Emotioneel relaas Rijstenbil
NOODGERIFD
Koningin bij plechtigheid
Stavenisse in
NOS-journaal
"JE DENKT OP ZO'N MOMENT: HET ZAL ZO N VAART NIET LOPEN'
HERDENKING WATERSNOODRAMP 1953
1
200 inwoners van
Stavenisse verdronke
Meissen en huizen w«rd«
-
to
Oud-burgemeester en -wethouder
SINT PHILIPSLAND - De heer A.A.
Rijstenbil, oud-wethouder en oud
burgemeester van respectievelijk
Sint Philipsland en Nieuw-Vosse-
meer, stond woensdagavond bij
de opening van de tentoonstelling
in "De Wimpel" stil bij enkele,
voornamelijk persoonlijke herin
neringen met betrekking tot Sint
Philipsland ten tijde van de ramp.
"In deze rampzalige nacht (van 31
januari op 1 februari 1953) tei
sterde de St. Ignatiusvloed ook
onze gemeente. En hoe. Sint
Philipsland behoorde tot de zwaar
getroffen gemeenten. In een kort
tijdsbestek na kwart voor vier
braken in die donkere stormnacht
op Flipland op vier plaatsen de
dijken. De polder en de beide
kernen Sint Philipsland en Anna
Jacobapolder verdwenen bijna
geheel onder de aanrollende
watermassa's."
9 INWONERS VERDRONKEN
"Practisch alle woningen raakten
wel beschadigd. Een groot aantal
woningen en publieke gebouwen
werden totaal verwoest door de
drie meter hoge waterstroom die
vanaf de Noordzee met orkaan
kracht door de zeegaten het
achterland in werd geperst en via
de gebroken dijken de polders
bereikte. In deze kolkende stroom
kwamen 9 inwoners van onze
gemeente om het leven. De namen
staan ons nog vers in het geheu
gen: Andries v/d Est, Willem
Faasse, jacob Geense, Jan en
Maatje Ligtendag, Jan sr. en Jan
jr. Suurland en Lauran Vroegop."
"Veertig jaar geleden 'werd niet
alleen een bres geslagen in de
dijken, maar ook in ons leven en
ons bestaan: vrienden, bekenden,
buren, plotseling waren zij er niet
meer.
Bezittingen waren verdwenen. Ales
wat was opgebouwd was kapot,
het leed was enorm. Zelf gecon
fronteerd met tragische gebeurte
nissen kost het me hier geen
enkele moeite me betrokken te
voelen bij de gevoelens van alle
nabestaanden."
ZEE GING OVERKOKEN
"Als je dan zo terugdenkt aan de
ramp komen de beelden in flitsen
terug. Ik herinner me hoe de storm
die bewuste zaterdagavond de
ramen van boerderij de Zwarte
Schouw deed klapperen. Hoe om
twee uur 's nachts er een telefoon
tje van mijn dorp wonende vader
was. Hij had, als gezworene van
het waterschap, net bericht gekre
gen dat het water bijna over de dijk
kwam. Je denkt op zo'n moment:
ach het zal zo'n vaart niet lopen.
Voor de zekerheid ben ik op de dijk
gaan kijken. Wat ik zag deed me
de haren ten berge rijzen. Dat is
zo'n beeld wat je nooit vergeet.
Onder het vaalbleke schijnsel van
de maan zag ik de door de storm
opgezweepte golven tegen de
dijkkruin aanrollen. Het leek wel -
ik kan het niet anders tot uitdruk
king brengen - of de zee ging
Rijstenbil bekijkt de foto's.
overkoken. Op dat moment reali
seerde ik me niet wat de gevolgen
zouden zijn."
KLOMP DOOR BOVENRAAM
"Ik herinner me hoe ik met moeite
de twee personeelswoningen on
der aan de Zuiddijk bereikte, waar
de families Vroegop en Van Dijke
met in totaal 10 personen woon
den. De sloot voor de huizen stond
al vol water. Toen op mijn roepen
en bonzen niet werd gereageerd
heb ik een klomp door een
bovenraam gegooid en gesch
reeuwd dat ze onmiddelijk naar het
huis van de boerderij moesten
komen. Ondertussen heb ik de auto
uit de schuur gehaald met de
bedoeling die alvast naar een
hoger gelegen deel richting Oude
Weg te brengen om later mensen
weg te kunnen brengen. Wie
realiseert zich dat het water zo
hoog zou komen?"
UIT AUTO GESPOELD
"De 13-jarige Lauran Vroegop
wilde per se mee in de auto. Net
toen wij de dreef inreden braken
de dijken. Een muur van water
rolde over de auto. We werden uit
de auto gespoeld. Ik bleef met m'n
jas in het prikkeldraad hangen,
Lauren werd uit m'n armen ge
sleurd en verdween in de golven.
Dat zijn beelden die je niet
makkelijk vergeet. Ik raakte in een
draaikolk, verloor het bewustzijn
en werd brakend wakker toen ik
tegen het huis aanspoelde. Een
deel van de families Vroegop en
Van Dijke was bij mijn vrouw en
ons drie maanden oud zoontje
boven. De rest had blijkbaar het
huis niet meer kunnen bereiken. De
hele nacht bleven we in onzeker
heid, onderwijl hoorden we de
hond, die we niet meer konden
bereiken, in de bijkeuken verdrin
ken. 's Morgens toen de wind wat
was gaan liggen hoorde we roepen
uit de schuur, gelukkig bleek dat
de rest boven op het hooi zat."
TOTAAL GEÏSOLEERD
"Die zondagmorgen lag de oude
polder er troosteloos bij. We waren
totaal geïsoleerd door uitgestrekte
waterhoeveelheden, er was geen
electriciteit, telefoon, geen eten en
drinken. Zo zaten we.... verschrik
kelijke uren op zolder te wachten
op redding en hulp. We staken
kaarsen aan voor een bovenraam
om op dorp te laten zien dat er nog
leven was en zwaaiden met lakens
uit de ramen naar overvliegende
vliegtuigen, waar we kwaad op
waren, omdat wij dachten dat ze
vanuit Den Haag ons op de foto
kwamen zetten."
"Maandagmorgen vroeg hoorden
we roepen. Een landingsboot met
militairen lag stampend op de
golven naast het huis. Via een
ladcier klauterden we in de dei
nende boot. De reiswieg waarin
onze baby lag werd toen de
militaiten niet durfden door de
moedige buurman Timmers naar
beneden gedragen. Nadat we nog
op een aardappelhoop waren
vastgevaren kwamen we totaal
ontredderd aan bij de Zuiddijk, het
Karreveld. Wat me het meest
bijbleef op dat moment was de
enorme ravage op het dorp en de
honderden dode varkens en kip
pen langs de vloedlijn. We werden
evenals de rest van de Fliplanders
geëvacueerd."
ENORME CHAOS
"Het zou voor velen een evacuatie
voor langere tijd worden, soms ver
van ons dorp weg. Zonder dat men
in eerste instantie bekend was met
wie nog leefde en waar een ieder
naar toe was gebracht. Van
overheidszijde werd alles gedaan
om het land weer droog te krijgen
en van allerwegen kwam hulp
opdagen en werden goederen ter
beschikking gesteld. Vanaf 10 april
zouden de eerste bewoners terug
keren nadat de dijken inmiddels
onder supervisie van Rijkswaters
taat waren gesloten, maar waar de
verwoesting en de chaos nog
enorm was. De heropbouw werd
met vereende krachten in goede
harmonie en eensgezindheid on
der de bevolking ter hand geno
men. Allen die zich in die tijd
inzetten, of het nu de eigen
bewoners of al die hulpverleners
van elders waren, zij kunnen
hiervoor niet genoeg worden ge
prezen."
7 MENSEN GERED...
"Wat bleef was het litteken. In Sint
Philipsland zijn we hier nu bijeen
om die ramp te herdenken. We
herdenken ook zij die bij de ramp
het leven lieten. Opdat zij niet
worden vergeten en opdat alle
nieuwe generaties en zij die van
elders hier kwamen wonen zullen
begrijpen. Dat zij zullen weten wat
er toen in die rampzalige nacht hier
in Sint Philipsland is gebeurd. Voor
degenen die hetzelf meemaakten
zal het altijd hetzelfde blijven. Bij
dit soort herdenkingen of gewoon
op een avond als de wind tot
orkaankracht aanwakkert dwalen
de gedachten terug naar toen. Het
inmiddels verbleekte litteken doet
dan weer even pijn. Bij U die het
meemaakte, bij mij, bij al die
duizenden zwaar beproefde fami
lies in Zuidwest Nederland, leder
beleeft het op zijn eigen manier.
Voor mij heeft het jaren geduurd
om de gebeurtenissen en dan
vooral het verlies van Lauran
Vroegop en het leed van zijn familie
wat te vergeten. De troost van velen
die me zeiden, Bram jongen, je hebt
zeven mensen gered, verzachtte
veel maar nam de pijn niet weg."
ABSOLUUT VEILIG
"40 jaar ging voorbij. Het Deltaplan
is onder het motto "Dat nooit muer"
gerealiseerd. De Oosterschelde is
gesloten met een stormvloedke
ring, een Philipsdam, de Eendracht
is kanaal geworden. Naar mense
lijke maatstaven zijn we absoluut
veilig en kan ons van de zijde van
de zee niets meer gebeuren. Ander
rampen en oorlogsellende op de
wereld vragen onze aandacht.
Toch zou ik in dit verband willen
zeggen: Laat ons niet vergeten.
Vooral zij niet die wij in de
rampnacht moesten verliezen."
NIEUWERKERK - De nationale
herdenking van de watersnood
ramp van 1 februari 1953 heeft
gisteren (maandag) plaatsgevon
den in Nieuwerkerk en Ouwerkerk,
in de gemeente Duiveiand. Konin
gin Beatrix heeft de plechtigheid
bijgewoond.
De herdenking bestond uit een
herdenkingsbijeenkomst in de Ne
derlandse Hervormde kerk in
Nieuwerkerk, een kranslegging bij
de herdenkingsplaquette bij de
caissons in Ouwerkerk én een
ontmoeting van de koningin met
mensen die de ramp hebben
meegemaakt.
De herdenkingsdienst in de kerk
begon om 13.45 uur. Er werden
verschillende toespraken gehou
den, door de heer A. Bergshoeff,
burgemeester van Duiveiand en
voorzitter van het comité herden
king ramp 1953, en van drs. W.T.
van Gelder, commissaris van de
koningin in Zeeland. Ook de
minister van verkeer en waterstaat,
mevrouw J.R.H. Maij-Weggen
heeft een betoog gehouden, even
als prof. dr. Selma Leydesdorff.
Deze Amsterdamse hoogleraar is
schrijfster van het boek "Het water
en de herinnering", dat gisteren is
verschenen. Het boek is geschre
ven op basis van gesprekken met
mensen die de ramp hebben
meegemaakt.
Organist tijdens de dienst was de
heer Bram Beekman uit Middel
burg.
In de kerk was plaats voor
ongeveer 240 personen, allen op
uitnodiging. Onder de genodigden
bevonden zich 180 nabestaanden
van slachtoffers van de ramp en
vertegenwoordigers van hulpver
leningsinstanties. De genodigden
waren onder andere afkomstig van
de 50 gemeenten die destijds zijn
getroffen.
De bijeenkomst in de kerk was
buiten de beluisteren via luidspre
kers.
's Middags om drie uur is een krans
gelegd, bij de herdenkingspla
quette op de caissons in Ouwerk
erk. De plaquette herinnert aan de
sluiitng van het laatste stroomgat
in de nacht van 6 op 7 november
1953. Bij de caissons droeg mevr.
L.E.M. Veltman-Hack uit Ouwerk
erk twee gedichten voor.
Na afloop van de kranslegging is
de koningin met haar gevolg naar
de Nederlandse Hervormde kerk in
Ouwerkerk gegaan. In een infor
mele sfeer heeft Beatrix bevol
kingsdelegaties en hulpverleners
uit de zwaarst getroffen gebieden
ontmoet.
STAVENISSE - Zaterdag was
Stavenisse uitgebreid in het NOS-
journaal te zien. In de tv-nieuwsuit-
zendingen van 18.00 en 20.00 uur
waren items van ongeveer vijf
minuten te zien, handelend over de
ramp in 1953. Verslaggever Peter
van de Maat had eerder op de
zaterdag opnamen gemaakt. Er
waren beelden te zien van de
haven en de Kon. Haakonstraat.
Ook werd aandacht geschonken
aan de tentoonstelling in "de
Stove". Enkele Stavenissenaren
vertelden hun belevenissen tijdens
de rampnacht.
Bij Omroep Zeeland stond de
gehele maandag in het teken van
de watersnoodramp '53. Het pro
gramma werd landelijk uitgezon
den, in samenwerking met de
NOS.
- Ëmruatse m uorwr
straat iÉesgoeM
Oe heridww». 4k «L-'k*»r
nut» «k tiatj up TfcetM» bes. h<h
Mm, «ja-waff* V«s «jwefekesul I;-
ubeta ss VTSjwci v
fetew», «Mr xstr lirswf fes tfc
mad l&fNtawtos»» W$fws&k
®eï ét Mét -«
feeiéM sfer lagere ««ho«S, en ik.-.'
verttUk. é»t Kt to l?$8 issw.s
tor* «.widest seralsn.
Btti w«rskB, toto mtkn tn ét
qolvta t|a ©mgekrasses
OawtmM U*U
JUterda# w Zond**.
aar» WW weessasé gasetot si-.»
iSlwm. Als «KWMWiU* ld** HUMS
Je taai am-tfeïisn «wt et out de
was. Jwte*»*». stowr *k** h>n
wer to MSfeWfeS'imj. mux )«'t
■He» toll «|jÉ, ytarse
Ml to «ik lx* Met ge»«ld
to flthr®» rtm én OsrsteMtoi-
to M mém ItowsB... sett »v«e> gt
■V
t»»,-v,
- - ft
m M to Ww® sw» Ma slfto «a» to
MSA
M
a1 Vvg fcr&ïj
vsiStil# tt&c
0i mmmmm*
wèi mmkb
'v&W mm
Dm k&giS&m uckUï -h
U&'iU&k. kc.
mm
Wtó urn hmëii ,,ci
Rei tertos» «s v«i. «ton.
toteiee SUtmtmo, te wk to tas».,
I*«d stesarUt*». uwS-V,
Stod «toto, m tote
«stosR Wtfekte «efegttt fcs
ss±3&MmSmf*
m&m-
«Wl
'De berichten, die ons in de loop van de dag uit Tholen bereikt hebben,
zijn verre van opwekkend', opent bovenstaand krante-artikel. 'De stad
Tholen is vrijwel gespaard gebleven, maar zeer droef is de toestand
in Stavenisse. Wij hadden een gesprek met de heer Gideonse, hoofd
der lagere school, en deze vertelde, dat er van de 1700 inwoners 200
worden vermist. Gevreesd moet worden, dat deze allen in de golven
zijn omgekomen.' Bovenstaand verhaaltje was te lezen in "De Wimpel"
