De nacht toen zijn
wereld wankelde
SCHOUWEN-DUIVELAND HERDENKT
Wedergeboorte na
ontluistering
(Van onze correspondent)
ZIERIKZEE Op vrijdag 1 fe
bruari gaat ook Schouwen-Duive-
land het trieste feit herdenken,
dat tien jaar geleden de stormramp
het eiland trof en de wrede zee in
deze uithoek van zuidwest-Neder
land kostbare mensenlevens eiste.
In dezelfde Grote Kerk, waar kort
na de stormvloed op zondag 8
februari in de sinistere beklem
ming van een ontredderde stad, het
overgebleven deel der bevolking
zijn deel inbracht aan de nationa
le rouw, zal op de herdenkingsdag
opnieuw het volk toestromen om
hen te gedenken, die hun leven ver
loren bij de ergste natuurramp,
waarvan de vaderlandse geschiede
nis van deze eeuw verhaalt. Deze
bijzondere dienst wordt uitgezon
den door de radio. Eén der spre
kers zal zijn Zeeland's commissa
ris jhr. mr. A. F. C. de Casembroot,
de man die ook in de bange febru
aridagen van 1913 op zijn post was
en als hoogste magistraat in de
provincie, heeft geholpen op een
wijze, die geen enkele inwoner van
het eiland ooit zal vergeten.
Intussen is het een feit, dat de ramp
bij de mensen van Schouwen-Duiveland
naar de herinneringsachtergrond is ge
drongen. De kolossale krachtsinspanning
van de dijksluitingen en het proces van
herstel en vernieuwing heeft van meet
af aan werkkracht en belangstelling op
geëist en de collectieve nood van tien
jaar geleden is uiteraard niet vergeten,
maar de tijd heeft de schrijnende won
den met littekens toegedekt. Nieuwe ge
zinnen zyn gegroeid, nieuwe huizen zjjn
gebouwd en de gekwelde grond
van Schouwen-Duiveland kreeg door een
diepingrijpend herverkavelingsproces
weer zijn vruchtbaarheid terug.
Rampmonument
rpEMEER zinvol zijn daarom de plan-
-®- nen de februari-ramp op passende
wijze te herdenken en het voornemen te
komen tot oprichting van een rampmo
nument, waarvoor te Zierikzee inmid
dels besprekingen zijn gevoerd.
Schouwen-Duiveland gaat de tiende
jaardag van de ramp tegemoet, in de
wetenschap dat de eilandstatus aan een
zijden draad hangt. Verloopt 't Greve-
lingenproject immers verder naar wens,
dan zal de verbindingsdam tussen
Schouwen-Duiveland en Goeree-Over-
flakkee in het voorjaar worden gesloten.
Een belangrijke structuurwijziging van
deze streek, waarvan de gevolgen thans
nog niet geheel zijn te voorspellen, zal
er in de toekomst uit voort vloeien.
bie-voertuig op het Zierikzeese Haven-
plein in onvervalst slang" de toeschou
wers bewoog Schouwen-Duiveland maar
op te geven, de sprong „abroad" te wa
gen en in Missouri een nieuw leven te
beginnen. De soldaat sprak zonder ge
zag, maar na de eerste verdoving
moeten velen met hem wel gedacht heb
ben dat het onbegonnen werk was, om
in deze chaos nog orde te gaan scheppen.
Niet zodra echter de sluitingen tot
stand kwamen van het Zierikzeese
Westhavenhoofdgat tot Ouwerkerk, met
daartussen de Schelphoeksluiting of
men begon er toch weer gat in te
zien, hoe onlogisch het letterlijk geno
men ook klinken mag. Toen eenmaal een
toestand was ontstaan dat de bevolking
op grote schaal terugkeerde uit de
evacuatieplaatsen stond het vast dat
Schouwen-Duiveland een gewonnen
zaak was.
Oude voorbij
yAN die tijd af is het eiland het to-
neel geweest van zeer uiteenlopen
de intensieve aktivlteiten, die de streek
„een nieuw gezicht" gaven. In deze tijd
rond de tiende jaardag van de ramp, ko
men de foto's „van toen" weer op tafel
en bijna moeilijk is het te geloven, dat
het allemaal zo geweest is. Met smart
constateert men dat veel van het oude
onherroepelijk en abrupt verforen ging,
maar daarnaast leeft de wetenschap dat
veel zaken efficiënter zijn geworden, dat
de leefbaarheid aanmerkelijk is verbe
terd en Schouwen-Duiveland als een der
modernste landbouwstreken van Neder
land, ook winst heeft mogen boeken uit
het verlies, de smart is niet vergeten,
maar wel verzacht door de tijd en het
betere van de huidige situatie.
Tien jaar geleden stond de
Rampaartse binnendijk op Schou
wen-Duiveland op doorbreken
Zeildoek was het laatste redmid
del!
„Vóór en na,"
L niemand zal in 1953 deze vergaan
de gevolgen van de ramp hebben
durven voorspellen. De ramp is een mar-
katiepunt in de tijd op Schouwen-Duive
land. Het spreken van „vóór en na de
ramp" is even gebruikelijk als „vóór en
na de oorlog". De rampvloed immers
kwam als een dief in de nacht. Hij bleef
stijgen en stijgen tot ver boven de aller
hoogst bekende waterstanden. Dit ge
combineerd met een storm die welis
waar niet uitzonderlijk maar toch
wel zeer krachtig was heeft in de on
heilsnacht van 1 februari 1953 een vreed
zame samenleving uiteen geslagen en
vernield.
„Een kleine kom stroomt sneller vol
dan een grote", dat is de trieste logica,
waardoor met name Duiveland door de
ramp zo ernstig werd getroffen. In het
Schouwse deel van het eiland voltrok de
ramp zich minder ernstig, althans voor
de mensen, die hier woonden. Aan het
stijgend waterpeil in de sloten ontdekte
men nog tijdig, dat een ramp van for
maat zich had voltrokken en zij het
op het nippertje er was nog een ont
vluchtingskans. In Duiveland voltrok de
ramp zich veel sneller, omdat de Vier-
bannenpolder in veel korter tijd door de
vloed werd overspoeld. Ouwerkerk on
vergetelijk gebleven door de spectaculai
re djjksluiting op 6 november van het
rampjaar lag op de eerste ontvangst
van 't zeewater en 'n dorp als Nieuwer-
kerk kreeg zelfs het water van twee kan
ten vrywel gelijktijdig. Geen wonder
dat jui6t hier de grootste klappen vielen
en de anders zo verstilde polder schouw
plaats werd van onuitsprekelijk mense
lijk lijden.
Corridor
rpUSSEN Schouwen en Duiveland
J- vroeger waren het twee eilan
den bleef gespaard een smalle „cor
ridor", aan de flanken zwak beveiligd
door slaperdijken, die alleen met uiter
ste krachtsinspanning behouden konden
worden.
Nog altijd ziet men hier, vooral in het
zomerseizoen, het verschil tussen land
dat ge-inundeerd is geweest en land dat
niet door het zout werd bedorven. Zo
goed als dit vanzelfsprekend ook geldt
voor het veel hoger gelegen duingebied
van het eiland, de Schouwse Westhoek,
dat als een eiland van groen en zand in
1953 in een onmetelijke zee scheen rond
te drfjven, verstoken van verbindingen
en lange tijd op zichzelf aangewezen.
Enorme hulp
"DIJ het herdenken van het rampge-
•*-* beuren, na een tienjarige periode
van opbouw, dringt zich vooral de ge
dachte naar voren dat Schouwen-Duive
land zonder grootscheepse hulp, zowel
van partikuliere zijde als van de over
heid er nooit bovenop zou zijn gekomen
We zullen ons altijd de Amerikaan
herinneren, die staande in een amphi
