Met dank aan het Boeken van Barack Obama joch uit Yerseke 24*Boeken Zeeuwse botheid en veel water Boeken*25 Cornwell Onderkoeld en dramatisch Overtuigende reconstructie van de komst van de pijlerdam na de Watersnoodramp Patricia^ SCARPETTA over Richard Nixon nrcnext JtuM. Gemeentearchief Vrijdag 30 januari 2009 Zierikzee 1953 als onderwerp van een debuutroman is gewaagd. Rik Launspachs mooie streekroman wordt verfilmd als De Storm. De kans datje het droog houdt, is klein. Door JANET LUIS De Watersnoodramp is een gewaagd onderwerp voor een debuut. Het kan twee kanten op: het spektakelstuk be zwijkt onder zijn dramatische last, of het weet tussen sentiment en effect bejag door te zeilen. Rik Launspach, regisseur, acteur en scenarioschrijver, wijdde er een kloe ke roman aan, onder een al even kloe ke titel: 1953. Launspach is een listige stuurman, zo blijkt al snel. Hij weet welke toon je bij zo'n groot thema moet aanslaan. Hij schurkt tegen de feiten aan, maar geeft ook zijn eigen draai aan de geschiedenis. Dramati sche episodes, waarin bejaarden, va ders, moeders en kinderen door het water worden verzwolgen, wisselt hij af met onderkoelde, vaak geestige passages over bijvoorbeeld grind, zandzakken en stoeptegels waarmee lekkende dijken provisorisch worden gedicht. Waterhuishoudkundige fei ten over vloedstanden, kustlijnen, smeltwater en dijkhoogtes staan ge broederlijk naast beweringen over de goddelijke voorzienigheid. Tegenover de duizenden getroffe nen stelt Launspach de individuele lotgevallen van een klein aantal tragi sche romanfiguren. Bijvoorbeeld de geniale, maar sociaal onhandige inge nieur, die zomer 1952 al ziet aanko men dat de dijken het zullen bege ven. Bij Rijkswaterstaat weet hij nie mand te overtuigen, laat staan van de noodzaak van zijn Deltaplan. Zo is er ook een 24-jarige jonge man, Rutus genaamd, een dienst plichtig militair, die zich schuldig voelt over iets uit zijn jeugd. Dat schuldgevoel vergalt zijn leven, dat hem zinloos voorkomt. Totdat hij de Zeeuwse Julia, een 18-jarig meisje, redt van de verdrinkingsdood. Hij raakt op slag verliefd en volgt haar daarna als een schaduw. En dan is er Julia zelf, de hoofdpersoon van deze roman. Een stoere, ongehuwde moe der uit het dorpje Oostennabije op het zwaar getroffen Schouwen-Dui- veland. Haar ouders en haar zus ver drinken voor haar ogen. Maar erger nog voor haar is dat ze haar pasgebo ren baby kwijtraakt in het inferno van instortende muren, huizenhoge gol ven, ronddrijvende meubels en kada vers van koeien. Haar moederhart zegt haar dat de kleine Ernst nog leeft. Vergezeld door Rutus gaat Julia op pad om hem terug te vinden. Daar bij stuit ze op een muur van Zeeuwse onwil, botheid en agressie. En op wa ter, veel water. De smartelijke en ook spannende zoektocht vormt het hoogtepunt van de roman. Misschien wat zwaar aangezet hier en daar en niet altijd even realistisch, maar zo gevoelvol en meeslepend beschreven datje er toch moeiteloos in gelooft. Bijna even smartelijk is, in Launspachs weergave, de manier waarop de hulpverlening tot stand komt: te laat, onhandig, onzorgvul dig. Terwijl de Zeeuwen vechten voor hun leven, zitten de soldaten, die nog van niets weten, in hun kazernes bier te drinken. Pas nadat binnenschip pers uit heel Nederland zijn toege stroomd, komen de militairen met rubberboten aangescheurd - waarna de haven verstopt en hulpverlening onmogelijk is. Ook de voedselvoor ziening verloopt zelden naar wens. Broden worden als granaten uit vlieg tuigen geschoten, maar vaak buiten het bereik van hongerige monden. 'Als gekken roeiden ze naar de dobbe- De smartelijke en ook spannende zoektocht vormt het hoogtepunt van de roman rende manna', staat er dan, 'maar het deeg was door het zoute water in een oogwenk veranderd in een kleffe, zil te, oneetbare substantie.' Het zijn tragikomische passages, zoals er meer van te vinden zijn in de ze mooie streekroman. - Een verfil ming is in de maak. Wie zich bij het lezen nog wist te vermannen, zal het bij het zien van al dat verwoestende water vast niet meer droog houden. Rik Launspach: 1953. De Bezige Bij. 478 blz.€ 19,90 Opname van De Storm. Regisseur Ben Sonibogaart verbeeldt de Wa tersnoodramp in deze film, die herfst 2009 in de bioscoop moet komen. Hoofdrolspelers zijn Bar ry Atsma, Sylvia Hoeks en Monic Hcndrickx. De film draait om Ju lia, een alleenstaande moeder die tijdens de ramp - tegen haar zin - gered wordt door een lucht- machtscrgcant, maar haar baby moet achterlaten. FotoWim Daneels Geloven in Geloven in verandering Barack Obama's programma voor de toekomst van Amerika uitgeverijatlas.nl Dromen van mijn vader 'Het beste Obama-boek? Van de hele stapel? Dromen van mijn vader, van Obama zelf. Hij is de beste schrijver van allemaal.' - De Volkskrant De Oosterschelde moest dicht na de Watersnoodramp, dit weekend 56 jaar geleden. Schipper beschrijft de felle strijd om het openhouden van de zeearm. Door FRANCA TREUR Eén februari, ruim een halve eeuw ge leden. Tijdens een stormnacht dringt een kolkende Noordzee diep de zee armen van Zuidwest-Nederland bin nen. 1.836 mensen komen om, 70.000 raken dakloos. Met dit drama begint het epos van Paul de Schipper over de strijd om de Oosterschelde. Na de Watersnoodramp wil iedereen afrekenen met 'de aloude erfvijand' de zee. De Deltawet gebiedt dat alle zeearmen van Rotterdam tot Middel burg worden afgedamd. De Schipper beschrijft hoe Rijks waterstaat, nog voor de Deltawet door de Tweede Kamer is, al een deel van de klus heeft aanbesteed. De noodtoestand staat langdurig 'gepol- der' niet toe. De afsluiting van de Oosterschelde wordt bewaard voor het laatst. Nederland neemt de gok 'dat de „allergevaarlijkste water wolf, de Oosterschelde, tot 1978 met te zwakke dijken blijft zitten'. Iedereen steunt het Deltaplan. Ook de vissers uit Yerseke die tijdens de 'Een overwinning kent veel vaders', schrijft De Schipper verontwaardigd ramp hun dijken wisten te repareren, zodat hun dorp gespaard bleef. Een afgesloten Oosterschelde zou hun oesterkweek fataal worden, maar 'wie de doden heeft zien aanspoelen', praat niet over open houden. Alleen een bioloog uit Wemeldin- ge, Bram Drinkwaard, brengt te ber de dat een dichte Oosterschelde een ramp voor het milieu betekent: het heldere, zoute water in de diepe put ten zal bederven. Er zal zwavelwater stof ontstaan, dat verschrikkelijk zal stinken. 'Er is maar één ramp', reage ren politici en Rijkswaterstaat: de Watersnoodramp. Maar Drinkwaard geeft niet op. Energiek geeft hij overal in het land lezingen en wanneer hij een spreekverbod krijgt van minister Biesheuvel, verspreidt hij zijn lezin gen per post. Drinkwaard verwijt po litici, Rijkswaterstaat en de water schappen dat ze gebruik maken van 'de angstpsychose' om hun plannen door te drukken. Hij vraagt natuur beschermingsorganisaties waarom ze niet in actie komen en collega-biolo gen waarom ze 'collaboreren met Rijkswaterstaat'. Fel ageert hij tegen de Provinciale Zeeuwse Courant die alle kritiek op de Deltawet doodzwijgt. Met de jaren krijgt de bioloog wel bijval, maar serieus verzet ontstaat volgens De Schipper pas wanneer en kele jongens uit Yerseke in opstand komen. In 1971 kalken ze 'Barst met je dam' op een kaaimuur in Yerseke. De voormalige zeearm Haringvliet, ten noorden van de Oosterschelde, is De nieuwe NU IN DE BOEKHANDEL www.boekenwereld.com dan 'al afgesloten en het ontstane meer is reeds veranderd in een sterf huis. De jongens uit Yerseke noemen zich Akticgroep Oosterschelde Open en ze zijn de helden van het bock. Ze willen geen afsluitdam, maar dijkver hoging. Ze tonen aan dat de Zeeuwse dijken al tien jaar niet of nauwelijks waren onderhouden. Balken die bij hoog water op lage plekken in de zee wering kunnen worden geplaatst, bleken in WOII te zijn opgestookt en nooit vervangen. Hun beschuldigen de vinger wijst naar de regenten van de waterschappen en Rijkswaterstaat - zoals J an Terlouw wees naar een cor rupte dijkgraaf in Oosterschelde; Wind kracht 10 (1976). In 1976, als het point of no return al lang is gepasseerd, wordt de macht van de 'regenten van Rijkswaterstaat' gebroken. Ze moeten van het kabi net-Den Uyl de reeds aangelegde drempel op de Oosterscheldebodem wegbaggeren ten gunste van een eb en vloed doorlatende pijlerdam. Het grote succes van de milieubeweging, zo heet de pijlerdam nu. Een prestatie van formaat van Rijkswaterstaat. Een monument voor de democratie. Zo staat het in de geschiedenis- en jubi leumboekjes. 'Een overwinning kent veel vaders', schrijft De Schipper ver ontwaardigd. Maar zonder het verzet van 'een dappere bioloog uit Wemel- dingc' en dat van 'een stelletje onge regeld uit Yerseke', was de Ooster schelde destijds gewoon afgesloten. In de officiële geschiedschrijving wordt de Aktiegroep Oosterschelde Open nooit met name genoemd, ter wijl de leden destijds met ministers debatteerden en de landelijke media haalden. De actievoerders maakten nauwelijks notulen. De slag om de Oos terschelde steunt op interviews en op feiten die wel gedocumenteerd zijn, in bijvoorbeeld rapporten en kran tenberichten. En op De Schippers ei gen geheugen, want de in Yerseke op gegroeide auteur was destijds het hulpje van drukker Zoeteweij, die de groep van stickers, pamfletten en pos ters voorzag. De Aktiegroep had het tij mee, erkent de auteur. Het milieu bewustzijn groeide in de jaren zeven tig. Ook profiteerde de groep van het progressieve kabinet dat in 1973 aan de macht kwam. Maar de milieube wegingen en landelijke politici vielen pas veel later in. Toch claimen de lui uit Yerseke geen overwinning. De du re dam heeft volgens hen nog te veel natuur kapot gemaakt. 'Het was veel beter geweest als ze de dijken hadden verhoogd.' Een conclusie die tot hun verbazing sinds 1998 door Rijkswa terstaat wordt gedeeld. 'Objectief, subjectief, neutraal?' schrijft De Schipper op de eerste pagi na. 'Wie was neutraal als het om de Oosterschelde ging?' Wie het bock om de vooringenomenheid van de au teur niet wil lezen, doet zichzelf te kort. Een belangrijke episode uit de recente historie is namelijk verras send herschreven. Het is een filmi sche remake geworden, die met talloze opgevoerde bronnen en mooie cita ten overtuigend aantoont dat de offi ciële geschiedschrijving is vervalst. Een remake die met zijn hoge kwajon gensgehalte bovendien oneindig veel spannender is dan het origineel. Opnieuw bedreigt het wassende water Nederland. De drastische plan nen van de commissie-Veerman om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden, kwamen toen dit boek al naar de drukker was. Eind vo rig jaar dreigde alweer een nationale consensus om het temmen van de 'waterwolf een vervolg te geven, nog voordat alles precies was nagerekend. Misschien geen gek idee om eerst nog eens een keertje te luisteren naar 'zo'n rotjoch uit Yerseke'. O0VT over de Oosterschelde via: http://geschiedenis.vpro.nl/ Paul de Schipper: De slag om de Oosterschelde. Atlas, 495 blz. 24,90 euro boekberichten Hirst maakt cover jubileumeditie 'On the Origin of Species' I Damien Hirst heeft een schilderij ge maakt voor de cover van Darwins On the Origin of Species. De jubileumeditie verschijnt 12 februari als Penguin Classic, op de 200ste verjaardag van Darwin en ook 150 jaar na de eerste verschijning. Hirst kreeg lang gele den een exemplaar van Darwins revo lutionaire werk van een vriend, zo laat hij in The Guardian weten. „Het schilderij heet 'Human Skull in spa ce' en zoals in een groot deel van mijn werk is er een wetenschappelijke ver wijzing. Het schilderij zit stevig in de traditie van het stilleven en is opge- I bouwd uit objecten waar ik mijn ei- I gen betekenis in heb gelegd, soms Darwiniaans van oorsprong. Ik denk dat het werk, op een bescheiden ma nier, de analytische geest van Darwin erkent, en zijn moed om achter ideeën te staan die in zijn tijd de stof van het bestaan en geloof in twijfel trokken." (HC) Signatuurzwendelaar loopt tegen de lamp In de VS is een man aangeklaagd die I via eBay een handeltje dreef in zoge naamd door populaire auteurs gesig neerde boeken. In werkelijkheid stempelde Forrest R. Smith III de boeken vol met nagemaakte handte keningen van onder anderen Truman Capote, John Grisham, John Irving, Norman Mailer, Annie Proulx, Philip Roth, Kurt Vonnegut en Tom Wolfe. De handel, op eBay bekend als big- j daddy books, zou 300.000 dollar heb ben opgeleverd. (HC) Kans op Amerikaanse prijs voor 'Darkroom' Ina Rilkes Engelse vertaling van De donkere kamer van Damocles van Wil lem Frederik Hermans staat op de shortlist van de '2008 Best Translated Book of the Year Award' in de VS. Het boek van Hermans is één van de ne gen genomineerde boeken voor de prijs, die op 19 februari wordt toege kend. Andere kanshebbers zijn verta lingen van het werk van onder ande ren Roberto Bolano, Stefan Zweig, Elias Khoury en Céline Curiol. (AF) Dode in garagebox blijkt bestellerauteur In België is het stoffelijk overschot aangetroffen van de Britse bestseller auteur Tom Carew, die een boek over zijn ervaringen bij het Britse para commando-elitekorps SAS in Afgha nistan schreef. Na publicatie bleek het werk, getiteld Jihadl, grotendeels verzonnen. In werkelijkheid heette Carew overigens Philip Stevenson. Begin november 2008 vond de Ant werpse politie een lichaam in verre gaande staat van ontbinding in een garagebox in Ekeren. Eind vorige week werd dat geïdentificeerd als dat van de aan lager wal geraakte, 55-ja- rige Stevenson. Hij huurde de box al langere tijd en volgens de Gazet van Antwerpen woonde hij in de garage. Autopsie wees uit dat de Brit was overleden aan COz-vergiftiging. (DL) M.m.v. Hans Cottyn, Arjen Fortuin en Dirk Leyman. O Dagelijks verschijnen nieuwe berichten op nrcboeken.nl iedereen leest Richard Nixon is de Hamlet en de Richard III van de 20ste eeuw. En wie daar aan twijfelt, moet maar eens in de onstuitbare stroom Nixonia duiken. Van films (Oliver Stones biopic Nixon en het momenteel draaiende interviewduel Frost/Nixon) tot boeken. Vaak, zoals in Nixonland (2008) van RickPerlstein of Philip Roths satire Oi/rGang(1972), wordt de president weggezet als het soort schurk dat Tricky Dickie zelf ont kende te zijn. Dat de waarheid ge nuanceerder is, valt op te maken uit klassieke boeken als Richard Reeves biografie President Nixon: Alone In The White House (2001) en het door Stanley Kutler samenge stelde Abuse Of Power: The New Nixon Tapes 1997). Uitstekende, maar zeker geen definitieve wer ken - daarvoor genereerde de Darth Vader van de Amerikaanse politiek dankzij zijn obsessieve en paranoïde neigingen te veel on derzoeksmateriaal. Van de dui zenden uren aan door Nixon ge maakte geheime bandopnamen is slechts een deel doorgespit. Om over de 44 miljoen pagina's do cumenten maar te zwijgen. Abuse of Power is de weerslag van honderden uren bandopnamen die Kutler na juridisch getouw trek wist los te weken. Er komt een man uit naar voren die vijan den ziet achter elke boom, nie mand dichtbij duldt en zijn poli tiek ent op vijandschap, niet op al lianties. De zoon van een arme ci- troenboer loopt over van de com plexen, vooral ten opzichte van sjiek geschoolde rijkeluiskinde ren. Opmerkelijk: lang voordat bekend werd dat FBI-onderdirec- teur Mark Feit de informant was die tijdens Watergate onder de naam Deep Throat journalisten van de Washington Post inlichtte, lijkt Nixon hier al van op de hoog te. Nixon is een alziende presi dent, met grote talenten en nog grotere karakterdefecten. Reeves' biografie toont Nixon als een eenzaam iemand. Soirées moesten plaatsvinden op dagen dat Nixon er niet was. En was hij er wel, dan trok hij zich terug op zijn slaapkamer met een bordje kaas, de internationale gasten be teuterd achterlatend. Nixons ver haal is niet een verhaal over macht die corrumpeert - gecorrumpeerd was Nixon al. Het is een verhaal dat laat zien wat er gebeurt wan neer demonen aan het roer staan. Het presidentschap van Nixon zal altijd besmet blijven door Wa tergate. Tragisch, want geen enke le naoorlogse president - Demo craat of Republikein - had zo'n fe nomenaal gevoel voor het bedrij ven van geopolitiek. Nixon raakte in gesprek met Rusland én China, sloot verdragen die de wapenwed loop bevroren, sneed in de militai re uitgaven en drong het over heidstekort terug. Daar staat te genover dat hij de moord op Salva dor Allende en illegale bombarde menten op Cambodja fiatteerde. En dat hij overheidsinstanties misbruikte om vuile spelletjes te spelen. Soms creëerde hij zelfs nieuwe clubjes voor het uitvoeren van zijn geheime klussen. Waar over uitvoerig gelogen werd. Vooral dat laatste nekte hem. Het zijn niet de daden die je ach tervolgen, zo zegt hij. „If s the lie that gets you." Zelf zag Nixon het in zijn donkerste uur opmerkelijk scherp. Zijn zelfgeschreven af scheidstoespraak sloot hij af met de onsterfelijke woorden: „Others may hate you, but those who hate you don't win unless you hate them, and then you destroy yourself." AUKE HULST

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - krantenknipsels | 2009 | | pagina 5