Fotoshop avant la lettre
A/R. C T /Wv JU™ lT
Een van de beroemdste
foto's van de watersnood
ramp in 1953 is
gemanipuleerd. De maker,
fotograaf Martien Coppens,
was er trots op.
Door COR VAN DER HEIJDEN
Martien Coppens behoort tot de
belangrijkste Nederlandse foto
grafen uit de naoorlogse periode.
In Zuid-Nederland en in de katho
lieke gemeenschap was hij een hal
ve eeuw geleden al een beroemd
heid. Het Nederlands Fotomuse
um greep zijn 100ste geboortedag
aan om zijn werk te conserveren,
digitaliseren en exposeren.
Coppens, zoon van een klom
penmaker uit Lieshout, maakte op
de hbs kennis met de fotografie. Al
snel was hij meer bezig met zijn ca
mera dan met zijn studie. Toen
duidelijk werd dat er in hem geen
priester school, mocht hij zich van
zijn vader met fotografie bezig
houden. In 1932 opende hij in
Eindhoven een fotozaak.
Bij het geallieerde 'Sinterklaas
bombardement' van 1942 ging
zijn zaak in vlammen op. Coppens
vestigde zich toen als freelancer.
Hij was een van de eerste fotogra
fen die verslag deden van de wa
tersnoodramp in 1953. Direct na
de ramp op 1 februari reisde hij
naar het gebied af om hulpverle
ning en het menselijke en dierlijke
leed in West-Brabant, Tholen en
Schouwen-Duiveland te fotografe
ren. De ondergelopen weilanden
met loeiende koeien die dagen niet
gemolken waren, maakten diepe
indruk. Hij kon er met de boot niet
dicht genoeg bijkomen om dit al
lemaal vast te leggen. Toch werd er
diezelfde maand een foto van een
loeiende koe gepubli
ceerd die een van de
Foto
Martien
Coppens
merken van de
watersnoodramp zou
worden. De foto sierde de omslag
van de catalogus van de fototen
toonstelling Nood. In de catalogus
inleiding roemde Herman Craey-
beckx, hoofdredacteur van Fotora-
ma, het beeld van de koe die met
gestrekte hals de nood uitloeit
over de 'troosteloze watervlakte'.
Tegen een wolkenloze hemel teke
nen de gestrekte hals en kop van
het dier zich en profil af. De romp
is rigoureus aangesneden, de po
ten en het lijf zijn weggelaten. De
koe heeft een touw rond haar ho
rens en er zitten vliegen op neus en
oogkas. Slechts één oog is zicht
baar, dat de toeschouwer argwa
nend aankijkt. Die argwaan is te
recht. Deze foto van de loeiende
koe werd namelijk helemaal niet
tijdens de watersnoodramp ge
maakt. En evenmin in Zeeland.
Coppens maakte de foto al bijna
twintig jaar eerder op het Oost-
Brabantse platteland. Bovendien,
manipuleerde hij in zijn doka het
negatief. In de gepubliceerde af
druk werd een flink deel van de
onder- en bovenkant afgesneden,
waardoor het gebladerte en de
kruinen van de twee bomen direct
onder de hals van de koe uit de
compositie verdwenen.
Ondanks dit manipuleren met
tijd en plaats en het retoucheren
beschouwde Coppens de koe als
zijn favoriete opname. In een in
terview met het Brabants Dagblad
(in 1960) noemde hij deze foto als
zijn beste. „Die loeiende koe tij
dens de watersnood. Die is com
pleet voor mij, daar vallen vorm en
inhoud helemaal samen. Daar heb
ik net dat éne moment gevangen."
Boek. Bezielde beelden. Het oeu
vre van Martien Coppens (1908-
1986); uitg. Waanders, 39,95.
Tentoonstelling. Martien Cop
pens, in Nederlands Fotomuse
um Rotterdam, t/m 30 nov.
