Zuidwest-Nederland
in de branding
DE LANDBOUW IN DE RAMPGEBIEDEN
Nat. manifestatie bij 150-jarig bestaan Koninkrijk
Ï55555555s55ï
WOENSDAG 30 JANUARI 1963
GEREFORMEERD GEZINSBLAD
19e jaargang No. 3121
In dc landbouw zijn het mei name de
Rijksdienst voor Landbouvvherstel, de
onderscheidene R ijksvoorlichtingsdien-
sten, de cultuurtechnische dienst en
voor de gebouwen de afdeling Boerde
rijen bouw van het Ministerie van We
deropbouw en Volkshuisvesting geweest
die zich met grote energie geworpen
hebben op deze taak. Door deze diensten
werd de boer op velerlei gebied gehol
pen.
Vooral met zout water geïnundeerde
gebieden geven veel problemen. De groei
van de gewassen wordt namelijk verhin
derd, hetzij door het hoofdbestanddeel
van zeewater NaCl hetzij door
achteruitgang van de structuur van de
grond als gevolg van de natrium die aan
het 'klei-h umuscomplex wordt geabsor
beerd. Gelukkig was er helaas in
het verleden met name in dc geïnun
deerde gebieden tijdens de oorlog op de
Zuid-Hollandse eilanden, Zeeuwse eilan
den ten dele, en de Wieringermeerpolder,
al ervaring opgedaan. Het zoutgehalte
van de droogvallende gronden werd be
paald en aan de hand daarvan konden
de voorlichtingsdiensten adviseren welk
gewas er wel en welk gewas niet ver
bouwd kon worden.
De structuur van de grond werd ver
beterd door het geven van grote hoe
veelheden gips (Ca Soi 2 M->0). Het is
een uitstekend middel om het geabsor
beerde natrium door calcium 'te vervan
gen, en daarmee de vroegere toestand
van de grond te herkrijgen. In 1953 werd
250.000 ton, in 1954 175.000 ton gips
verstrekt en in feite is dit de laatste 10
jaar door blijven gaan, zij het dan ook
in kleinere hoeveelheden in de herver-
kavelingsgebieden. Het kan dan ook
1020 jaar duren voor de grond her
steld is. Het laat zich verstaan dat van
de boeren, fruittelers en tuinders dan
ook veel inzicht gevraagd werd en bo
venal veel geduld. Iets te diep ploegen,
ploegen onder ongunstige weersomstan
digheden enz. kon een schade voor jaren
opleveren.
Honderden proefvelden, demonstratie-
velden. praatavonden en persartikelen
waren nodig om de voorlidhters eerst en
daarna de praktijk te overtuigen van de
noodzaak van een goede grondbewer
king en een juiste gewassenkeuze.
O AN waren er de extra moeilijke ge
bieden. b.v. de Vierbannen op
Schouwen waar op 580 ha. 2.5 miljoen
m3 zand werd afgezet. Op 300 ha. was
daar een slibafzetting en op 420 ha.
erodeerde de bouwvoor. Door het af
voeren van het zand of hot diep onder
te ploegen werd dit weer hersteld. Maar
de geërodeerde bouwvoor bleef een ver
lies waar de boeren tot op heden met
grote moeilijkheden hebben te kampen.
Dal bij dit alles dc landbouwvoor-
lichtingsdienst, als de dienst die 'het toe
gepaste wetenschappelijk onderzoek, de
genomen besluiten van andere instanties
enz. uit moest dragen, belangrijk werk
verrichtte is duidelijk. Voor de voorjaars-
zaai 1954 werd door de R.L.VX).
Industrie in Vlissingen.
DE statische sociale structuur onder
gaat thans meer of minder merk
baar de invloed van de volgende facto
ren:
1Doorvoering van mechanisatie en toe
passing van wetenschappelijk onder
zoek in de landbouw.
2. Industriële ontwikkeling op sommi
ge plaatsen.
3. Enig toerisme vooral langs strand en
duinen van de Noordzeekust.
4. Een toenemend contact met overig
Nederland, met name de grote steden.
Om de maximum-verwachtingen voor
de Zuid-Hollandse eilanden, de provin
cie Zeeland en West-Brabant te bereiken,
VOOR de landbouw was de schade die
de ramp mee bracht ontstellend
groot.
De omvang van de schade was als
volgt:
Overstroomd: 82.200 ha. bouwland
(8.9 v. h. totaal): 41.000 ha. gras
land (3.1 v. h. totaal); 10.000 ha.
tuingrond boomgaard (9.4 v. h.
totaal); totaal 133.200 ha. 5,7 v.
de totale oppervlakte cultuurgrond in
Nederland.
Hiervan was aan blijvend verlies 665
ha. grond en 1500 ha. boomgaard.
Ook dc veestapel werd een enorme
klap toegebracht: 20.000 runderen ver
dronken, gered 42.000; 1.750 paarden
verdronken, gered 5.000; 12.000 varkens
verdronken, gered 6.500; 2.750 schapen
en geiten verdronken, gered 1.500.
Goes met 2550 boeien individueel het
bouwplan besproken. In de winter 1953-
1954 werd in de rampgebieden op dc
Zeeuwse Eilanden 29 praatavonden ge
houden die door 1540 boeren worden be
zocht.
Hierbij komen de honderden bezoe
ken die gebracht werden in verband met
hei-stel of vernieuwing van het machine
park of de bedrijfsgebouwen.
F, OVENAL dient de praktijk lof toe-
1 gezwaaid te worden. De Rijksdien
sten hadden nóg zoveel kunnen doen en
praten, als de boer en tuinder niet ge
luisterd had, als zij de adviezen niet
hadden opgevolgd: er was niets van te
recht gekomen. Zeker, het gaf soms
spanningen, botsingen waren soms on
vermijdelijk maar dc landbouw heeft in
de tijd leren verslaan dat ook die amb
tenaren het beste voor hen zochten.
Sommigen die halsstarrig bleven, betalen
nog steeds leergeld, maar ook enkele
anderen zijn nog steeds niet met hun
bedrijf waar ze vroeger waren. Toch
deden ze hun best maar grond en grond
zijn twee, en dus zijn er fouten gemaakt
ongewild en met de beste bedoeling. Het
zijn nu helaas nog de 'kleine trieste
vlokjes in het grote veld van herstelde
gronden.
Wie vandaag de rampgebieden door
kruist ziet weer vruchtbare akkers en
groene weiden die de oude kracht van
voorheen weer in zich hebben. De Land
man kan weer verder. Na veel ontbering,
na veel wijsheid in de bedrijfsvoering,
mag hij het resultaat met dank aan
schouwen. De Heere zegende dit werk
en wilde deze akkers niet voor goed ver
derven. Hij geeft ook hier nog zaaien en
oogsten en de mens zijns ondanks
en of hij dat doet in de erkenning van
zijn afhankelijkheid aan God of niet
mag hier aan meewerken. Zo kan 'het
veld weer zijn volle garven geven. De
weiden zijn weer vet, looft Hem die
schiep en onderhoudt.
WULFAART SABBINGE.
De bijzondere gegevens zijn ont
leend aan „Agrarisch herstel". Min. van
Landbouw, Visserij en Voedselvoorzie
ning 1954.
IN totaal was er een agrarische schade
zonder daarbij de bedrijfsgebou
wen gerekend aan vee. werktuigen,
produkten. bedrijfsmiddelen enz. van
f 2.56 miljoen. Daarnaast werden 3400
boerderijen door de watersnood getrof
fen. De hersftelkostcn werden op f 35
miljoen geraamd. Van deze bedrijfsge
bouwen waren er een groot gedeelte to
taal verwoest of zeer ernstig beschadigd.
Dit waren er in Zuid-Holland 117
Noord-Brabant 50
Schouwen en Duiveland 296
Overig Zeeland 38
Het is thans zeker, dat ter gelegen
heid van het 150-jarig beslaan van ons
Koninkrijk, een grote nationale mani
festatie in Nijmegen wordt gehouden.
Op dc speelweide van dc Goffert
wordt een tribune met 40.000 plaatsen
gebouwd voor belangstellenden, die dc
grootscheepse uitbeelding van dc slag bij
Waterloo willen zien. Dit spektakel is
van 28 tot en met 31 augustus te' zien.
Reeds van 26 augustus af zijn er in
Nijmegen grote feestelijkheden, die voor
al uitermate aantrekkelijk zijn voor
paardcsportliefhebbcrs. Er wordt een in
structieve paardcntentoonstclling inge
richt, met daarnaast een historische expo
sitie onder het motto ,,Hct paard en dc
cavalerist". Bij de uitbeelding van dc
historische „Slag bij Waterloo" worden
800 paarden ingezet; een voor deze tijd
ongekende concentratie. Tussen de be
drijven door kan men in het stadion hoef
smeden, wagenmakers en zadelmakers
aan het werk zien. In totaal worden in
Nijmegen zo'n 160.000 bezoekers Ver
wacht.
Voor de hulpverlening werd o.u. gebruik gemaakt van hefschroefvliegtaigen.
(Uit: „De ramp").
Met de eenzijdige econ. structuur van
Zuidwest-Nederland als landbouwgebied
hangt do relatief geringe bevolkingstoe
neming van dit gebied in de laatste hon
derd jaar samen.
Corresponderende factoren zijn verder
1. het nog in hoge mate verzorgende
karakter van de aanwezige nijverheid,
2. Het tamelijk veel voorkomen van
forensisme naar plaatsen waar in
dustrie gevestigd is: Rotterdamse ha
vens, e.a.
3. een tamelijk statische sociale struc
tuur.
4. een zekere „cultural lag" welke o.a.
tot uiting komt in verouderde woon
stijl, in dc vormen van recreatie en
vrije tijdsbestedling of het ontbreken
daarvan en in het verbrokkelde ver
enigingsleven.
\T AAST het vele verdriet om verloren
familieleden en dc ellende van de
doorgestane moeilijkheden kwam nu
voor de achtergeblevenen de bijna on
mogelijke laak van het geheel weer op
te bouwen.
Invloed van gips op de struktuur.
DOOR de Ramp in 1953 is heel Zuid
west-Nederland in beweging geko
men. Daadwerkelijk is er dan ook in dc
10 jaar die voorbijgingen ontzettend veel
tot stand gekomen. Het Drie-eilanden-
plan werd gerealiseerd en men is volop
aan het Deltaplan begonnen. Naast deze
daadwerkelijke acties is West-Zuid-Nc-
derland een studieobject geworden van
velen. Economen, sociologen en vele an
deren stroken er neer en onderwierpen
het gebied cn zijn bewoners aan nauw
keurige onderzoekingen. Dc stroom van
rapporten die per gebied of por eiland
maar ook van het gehele gebied ineen
verschenen, getuigt daarvan.
Zo verscheen april 1959 bij het Staats
drukkerij-en Uitgeverijbedrijf een publi-
katie „Sociale aspecten van de ruimte
lijke ontwikkeling van Zuidwest-Neder
land". Rapport uitgebracht door de
werkgroep „sociale aspecten van de
ruimtelijke ontwikkeling van Zuidwest-
Nederland" ingesteld door de minister
van maatschappelijk werk op verzoek
van de Plancommissie Zuidwest van de
Rijksdienst voor het Nationale Plan.
Samenvattend zegt dit rapport het vol-'
gende;
„In Zuidwest-Nederland hebben in dc
geschiedenis achtereenvolgens de volgen
de factoren een bepalende rol gespeeld,
waarvan de nawerking thans nog merk
baar is:
De belangrijke buitenlandse handel in
de Middeleeuwen, met name met Enge
land en Vlaanderen
De belangrijke strategische positie in
de strijd tegen Spanje en een belangrijk
aandeel in de economische opbloei van
de Republiek ten tijde van de handels
compagnieën.
Het geleidelijke afnemen van de han
delsfunctie van het gebied na de 17e
eeuw en de eenzijdige economische ont
plooiing ervan als landbouwgebied tot
in onze tijd.
DE geestelijke structuur van Zuidwest-
Nederland, met uitzondering van
Westelijk Noord-Brabant, is in het ver
leden bepaald door een synthese van het
Calvinisme (dat ten tijde van de Repu
bliek in het gebied ingang vond en door
de immigratie van Hugenoten werd ver
sterkt), cn 'het uit Engeland en Schotland
door middel van de handelsrelaties „ge-
importeerde" Puritanisme.
is nodig een vestigingssaldo van plm.
200.000 personen. Voortgaande indus
triële en havenontwikkeling op Rozen
burg, Voorne, rond Vlissingen (Sloc-
plan), langs het kanaal Terneuzen-Sas
van Gent en in Bergen op Zoom, Roo
sendaal en Zevenborgen (Kreekrakplan)
en industriële vestigingen te Goes. Mid
delburg, Tholen, Zierikzee, Bruinisse en
Yerseke.
Uitbreiding van de reorealie in de
Grevelingen, Vcerse meer, ten zuiden
van Bergen op Zoom, ten noordoosten
van Roosendaal en in het watergebied
tussen Hellcvoetsluis en de Biesboseh en
op Schouwon-Duiveland met name in de
kop van Schouwen, het zandgebied.
De uitvoering van de deltawerken, do
industrialisatie, de massarecreatie, dc uit
voering van cultuur-teohnische werken,
het wegvallen van de visserij en het sta
tisch blijven van gebiedsdelen binnen
een tot verhoogde dynamiek gekomen
omgeving zullen van grote invloed zijn
op de verdere ontwikkeling van de be
volking. De culturele omstandigheden
zullen drastisch wijzigen. Men zal zich
aan veel moeten aanpassen. Het milieu
verandert en hel oude ievenspatroon
van een overheersend agrarisch gebied
zal moeten veranderen in een ander le
venspatroon.
Er blijft voor dit alles veranderd is,
nog veel te bestuderen en te onderzoe
ken Omdat bij dit alles een fundamen
teel onderzoek de basis moet zijn voor
een goed beleid. Een beleid dal zowel
door de rijksoverheid als door de pro
vincies, gemeenten en particuliere in
stellingen gevoerd moet worden. Goede
coördinatie voorkomt doublures, nauwe
samenwerking tussen hen die hier leiding
hebben te geven kan een gezonde ont
wikkeling alleen stimuleren.
ZO is in het kort de samenvatting weer
te geven, gedeeltelijk geciteerd, voor
de rest in eigen woorden weergegeven
om het geheel te bekorten.
We zijn er van overtuigd dat, wat
thans gaande is in Zuidwest-Nederland
er ook gekomen was zonder de Ramp.
Maar het had veel langer op zich laten
wachten; de mensen hadden meer tijd
gekregen om te gewennen.
Dat is nu niet zo. Sommigen veront
rusten zich in ernstige mate over deze
ontwikkeling.
En inderdaad veel wat eigen was aan
het platteland verdwijnt. Ook de zeden
veranderen. Dc stad komt zoveel dich
ter bij het Zuidwesten van ons land.
Toch moeten we ook dit alles onder
ogen -durven zien. Zowel het Drie-eilan-
denplan als het Deltaplan kwamen er
ter beveiliging van Zuidwest-Nederland.
Dat daaraan allerlei andere ontwikke
lingen gekoppeld worden is niet te ver
mijden in deze dynamische tijd. Wc zijn
toch niet dopers, we mijden de wereld
toch niet?
Alleen, nu Nederland en ook Zuid
west-Nederland deelt in die grote wel
vaart van deze dagen, nu zullen we ons
des te meer moeten beijveren om onze
roeping cn verkiezing vast te maken.
Wat er ook rondom ons gebeurt, hoe
het gebied waarin we leven zich ont
wikkelt, hoe groot ook de invloed van
de grote steden met haar specifieke zon
den op ons wordt, we moeten vasthou
den aan onze belijdenis voor God en
Zijn gemeente; dat we Hem willen die
nen. Dat we onze kinderen willen onder
wijzen cn doen onderwijzen in de voor-
zeide leer. Waakt en 'bidt opdat ge niet
in verzoeking komt. Dat geldt voor heel
ons volk, dat geldt ook voor dc delta
bewoners van Zuidwest-Nederland. We
hebben dit gebied niet mogen herwinnen
op de zee, noch onze huizen herbouwd
en onze landen hersteld om er God mee
te onteren.
Ook nu, doet wel en zie niet om, eert
Uw Koning Jezus Ghristus in uwe da
gelijkse arbeid die u als een genade
gave uit Zijn hand ontvangen hebt.
WULFAART SABBINGE.
