Honderd vijf en twintig jaar
HET N.O.I.B. OP NIJENRODE EN
HET BEDRIJFSLEVEN
Prof. Heering: „De verwachting
van het Koninkrijk Gods"
De Engelse boekenmarkt
DE
Stuwende kracht in dienst van het geluk van het kind
Groen van Prinster er en de
eigen weg van ons volk
Een bescheiden kunstenaar
waardig geëerd
6
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN DINSDAG 3 FEBRUARI 1953
Wat zij voor ons leven, en ons leven voor haar betekent
Prof. G. J. Sirks te Leiden schrijft
ons:
Als vrucht van zijn rijke kennis en zijn
geloofsinzicht heeft de oud-hoogleraar
prof. dr G. J. Heering ons een nieuw
hoek geschonken: De verwachting van
het Koninkrijk Gods, uitg. Van Loghum
Slaterus te Arnhem. Nadat hij het Gods
geloof, dat achter zijn grote centrale
werk op dogmatisch gebied: Geloof en
Openbaring staat, had uitgewerkt in zijn
„De Christelijke Godsidee'", biedt hij ons
nu de uitwerking van zijn eschatolo-
fische visie, het uitzicht op de laatste
ingen waarover wij mensen kunnen
denken en trachten te spreken, „die hei
lige Orde, dat heilige Rijk, waarnaar de
besten, de hoogsten van ons geslacht
met heel hun hart hebben verlangd"
Het gaat echter om meer dan een vei
langen: het is een verwachting. Deze
kan niet in het anthropologische worden
gefundeerd: het fundament ligt ontolo
gisch, in het geloof in God, en wel in het
sterk transcendentaal bepaalde Gods
geloof, dat aan Jodendom en christen
dom eigen is. „Het eschatologische dog
ma heeft alles te maken met deze trans
cendente God, die heilig is en almachtig
en die deze zondige wereld beheerst. Zijn
heiligheid laat niet toe, dat zij zondig
blü'ft en Zyn almacht zal het niet ge
dogen. Uit dit geloof is de eschato
logische verwachting voortgekomen"
(93 v.)
Met de door hem behandelde vragen
grijpt Heering én in het centrale van
onze ziel (De „verwachting beantwoordt
aan een diepe behoefte van de menselijke
ziel." 212) én in de huidige cultuurvra
gen. Want onze cultuur is een worsteling
om de uitzichtloze kringloop waarin wij
gevangen schijnen te doorbreken. Dit
doorbreken geschiedt door Gods wil. Zon
der dit geloof zou dit leven slavernij zijn,
met dit geloof hebben wg hoop". Geen
structuur op aarde, ook geen Kerk kan
ooit samenvallen met het Koninkrijk
Gods, maar wel moeten onze aardse doel
einden liggen in de richting van dat rijk.
Door dit „onbereikbaar einddoel komen
zij in een heilig licht te staan". (210).
Hierdoor krijgt het aardse streven zin
en het besef van Gods eeuwigheid „een
heel bijzondere vorm en inhoud". (196).
Maar niet alleen grijpt de schrijver
door zijn vraagstellingen in het centrale
van ziel en cultuur, doch ook in de vra
gen die in het hart der tegenwoordige
theologie leven. Want al hebben wij te
bedenken dat wij „in de eschatologische
vraagstukken voortdurend langs di
grens van het menselijk denkvermogen'
lopen (199), wij moeten ook zien dat wij
ze niet mogen ontgaan, op straffe van
geloof en theologie van haar bekroning
te beroven.
Hulpacties in Vechtstreek
De inzameling voor het Nationaal
Rampenfonds is te Muiden, Weesp,
Weesperkarspel en Nederhorst den Berg
in volle gang. Maandag werd een goe
dereninzameling gehouden, waaraan ook
de jeugd haar aandeel had.
De actie werd te Muiden door het
gemeentebestuur krachtig geleid; ook
de bedrijven werden ingeschakeld.
Te Weesperkarspel werd een commis
sie in het leven geroepen, waarin o.a.
alle raadsleden zitting hebben genomen.
In ,,'t Lootsje" te Weesp werdén de te
Weesp verzamelde goederen bijeenge
bracht. Ook in deze gemeente boden de
bedrijven hulp aan.
De collecte heeft te Weesp totaal
ƒ9000 opgebracht. Hierbij zijn inbegre
pen giften van verenigingen, bedrijven,
enz. Te Muiden bedroeg de totale op
brengst 4500. De bedrijven zijn hierbij
niet inbegrepen. Muiderherg" offerde
1250. Nederhorst den Berg bracht veel
kleding en 4303 bijeen.
Snipperdag ter beschikking
gesteld
(Van onze correspondent)
Hengelo. 3 Februari.
In vele textielbedrijven hebben de
arbeiders spontaan aangeboden een bij
drage te leveren tot leniging van het
leed en de nood, waardoor duizenden
landgenoten het afgelopen weekeind zijn
getroffen.
Een bespreking tussen de vier
Twents-Gelderse werkgeversverenigin-
g enmet de Bedrijfsunie in de Textiel
industrie heeft geleid tot het volgende
uniforme advies aan alle textielindus
trieën in Twente en de Gelderse Ach
terhoek: de gehele bedrjjfsbevolking van
hoog tot laag stelt een snipperdag ter
beschikking, welke op het vacantiette-
goed in mindering wordt gebracht. Van
werkgeverszijde zal het bedrag, dat al
dus wordt gevormd, worden aangevuld
met ten minste hetzelfde bedrag.
Men verwacht, dat op deze wjjze circa
750.000 zal worden bijeengebracht, bui
ten datgene, wat de werkgevers in na-
tura beschikbaar stelden of nog zullen
stellen.
Het zal duidelijk zijn dat de schrijver
zich door deze vragen, meer nog dan in
"zijn vorige werken, moet bewegen op de
grensgebieden tussen dogmatische en
bijbelse studie. Zo is te verstaan dat de
geschiedenisvraag een zeer groot gedeel
te van zijn aandacht krijgt. De hoofd
stukken van zijn boek voeren ons dan
door het gebied van Bijbel en kerkge
schiedenis heen tot de eschatologische
richtingen van onze tijd, waarbij hij ons
oriënteert in de zienswijze van Barth,
Schweitzer, Bultmann, Dodd, Otto, Cull-
mann, Nigg en vele anderen. Hierna
volgt een wijsgerig gedeelte over de
vraag van tijd en eeuwigheid, waarna 't
boek sluit met een uitvoerig stuk over de
betekenis van de verwachting voor ons
leven en de betekenis van ons leven voor
het komende Rijk. Vooral dit laatste deel
zal ook hen die zich niet geheel in de
eigenlijke theologische vragen kunnen
verdiepen, doen grijpen naar dit boek.
dat. geschreven in beheerste bewogen
heid. door zeer velen als een dankbaar
aanvaard geschenk van Heeling's ge
lovig denken zal worden ontvangen.
Geen lezer zal het onverrjjkt neerleg?
Int. tarwe-overeenkomst
Verlenging gewenst, doch de
schoen wringt bij de prijzen
De afgevaardigden van de 46 landen,
die zitting hebben In de Internationale
tarweraad, hebben Zaterdag te Was
hington de besprekingen hervat over
een nieuwe internationale tarwe-over
eenkomst.
De huidige overeenkomst, die in
Maart 1949 is getekend, loopt op 31
Juli a.s. af. De meeste der deelnemende
landen wensen, dat de regulering van
internationale tarwemarkt wordt
voortgezet, doch tijdens de besprekin
gen, welke hierover in de afgelopen zo.
nier te Londen zijn gehouden, hebben
de importerende en de exporterende
landen geen overeenstemming over de
prijzen kunnen bereikc-n. Men verwacht,
dat het tijdens de huidige besprekingen
wederom tot een botsing over dit onder
werp zal komen, voornamelijk tussen
Engeland en Amerika.
Krachtens de lopende overeenkomst
bedraagt de maximumprijs voor tarwe
S 1.S0 per bushel. Deze prijs werd vast
gesteld, teen er een algemene prijs
daling gaande was en de wereld een
tarwe-overschot verwachtte. De Kore
aanse oorlog bracht een ingrijoende
verandering in het algemene prijsver
loop en de grote tarwe-experterende
landen -Amerika. Canada cn Austra
lië hebben zich als gevolg van de bij
de overeenkomst bepaalde prijs genood
zaakt gezien hun tarwe met verlies te
verkopen.
De Amerikaanse onder-minister van
Landbouw, True D. Morse, die Amerika
bij de onderhandelingen vertegenwoor
digt, heeft te kennen gegeven, dat de
Ver. Staten zullen stakn op een aan
zienlijk hogere prijs. Naar verluidt wen
sen de Ver. Staten de maximumprijs
onder een nieuwe overeenkomst te zien
bepaald op ongeveer 2.20 per bushel.
Engeland zal .waarschijnlijk niet meer
dan 2.00 bieden. De Amerikaanse af
gevaardigde heeft reeds medegedeeld,
dat de Amerikaanse tarweorodiicenten
niet eenparig van oordeel zijn. dat her
nieuwing van de Internationale tarwe-
overeenkomst van wezenlijk belang is
voor hun welzijn.
BEELDHOUWWERK uit ae «*<-■
EN TEKENINGEN pffike™
ken. welke
Lotti van der Gaag bij Le Canard te
Amsterdam exposeert, blijkt duidelijk
een grote vooruitgang in het sculptu
red denken. Een paar jaar geleden
waren haar figuren enigszins expres
sionistisch en nogal slordig in de vorm
geving, thans heeft zij haar composities
veel strenger en strakker opgebouwd
Zij heeft vlakke en gebogen vormen
veel rustiger tegen elkaar afgewogen
en hoewel het nog beheerster zou kun
nen. heeft zij r.u een weg ingeslagen,
die haar waarschijnlijk verdere perspec
tleven opent. Haar gevoel voor humor
s ook nu telkens kenbaar, doch geraffi-
neerder dan vroeger, „Het raadsel", een
In sobere vormen gehouden, geabstra
heerde gestalte, getuigt van scherpe
observatie, evenals de „treurkop", e. a.
De pijpjesogen van haar koppen hebben
voorlopig een geestig effect, maar
mogen geen maniertje worden. In de
„uüogige" worden als welkome variatie
holten toegepast. De beelden in terra
cotta uitgevoerd, bezitten meer klaar
heid van vormen dan de tekeningen. Ook
hier vallen steeds de grote ogen op.
waarmee fantasieën door mens en dier
geïnspireerd, zijn toegerust. Meermalen
:s echter door een druk lijnenspel de
grondvorm dermate verdoezeld, dat de
beschouwer de indruk krijgt dat de
oeeldhouwster ergens, onbewust mis
schien, gekweld en verward moet zijn.
Doch ook hier flitst zo nu en dan de
humor door. Er ligt in deze tekeningen
menigmaal een gespannenheid, een ge
dreven zijn, een zoeken naar grote vor
men. Zij zijn Interessant voor haar
ontwikkelingsgang, slechts zelden als
kunstwerk op zichzelf. Dat deze nog
jonge beeldhouwster talent heeft,
zekér. H. v. G.
De firma D. A. Daamen te Den Haag
heeft onder de titel „Bijbelse Knoop
punten" een en vijftig bijbelgedeelten
met commentaren van prof. dr
M. A. Beek en ds J- M. de Jong uitge
geven; het zijn (nader uitgewerkte)
artikelen, die het weekblad „Vrij Neder,
land" m de loop van een jaar heeft ge
publiceerd. Het eerste bevat de ge
boorte van Christus volgens Lucas 2.
eri het laatste „de lijdende Knecht des
Heren" uit Jesaja 49 en ook verder is
zowel het Nieuwe als het Oude Testa
ment in de bundel vertegenwoordigd.
Het werk geeft een exegese ten behoeve
van hen. die de strekking en de bedoe
ling van de opgenomen gedeelten en van
de bijbel in zijn geheel op deze wijze,
als het ware in een cyclische vorm, beter
willen leren kennen.
De Remonstrantse Broederschap heeft
in October op de Hoorneboeg een con
ferentie over de boodschap van het
Evangelie en de weg van de Kerk in de
tegenwoordige internationale spanning,
speciaal met betrekking tot bewapening
en oorlog, gehouden; bij De Tijdstroom
te Lochem zijn nu de inleidingen, die ds
V. van Nieuwenhuyzen en mej- ds E.
A. Poortman daarbij hebben gehou
den, in druk verschenen, met enige ver
klarende aantekeningen.
UITGAAN
Bachzaal: Vandaag om 8 uur uitwisse
lingsconcert door laureaten van het Con
servatoire te Brussel; Carré: dagelijks
om 8 uur Circus Strassburger, morgen
ook 2 u Centraal Theater: Elke avond
om 8 uur geeft de Ned. Comedie Via
Lissabon: Concertgebouw: Vandaag om
8.15 uur speelt Ida Haendel (viool) in
de grote zaal, begeleid door Theo van der
Pas. morgen grote zaal 8.15 uur abonne
mentsconcert serie B onder Kubelik met
Jan Damen. viool, morgen kleine zaal
2.15 uur Kindervoorstelling: Kleine
Komedie: Dagelijks om 8 uur Potasch en
Perlemoer; Leidseplein Theater: Elke
avond om 8 uur het ABC-cabaret in Bi-
belonië: Nieuwe De la Mar: Dagelijks
om 8 uur Wim Sonnevelds cabaret in
Het Meisje met de Grote Voeten: Stads
schouwburg: Morgen 8 uur Hendrik IV.
b
(Van onze
coiTCspondent)
Londen, 15 Januari
cijfers van boek-
ftroductie in Enge-
and in 1952 hebben
alle na-oorlogse records
gebroken. Zij bereiken
de hoogte van de beste
voor-oorlogse jaren. Vo
rig jaar werden meer
boektitels gedrukt dan
ooit tevoren, en wat de
oplage aangaat, dus de
quantiteit, is ook een re
cord van alle tijden be
haald. Alleen het aantal
nieuwe edities, ofschoon
een na-oorlogs record, is
nog iets minder dan het
voor-oorlogse record. Er
werden dan vorig jaar
18.741 boektitels ge
drukt, waarvan 5.428
nieuwe uitgaven. Het re
cord van boektitels stond
op 1951 met 18.066, dat
dus voorbijgelopen is.
Het record van nieuwe
uitgaven (5.810) staat
nog steeds op het jaar
1937. Het is echter sinds
dat jaar nooit hoger ge
komen dan het cijfer
5.428 van 1952.
De volgorde van soor
ten litteratuur is onge
wijzigd gebleven sinds in
1951 voor het eerst de
rubriek „boeken van op-
Nieuwe records
in 1952
voedkundige waarde" als
tweede op de lijst kwam
en de rubriek „kinder
boeken" naar de derde
plaats zakte. „Romans"
blijven nummer één, al
worden nog steeds min
der romans gedrukt dan
voor de oorlog (ongeveer
4 000 tegenover 5.000).
Vierde op de lijst is weer
„religieuze literatuur"
met 1000 titels, w&arvan
200 nieuwe uitgaven.
Vijfde komen „techni
sche handboeken" (780)
en zesde „politieke boe
ken" (700).
„Poëzie en Drama"
blijft schommelen om de
630, en „medische boe
ken" zijn weer gestegen
tot 700. Het na-oorlogse
lage cijfer voor „reis
avonturen" (150) zal
waarschijnlijk nooit meer
de voor-oorlogse belang
stelling kunnen benade
ren, toen per jaar om
streeks 400 zwervers
van hun tocht verslag
plachten uit te brengen.
Daarentegen gaat het
aantal boeken over han
del in sterk stijgende lijn
(500 in 1952, tegenover
nog geen 100 per jaar
vóór de oorlog)
Het cijfer voor „Kunst
en architectuur" is iets
verminderd, maar nog
steeds tweemaal zo hoog
als vóór de oorlog. Zo is
het ook met „Sport en
hobbies". Voor „Sociolo
gie" blijft een voor-oor
logse belangstelling be
staan, evenals voor „bio
grafieën".
VROEGER:
Moeizaam afweren van
schadelijke invloeden
(Van een kinderarts)
fANNEER we in vogelvlucht een
overzicht trachten te verkrijgen
van wat er in de laatste 125 jaar op
het gebied va?i kinderzorg in ons
land werd verricht, kunnen wij veel
interessants opmèrken en worden wij
geboeid door de duidelijke, vaak zeer
snelle vooruitgangdie op vrijwel alle
onderafdelingen van dit gebied valt
waar te nemen. Echte „kinderzorg"
zoals wij die thans kennenbestond
125 jaar geleden vrijwel nog niet,
wat natuurlijk niet wil zeggen, dat de
ouders van toen hun kinderen niet
even liefhadden als die van nu. De
opbloei van de zorg voor het kind
op de verschillende leeftijden moet
natuurlijk altijd worden beschouwd
in samenhang met de verbetering
van de gezondheidstoestand, de huis
vesting en de algemene vooruitgang
op wetenschappelijk en technisch ge
bied.
De opleiding van de artsen werd
krachtig ter hand genomen (in IS42
waren er slechts 4 leraren en 160
studenten in Leiden Nadat in 1844
de Vereniging voor Ziekenverpleging
te Amsterdam was gesticht, werd
het verpleegstersvak behalve een
roeping ook een beroep en gingen
ook meer beschaafde meisjes zich
hieraan wijden. Het is trouwens dui
delijk te zien, dat de zorg voor het
kind, vooral voor het kleine kind,
wordt uitgebreid wanneer door de
opkomende vrouwenbeweging de
jonge vrouwen zich meer zelfstan
dig gaan maken. In 1841 wordt de
eerste crèche, of „bewaarinrichting
voor kleine kinderen", geopend.
Vooruitziende vrouwen zagen wel in,
dat het „weldadigheid beoefenen uit
godsdienstige overwegingen" niet
het doel mocht zijn; hierbij blijft het
vaak bij aalmoezen, die door de rij
ken aan de armen worden gegeven,
terwijl het ware medeleven met de
THANS:
Voorkomen in plaats
van genezen
andere mens, het in persoon voor-
hem-opkomen, het helpen totdat de
ander weer zelfstandig verder kan
gaan, zoals het in het tegenwoordige
sociale werk (case-work) wordt be
oefend, juist van grote waarde is.
De meisjes moesten zich beter onf-
wikkelen, er kwam een H.B.S. voor
meisjes, in 1865 een industrieschool,
gevolgd door kweekscholen voor
onderwijzeressen.
VAN de eerste helft van de negentiende eeuw be
staan op ons gebied nauwelijks betrouwbare
statistieken, maar we weten toch wel, dat tus
sen 1849 en 1858 de zuigelingensterfte 20 be
droeg. Omstreeks 1890 nog 16 De zorg voor de
pasgeborenen berust, behalve natuurlijk op
een goede opleiding van artsen en vroedvrouwen,
voor een groot deel op de praenatale zorg, de
zorg voor en de controle van de a.s. moeder. Zelfs
in onze jaren kan deze zorg in sommige gedeelten
van ons land nog veel meer worden uitgebreid. Sinds
ongeveer 1930 kennen wij de k r a a m c e n t r a,
waaraan een opleiding van kraamverzorgsters is
verbonden. Via de wijkverpleegster, een uiterst
waardevolle figuur op dit gebied, en de Kruisver
enigingen (in 1875 werd het Groene en Witte Kruis
opgericht komt het contact tot stand van de jonge
moeder met het z u i g e 1 i n g e n-c onsultatic-
bureau, dat als adviesbureau voor voeding en
verzorging tegenwoordig wel alom goed bekend is.
In 1903 werd de eerste „polikliniek voor zuige
lingen en kleuters" in Amsterdam geopend. Hier
werden de moeders gewezen op het grote belang van
de borstvoeding, en voor het bereiden van kunst
matige voeding Icon de hulp van de „melkkeuken"
worden ingeroepen. Pas vele jaren later ontstond het
dichte net van consultatlebureaux, dat nu ons hele
land bestrijkt. Het is een der best uitgegroeide
onderafdelingen van de kinderzorg. Natuurlijk was
de ontwikkeling afwijkend in de verschillende pro
vincies, al naarmate er min of meer behoefte aan
was.
HET eerste Kinderziekenhuis in ons land
werd in 1S63 geopend. Het is voor ons bijna niet
meer denkbaar, dat in die jaren het bestaan van
een ziekenhuis alleen voor kinderen moest worden
gemotiveerd met verschillende redenen: een betere
verzorging dan thuis vaak mogeljjk was, het. voor
deel van een verpleging door speciaal uitgezochte
verpleegsters, op een zaal, alleen voor kinderen,
zonder volwassenen erbij. De kinderziekenhuizen be
gonnen zonder uitzondering zeer eenvoudig, in een
gewoon huis. en werden met liefdadige middelen in
stand gehouden. Wel een groot verschil met de
modern geoutilleerde kinderziekenhuizen van thans
en de kinderafdelingen van grote klinieken, met haar
staf van specialisten op intern en chirurgisch gebied.
Denken wij slechts aan de operaties van aangeboren
hartgebreken. sinds enkele jaren uitvoerbaar, aan
de bloedtransfusies, om van vele andere mogelijk
heden niet te spreken. De ziekten, waarvoor de kin
deren worden opgenomen, wisselen met de jaren.
Vroeger zag men bijvoorbeeld veel voedingsstoor
nissen. en rhachitis. Maar nu de voeding van de
zuigelingen beter wordt geregeld en men prophllac-
tisch vitamine D toedient ('bij gebreke daaraan ont
staat rhachitis, ontdekt in 1920), komt men in het
ziekenhuis deze stoornissen nog maar zelden tegen.
Ongeveer in 1890 pas begon men ook zuigelingen
In de kliniek op te nemen. Daarvóór was de sterfte
onder de ziekenhuisbaby's zeer groot. Men kende
toen nog niet de wenselijkheid van de geïsoleerde
verpleging (besmettingsgevaar), terwijl men steeds
zoekende was naar de beste kunstmatige voeding.
In 1865 werd (in Holland) de grote waarde van kar
nemelk als zuigelingenvoedsel ontdekt. Langzamer
hand ontwikkelde zich het denkbeeld van de voe
dingsregeling op individuele grondslag, dat wil dus.
zeggen, algemene principes aangepast aan de aard
en net gestel van elk kind afzonderlijk. De belang
rijkheid van de moedermelk was toen ook al goed
bekend, de minnen van vroeger jaren zijn nu ver
vangen door de moedermelkcentrale, waar overtol
lige moedermelk in gedroogde toestand langdurig
kan worden bewaard voor geval van nood.
De tevroeggeborenen beschikken sinds
enkele jaren over een geperfectionneerde couveuse,
met zuurstof- en warmtetoevoer, en afgesloten van
de buitenlucht (minder besmettingsgevaar). De
pokkenvaccinatie werd ruim 100 jaren geleden ook
al verricht, maar lang niet zo algemeen cn onder
zulke goede voorzorgen als nu. De vaccinatie met
BCG, om zuigelingen en ook grotere kinderen tegen
tuberculose te beschermen, is ook van de laatste
tijd. De bestrijding van de rundertuberculose heeft
grote invloed op de vermindering van de tuberculose
van het jonge kind. De besmettelijke ziekten moesten
na de wet van 1872 verplicht worden aangegeven,
zodat er een beter overzicht ontstond en men de
bestrijding met meer resultaat kon voeren. Mede
dank zij onze moderne antibiotica (penicilline, enz.)
is de vrees voor besmettelijke ziekten in onze tijd
wel sterk verminderd. Toen omstreeks het begin
van deze eeuw de bacteriologie een grote vlucht nam,
en de wetenschappelijke onderzoekers vertrouwd
raakten met de begrippen immuniteit, overgevoelig
heid. enz. was de weg vrij voor de ontdekking en
toepassing van zowel passieve als actieve immuni-
satie. Hierbij wordt dus getracht het individu voor
een bepaalde ziekte onvatbaar.te maken. Prachtige
resultaten kreeg men bij mazelen en diphterie, ln
de laatste tijd ook bij kinkhoest.
kleuterzorg kwam veel later aan de
orde dan de zuigelingenzorg. En het moet wor
den gezegd, dat ook nu nog op dit gebied de
toestand niet overal ideaal is. Juist de opvoedings
moeilijkheden spelen in deze jaren een grote rol,
terwijl het gebleken is dat een harmonische ont
wikkeling in deze periode van karaktervorming zo
ontzaglijk belangrijk is voor de mens. die uit de
kleuter zal groeien. Het eerste kleuterdagverblijf in
ons land werd in 1928 geopend. Hier komen de kleu
ters gedurende enkele weken of maanden op
medische indicatie, en om<lat ze 's avonds naar huis
gaan, blijft de band met het gezin behouden, wat
op deze leeftijd zeer belangrijk is. In 1933 volgde
het eerste kleuterkoloniehuis, dat ook op vele goede
resultaten kan wijzen. Tijd en geld zijn belangrijke
voorwaarden voor de uitbreiding van de kleuterzorg.
DEor
VOOR het schoolkind krijgen we in 125 jaar
een ontwikkeling van het onderwijs door slecht
opgeleid en slecht betaald personeel in een te
kleine, onhygiënische rruimte met veel te veel kin
deren, tot de lichte, moderne scholen van tegenwoor
dig met haar verschillende onderwijsmethoden, de
mogelijkheden tot de beste ontwikkeling van elk kind
afzonderlek, tests, adviezen voor beroepskeuze.
Er is geneeskundig schooltoezicht (sinds 1904), er
zijn schoolverpleegsters (1919) die vooral op het
platteland bij uitstek nuttig werk verrichten, 25 jaar
geleden werd een schooltandartsendienst ingesteld;
helaas op vele plaatsen door geldgebrek later weer
opgeheven.
De onderwijzersopleiding en het schooltoezioht
waren in de vorige eeuw al verbeterd en uitgebreid.
Meer openluc-htscholen zouden wel wenselijk zijn,
evenals meer onderwijsmogelijkheden voor gebrek
kige kinderen. Noor dove en blinde kinderen bestaan
sinds jaren goede internaten, waar mede door het
enthousiasme van de leiders, de laatste jaren resul
taten bereikt worden, die een aparte bespreking zou
den wettigen.
De medisch-opvoedkundige bureaux, waar een staf
van medewerkers klaar staat om de problemen van
opvoedings- en andere moeilijkheden van alle kan
ten te bezien en te bespreken, hebben sinds 1928 hun
recht van bestaan duidelijk bewezen en breiden zich
dan ook nog geregeld in aantal uit. Dat er veel kin
deren met nervositeitsklachten zijn. blijkt iflt het feit
dat uit de laatste statistieken gebleken is dat naar
de gezondheidskolonies (de kinderuitzending, 70 jaar
geleden begonnen, is pas sinds 25 jaar zo uitgebreid)
meer kinderen wegens „nervositas" dan wegens
„zwakte" werden uitgezonden.
EEN apart hoofdstuk vormt de kinderbe
scherming, die zich van niets (100 jaar
geleden kon men nog lezen dat twee weesjes
werden „aanbesteed") via kinderwetten (1874) en
voogdjjverenigingen (na 19051908) ontwikkeld
heeft tot het machtige apparaat dat wij thans ken
nen.
Dit overzicht kan niet anders dan summier zijn,
slechts enkele hoofdzaken aanstippen, en vele inte
ressante punten en denkbeelden onbesproken laten.
Wat ons treft is de onzagljjke dynamische kradht,
die wij in deze hele ontwikkeling kunnen voelen: de
beweeglijkheid, de vooruitgang. Was het 100 jaar
geleden nog slechts een moeizaam afweren van
schadelijke invloeden, thans wordt veel meer preven
tief gewerkt, en wordt naar waariieid getracht te
voorkomen in plaats van te genezen. Hoewel wg de
volgende 125 jaar niet kunnen overzien, kan het
waarnemen van deze stuwende kracht ons de moeid
en het vertrouwen geven op deze weg voort te gaan,
en ons kleine steentje bij te dragen voor het gelutk
van het kind.
BIJ de fa T. Wever te Franeker ver
schijnen sedert kort in opdracht
van de Stichting Chr. Nat. Biblio
theek een reeks boeken van een inder
daad specifiek Christel ij k-nationaal ka
rakter. Het eerste in deze serie is een
nieuwe editie van de in 1847 voor het
eerst verschenen bundel historische
voorlezingen Ongeloof en Revo
lutie van Groen van Prinsterer, in eer
moderne bewerking van prof. dr H.
Smitskamp; deze wgst er echter na
drukkelijk op, dat de wijzigingen alleen
de vorm (spelling, interpunctie, inhouds
opgave) en niet de inlhoud betreffen.
Hoewel het dus geen critische studie is,
heeft toch de bewerker op verdienste
lijke wijze hier en daar historische toe
lichtingen tot boter begrip van de tekst
gegeven. De ervaring zal moeten uit
wijzen, in hoeverre er ook buiten de
kring van geestverwanten nog belang
stelling voor deze nieuwe druk bestaat.
Als tweede deel in dezelfde reeks ont
vingen wij van de hand van H. Algra
De eigen weg van het Neder
landse volk, een overzicht van de
vaderlandse geschiedenis dat ontstaan
is uit vijftig voordrachten, die de schrij
ver in 1942 voor de gijzelaars te St.
Michielsgestel heeft gehouden. Deze om
standigheid verklaart, waarom net
thema van „de vrijheid van een mondig
volk" tégen of mét de regering
centraal is gesteld, en waarom Algra,
méér dan Groen bijvoorbeeld, wiens
geest over dit weik uiteraard wel vaar
dig is, in de Bourgondische centralisatie
een kwaad ziet, terwijl hij het behoud
van de provinciale zelfstandigheid bjj
het sluiten van de Unie van Utrecht
bijna als een nationale deugd voorstelt;
zo krijgt ook de 18e eeuw haar „ver
diende loon" voor gebrek aan nationale
fierheid uitbetaald door de sans-culot-
ten. Schr. heeft opzettelijk de voor
drachten zo-veel mogelijk onveranderd
gelaten, ten einde het „levende" element
Belangrijk experiment ten bate van het nationale leven
ONLANGS heeft de „Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor
Friesland" te Leeuwarden, spreken
de namens niet minder dan 32 andere
Kamers, zich bitter beklaagd in een
adres aan de minister van O., K. en W.
over het feit, dat in de wetsontwerpen-
Rutten „aan het zo nodige wederzijdse
contact tussen het economisch onderwijs
en het bedrijfsleven niet de minste aan
dacht wordt besteed."
In het verleden, aldus het adres, is
het bedrijfsleven steeds onvoldaan ge
weest over het weinig officiële contact,
dat het met dit onderwijs mocht heb
ben. Daarom heeft het naar eigen
wegen gezocht om dit contact te leggen
of te verstevigen. Omgekeerd zochten
verscheidene directeuren en leraren
eigener beweging contact, zowel om de
waarde van hun opleiding voor de prak
tijk voortdurend te toetsen als om de
eigen leerstof in overeenstemming te
houden met de dynamiek van het be
drijfsleven.
Het valt zeer te betreuren, aldus
het adres verder, dat in de wetsont
werpen niet wordt voortgebouwd Op het
geen terzake reeds officieel was ge
regeld en officieus in de praktijk was
gegroeid. Uit de inhoud van de beide
wetsontwerpen blijkt namelijk, dat de
bestaande regelingen geheel overboord
zgn geworpen en ook van het in de prak
tijk gegroeide niets is overgenomen.
Deze stap van de Kamers van Koop
handel is onvoorwaardelijk toe te jui
chen. Zij werd voorafgegaan door het
adres, dat verleden jaar enige grote
ondernemingen richtten tot de universi
teiten en hogescholen betreffende de in
voering van een baccalaureaatsexamen.
Het wat deze pogingen bedoelen is daar
bij het voornaamste, maar dat het be
drijfsleven zich eindelijk met het onder
wijs bezig houdt, is het meest verheu
gende feit. Te lang heeft men het on
derwas in eigen sop laten gaar koken.
Anderzijds is het een moedgevend
teken, dat ook het onderwijs aan het
maatschappelijk leven meer en meer
vraagt, hoe het zichzelf dient in te rich
ten en uit te bouwen. Daarvan getuigdei
onlangs nog de landdag van het econo
misch onderwijs, te Rotterdam gehou
den.
Te weinig is nog bekend, hoe wat in
dezen gewenst wordt, goeddeels reeds
vóór enige jaren werd gerealiseerd door
het Opleidings-Instituut voor het Buiten
land, in het kasteel Nijenrode te Breu-
kelen gevestigd. Een kwade genius heeft
weten te bewerken dat nog altijd velen
menen, dat „Nijenrode" een luxueuze
opleidingsschool voor diplomaten is.
Hier is geen grein van waar. Dit Insti
tuut is geen luxe-inrichting; alle klas
sen der maatschappij zijn bij de studen
ten vertegènwoordigd En „diplomaten"
worden er niet opgeleid; dit zou trou
wens niet eens mogelijk zijn, al telde
reeds in de weinige jaren van zijn be
staan het Instituut menige leerling, die
een sieraad van het corps diplomatique
had kunnen worden. Dat dertig procent
van de studenten met steun van een
beurs op „Nijenrode" studeert, wijst vol
doende op het algemeen karakter van
zijn bevolking. Het N.O.I.B. is een in
stituut, waar jongelieden, in het bezit
van een einddiploma Gymnasium of
HBS, na grondig medisch en psycho
logisch onderzoek nodig daar het
een internaat betreft in een twee
jarige cursus worden opgeleid voor het
bedrijfsleven, zo mogelijk in het buiten
land. Een tweede doel van deze oplei
ding is de vorming door het intemaats-
leven. Echter blijve dit hier onbesproken,
hoeveel gewicht de leiding van het In
stituut er ook aan hecht, daar het een
vorming betreft op de gehele persoon
lijkheid gericht. Vandaar ook de belang
stelling voor sport en spel.
Tot op heden heeft dit onderwijsin
stituut, enig in de wereld, nog geen sub
sidie aan officiële instanties gevraagd.
Vrij van de bestaande „subsidievoor
waarden" kon het onderwijs er zich dus
ontwikkelen. Daardoor werd het leer-
program er dynamisch; wijzigde het in
zicht zich van wat nodig was voor het
onderwijs, dan werd het leerplan daar
mede in overeenstemming gebracht. De
ze vrijheid werkt stimulerend op de
docenten. In een leerplan, waarbg alle
vakken inderdaad in elkaar grijpen, werd
naar een eenheid van doel gestreefd.
Blijkt verandering nodig, de dynamiek
van dit leerplan staat dit op elk ogen
blik toe.
Maar steeds werd daarbij voeling ge
houden met het bedrijfsleven in Neder
land. Om dit te intensiveren werd o.a.
een commissie ingesteld, gevormd dooi
de Personeelschefs van twaalf grote be
drijven, waardoor de wensen van het
Nederlands economisch leven ten opzich
te van het onderwijs gemakkelijker tot
uiting kunnen komen.
Sinds het vorig jaar is een nieuw con
tact gelegd tussen de studenten van
Nijenrode en het bedrijfsleven „ook van
dat in het buitenland. In de maand Ja
nuari zijn de college-ruimten van Nijen
rode gesloten: een slechts kleine zomer-
vacantie verhindert, dat het studiejaar
daardoor te zeer wordt beperkt. Ook dit
jaar geschiedde dit. De verplichting is
dan aan de leerlingen van het Instituut
opgelegd, een stage van een maand te
doorlopen bij een groot of klein bedrijf
in binnen- of buitenland. Dit jaar gingen
er werken, van de eerstejaars
studenten in: industrie 54 (waarvan 1
in Duitsland); handel 19 (waarvan 2 in
Engeland; 1 in Spanje; I in Irak); ver
keer 5; werven 4; banken 3; mijnen 1;
publieke werken 3locale beschrijvin
gen 4en van de tweedejaars
studenten gingen er 28 in Nederland
werken en 50 in het buitenland, verdeeld
over de volgende landen: Duitsland 15;
Spanje 8; Engeland 7; België 6; Scan
dinavië 5; Zwitserland 4; Oostenrijk 2;
Frankrijk 2; Italië 1.
De voorbereiding hiervan geschiedt
door de leerlingen zelf; zij ontvangen
echter richtlijnen voor een werkstuk
over de sociale, economische of juridi
sche aspecten van de onderneming,
waarbg zij geplaatst zijn. Deze werk
stukken worden in de loop van het cur
susjaar behandeld voor alle tweedejaars
in een vrije discussie, waaraan de do
centen deelnemen, maar onder leiding
van een der studenten. Dikwijls wonen
vertegenwoordigers van het bedrijf deze
behandeling bij. Niet genoeg kan de
verkregen medewerking van het be
drijfsleven hierbg gewaardeerd worden.
Aan vele van deze scripties wordt grote
zorg besteed, van zelfstandig werk ge-
tuisende.
Meer en meer zijn door dit en door
andere maatregelen „Nijenrode" en het
economisch leven met elkaar in contact
gekomen. De vrijheid bij de inrichting
van het onderwijs maakte dit mogelijk.
Nog één voorbeeld daarvan op ander
terrein. Bij de opening van het veertien
de Oosters congres bepleitte de voor
zitter. prof. Dujjvenrtak, in een belang
rijke rede de opneming, als facultatieve
vakken, van de Oosterse talen in het
leerplan der gymnasia; als voorbeelden
noemde hii o.a. het Indonesisch en het
Russisch. Wat voor de gymnasia, naar
te vrezen staat, een vrome wens zal
blijven, w-rd van de stichting van
„Nijenu c" af daar reeds verwezenlijkt:
onder Ie facultatieve talen daar onder
wegen. treft men naast het Spaans ook
Indonesisch en Russisch aan. al werd
baarbij van andere overwegingen uit
gegaan dan die prof. Duijvendak leid
den.
Het internationale karakter dat de
leiding van „Nijenrode" aan dit Insti
tuut tracht te geven, maakt mogelijk,
dat ook anderen dan Nederlanders het
onderwijs volgen; reeds waren er Bel
gische studenten, en contacten met In
donesië en Zuid-Afrika werden gelegd.
Een Kamer van Koophandel in een onzer
grote steden heeft een regeling ontwor
pen om enige tientallen Indonesische
jongelieden gedurende één tot twee jaar
in een Nederlands bedrijf te werk te
stellen. Er zal alles voor te zeggen zijn
om te trachten tot een dergelijke rege
ling te komen voor een tweejarige'
studie van zulke jonge mensen op
„Nijenrode".
Allerminst wil het N.O.I.B. alleen
maar een „nuttigheidsschool" zgn, zo
als eens ten onrechte geklaagd werd.
Reeds het feit, dat onder de leervakken
wijsbegeerte en psychologie voorkomen,
spreekt dit tegen. Ook de verschillende
facetten der hedendaagse cultuur vin
den er aandacht. Dat de studenten vo
rige zomer Koning Oedipus" opvoerden,
was misschien te hoog gegrepen, maar
„ut desint vires, tarnen est laudanda
voluntas." Dit is een voorbeeld uit vele.
Men spreekt veel van de noodzaak
der exportbevordering voor ons land.
Van allerlei goederen, bedoelt men dan.
Een andere export heeft Nederland ook
nodig. Van jonge mensen, veelzijdig ge
vormd. met een vast karakter, opgeleid
in wat de moderne tijd behoeft. Daar
toe wil „Nijenrode" dienstig zijn. Reeds
vindt men zijn oud-leerlingen over de
fehele wereld verspreid; een „contact-
ureau". van Breukelen uit geleid, houdt
hen in één band. Het belang hiervan
behoeft niet uiteengezet te worden. Wij
hopen, dat de Nederlandse Regering dit
belang zal blijken in te zien; ook door
andere dan „welwillende" belangstelling.
Dankbaar ervoer het N.O.I.B. reeds, hoe
Prins Bernhard de betekenis er van er
kende in dienst van de pogingen, die hij
deed om voor de bloei van ons land ook
daarbuiten ruimte te maken. „Nijen
rode" wil daarvoor de nodige werkers
kweken. Door zijn onderwijs, dat aan
de eisen van het moderne leven vol
doet.
Dr G. BOLKESTEIN
er niet aan te ontnemen, zodat het boek
hier en daar wat brokkelig van stijl is.
Zijn leesbaarheid dankt het echter aan
de overtuiging, waarmede het is ge
schreven, zonder dat het dit tot een
partg- of partijdig geschrift maakte. De
keuze van sommige lettertypen kan ons
niet verrukken.
D. M. S.
De burgemeester van 's-Graven-
hage heeft de leden van de gemeente
raad opgeroepen voor een buitengewone
vergadering, te houden op Woensdag 4
Februari, te 16 u.. waarin mededelingen
zullen worden gedaan in verband met
hetgeen plaatselijk is gedaan met be
trekking tot de watemoodramp en een
aanvrage om crediet tot herstel van
stormschade aan gemeente-eigendom-
men zal worden.
Mr H. F. W. Jeltes beschrijft leven en werk van
de schilder Piet Meiners
TEMIDDEN van „e impressionistisch
werkende kunstenaars ls Piet
Meiners. zowel door zijn aard als
door zgn werkwijze aanvankelijk vrij
wel onopgemerkt gebleven. Neg trekt
zijn werk weinig de aandacht. Al staat
hij niet op hetzelfde niveau als Floris
Verster, Tholen en Gabriel met wier
werk hjj het meest verwant schijnt,
toch is hg een persoonlijkheid, die 'be
scheiden en zuiver een functie vervul
de in het Nederlands kunstenaarsleven.
Met onverdroten ijver en vol bewonde
ring voor deze té zeer op de achter
grond geraakte schilder heeft mr H.
F. W. Jeltes alle gegevens die hij om
trent Piet Meiners, zijn ouders, familie
en vrienden kon bemachtigen, bij elkaar
gebracht in zijn boek Piet Mei
ners (18571903), zijn leven
en werk. (Uitgeverij A. A. M. Stols,
's-Gravenhage)Bovendien is het hem
gelukt ponder er wat bij te fantaseren,
iets van de sfeer op te roepen, waar
Meiners graag werkte en waar hij vaak
verblijf hield; dit was vooral op Ëwijks-
hoeve brj Zeist, het buiten van de fami
lie Witsen, waar Meiners zomers, zo
hij er behoefte aan voelde, contact
vond met kunstenaars en kunstminnen-
den, die zich zowel met schilderen als
met muziek en zeker ook met litera
tuur bezig hielclen. Er zal daar begrip
geweest zijn voor zijn verlangen zich
terug te trekken en buiten rond te
zwerven. Er was de rust, die hem in
staat stelde het stille leven te beluiste
ren en in zich op te nemen, zoals hij
dat vond in landschap, interieur en In
de simpele voorwerpen, die hem om
ringden. Een enkele maal gaf hij een
portret van mensen, die hg goed kende
en die eveneens indringend, met liefde
er. toch met grote reserve zijn geobser
veerd.
Tegenover het m principe nogal
egocentrische Impressionisme met het
grote waarde hechten aan hetgeen
„ik zie", komt zowe] bg de impressio
nistische kunstenaars zelf als bij de
tijdgenoten het verlang. boven terug
te treden t.i allereers. te trachten het
geen dj waarnemen op zich ln te laten
"■erken. Met de winst van het Impres
sionisme, het voller, breder zien, heb
ben zij er mede t - bijgedragen dat
men zich weer meer ging rekenschap
geven van het onzienlijke leven dat
overal aanwezig ls. Piet Meiners heeft
daartoe mede de weg gewezen. De uit
voerige beschrijving van zijn oeuvre
met een catalogus van het mr. Jeltes
bekende werk, moge er toe bijdragen
deze schilder de plaats te geven die
hem toekomt Hoewel hij bulten de
iroblematiek staat n deze tijd, zou
iet aanbeveling verdienen, indien men
eens een overzichtstentoonstelling van
P. Meiners kon houden, zowel om de
schilder zelf als om de betekenis, die
ook een bescheiden oeuvre kan hebben
in het kader van de kunstgeschiedenis.
Het boekje ls ook door de drukker uit
stekend verzorgd en van 33 illustraties
voorzien. H. v. G.
Wolveilingen
HOBART. 3 Februari. Wolveiling.
Stemming vast op basis van de noteringen
te Geelong van de vorige week. Aangebo
den werden 21.480 balen wol.
DURBAN, 2 Februari. De vraag op de
wolveiling hier was goed en de concurren
tie scherp. Vergeleken met de vorige vei
ling waren de prijzen tot 5% hoger. De
aangeboden 5446 balen wol werden meren
deels verkocht.
EAST LONDON. 2 Februari. De wolvei
ling was in het algemeen in het voordeel
van verkopers vergeleken met de vorige
LONDEN, 3 Februari. Op 19 en 20 Fe
bruari zullen hier wel wolveilingen wor
den gehouden. Er wordt een aanbod ver
wacht van 20.000 balen wol.
SYDNEY. Ki.br. Wolveiling. Mededinging
scherp. Alle soorten vast op basis van de
betere prijzen van gisteren. Aangeboden
16.934 balen wol, verkocht 16.844 balen.
BINNENLANDSE MARKTEN
AMSTERDAM, 3 Februari. Rubber.
(Sheets R.M.A No. 1.) Op termijn Febr.
2.21) (v. not. 2.27); Maart 2.21) (2.26)):
April 2.211 (2.20',); Mej 2.21 (2.26); Juni
2.20) (2.25)); April/Juni 2.21 (2.26).); Juli
2.20) (2.25); Aug. 2.20 (2.24)); Sept. 2.19)
(2.24) Juli/Sept. 2.20 (2.244) Oat. 2.19
(2.22.)); Nov. 2.IS) (2.22.)); Dec, 2.18 2.22);
Oct./Dec. 2.18) (2.23). Stemming kalm.
Geen dagomzet
GRONINGEN, 3 Februari, Granen.
(Marktbericht Vereen. „De Beurs"), Rode
tarwe 22.25—26.50witte tarwe ƒ22.25—
26.50; rogge 23.25—24.75wimtergerst vrij
26.25—28.85; id. inlev. 21.25—22.25zo-
mergerst vrij ƒ30.2532.25; id. inlev. geen
notering: witte haver vrij 21.2523 75;
id. inlev. geen notering; groene erwten
ƒ45.3050; paardebonen 3230—39.30kar-
wijzaad 15.5052.50geelmosterdzaad
45 40-60 40; kanariezaad ƒ26—31: lijn
zaad (slagzaad) blauwbloei 4652; lijn
zaad (slagzaad) witbloei 4552; blauw-
maanzaad 100.60108.60. Allee per 100 kg.
Aanbod tamelijk groot. Handel zeer on
regelmatig. Tarwe en gerst iets hoger, ha-
er iets lager
ROTTERDAM. 3 Februari. Vee.
Aanvoer in totaal 1371 stuks: 450 vette
koeien en ossen136 stuks gebrulksvee
49 tbc-vrlj): 356 graskalveren (w.o.
15 tbc-vrlj); 5327 nuchtere kalveren; 111
arkens64 paarden; 36 schapen of lam-
ieren; 7 bokkien of gelten.
Vette koeien p. kg le kwal. 2.80 h f 2.90,
2e kwal. ƒ2.60—2.75. 3de kwal. ƒ2.00—2.30;
graskalveren p. stuk ƒ380, ƒ330, ƒ250;
nuchtere kalveren p. stuk ƒ48. ƒ44, (40;
slachtpaarden p. kg ƒ1.90, ƒ1.75, 165;
schapen per stuk (120, ƒ100, ƒ80; lamme-
-en p. stuk ƒ95, ƒ85. ƒ70: kalf koelen per
tuk ƒ800. ƒ700. ƒ600; vaarzen per stuk
675. ƒ800, ƒ680; pinken per stuk ƒ600,
ƒ525, ƒ400.
