'We krijgen hem wel':
opeens staat er
zes man parketpolitie
WEEK4
36
ZATERDAG 29 JANUARI 1983
UTRECHTS NIEUWSRLAD/NZC
WAT
GEBEURT
ERIN
de rechtbank
De president
0e vrijlating
De cellengang
De voorgeleiding
Ziekentransport
Parketstandje
Opstaan van de stoel, in de houding staan en een buiging maken
van dertig graden. Zo hoorde dat als een hogergeplaatste je wenste
toe te spreken in het Paleis van Justitie aan de Hamburgerstraat.
„Er heerste een strakke hiërarchie, ook bij de lagere ambtenaren
onderling", constateerde C.J. Denneman toen hij in 1947 in dienst
trad ter griffie.
In die dagen liet justitie in grote hoeveelheden condooms in beslag
nemen. „De jongetjes", zo werden de gerechtsbodes genoemd,
beproefden menigmaal als tijdverdrijf hoeveel water zo'n
voorbehoedmiddel kon bevatten. Ook hielden ze in het
overtuigingsstukkenarchief schietwedstrijden met in beslag
genomen windbuksen. Dat komt allemaal in het boek dat
Denneman, thans adjunct-hoofd van de administratie, maakt over
duizend jaar rechtbank.
Onze verslaggever Pieter van de Vliet sprak met hem in zijn als een
huiskamer ingerichte kantoor, waar Beatrix en Claus een
opvallende plaats innemen, zij het op een poster van de Story
omdat een echt portret te duur is.
Dienstbaarheid staat nog altijd hoog in het vaandel van de
gerechtsbodes. En een officier in spijkerbroek is nog een
zeldzaamheid. Maar toch is er veel veranderd.
De rechtbank aan de Hamburgerstraat.
door
Pieter van de Vliet
foto's:
Michael Kooren
UTRECHT „We krijgen ,m
wel", zegt iemand halfluid. De
man met het baardje wordt be
dreigd. Opeens staan er zes
man parketpolitie in de hal van
de rechtbank, in burger, zo
•onopvallend mogelijk. Maar
ook zonder het incident is de
spanning voelbaar. Al die men
sen op de banken in de saai-
strenge hal, geflankeerd door
advocaten, zitten daar niet van
•de ene op de andere dag. Som
migen haten elkaar, anderen
zijn volstrekt onverschillig
voor elkaar geworden. Drie
rechters zijn de hele morgen
•continu bezig met de echtschei-
•dingscomparities. Geharrewar
•over de kinderen, de alimenta
tie, het huis.
Een politie-auto ,is het bin
nenterrein opgereden. De man
met het baardje stapt schie-
leijk in, voor zijn eigen veilig
heid. Als de parketwachters
zich hebben teruggetrokken,
vliegen twee vrouwen elkaar
schreeuwend in de haren.
Rechter Th. J. Clarenbeek
heeft een rekenmachientje no
dig om precies het bedrag van
de alimentatie te kunnen bere
kenen. Uit het hoofd rekenen
zou ondoenlijk zijn met die
stroom mensen die hij op zo'n
maandagmorgen te verwerken
krijgt. Maar het is niet de ali
mentatie die in dit geval het
grootste probleem geeft, maar
het huis. De man weigert het
huis te verlaten, terwijl de
vrouw met haar dochters van
12 en 19 bij haar zuster woont.
„Ik moet op de bank slapen.
Dat houd ik niet langer vol".
De rechter concludeert dat de
vrouw te krap en de man te
ruim woont. Het laat zich ra
den hoe de beschikking over
enkele weken zal uitvallen. De
vrouw haast zich zichtbaar op
gelucht door de ruim zeventig
wachtende paren en hun advo
caten. Ze heeft er nachten niet
van kunnen slapen, ook omdat
ze haar man weer zou moeten
zien.
Gerechtsbode C. G. van Ter
gouw vindt het eigenlijk maar
niks dat al die mensen met hun
problemen op een kluit moeten
zitten. Prinses Irene en Carlos
kregen meer privacy. Voor hen
ging de rechtbank op een zater
dagmorgen open. Pieter van
Vollenhoven is in het gebouw.
„Zeker te hard gereden",zegt
Henk Koetze, die nog moet to
nen dat hij het uniform van de
gerechtsbode waardig is. Met
zijn dienstbaarheid zit het wel
goed, denkt H. P. Borra, hoofd
van de interne dienst, tot voor
kort kapitein in het leger en af
komstig uit wat hij een blauw
nest (politie) noemt. Henk
heeft als hofmeester de hutten
van de officieren geschrobd en
hun bedden opgemaakt. Hij
deed het graag, maar hij hield
ermee op omdat hij een huise
lijker leven wil. Tergouw is bo
de geworden nadat hij buiten
zijn schuld een druk beklante
levensmiddelenzaak kwijtraak
te. Hij moet nog altijd wennen
aan het ambtenarenbestaan.
„Vooral die slepende pas hè".
Elke dag maakt hij een ambte-
narengrap: „Weetje waarom ze'
de luiste ambtenaar chef ma
ken? Omdat het werk dan ge
woon doorgaat".
Die morgen moeten de bodes
het kabinet van de president
gereed maken voor de parket
vergadering van de officieren
van Justitie, 's Middags moet
de zaal worden ingericht voor
een kort geding.
Hoofdofficier mr..A. Herstel,
die de parketvergadering voor
zit, meldt enkele gevallen van
Honkonggriep. Daarna mag
mr. Bender vertellen hoe hij en
mr. Behling in Duitsland zijn
gevaren. Politici en officieren
van beide zijden van de grens
hebben het in Kleef gehad over
de korte doch heftige „vrije"
verkoop van hasj in het
Enschedese jongerencentrum
de Kokerjuffer.
Bender en Behling blijken
voornamelijk te hebben ge
luisterd. „Wij waren op ondub
belzinnige wijze door het mi
nisterie geïnstrueerd ons op de
vlakte te houden". Nu kan hij
kwijt dat daar in Kleef „enkele
Hitleriaanse oude heren
opstonden en ook enkele heel
moderne heren met baarden en
zo die er dingen als kernenergie
bijhaalden". De minimumstraf
in Duitsland voor overtreding
van de opiumwet is een jaar ge
vangenisstraf. In Nederland is
dat een dag hechtenis of twee
kwartjes boete. Desondanks
was het volgens Bender een
„heel aardige rustige avond".
Hij was er nog een oude school
vriend tegengekomen, nu
wethouder voor de PvdA.
Enig beschaafd geharrewar
ontstaat over de plaats waar de
volgende parketlunch (zelf be
talen) moet worden gehouden.
Pays Bas of Molenaar. Bij Mo
lenaar ben je nog „entre noiis"
(onder ons). Maar bij Pays Bas
heb je nog redelijk aangeklede
obers, vindt Herstel. Het wordt-
Pays Bas.
Bij een zaak die niet is ver
volgd (geseponeerd) zijn
wurgstokjes door de rechtbank
vernietigd. Het kan gedonder
geven als die stokjes y/orden
teruggeëist. „Dan maken we
toch zelf een paar nieuwe", zegt
iemand.
Bekeken wordt wat je moet
doen als iemand terloops ver
telt dat hij 1500 gulden aan een
ambtenaar van de Rijksgebou
wendienst heeft gegeven om
iets te ritselen, En wat moet je
doen als uit een alimentatie-on
derzoek blijkt dat iemand op
grote schaal zwart werkt, ter
wijl hij een uitkering heeft. Het
ene is ambtelijke corruptie, het
andere steunfraude.
Mr. Droesen constateert dat
het zwartrijden in de trein door
de duurder wordende kaartjes
aan aantrekkelijkheid wint. De
maximale boete van deze kan
tonovertreding is 150 gulden.
Die volgens hem onevenredig
lage boete geldt ook bij het
ontduiken van de leerplicht.
Kinderen helpen bijvoorbeeld
hun ouders op de markt. Skiërs
houden hun kinderen van.
school. Droesen wijst op de mo
gelijkheid schoolhoofden te
vervolgen die niet binnen de
vereiste drie dagen absenties
aan de onderwijsinspectie mel
den. „Kinderen kunnen maan
den op Hoog-Catharijne zwer
ven zonder dat er een haan
naar kraait".
Is een stichting te beledigen?
Hestel denkt van niet. Het Oud
Strijders Legioen van Ego voelt
zich beledigd door een pamflet
van het Anti Fascisme Komi-
tee Amersfoort (AFKA). Het.
Komitee noemt de Strijders ra
cistisch en reactionair. Enkele
mensen worden met name ge
noemd. Luns, secretaris-gene
raal van de NAVO als ex-lid
van de NSB. En Ego zelf, die
gezegd zou hebben dat „les
biennes lelijke wijven zijn die
niet bang hoeven te zijn voor
verkrachting". Herstel meent
dat genoemde heren slim ge
noeg zijn om zelf stappen te on
dernemen als ze zich beledigd
voelen.
Mr. Herstel en burgemeester
Vos rijden enkele dagen later
gézamenlijk naar de nieuw
jaarsreceptie van de koningin
in het paleis op de Dam. De
president van de rechtbank,
prof. mr. V. J. A. van Dijk heeft
dit jaar geen uitnodiging ge
had. Vorig jaar was hij er met
de andere rechtbankpresiden
ten wel. Hij vond het nogal
plechtig, aan de voorkant het
paleis binnenstappen en dan in
het echt mensen zien als werk
geversvoorzitter Van Veen en
vakbondsleider Kok. Toch
heeft de „kampioen van de
kort-gedingen" (vrijwel al zijn
vonnissen die naar het Hof
'gaan worden bevestigd) menig
maal moeten beslissen over
staken of doorgaan met onder
handelen.
Anneke Smit, al twaalf jaar
secretaresse van de president
zegt: „Zo'n geding weegt zwaar.
Hij is dan tot het uiterste
gespannen, heel gecon
centreerd. Je moet dan niet
met onbenulligheden komen.
Na afloop vraagt hij wel of ik
een sigaretje kom roken. Hij is
op zo'n moment eigenlijk heel
eenzaam. Die macht, de beslis
sing of er wel of niet mag wor
den gestaakt, drukt zwaar op
hem". Op zo'n moment zijn
baas en secretaresse dicht bij
elkaar. Toch blijft de afstand.
Tussen de vele foto's van
plechtige momenten uit het le
ven van de president en uit het
voorplein van het Paleis van
Justitie opgedolven historisch
gesteente staan flessen choco
ladedrank. Aan de hand van de
„knippertest" (het snel achter
elkaar knipperen met de ogen)
stelt mr. Van Dijk vast dat het
etiket van de Coöp-fles voor
een haastig door de super
markt snellende klant te veel
het „herinneringsbeeld" van de
Chocomelfles oproept. De
Coóp moet het etiket veran
deren.
Veel advocaten spreken hun
voorkeur voor mr, Van Dijk uit
ter behandeling van een kort
geding. Zijn spreekuur voor ad
vocaten wordt dan ook druk
bezocht. Die morgen betreft
het de zaak van een man wiens
vrouw er met de auto vandoor
is. Op straffe van een
dwangsom van vijfhonderd
gulden per dag moet die auto
terug. De man zegt de auto no
dig te hebben om werk te zoe
ken.
Vrijwel niemand komt voor
zijn plezier naar de rechtbank.
Zelden loopt iemand er met
een bloemetje naar binnen.
Soms is er blijdschap, als ie
mand voogd is geworden na
een langdurige adoptieproce
dure. En soms komt iemand
vrij.
In de raadkamer is beslist
dat hij moet worden vrijgela
ten. Mark van de W. heeft van
zijn advocate wat geld voor
koffie en een buskaart met pre
cies twee strippen gekregen.
Hij vraagt naar de halte van
lijn vier, want er is een
afspraak voor hem gemaakt
met de reclassering.
Uit een wolwinkel in de
Utrechtse binnenstad heeft hij
130 gulden weggenomen. „Ik
heb de hele collectie uit laten
spreiden om de aandacht af te
leiden". Hij zegt te hebben
gestolen om de noodzaak van
een sociale uitkering aan te to
nen. „Op een nette manier luk
te me dat niet". Hij zegt dat het
hem moeite kostte om in het
politiebureau aan het Paarden-
veld te worden opgesloten.
„Geslapen heb ik niet vanwege
al die dronken kerels 's nachts.
Er is maar één wc voor de ge
detineerden in de cellengang
van de rechtbank. En elke dag
is er wel iemand die diarree
heeft of moet braken. Want de
spanning voor en na het proces
is groot. De cellen zijn be
nauwd en te gering in aantal.
Tegen de ftustraties is niet op
te schilderen. Met aanstekers
zijn namen van geliefden, data
van processen, duur van de
vrijheidsstraffen in muren en
plafonds gebrand. En wat maar
vernield kon worden is ver
nield. Soms gilt iemand uren
lang. Of scheldt. Of bijt zich
vast in een tafelpoot. De
meesten van de parketpolitie
kunnen er tegen. Een enkeling
wordt het soms te veel. Die dag
zitten er alleen heroïneverslaaf-
den. Ze zijn stil.
Aan de ketting van de par
ketpolitie wordt de in Hoog
Catharijne gearresteerde ver
dachte voor officier van justitie
mr. P. D J van Zeben geleid.
„Mensen als u kunnen we op
straat missen als kiespijn",
zegt hij tegen de zwijgzame he-
roinedealer. Bij zijn aanhou
ding had hij 34 strips heroïne
bij zich. „U verkoopt ruim drie
honderd strips per week. Dat is
driehonderd maal 25 gulden".
De verdachte zegt dat hij dat
geld nodig heeft om in zijn ei
gen behoefte te kunnen voor
zien: hij is zelf ook verslaafd.
„U maakt een heleboel andere
mensen kapot", zegt mr. Van
Zeeben. „Wat mij betreft is het
een hele tijd afgelopen met u".
Aan de ketting gaat hij terug
naar de cellengang.
De Italiaan heeft meegedaan
bij een geslaagde ontsnapping
uit de Bijlmerbajes. Daar zijn
vuurwapens aan te pas geko
men. Hij zit nu in het Huis van
Bewaring aan het Wolvenplein
in Utrecht De parketpolitie
moet hem naar het Diacones-
senhuis brengen om foto's te
maken van een gekneusde
knie. Hij krijgt een stok in de
broek. Vier man parketpolitie
helpen hem lachend in de boe-
venwagen. „We hebben nog
nooit ontsnappingen gehad en
dat willen we zo houden", zegt
adjudant L. J. Casius. plaats
vervangend commandant van
de parketpolitie.
In de polikliniek hebben de
meesten niet door waar het om
gaat. Alleen een hoofdzuster
kijkt wantrouwend. Tijdens
het maken van de röntgenfo
to's staan de politiemannen op
wacht.
Terug in de rechtbank voert
de adjudant kaas aan een vrij
rond vliegende parkiet. De
naam van de vrije vogel is PPP
(Parkiet Parket Politie).
De parketpolitie heeft het
druk. Op zo'n achtduizend von
nissen jaarlijks in het arrondis
sement moeten ongeveer 250
aanhoudingen worden verricht,
mensen die van huis worden
opgehaald.
Als service aan de Amers-
foorters die iets hebben mis
daan zit de Utrechtse officier
van justitie mr. E. Wesselius in
alle vroegte in een piepklein
kamertje van het kantonge
recht in Amersfoort, dat ook
tot het arrondissement be
hoort. Er is weinig gerief.
Knaapjes om de mantel op te
hangen ontbreken.
Een mevrouw heeft met haar
nichtje kleren gestolen bij V en
D in Utrecht. „Aanvankelijk
had ik haar willen vervolgen,
maar ze nam uit zich zelf con
tact op met de reclassering.
Daar kwam het verhaal uit van
een vrouw, die na haar schei
ding en de plotselinge dood
van een nieuwe vriend, erg
moet wennen aan alleen zijn.
De onverwachte komst van het
nichtje zag ze als een geschenk
uit de hemel". Maar het meisje
heeft een verleden; stelen is
voor haar vrij normaal. Tante
heeft nog nooit gestolen. Heeft
ze de liefde van het meisje wil
len kopen door samen met haar
uit stelen te gaan? Die vraag
blijft in de lucht hangen.
Op dat moment komt officier
van justitie mr. Droesen bin
nen. Hij verontschuldigt zich,
maar hij kan zich echt nergens
anders verkleden. Als hij in to
ga met bef is vertrokken zegt
de mevrouw dat ze zich vrese
lijk schaamt. Ze heeft erg tegen
de berisping, beter bekend als
parketstandje, opgezien. Ook
al krijgt ze geen aantekening
op haar strafblad, het is voor
haar duidelijk straf. Ze is blij
dat ze meteen is gepakt. „Nu
ben ik er van af', zegt ze opge
lucht,
Mr, Wesselius: „Ik strijd daar
wel eens over met de kinderpo
litie. Laat het toch niet zo lang
lopen, want dan is het effect
weg, vind ik",
Hij gelooft dat een par
ketstandje meer effect heeft
dan menige rechtszaak. „Zo'n
gesprek onder vier ogen is ver
trouwelijker, gaat dieper dan
doorgaans de behandeling tus
sen de onpersoonlijke muien
van een rechtszaal".
