als een
HAAGSCHE COURANT WOENSDAG 31 JANUARI 19S8
Uitgeverij Roelofs van Goor
in Amersfoort heeft een boek
werk laten samenstellen over
de delta, deltawerken en wat
dies meer zij in Zuidwest-
Nederland. Tn alle opzichten
werd „DELTA, stromenland
in beweging" zoiets als een
deltawerk: zwaar, groot van
formaat, hoekige teksten,
markante, soms al te „grafi
sche" foto's en (met zijn
prijs van 49,50) ook duur.
Gelukkig vereenzelvigt het
boek van fotograaf Aart
Klein en tekstschrijver Klaas
Graftdiik zich ook kwalitatief
met de deltawerken. De illus
traties van de deltawerken op
deze pagina zijn aan het boek
ontleend.
Mensen konden van de daken worden gered, sommige dieren moesten achterblijven en wachten tot het water zou stijgen
De spuisluizen in het Haringvliet. Een groots, bijna surrealistisch schouwspel is dit verankerde zeekasteel, dat voor de helft onder water
is verdwenen.
Prins Bernhard tijdens de ramp: „De worsteling tegen de zee is altijd
een voortdurende strijd geweest voor het Nederlandse volk. De huidige ca
tastrofe herinnert eraan, dat Hollands gevecht nog steeds voortduurt.
DOOR KEES VAN HASSELT
.en in alle gewesten wordt de stem van het
water met zijn eeuwige rampen gevreesd en ge
hoord". Woorden van Marsman over water, hetzelfde
water, dat vijftien jaar geleden het eilandenrijk in
de delta van de „traag en oneindig door Holland
stromende rivieren" overspoelde. Toen, in die barre
eerste februarinacht van 1953 verloor ons Land de
strijd tegen de zee.
In die sombere dagen van 1953 werd het met een
klap duidelijk, dat de Zeeuwse bevolking veel te lang
was blootgesteld aan het risico zijn wapenspreuk
„Ik worstel en ontzwem" nog eens te moeten waar
maken.
Al voor de oorlog waren er plannen ontworpen om
door afsluiting van de gevaarlijkste zeegaten de vei
ligheid van 200.000 mensen terdege te verzekeren.
Geldgebrek, oorlog en wederopbouw na die oorlog
hadden dit probleem naar de achtergrond geschoven.
Ten onrechte, naar nu bleek, en er werd dan ook niet
geaarzeld om de verwaarloosde plannen te concreti
seren. Op het herstel van de oorspronkelijke dijken,
zou de briljante uitvoering volgen van een waterstaat
kundig werk, dat wat omvang betreft bij de bouw der
pyramiden niet in de schaduw behoeft te staan.
Het plan werd tenslotte Delta-plan genoemd
trefzekere benaming voor een stuk vervolg op onze
legendarische strijd tegen het water.
Het stelsel van dammen, bruggen, havens en dij
ken rukte Zeeland los uit zijn vereenzaming, het ver
schafte toegangs- én afvoerwegen voor industrie en
toerisme het verschafte kortom nieuw leven aan
een oud land, dat niettemin zijn wezenstrekken onge
schonden wist te bewaren, bij alle aanpassing die de
vaart van het moderne leven ging eisen. Men sprak
van een „gouden delta".
Met dat goud kwam ook de jeugd in het vergrijsde
volk van agrariërs en oestertelers. Nu al geeft die
jonge import dat oude bóeren-Zeeland een nieuwe
reputatie: hoeksteen in de economische en sociale
ontplooiing van West-Europa. De dijkwerkers en
boeren zijn gebleven, maar zij ruilden hun klompen
voor machines en rijden 's zondags in een nieuw»
auto.
De markantste werken, die in de afgelopen vijftien
jaar werden voltooid zijn: de Grevelingendam, Hel
legatsplein, de Haringvlietbrug, Europa's grootste
binnenvaartsluis in het Volkerak, de Zeelandbrug
over de Oosterscheldc en de spuisluizen in het Ha
ringvliet.
Tussen de lieflijk groene dijkjes van vroeger en de
hedendaagse massa's grimmig beton en asfalt ligt
een wereld van onderzoek en experimenten. De laat
ste jaren wordt dit uitgevoerd onder de bezielende
leiding van hoofdingenieur-directeur van Rijkswater-
Op vele plaatsen in de delta staan 's zomers linnen randsteden. In de
buurt van die campings, bereikbaar geworden door de deltawerken, is het
vaak drukker dan in de dichtstbevolkte delen van ons land.
staats Deltadienst J. Volkers. Hij accentueert de be
langrijkheid van deze werken voor zover de ramp
dat al niet heeft gedaan met de verzekering:
„Het tempo, waarin de plannen worden gerealiseerd,
is bepaald door de technische kennis en mogelijkhe
den". Waarmee gezegd wil zijn, dat het Deltaplan
wel een 25-jarenpIan is, maar dat het wat de rege
ring betreft best eerder klaar mag zijn dan 1978.
De plamologen, economen, technologen, bestuur
ders en vooral industriëlen zijn onderhand wel met
elkaar eens, dat met name de boorden van de Wes-
terschelde een lucratief haven- en industriegebied zijn.
Ruimte is er genoeg en er kunnen schepen komen
van zo'r» 75.000 ton. De verbindingen met het achter
land, via de grote rivieren zijn subliem en werkvolk
komt Zeeland ook niet te kort, althans voorlopig niet.
Ontwikkeling manifesteert zich langs het
kanaal van Gent naar Terneuzcn en
in het Sloegebied, officieel Vlissingen-Oost geheten.
Concrete plannen en deskundige visies zijn er nog
voor ten minste vier potentiële industrie-gebieden:
Reimerswaal voor Bergen op Zoom, Terneuzen-Oost,
Ossenisse in Zeeuws-Vlaanderen en ten zuiden van
Goes aan de Biezelingse Ham. Samen met de be
staande terreinen ruim 15.000 ha.
Uiteraard brengt dat problemen met zich. Na de
afsluiting van de Oosterschelde, moet de Zeeuwse
bevolking ongeveer verdubbeld zijn. De 300.000 inwo
ners van nu hebben geen enkel probleem met hun
onderdak: huizen genoeg. Maar voor ruim 600.000 in
woners moeten er steden worden gebouwd naast be
staande dorpen.
Zo'n ontwikkeling maakt natuurlijk meer bestuurs
kracht onontbeerlijk. Vandaar, dat de Tweede-Ka
merleden zich binnenkort moeten buigen over ge
meentelijke herindelingsplannen op Zuid-Bevelanü,
Zeeuws-Vlaanderen en Tholen. Walcheren en
Noord-Beveland zijn al heringedeeld.
En dan: de financiering van alle ambitieuze voor
nemens. „Het deltawerk kost kapitalen. Het komt
eruit. Havens aanleggen dito en het rendeert. Re
creatiegebieden maken, industrieën werven, wegen
verbeteren, het kost allemaal geld, maar over een
paar decennia levert het allemaal rente op". Dat
zegt commissaris mr. J. van Aartsen. „Ik hoop, dat
de regering het ziet en de moeite neemt om een op
telsommetje te maken".
Boerenland, vereenvoudigd tot een spel van lijnen en contouren. Dit in agrarische tradities
gewortelde schoon blijft bestaan.
i
