Laatste dorp van Tholen herleeft
Film en volkslied
over Stavenisse
BURGEMEESTER MAAKTE:
'Laatste gang naaf
Stavenisse
JN Stavenisse eindigt het eiland
Tholen, Daar ligt de Scheldse
dijk, waar Brabanders en Zeeu
wen zich buigen over de schop
en samen de nooddijk van 180
meter lengte versterken, opdat
het kleine Stavenisse niet op
nieuw een dorp in de branding
zal worden. Aan de overzijde
van het brede water, waarop
logge zandzuigers liggen te dob
beren, ziet men het levenloze
Ouwerkerk, het Duivelandse
dorp, dat erger lot onderging
dan Stavenisse, hoewel de ge
schiedenis van het Tholense
dorp met zilt water is geschre
ven.
Sinds 1200 is Tholen, dat de brede Ooster-Schelde recht in het
gezicht kijkt, tien keer ondergestroomd. Maar het Stavenisse van
de twintigste eeuw, in de donkere Februari-dagen als dodendorp
gekenschetst, herleeft; het brengt de bazaltblokken, die tot kilo
meters ver over zijn bouwlanden zijn gejaagd, terug naar de dijk,
het heeft reeds een opbouwplan, waarvan de Gooise architect
Wesseloo de geestelijke vader is en het zal weldra weer het rustieke
laatste dorp zijn van een der kleinsten van de Zeeuwse eilanden,
ook al zullen twee- driehonderd Stavenissers tot het volgend voor
jaar in hun evacuatie-woonplaats moeten-blijven, alvorens te kunnen
terugkeren.
(Van onze speciale
verslaggever)
Stavenisse betreurt 154 doden.
Zij rusten op de kerkhoven van
Bergen op Zoom, St. Annaland
en St. Maartensdijk. Men wil alle
doden her-begraven op het kerk
hof van Stavenisse. Besprekin
gen met genoemde gemeenten
zijn gaande, ten einde een mas
saal nachtelijk transport voor te
bereiden, welke een rouwdag
voor het geteisterde dorp inluidt.
Met kerkdiensten en eerbetoon
wil Stavenisse zijn doden ont
vangen. Temeer daar de slacht
offers destijds zonder aanwezig
heid van familieleden ter aarde
zijn besteld, leeft de wens onder
de bevolking als dorpsgemeen
schap een laatste groet aan de
verdronken bewoners van de
weggevaagde Kerkstraat en aan
de anderen, die zijn omgekomen,
te kunnen brengen. Vertrouwd
wordt dat deze massale her
begrafenis op korte termijn haar
beslag zal kunnen krijgen.
De oude geschonden Scheldsedijk
wordt hersteld. De nooddijk wordt
straks de landgrens van de nieuwe
brede zeewering als de ruimte tussen
beide dijken is volgestort.
in de Amerikaanse staat New Yersey,
wil ons een kleuterschool zenden, zó
maar. En die hebben we broodnodig."
Deze burgervader, die zes jaar Sta-
venisser is, heeft vele kwaliteiten. Hij
heeft een volkslied voor zijn gemeente
naren gemaakt, dat wordt uitgegeven
ten bate van het opbouwfonds. Het
heeft zes coupletten en het laatste
couplet ia tevens het einde van de
film. Het luidt zó:
Zo blijven w' allen aan ons dorp ver
pand
wijl wij zijn in Godes hand.
Voor Stavenisse zij ons aller bêe
„Geve God ons rust en vree".
Op de openbare school de enige
school van het dorp waar de heer
J. Gideonse het schoolkrijt zwaait,
hebben de leerlingen dit „volkslied"
leren zingen.
We hebben in het dorp horen ver
luiden, dat burgemeester Verburg, die
na de ramp in een soldatenuniform
rondliep andere kleding was er
niet met evenveel geestdrift klok
ken repareert als hij films draait
„Stavenisse is in het wereldnieuws
geweest. Er zijn niet alleen veel
vreemdelingen geweest, maar zij blij
ven komen, want de Belgen, die nu
nog maar incidenteel met autobussen
naar het dorp en de dijk komen kijken,
arriveren straks via een vaste dienst
per bus. Een Belgische ondernemer
treft namelijk voorbereidingen in deze
richting. Het is belangwekkend de dijk
te gaan zien, al zullen de meesten niet
weten, dat de waterkering op dezelfde
plaats bezweken is als bij overstro
mingen in het verleden.
Stavenisse eet nog uit de centrale
keuken. Zij, die konden weerkeren,
wonen niet zelden bij elkaar in. De
straten worden hersteld en men is
dankbaar voor het mooi*» voorjaars
weer, al hadden de boeren op regen
gehoopt als hulp in de strijd tegen de
mantel van slik.
In de Kerkstraat, grotendeels ver
dwenen, waar zich een der grootste
drama's uit de rampnacht heeft afge
speeld, staat rechtop de cél, welke bij
de politiepost behoorde. Die cel was
er nieuw gebouwd.
Een dorp, dat uit duizend doden is
herrezen in deze, nu bloeiende en
stralende, voortuin van Zeeland.
Vóór de ingebonden wetsboeken, die
in lange rij een wand van de werk
kamer van de burgemeester vullen,
hangt een groteske negerpop van de
Mickey Mouse-structuur met een gele
strik. De pop zat tussen een zending
buitenlandse goederen. Haar kraal-
ogen zien naar het portret van Willem
van Oranje, aangetast, maar niet ver
zwolgen door de vloed.
„Ik hoop, dat mijn huis binnen een
paar weken bewoonbaar is," zegt bur
gemeester L. A. Verburg van Sfave-
nisse, en hij buigt zich over z'n pa
pieren.
Buiten de bebouwde kom liggen
zandzakken te drogen in de glooiing
van een binnendijk, een bleekveld, dat
een vertrouwd beeld is in Zeeland.
Burgemeester L. A. Verburg,
geboortig uit Colijnsplaat, die zijn
slaapvertrek heeft in het kadaster
kamertje naast de raadzaal van het
vierkante gemeentehuis aan de Voor
straat, is tevreden over de wijze, waar
op Stavenisse zich herstelt. Het is een
prettige ervaring met een tevreden
burgemeester uit het rampgebied te
kunnen spreken.
„Een derde deel van de bevolking
is terug, de winkeliers zijn dezer dagen
teruggekomen. Elk gemiddeld schade
geval ligt echter boven de 3000.
Wederopbouw heeft mij verzekerd, dat
het geld klaar ligt; dat zeg ik de men
sen dan ook steevast, maar men is
wat huiverig geworden gezien de
ervaringen opgedaan naar aanleiding
van de oorlogsschade. We hopen
1 October klaar te hebben, wat her
steld kan worden, maar er zijn 130
woningen verloren gegaan en we heb
ben geen enkele woning, die niet be
schadigd is."
De toekomst van Stavenisse met zijn
ruim 1600 zielen zal voor een belang
rijk deel afhangen van de vraag, in
hoeverre Tholen als ontwikkelingsge
bied voor industrie zal worden aan
gewezen. Het rapport, waarin een
studiecommissie haar bevindingen
heeft neergelegd, zal binnenkort het
licht zien.
Naast dat propvolle kadasterkamer
tje is de raadzaal, welke bij een vluch
tige blik de indruk wekt van een
jeugdherberg. Er staan stapelbedden
van het Rode Kruis, een kachel, een
gasstel en in het midden van het verr
trek bureau's, waaraan de „hulp
troepen" van burgemeester Verburg
werken. Des avonds schenkt de burge
meestersvrouw er koffie voor de ad
ministrateur van gemeentewerken uit
Bergen (N.-H.), de heer Uitenthuis, de
ambtenaar ter secretarie in Wijdenis,
de heer J. vart. Veen en de heer" J.
Reijnink, ambtenaar ter secretarie uit
Den Helder, die gedetacheerd zijn op
deze Zeeuwse secretarie.
„Bleven ze maar voorgoed," luidt
het oordeel van de eerste burger van
De stormachtigste peridde' ih zijn- Stavbnisser tijd begon toen hij in zijn
Zondagse pak uit Colijnsplaat met een vissersboot aan de havendijk van
Stavenisse landde. De burgemeester was toevallig tijdens het stormweekend
afwezig.
Stavenisse, die bij alle zorgen er één
heeft, waarom hij glimlacht: zijn film!
Cineast
Dezer dagen geeft de burgemeester,
tot groot enthousiasme van velen, een
première-voorstelling van zijn film
„Storm over Stavenisse". Hij heeft het
scenario gemaakt voor een rolprent
van drie kwartier, een film van 8 mm,
waarbij deze jonge burgervader de
tekst zal spreken via een tape-recor
der. Een en ander is tot stand gekomen
in samenwerking met de fotograaf, de
heer' Cortielisse uit Tholen, maar bur
gemeester Verburg is de man geweest,
die het celluloid bezielde.
In Stavenisse, waar de stoïcijnse
Zeeuwse nuchterheid ook na de vloed
geen duimbreed is geweken, ziet men
deze" nieuwigheid toch wel met be
langstelling tegemoet.
„Ik heb er van alles in, het oppersen
van de dijk, zowel als het eerste veu
len, dat in Stavenisse geboren is." Dat
is Ida, eigenaar boer Piet Potappel,
die zijn leven te danken heeft aan een
zwemmende koe. Uitdeling van kleding
en andere goederen, de centrale keu
ken van het dorp, kortom „Storm over
Stavenisse" wordt een rolprent, waar
mede de burgemeester zelfs op tournee
gaat. Natuurlijk gaat hij eerst naar de
adoptiegemeenten in Noord-Holland
om daar de film te draaien, bijvoor
beeld naar Hoorn, dat kinderboeken
zond voor jong Stavenisse. En stellig
ook naar Mantes, een stad ten Zuiden
van Parijs, dat ook helpt.
Met die Fratlse adoptie is het merk
waardig gegaan. De burgemeester was
in St. Annaland, waar koningin
Juliana zich liet voorlichten over de
toestand in „het laatste dorp" van
Tholen.
„Weet u, dat u geadopteerd bent I
door Mantes, burgemeester?"
De burgemeester zei Hare Majesteit, I
dat hij van niets wist, maar ontving
de mededeling met veel vreugde.
En nu is er een invitatie gekomen I
uit Mantes.
„En dan gaat de film mee," zegt de|
magistraat-cineast.
Begeerde barak I
De van elders komende ambtenaren maken zelf hun bed op m de zit-, werk
en slaapkamer, welke voor de ramp raadzaal was.
Op de tournée van burgemeester I
Verburg, welke nog voor uitbreiding I
vatbaar is, hoopt hij geld in te zame- I
len voor een fonds, waaruit culturele I
ontspanning in zijn gemeente moet|
worden mogelijk gemaakt.
„De Oecumenische Raad van Kerken I
heeft ons een barak toegezegd; die!
hebben we hard nodig, want een ver-I
enigingsgebouw is er niet. We hopen I
vurig, dat die barak vóór het winter
seizoen arriveert. En in het nieuwe!
opbouwplan is een sportveld gecalcu-I
leerd Een sportveld bezit Stavenisse!
niet. En dan déze waardevolle toezeg-1
ging de burgemeester zwaait met!
een enveloppe de plaats Freehold,!
