip moest het schip
echter de Ierse kust eigenlijk al bij
na hebben bereikt.
Maar ook uit de volgende berich
ten moest worden opgemaakt, dat de
„Princess Victoria" zich. nog in de
buurt van Schotland zou bevinden.
Kort na zijn eerste bericht liet
kapitein Ferguson het'S.O.S.-sein ge
ven. „Draaien bij monding van Loch
Ryan, schip onbestuurbaar, verzoe
ken dringend sleepboothulp."
En daarna nog dringender: „Vier
mijl ten n.w. van Corsewall. Autodek
Prins Bernhard is Zaterdag per
vliegtuig in New York gearriveerd.
Daar zal hij deelnemen aan de
feestelijkheden ter gelegenheid van
het feit, dat de stad 300 jaar ge
léden haar stadsrechten kreeg.
New York heette toen nog Nieuv
Amsterdam en stond onder Neder
lands bestuur.
sche polder", „Scheurpolder" en
„Noordbankpolder" gedeeltelijk on
dergelopen en ontruimd.
KRUININGEN Perkpolder: Gat in
dijk geslagen. Water stroomt pol
der binnen. Bevolking geëvacueerd.
ZUID-BEVELAND: Reigersberger
polder ondergelopen.
TERNEUZEN: Oude stad onderge
lopen.
ZUID-BEIERLAND: Dijk Een-
drachtspolder op drie plaatsen
doorgebroken. Polder loopt onder
water.
WALCHEREN: Toestand kritiek. Vijf
gaten in Vlissingse boulevard. Sloe-
dijk doorgebroken. Gedeelten van
Walcheren lopen onder met brak
water.
ZUID-BEVELAND: Gat in dijk bij
Wolphaertsdijk en bij Fort Ram-
mekens, Veere: Onder water gelo
pen. Alle straten kapot gespoeld.
POORTUGAAL: een man verdronk,
gevreesd wordt, dat nóg zes men
sen de dood vonden in het water.
STELLENDAM of MIDDELHARNIS:
Waarschijnlijk drie mensen omge
komen.
ANDERE PLAATSEN: In elk geval
nog meer dan tien slachtoffers.
SPOORWEGEN: Volkomen gedesor
ganiseerd.
Op de haart is met arcering aangegeven, in ivelke
gebieden ten gevolge van storm en water van een
noodtoestand gesproken kan worden.
Vanmorgen om twaalf uur is te
Poortugaal de dijk doorgebroken die
om de polders Grippeland en Kie-
weland ligt, waardoor dit land onder
water is komen te staan. Men heeft
er ook het stoffelijk overschot ge
borgen van de heer A. Venneman uit
Poortugaal. Het vermoeden bestaat
dat er nog vijf mensen verdronken
zijn.
In de Prychiatrtsche inrichting
„Maasoord" te Poortugaal zijn de
kelders ondergelopen, waardoor de
verwarming is uitgeschakeld en
grote hoeveelheden levensmiddelen
zijn bedorven.
De normale route van de Princess
Victoria" getrokken lijn) en de iveg
waarlangs de boot in ongeveer zuide
lijke richting is afgedreven tot de
door een kruisje aangegeven plaats.
onder water. Slagzij 35 graden stuur
boord. Verzoeken onmiddellijk hulp.
Schip onbestuurbaar".
(Zie verder pag. 2)
Weer is Nederland besprongen
door zijn oude erfvijand, het
water. Het hoge water en de felle
storm hebben op tal van plaatsen
de verdediging doorbroken, waar
achter wij ons veilig waanden.
Een nationale ramp, zwaarder
dan die van 1916 en de zwaarste
sinds mensenheugenis, heeft ons
land getroffen.
Duizenden zijn met hun kinde
ren en wat draagbare have door
de winternacht getrokken naar
veiliger oorden. Zij hebben veel
verloren, maar het leven hebben
zij behouden. Er zijn er ook die
de strijd tegen hét water met hun
leven hebben betaald.
Onze gedachten gaan ln de
eerste plaats uit naar Zeeland,
dat binnen de tien jaar voor de
tweede keer de zwaarste slagen
te verduren krijgt. Berichten uit
Zeeuwsch-Vlaanderen, Zuid-Be
veland en Walcheren vooral
Walcheren roepen herinnerin
gen op aan 1944. Nauwelijks heb-
ben de Zeeuwen zich met grote
i energie en geestkracht hersteld
van de wonden, die door de oorlog
zijn geslagen, of zij worden op
nieuw beproefd.
Ongetwijfeld is ook de stoffe
lijke schade, niet alleen voor de
direct getroffenen, maar ook
voor de volksgemeenschap, groot.
Zij is met hard werken te herstel
len. Wat het eerst en het meest
beklemt is de menselijke nood.
Allen te zamen, de overheid en
degenen, die niet getroffen zijn,
hebben tot taak deze nood naar
vermogen te lenigen.
(Van onze speciale verslaggever)
ROTTERDAM heeft in de orkaanachtige storm een nacht
merrie beleefd van rinkelende telefoons, dravende mannen,
wenende vrouwen en kinderen, mensen die worstelden om op
de been te blijven, wassend water.
Dat water steeg in het begin eerst onopgemerkt, maar later
sneller en sneller. Het werd een vloed, die de straten blank
zette en de dijken overstroomde. Een waterval, die duizenden
kelders van de huizen in vijvers veranderde en die een groter
schade aanrichtte dan men zich door watersnood ooit in Rot
terdam kan herinneren.
Het begon ook hier niet veront
rustend. De stad ging de avond
tamelijk blijmoedig in. Het zou hoog
water worden, maar men wist, wat
dat betekende. Ieder maakte zich op
te wachten tot Zondagmorgen zes
(Van een onzer verslaggevers)
Wijk aan Zee verkeert in grote
angst. In de nacht van Zaterdag op
Zondag zijn grote gedeelten van de
duinrij aan de zeekant weggeslagen.
Het water steeg zo hoog tot de
duinen op, dat de Relweg en de
Zandweg onder water stonden.
De kelders van het in aanbouw
zijnde Emma-kinderziekenhuis, dat
vrij hoog tegen de duinen lisït,
stroomden onder water. Men is èr
zic-h in het badplaatsje van bewust,
dat de toestand thans vrij gevaar
lijk is.
Het was echter vier 's nachts, toen
het water bij de Oude Plantage over
de Honingcrdijk stroomde; een
ramp van ongekende omvang had
een aanvang genomen, In de volgen
de uren leek de stad razend te zul
len worden.
Brandweerwagens gierden kris
kras door de straten, telefooncellen
waren permanent bezet, taxi's waren
voor goed geld niet meer te krijgen,
dakpannen rinkelden op straat neer.
schoorstenen woeien om, bomen ont
wortelden, auto's botsten en am
bulances vulden de straten met
angstwekkend lawaai.
Een zware vrachtauto uit Breda
schoof de Schie in, een gereedschaps
wagen van de brandweer retireerde
gehavend uit de strijd
De knooppunten van de stadsor-
ganisatie konden de spanning nau
welijks meer dragen: de seinzaa! van
de brandweer, trefpunt van alle on
heilsmeldingen (in enkele uren tiid
meer dan honderd) werd een hel. De
politiebureau's;sgonsden als fabrieken
(Zie verder pag. 3)
