Was de ramp
te voorkomen
geweest?
GOES - ETTEN-LEUR
Expositie in Museum
over Watersnoodramp
Waarschuwingen werden
in de wind geslagen
labyrinth
weekblad voor zuid- en noord beveiand
NI 55 AIM
JAN HOP |^slenadSIaler
GRAND THEATER GOES 01100-15165
TE HUUR
Dijken
waren ziek,
vervallen en
verwaar
loosd
Vlaggen half
op 1 februari
NIEUWE
KOLLEKTIE!
ïbe fóeue/asideü
Woensdag 27 januari 1993 - 45e Jaargang no. 4
ETTEN-LEUR/GOES 1 4 WD SPECIALIST
Dirk Dronkersweg 18 Poel III Goes. Tel. 01100-50858
Bekroond
met 2 Oscars
FILMPROGRAMMA VAN 28 JANUARI T/M 3 FEBRUARI
Op uitstekende lokatie in Goes
Een gedeelte van de bedrijfs
gebouwen en parkeerterrein aan de
Voorstad 24 en doorlopend naar
de Zonnebloemstraat.
Totale te verhuren oppervlakte is 1100 m2.
waarvan 600 m2 bebouwd.
Het pand verkeert in een optimale staat van
onderhoud en is geheel centraal verwarmd. De
indeling bestaat uit een produktiehal. opslag
ruimte, archief en kantoren.
De panden zijn aan twee zijden goed
bereikbaar voor aan- en afvoer. Er heerst geen
bestemmingsplan.
Aanpassingen t.b.v. de huurder zijn mogelijk.
Vele gebruiksmogelijkheden voor handel of
industrie. De gebouwen zijn beschikbaar per 1
augustus 1993 of mogelijk eerder.
Nadere inlichtingen te verkrijgen bij:
J.A. Kopmels, Voorstad 24,
tel. 01100-14110, b.g.g. 01100-28656
In 1939 werd ook Rulkens lid
van de eerdergenoemde
Stormvloedcommissie (die in
dat jaar werd ingesteld), maar
ook in die functie blijft hij een
roepende in de woestijn....
'Ongewenste
toestanden'
In het jaar van de oprichting van
de Stormvloedcommissie werd
nog een nieuw element toege
voegd aan de waarschuwingen
voor een superwatersnoodramp.
In het vaktijdschrift 'De Inge
nieur' maakte Rijkswaterstaat-
ingenieur ir. R Wemelsfelder
voor zijn vakgenoten aanneme-
lijk, dat de tot dan bekende
vloedstanden binnenkort wel
eens overschreden zou kunnen
worden.
Hij zei dat de dijkenbouwers re
kening moesten houden met
stormvloeden, die bij Hoek van
Holland een stand van 4 meter
NAP zouden bereiken. In 1953
zou (ten koste van 1835 doden)
blijken, hoezeer hij gelijk had.
In april 1944 liet de Stormvloed
commissie een rapport verschij
nen, waarin onder meer stond,
dat op 'practisch alle plaatsen
ongewenste toestanden voorko
men met het oog op de veilig
heid'.
Maar de Nederlandse regering
vond dijken niet belangrijk. Ster
ker nog, in 1952 werden op de
begroting van het ministerie van
Verkeer en Waterstaat forse be
zuinigingen doorgevoerd. De
De commissaris van de ko
ningin in Zeeland heeft aan
de burgemeesters van de
gemeenten in de provincie
gevraagd maandag 1 fe
bruari de vlaggen halfstok
uit te hangen in verband
met de nationale herden
king van de watersnood
ramp 1953.
Doordat koningin Beatrix
dit jaar op zondag (31 ja
nuari) jarig is, zou het vlag
gen ter gelegenheid van
die gebeurtenis moeten
verschuiven naar de maan
dag direct daarop volgend.
In de algemene vlagin-
structie is gesteld dit jaar
half stok te vlaggen in de
gebieden waar herdenkin
gen worden gehouden. De
commissaris heeft de bur
gemeesters gevraagd van
die vlaginstructie af te wij
ken en te bevorderen dat
van overheids- en bedrijfs-
wege en door de bevolking
in héél Zeeland op 1 fe
bruari halfstok wordt ge
vlagd. De commissaris
motiveert zijn verzoek door
te stellen, dat de wa
tersnoodramp de hele pro
vincie direct en indirect
heeft getroffen.
Papegaaistraat 7, Goes, tel. 33877
Tot dc categorie trouwe en vaste klanten behoort zeker mevrouw Schepers. Al
ruim 16 jaar komt ze minimaal eens per week naar Jan Bruijns. "Als ik bij o
m het dorp naar de supermarkt ga," valt ze met de deur in huis. "betaal ik vo
een tas met boodschappen misschien wel honderd gulden. Hier heb ik er een volle
winkelwagen voor. Dat is wel even een verschil." Prijsbewust dus, vragen v
"Neen, eigenlijk niet echt. Ik kan niet zeggen dat ik de advertenties altijd lees.
maar dat hoeft ook niet, want je bent nooit te duur uit. Ik doe gewoon iedere
week m'n rondje en alles wat afgeprijsd is kom ik
dan vanzelf legen. Gemakkelijker kan het niet.
Het mooie van alles is, dat het per week zeker een
paar tientjes scheelt met andere supermarkten. En
dan heb ik het nog niet gehad over de bakken met
aanbiedingen bij dc ingang. Dat is en blijft een
san dc sterke troeven van Jan Bruijns. En... iedere
weck opnieuw een verrassing. Het brengt je bo
vendien vaak op een idee. Iets decoratiefs voor de
keuken, een leuk presentje voor tussendoor, je
ut het zo gek niet bedenken of Jan Bruijns heeft
het wel een keer in de aanbieding Mij krijgen ze
ook nooit naar een andere supermarkt. Want waar
s alles zo ruim opgezet, hebben ze alles wat een
gezin in één week nodig heeft en is het ook nog Mevrouw Schepers. "En...
eens het goedkoopst? Als u het antwoord weet, tedere week opnieuw een
mag u het zeggen...!" verrassing!"
Vorstetraat 44/
Vrijdag20.15 u.
Zaterdag20.15 u.
Zondag20.15 u.
Donderd... 20.00 u.
Maandag.. 20.00 u.
Dinsdag... 20.00 u.
Woensdag 20.00 u.
Zondag.... 16.00 u.
Woensd... 16.00 u.
Reddingsploegen in actie op de Noorddijk te Wolphaartsdijk (Foto:
Gemeentearchief Goes)
(Van een onzer redacteuren)
NOORD- EN ZUID-BEVELAND -- Precies een half jaar vóór
de watersnoodramp van 1953 luchtte waterstaatsinge
nieur dr. ir. Johan van Veen zijn hart tegenover een journa
list.
Hij beklaagde zich erover, dat de
Nederlandse regering het on
derhoud van zee- en rivierdijken
in ons land schromelijk verwaar
loosde. De dijken telden volgens
hem zoveel kwetsbare en ge
vaarlijke plaatsen, dat een flinke
stormvloed grote bressen in die
dijken zou slaan.
"Maar er wordt niet naar me ge
luisterd", klaagde hij. "Ze willen
niet luisteren. Ze beschouwen
me als een Cassandra, als een
sombere waarzegger, die de ver
drinkingsdood van duizenden
mensen aankondigt. Maar het
kan gebeuren. Morgen zelfs al".
"Hier leven miljoenen mensen
vele meters beneden de
zeespiegel, zonder te beseffen,
wat dat betekent als rampspoed
toeslaat. Ze menen beschermd
te zijn door veilige dijken, maar
ze verkeren voortdurend in le
vensgevaar door de te lage en
veel te zwakke dijk langs de Hol-
landsche IJssel. En in Zeeland
is het maar weinig beter. De
Zeeuwse dijken zijn wat hoger,
maar ze zijn ziek, vervallen en
verwaarloosd".
Johan van Veen was een voor
uitziend waterstaatsingenieur.
Hij was secretaris geweest van
de Stormvloedcommissie, maar
bij Rijkswaterstaat 'lag' hij niet
best. Hij was a-politiek en te
vooruitstrevend. Er werd dan
ook niet naar hem geluisterd.
En zijn profetische woorden over
'de ramp' werden óók niet ge
hoord of gelezen. Dat kon ook
niet, want het interview dat hij in
de zomer van 1952 aan Elsevier-
journalist H. Looman gaf, ver
scheen pas 25 jaar na de ramp.
Op de vraag, waarom het sterk
waarschuwende artikel niet in
1952 verscheen, maar pas 25
jaar later (in een herdenkings
nummer), zei journalist Loo
man: "De toenmalige hoofd
redactie durfde het niet aan.
Nederland likte zijn oorlogs
wonden en het ging ons alle
maal juist iets beter. De mede
deling, dat wij achter een veel
te zwakke zeewering woon
den, zou als 'paniek zaaien'
kunnen worden opgevat. Dat
kon het pas bevrijde volk er
niet bij hebben
Roepende
Maar behalve Van Veen waren
er nog méér ingenieurs, die de
Hollandse en Zeeuwse dijken
gevaarlijk vonden. Bij provincia
le waterstaat in Noord-Brabant
waarschuwde ir. W. Rulkens al
sinds het begin van de jaren '30
voor te lage zeedijken. Al in 1931
maakte hij zijn beruchte 'Alge
mene Overzicht', waarin hij ora
kelt, dat bij de polderbesturen
grote zorgeloosheid is ontstaan
ten aanzien van het dijkonder-
houd. "Kennelijk is die zorge
loosheid ontstaan ten gevolge
van het langere tijd gespaard
blijven voor grote overstromin
gen", schreef hij.
Vrijwel al zijn plannen voor dijk
verzwaringen verdwenen onge
bruikt in bureaulades. De pol
derbesturen hadden geen geld
en provinciale waterstaat liet
zelfs één keer weten, dat ze het
'te druk' -had voor dijkverbete-
ring.
Voor alle inlijstwerk naar
ZEELANDHALL.EN
GOES
ZATERDAG 30 JAN.
q 00-17.00 uu'
INFO LIJN
01640
35916
Vanaf 2 februari aanstaande is in
het museum de tentoonstelling
"De Ramp op de Bevelanden" te
zien. Hierin is aandacht voor alle
kernen die op de Bevelanden lig
gen en die in 1953 door de storm
vloed te lijden hebben gehad. De
nadruk ligt vooral op de eerste
dagen na de Ramp, minder op
de werkzaamheden van de
maanden en jaren daarna die in
het kader van het Deltaplan wer
den uitgevoerd. De tentoonstel
ling bestaat uit foto- en tekstpa
nelen. Na een algemene inlei
ding volgt per getroffen dorp een
kort overzicht over de gevolgen
van de overstroming. Bij een aan
tal dorpen zijn citaten uit het
boek De Ramp, een reconstruc
tie, van Kees Slager (uitgave
Goes 1992), opgenomen. Op
tientallen fotopanelen komen de
getroffen dorpen uitvoerig aan
bodsommige foto's zijn schok
kend en aangrijpend te noemen.
Zeer bijzonder is de montage van
luchtfoto's die op 9 februari 1953
door de KLM zijn gemaakt van
de dijkdoorbraken aan de Beve-
landse kusten. Als een soort ge
luidscollage draait een band met
originele geluidsfragmenten uit
nieuwsbulletins en actualiteiten
programma's van februari 1953.
Hiervoor is geput uit het geluids
archief van de N.O.B. De exposi
tie wordt gehouden tot en met 24
april van dit jaar. Daarna komt het
materiaal voor uitlening beschik
baar voor scholen. Per dorp zijn
de fotopanelen inclusief be-
teksting te lenen en in overleg
ook de geluidscollage. Het mu
seum is geopend van dinsdag tot
vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur, op
zaterdag van 13.00 tot 16.00 uur.
koude oorlog was belangrijker. De Burg. Elenbaasstraat te Kruiningen in de eerste dagen na de
Om ons te verdedigen tegen de ramp. (Foto: Gemeentearchief Goes).
'Russische barbaren' gaf Neder
land in dat jaar 2153 miljoen gul
den uit. Voor de strijd tegen
aartsvijand het water was nog
geen 11 miljoen beschikbaar.
Minister H.H. Wemmers vond
de bezuinigingen op de dijken
wel 'jammer', maar volgens
hem was er door de Russische
dreiging 'geen andere keus'....
Waarschuwingen
En zo wordt het zaterdag 31 ja
nuari 1953, in de onbeschermde
Zeeuwse en Hollandse landerij
en. Op de verjaardag van prin
ses Beatrix zien de dienstdoen-'
de weerkundigen bij het KNMI in
De Bilt de orkaan en de bijbeho
rende 'waterberg' al in de mid
daguren vanuit het noordwesten
aankomen over de Noordzee,
's Morgens om 11 uur is er al een
waarschuwingstelegram uitge
gaan van de Stormvloedwaar
schuwingsdienst (onderge
bracht bij het KNMI), tegen 18.00
uur gaat er een tweede telegram
de deur uit. Dat blijkt overigens
een dode handeling, want de
adressenlijst van de Stormvloed
waarschuwingsdienst is klein. In
Zeeland is slechts het water
schap Walcheren geabonneerd.
Op Noord- en Zuid-Beveland, op
Schouwen-Duiveland en op Tho-
len is niemand geabonneerd:
geen enkel polderbestuur, geen
enkele burgemeester.
'Op slot'
Tegen 24.00 uur, als de storm al
urenlang kracht 11 tot 12 heeft,
probeert de dienstdoend meteo
roloog van het KNMI in De Bilt,
dr. K. Postma, een Hilversumse
radiozender in de lucht te hou
den, want hij voorziet calamitei
ten. Maar in die tijd ging Hilver
sum na het Wilhelmus van 24.00
uur 'op slot'.
"Niemand durfde de verant
woordelijkheid te nemen, om
een zender open te laten staan.
Zo hebben we na elf uur 's
De ravage, die in Kortgene achterbleef, nadat het water zich had
teruggetrokken. (Foto: Gemeentearchief Goes)
avonds (na het laatste ANP-
nieuwsbulletin) geen voorspel
lingen en waarschuwingen meer
kunnen doorgeven".
"Ik weet niet of het effect zou
hebben gehad, maar wij wilden
in elk geval alles doen om men
sen te waarschuwen. Die moge
lijkheid werd ons die nacht
ontnomen en dat gaf in de weer
kamer een ontzettend gevoel
van onmacht", aldus de KNMI-
man.
Enkele uren later braken de
eerste dijken.
Kiek bij REC
In het gebouw van het Regio
naal Educatief Centrum in Goes
is op dit moment een expositie te
zien van de fotogroep "Kiek" uit
Tholen (den Braber, v.d. Spiegel,
v. Tiggele en Frigge). De exposi
tie omvat een kleine 40 zwart-wit
foto's met verschillende thema's:
grafiek, portret, stilleven en
landschap.
Fotogroep "Kiek" is oorspronke-
lijk voortgekomen uit een foto
grafiecursus van het REC. Vanaf
1989 is men als fotogroep actief;
de groep exposeert in bibliothe-
ken en gemeentehuizen. De ex
positie in het REC-gebouw is
nog te zien tot 22 februari a.s.,
maandag t/m donderdag van
09.00 - 22.00 uur en vrijdag tot
16.00 uur.
(De informatie in dit artikel is ont
leend aan het onlangs versche
nen boek 'De Ramp, een recon
structie' van Kees Slager te 's-
Heerenhoek. Uitgeverij: De Ko
peren Tuin, Goes. Verkrijgbaar in
de boekhandel. Prijs paperback
f 49,- gebonden f 65,-).
Kijk op pagina 16
Hogeschool Rotterdam Omstreken
