MOEIZAME OVERWINNING
OP ZEE EN GETIJ
Techniek triomfeerde
in kalme nacht
HISTORISCH
MOMENT
Koninklijk Woord van
Dankbaarheid
„L
Dankdienst na liet
dichten van dijk
BRITSE HULDE
aan Nederland
Dodenherdenking
in Oude Tonge
C.N.V. wenst gelukl
Bij welslagen van de laatste dak
dichting bij Ouwerkerk zal op Zater
dagavond te acht uur in de Grote Kerk
te Zierikzee een interkerkelijke dank
dienst worden gehouden.
Onder het motto van Ps. 103 „Looft
den Heere, mijn ziel en vergeet niet
een van zijn weldaden" zullen voor
gangers, resp. van de Ned. Hervormde,
Gerefarmeerde en Christelijk Geie-
formeerde kerk en van het Leger des
Heils een kort woord spreken.
Orgelspel en samenzang zullen het
gesprokene afwisselen.
De N.C.R.V. zal van deze dankdienst
opnamen maken, die Zondagmorgen
van plm. 11.30—12.15 zullen worden
uitgezonden. /-ff-Tl
MAANDAG 9 NOVEMBER 1953
j (Van onze speciale verslaggever)
OPERATIEGEBIED OUWERKERK - VRIJDAGNACHT. Het
bruisende schroefwater van negen zwoegende sleepboten tekent gril
lige witte vlekken op het donkere water van de Oosterschclde. Het
is kwart voor twaalf en enkele minuten scheiden ons nog van de
indrukwekkende sluiting van het veelomstreden d(jkgat voor het
I Duivelandse dorp Ouwerkerk. Vierduizend paardekrachten duwen
1 tegen de lange wand van de vierde Phoenix-caisson, die in het bleke
I licht van drie reusachtige „kunstmanen" en ontelbare schijnwer-
I pers naar zijn bestemming glijdt. Er hangt een spookachtige adem-
I benemende sfeer over dit deel van deze stroom, waar een even glo-
Irieuze als gevarieerde vloot is samengetrokken.
I De driftig werkende slepers dwingen het betonnen gevaarte op
het ogenblik van de kentering ligplaats te nemen. Een laatste licht-
I kogel, aan een parachute uit een vliegtuig neergelaten, spreidt een
I feeëriek licht over dit onvergelijkelijke toneel van Nederlandse ener-
Igie en technische kunde.
I Het is vier minuten voor middernacht aanmerkelijk later dan
de berekening als de grijze barrière decimeter voor decimeter,
■soms voorover dan weer achterover hellend, steun vindt op het brede
Idek van onder water aangebrachte stortstenen. Een historisch
Imoment: het laatste stroomgat in het rampgebied is gesloten!
De techniek triompheert in een
I kalme herfstnacht, waarin enkele ster-
I ren aan het firmament twinkelen en de
I wind koud, maar niet onstuimig Is.
I Sirenes, stoomfluiten, misthoorns be-
I «innen hun vreugdeconcert, dat de
rn
Na het ter perse gaan van
onze editie in de nacht van
Vrijdag op Zaterdag ont
vingen wij van onze speciale
verslaggever in Ouwerkerk
nog bijgaand relaas over de
sluiting van het laatste
stroomgat in het rampge
bied. In verband met de
historische betekenis van het
gebeuren in Ouwerkerk heb
ben wij gemeend, deze aan
vulling op hetgeen wij Za
terdag reeds meldden, niet
aan onze lezers te mogen
onthouden.
stilte van de Novembernacht tot in de
wijde omtrek verstoort. De kerkklok
ken van Ouwerkerk mengen zich in dit
blijde concert, dat geen einde schijnt
te nemen.
Een schrille galm klinkt over Duive-
land, over Schouwen waar de pompen
onophoudelijk draaien, over Tholen,
over het water en over het land. Deze
minuten van doordringend geloei z(jn
tevens momenten van stille ontroering.
De spanning is geweken, een last is
van honderden schouders afgenomen.
Vrouwen zien toe met vochtige ogen,
de gezichten van de mannen zijn strak.
Imposant, onvergetelijk is deze laatste
phase. Imposant is ook de vloot, de
sleepboten, de bakken, de zuigers, de
vletten, de salonboot, de vissersschui
ten, de motorboten, alle met mensen,
die dankbare getuigen zijn van deze
weergaloze prestatie.
Fakkels flitsen aan, een llchtkogel I
sterft een roemloze dood In de nog I
overspoelde polder „De Vierbannen". I
Het schijnsel van een flambouw hult I
de „Breezand" met haar koninklijke I
bezoekster even in een Venetiaanse
sfeer.
Vrijdagavond om precies vier minu
ten voor twaalf lag ook de vierde
Phoenix-caisson op zijn plaats en was
het stroomgat bij Ouwerkerk afgeslo
ten. Het moment, waarop de caisson op
zijn plaats ligt. De sirenes der schepen
loeien en de stoomfluiten blazen uit
vreugde over dit grootse gebeuren.
Wij zijn aan boord van de sleepboot
„Holland" van de firma Van Oord uit
Werkendam. Wij liggen op enkele
tientallen meters voor het gesloten
stroomgat. Langzaam vaart de „Bree
zand" langs de vloot. Het muziekkorps
van Zierikzee aan boord van de sleep
boot „Trouw" blaast het Wilhelmus uit
het koper. Het is drie minuten over
twaalf. Geel en wit licht overspoelt
het water van de Oosterschelde. De
stroom is ingetogen als is hij zich van
zijn nederlaag bewust. De golfslag
slaat tegen de wanden van tientallen
schepen, die lusteloos naast elkander
dobberen. De grote slepers van Smit
en Muller jagen geen vonken meer uit
hun pijpen. Wij zien koningin Juliana
aan boord van de „Breezand". Een
lichte ongesteldheid heeft de Prins ge
noodzaakt in Soestdijk te blijven. De
Koningin wuift. Zij groet de arbeiders
op de bakken, zij groet de schippers
vrouwen, zij ziet naar de mannen, die
als mieren zyn op het dak van de be
tonnen reus, die met grote tegenzin is
gezonken.
Als het volkslied verwaaid is over
het water, juicht men haar toe. Een
grijze gestalte in een grijze nacht. De
landsvrouwe is zichtbaar ontroerd in
dit uur, waarin een stuk nationale
trots, onze strijd tegen het water, op
nieuw gestalte heeft gekregen.
De laatste Fhoenix-caisson verzette
zich hardnekkig. Bij een maximum
snelheid van vièr meter per seconde
van de ebstroom werd het bakbeest
tegen halfeif in het gat gevaren. Zo
sterk was de uitgaande stroom uit de
polder, door het sterk vernauwde slui
tingsgat, dat de sleepboten de Phoenix
in de vroege avonduren met moeite op
haar plaats konden houden. Eerst toen
het water er één meter per seconde
stroomde, begon men de inleidende
manoeuvres,
Het sluiten heeft echter een klein
uur geduurd, omdat de logge caisson
en het tU op het laatste ogenblik geen
krimp wilden geven.
Dichte stoomwolken langs de pijpen
I der slepers woeien als engelenhaar in
I het kuntslicht. De boten van Smit en
I Muller toonden de hechte combinatie
I van het summum van Hollandse vak-
I manschap. Onzichtbare handen diri-
I geerden de operatie. De spanning
I steeg. De deur ging op een kier en
H haastig ontsnapten twee sleepboten,
I die aan de landzijde de caisson ge-
I sjord hadden. Een doffe stoot van een
1 stoomfluit, flarden van bevelen die tot
ons doorklonken, een snerpend fluit
signaal, geronk van vliegtuigen. Op
de laradhoofden stonden de eilanders,
vooral de Ouwerkerkers en de Nieu-
werkerkers. In de roes van dit ogen-
blik ging veel in hen om. Zij hadden
De „Daily Telegraph" bevatte Zaterdag
onder de kop „Neerland* Zege" een
hoofdartikel, waarin het volgende
staet:
„Gisteravond is koningin Juliana der
Nederlanden met haar gevolg en
leidende ministers getuige geweest
van de werkzaamheden om het laat
ste dijkgat te dichten, dat nog open
was na de rampzalige overstromin
gen van negen maanden geleden.
Een volk, waarvan meer dan de helft
der mensen hun huis hebben op
grond, welke lager is gelegen dan
het zeeniveau, is zich altijd bewust
van het gevaar, dat schuilt in wind
en getij. Toch hadden zelfs de Ne
derlanders niet een dergelijke
catastrophe kunnen verwachten, die
hun zeeweringen zou doorbreken,
die hun 1785 doden en 100 millioen
pond sterling aan schade kostte en
160.000 ha land onder water zette,
nadat de storm was gaan liggen.
Het herstel en de versterking van 300
mijl aan dijken is geen gemakke
lijke taak voor de Nederlanders ge
weest. Het weer volledig vruchtbaar
maken van de overstroomde gebie
den, die nu weer afgesloten zijn, zal
verscheidene jaren kosten. Maar de
eerste zege op de zee werd tegen het
einde van Augustus behaald, toen
alle grote stroomgaten op één na
waren gedicht, en het laatste grote
gat ging gisteravond dicht.
Het stemt niet weinig tot voldoening
te weten, dat Engelse caissons, ge
dirigeerd met Nederlands vakman
schap, een belangrijk aandeel heb
ben gehad in de laatste werkzaam
heden, die gisteren haar einde
vonden."
Prins Bernhard moet
rust houden
Prins Bernhard moet op medisch
advies enige dagen volledige rust
nemen. De behandelende medicus zal
nader beslissen of het vertrek naar
Ethiopië op 11 dezer kan blijven ge
handhaafd.
Met diepe ontroering zien H.M. de
Koningin, Mr. J. Algera, minister van
Verkeer en Waterstaat, Minister-Pre
sident Dr. W. Drees en Ir. H. B. J. Wit
te, minister van Wederopbouw et.
Volkshuisvesting, aan boord van het
schip van de Rijkswaterstaat de „Bvee-
zana". hoe de laatste Phoenix-caisson
tot zinken wordt gebracht.
met meer op de dijk kunnen staan.
Ruim 400 van hen zftn in de polder
gebleven
Duiveland is echter dankbaar en
ontroerd. Men heeft in deze nacht in
het bijzonder gedacht aan het jongste
verleden. De dijk is gesloten, doch het
leed Is niet buiten gesloten. Deze on
vergetelijke nacht droeg dap ook een
toon van diepe ingehouden ernst. Ook
tijdens de gelukwensen.
Tegen één uur loste het grote schim
menspel zich op. De walkie-talkies
zwegen. Het flitsende licht der foto
grafen werd gedoofd. Filmcamera's
zwegen. Mobilofoons kwamen in rust.
De vloot ging uiteen.
Als in de dagen van de ramp was
de Oosterschelde het beeld van een
druk verkeer.
Straks zal de vloed de vier reu-
zencaissons bespringen. Hopelijk
zullen zij niet bezwijken. Maar
Ter gelegenheid van de sluiting van het dijkgat bU Ouwer
kerk heeft H.M. de Koningin Zaterdagmiddag voor beide
radiozenders en voor de televisie de volgende rede uitge
sproken. De rede werd 's avonds om 8 uur voor de radio
herhaald.
ANDGENOTEN, de dijken zijn dicht. Het einde van de
ramptoestand is in zicht. Wij verwachten, dat ons
grondgebied binnen korte tijd herwonnen zal zijn. Op
dit ogenblik mogen wij elkander gelukwensen.
De ramp bleek groter dan er ooit tevoren in onze geschiede
nis een is geweest. Een heel leger van voortreffelijke vaklieden
en geoefende soldaten werd voor deze strijd uitgerust, met een
staf van uitnemende ingenieurs en theoretici en met een enorm
arsenaal aan materieel. Omvangrijk waren de voorbereidingen.
Toch waren in Februari reeds 33 stroomgaten gedicht, in
Maart 53 en in Augustus 67. Dikwijls liep het mee, zoals bij de
dichting van het reusachtige gat bij de Schelphoek. Vaak ook
waren er tegenslagen, waarvan die bij dit laatste gat, bij
Ouwerkerk, de zwaarste was, zodat toen een heel nieuw plan
werd vereist en uitgevoerd. Thans is oo1: dit laatste gelukt en
met vertrouwen wacht ons volk op de afwerking en voltooiing
van heel het werk op het verdere herstel der dijkbeschadi-
gingen en het droogpompen, waarmee het stadium van de
wederopbouw voor het toekomstige leven van alle delen van
het rampgebied wordt bereikt.
De overwinning is groot en groot ook is ons aller dankbaar
heid jegens velen, die met uiterste inspanning van lichaam en
van geest hebben gestreden, volgehouden en overwonnen, en
boven dat alles uit jegens God, Die ons deze overwinning in
handen gaf. Hoe klein is de mens tegenover de krachten der
natuur, wanneer die hem even iets van haar volle kracht
mogen tonen. Hoe kunnen enige kubieke meters water soms
reeds niet al zijn levensgeluk verwoesten. Maar ook, hoe groot
kan hij zijn, wanneer het beste in hem wordt opgeroepen;
wanneer hij in tegenspoed zich weet schrap te zetten en te
strijden, en geestelijk zo al niet stoffelijk sterker blijkt dan wat
hem belaagt, in het geloof, dat God, hoe dan ook, eenmaal
alles ten goede zal doen.keren.
De slagen aan ons grondgebied en aan onze welvaart ge
bracht, zullen worden hersteld, maar de wond in veler hart
is nog open. Alleen de grote, oppermachtige Heelmeester kan,
evenals ons land, ook ons leven vernieuwen. Wanneer een
ramp als deze dit alles heeft verwoest, dan mogen wij de bezoe
king, waarmee wij worstelen, niet laten voorbijgaan, tenzij
dat die ons zegent".
Op Donderdag 12 November a,s.
2 uur zal in Oude Tonge een herden- I
kingsbijeenkomst worden gehouden ter I
nagedachtenis van de slachtoffers van I
de ramp van 1 Februari jl. Deze bij
eenkomst zal worden belegd in dc
Ned. Hervormde Kerk, waarbij een I
aantal sprekers een kort woord zal I
spreken, o.a. ds. J. C. Wolthers en pas-
toor P. de Groot.
Aanwezig zullen zijn o/m. de com- I
mis9aris der Koningin in de provincie 1
Zuid-Holland, mr. L. A. Kesper, het I
gemeentebestuur en het adoptie-comité I
van Haarlem. jf
Na deze bijeenkomst zal men zich I
in een stille omgang naar de ramp- I
begraafplaats toegeven, waar 310 slacht-1
offers begraven liggen, van wie 2961
uit Oude Tonge (drie worden er nog I
vermist). Daar zal dan de onthulling I
geschieden van het monument, dat het I
Haarlemse adoptie-comité beeft ge-1
schonken en dat gemaakt werd doorl
de beeldhouwster Janneke DucroI
Krüijer, voorstellende een vluchtende I
vrouw met een kindje op de arm, alsl
symbool van het leed der watersnood. 1
Het bestuur van het C.N.V. heeft I
aan de plaatselijke centralen der Chr, I
vakbeweging te Sliedreoht, Werken-1
dam en andere plaatsen waar dijkwer- I
kers wonen, verzocht om allen die inl
Zeeland gearbeid hebben hartelijk ge- I
luk te wensen met de verkregen I
vrucht op bun werk. Voorts heeft hetl
C.N.V.-bestuur de besturenbonden van I
Schouwen en Duiveland hartelijk ge-I
lukgewenst met de sluiting van hetl
laatste dijkgat.
men is vol vertrouwen. De bar-l
rière is opgeworpen. Waarlijk, erl
is iets groots verricht in dit land,!
waar men worstelt en vaak ont-|
komt.
