Tegen de stroom in
11 VI
CUBA!
ART
WAC K E RS
ACADEMIE
REGISSEUR BEN SOMBOGAART VERFILMT DE WATERSNOODRAMP
„Tijdens rampen zijn mensen
helemaal niet solidair, ook niet in
1953", zegt Ben Sombogaart. Hij
maakte De Storm, de eerste film
over de Watersnoodramp.
COEN VAN ZWOL
üden van rampspoed stellen
een volk op de proef. Maar we
vochten terug! De strijd tegen
het water maakte ons voor al-
tijd sterk." Woorden uit de
trailer van De Storm, de eerste
speelfilm over de Watersnoodramp die in 1953
bijna tweeduizend slachtoffers maakte. Hij gaat
op 11 september in première op het Film by the
Sea-festival in Vlissingen. Gezien de voorpubli-
citeit verwacht je een ronkend nationaal epos
waarin Nederland zich onder begeleiding van
een loeinummer van Blöf Geef niet Op!) van zijn
beste kant laat zien. Maar integendeel: solidari
teit en eensgezindheid zijn in dit epos van regis
seur Ben Sombogaart (62) ver te zoeken. De Zeeu
wen tonen zich van hun beroerdste kant: ponti
ficerende dominees, blunderende ambtenaren,
een inhalige hotelhouder, zure boerendochters.
„Natuurlijk zijn er de clichébeelden. De strijd
tegen het water, onze ergste vijand, onze groot
ste bondgenoot. We eindigen De Storm met de
Deltawerken en rood-wit-blauw: de dijken
waarachter we ons weer even veilig mogen wa
nen. Maar tijdens rampen zijn mensen hele
maal niet solidair, ook niet in 1953. Ze kiezen
voor zichzelf, laten zich leiden door de angst
een fout te begaan die Onze Lieve Heer ze niet in
dank zal afnemen. Mijn heldin Julia confron
teert hen met hun kleinzieligheid en angst. Dat
was de dramatische uitdaging van deze film, zo
als het geloofwaardig in beeld brengen van de
Watersnoodramp de logistieke uitdaging was."
Het geweld van de overstroming brengt Som
bogaart in De Storm met computereffecten
adembenemend in beeld. Zwarte golven die op
de dijken beuken, ingekleurde archiefbeelden
van het rampgebied door de beslagen ramen
van een overvliegende helikopter. Het oogt veel
duurder dan de 6 miljoen euro die deze film
kostte, waarvoor ook een polder bij Antwerpen
onder water werd gezet en een dijk van 150 me
ter lengte werd gebouwd.
De film bestaat eigenlijk uit twee aparte de
len. Boerendochter Julia (Sylvia Hoeks), als on
gehuwde moeder het zwarte schaap van een fic
tief zwartekousendorp, leren we kennen als een
levenslustig, brutaal meisje. Dat is wel nodig,
denkt Sombogaart: later is Julia vooral bitter en
boos. Na een dansavond bij de fanfare volgt de
overstroming: tot luchtmachtsergeant Aldo
(Barry Atsma) Julia uit het water vist, is DeStorm
een survivalfilm. Ontwaakt ze in het zieken
huis, dan begint een tweede film: een speur
tocht naar haar pasgeboren baby, die volgens Ju
lia nog leeft. Met redder Aldo trekt ze het ramp
gebied in. Sombogaart: „De kracht van dit sce
nario is dat het meisje tegen de stroom vluchte
lingen in terugkeert. Ze zwemt letterlijk en fi
guurlijk tegen de stroom in. Want op medewer
king van haar dorpsbewoners hoeft Julia niet te
rekenen."
De Storm is Sombogaarts derde speelfilm
voor volwassenen. Vanaf de jaren tachtig maak
te hij documentaires, tv-series en kinderfilms
als Het Zakmes. De voor een Oscar genomineerde
De Tweeling (2002) en Bride Flight (2008) hebben
veel gemeen met DeStorm. De recente geschiede
nis vormt de achtergrond voor een drama: de
Tweede Wereldoorlog, de naoorlogse emigratie
en nu de Watersnoodramp. Middlebrow, noe
men de Britten zulke films.
Het script van De Storm waart al lang rond:
de film had eigenlijk in 2003, vijftig jaar na de
ramp, gerealiseerd moeten worden. Maar pas
tijdens de verfilming van Kruistocht in Spijker
broek vond Sombogaart dat computeranimatie
een niveau had bereikt dat een betaalbare en
overtuigende rampenfilm mogelijk maakte.
Ben Sombogaart, filmer Foto Leo van Velzen
E#nt u van plan de complete naoorlogse histori
sche canon te verfilmen?
„Ik hou van geschiedenis. Veel leuker dan het
hier en nu, je kunt een andere, eigen wereld ma
ken. Heerlijk om 1953 te herscheppen en daarin
te mogen rondsjouwen."
U keert in uw films telkens terug naar het Neder
land van voor de jaren zestig. De mensen willen
dat ook zien. Waarom?
„Het hangt misschien samen met die hernieuw
de interesse voor nationale identiteit. Het is een
andere wereld, maar toch vertrouwd. Je moet
als filmmaker historisch correct te werk gaan,
maar mag ermee spelen zodat het niet te stoffig
wordt. Zo'n gesloten, streng religieuze Zeeuw
se gemeenschap in DeStorm is voor jonge kijkers
in de Randstad bijvoorbeeld nauwelijks te be
vatten, dus zwak ik dat af. De realiteit was veel
benauwender. De ongehuwde moeder Julia be
rust op een echt verhaal. Wat deed je in zo'n
Zeeuws dorp als je zwanger was? Je hield het ge
heim, beviel elders, stond het kind af en kwam
weer terug. Iedereen fluisterde, niemand praat
te erover. In het echt zei de moeder toen ze de
zwangerschap van haar dochter zag: 'Niet zo
veel krentenbollen eten, kind, je wordt te dik.'
Ze weigerde onder ogen te zien dat haar dochter
zwanger was. Dat soort absurd gedrag kan je al
leen aannemelijk maken met een vreemde
vormgeving, zoals Lars Von Trier doet in Brea
king the Waves. Wij kozen fotorealisme, daarin
zijn dit soort psychologische details niet geloof
waardig. Gek, maar de werkelijkheid oogt in
films vaak niet realistisch."
In al uw drama's zijn er verwisselde of verloren
kinderen die elders opgroeien. Gescheiden zusjes
in De Tweeling, een afgestaan kind in Bride
Flight, een gestolen baby in De Storm."
„Wie ben je, dat interesseert me. Identiteit.
Mensen die zich niet in een keurslijf laten per
sen. Ik heb daar zelf vroeger ook tegen moeten
knokken. Ik ben geboren om mijn zusje te ver
vangen, dat in 1946 stierf aan tbc. Mijn ouders
verwachten dat ik net als zij zou zijn: vreselijk
sociaal, ontzettend veel vrienden, goed in korf
bal en op de gitaar. Ik was niets van dat alles en
voelde me vreselijk onzeker."
De psycholoog van de koude grond zegt dus: u
bent die gestolen baby.
„Misschien. Je kiest je verhalen als filmmaker
niet helemaal bewust."
Religie, ook zo'n Sombogaart-thema. Mensen die,
al dan niet met succes, uit een benepen religieus
milieu proberen te ontsnappen.
„Ik werkte vandaag aan het eind van Knielen op
een bed violen, mijn volgende project, naar de ro
man van Jan Siebclink. Daar ontsnapt de hoofd
persoon niet. Onvoorstelbaar tragisch, zo'n va
der die uit doodsangst op zijn sterfbed zijn fa
milie niet toelaat, omdat hij dan misschien in de
hel belandt. Ik word letterlijk misselijk van die
scène."
Prettig lopen uw films zelden af. Men ziet elkaar
twintig of vijftig jaar later terug en berust in ge
miste kansen.
„Gezuiverd en gelouterd worden mijn helden
zelden. Best somber eigenlijk."
DeStorm draait vanaf 17 september in de bioscoop.
Deelnemer Open Art
Fair Utrecht 8-13
september, stand 3.59.
WWW.BELLED.NLl
poëtisch cuba
(HET GOEDE LEVEN)
GRONINGER MUSEUM
17-05 T/M 20-09-2009
Openingstijden: di. t/m zo. en feestdagen van
10.00-17.00 uur. Vrijdagavond tot 22.00 uur
www.groningermuseum.nl
WACKERSYOUNG
SCHILDEREN
BEELDHOUWEN
CURSUSSEN
O R LEIDlNGEN
www.wackersacademie.nl
FEDERATIE
WWW.FEDERATIE-TMV.NL
GECERTIFICEERDE TAXATEURS.
MAKELAARS EN VEILINGHOUDERS
KUNST EN ANTIEK, MACHINERIEËN
EN BEDRIJFSINVENTARISSEN
J<UNS^^ESCHIEDENl^Ain86^ronjEOEN
nrchandelsblad
v#i°j(bWG'4': sep'Ttetó 0 ekso'oS
