Springtij, springvloed en stormvloed
Een meteorologische
beschouwing
Dat de orkaan met windstoten van
120 tot 130 km per uur langs
ons kustgebied juist samen viel
met ten springvloed, was naar men
weet de oorzaak, dat het water
een stand bereikte, die, zolang er me
tingen van het Noordzeewaterpeil zijn
verricht, nog nimmer is gemeten.
Velen 'zullen geen juiste voorstel
ling hebben van een springvloed, het
woord, dat in deze weken op aller lip
pen is geweest. Dit artikel leent zich
niet voor een uiteenzetting in finesses,
maar in het kort kan hiervan het
volgende worden gezegd.
Door de aantrekkingskracht van de
maan en de zon op onze aarde ont
staan de verschijnselen van eb en
vloed. Eb en vloed zijn dan ook het
sterkst, wanneer zon en maan samen
werken en het zwakst wanneer ze el
kaar tegenwerken.
Dit eerste (dat ze samenwerken)
gebeurt altijd kort anderhalf a
twee dagen na volle en na nieuwe
maan. En men spreekt dan van
„springtij", waarbij het Noordzee
water langs onze kusten oen hogere
stand bereikt dan bij gewone vloed.
Als zon en maan elkaar tegenwerken,
dus kort na eerste en laatste kwar
tier, spreekt, men van „doodtij".
Een „springtij" is dus een normaal
verschijnsel, dat om de twee weken
optreedt, en het bestaat uit een
springvloed en een springeb of een
„springhoogwater" en een „spring-
laagwater".
Wanneer deze springtijen voorko
men zonder een orkaan uit het Noord-
Westen, is er van gevaarlijk hoog wa
ter geen sprake.
Dit was echter in de fatale nacht
van Zaterdag 31 Januari op Zondag
1 Februari wel het geval.
Het is bekend dat een lang aanhou
dende zware Noordwesterstorm een
grote hoeveelheid water naar het zui
delijke deel van de Noordzee perst,
waar het door het Nauw van Calais
tussen Frankrijk en Engeland (Calais-
Dover is maar ruim 30 km breed)
niet vlug genoeg kan wegstromen.
Hierdoor ontstaat tijdens een Noord
westerstorm een grote waterophoping
langs onze kusten. Een verhoging van
het waterpeil van de Noordzee ver
oorzaakt door een stormwind
noemt met een stormvloed.
Wij hebben dan ook te maken ge
had met een samenvallen van een
springvloed en een stormvloed.
Gaan deze twee samen, dan kunnen
de gevolgen catastrophaal zijn.
Nu zijn ook zonder wind de spring
vloeden niet alle even hoog.
Zo zou, zonder de storm, de spring-
vloed van 31 Januari op 1 Februari
j.l. door de werking van zon en maan
minder hoog zijn geworden dan de
voorafgaande springvloed op 18 Ja
nuari en... de volgende op 16 Fe
bruari. Vandaar ook dat men met
enige spanning deze laatste datum af
wacht. De vloed bereikt dan weer een
grotere hoogte, vanwege een springtij,
dat nu juist na Nieuwe Maan op
treedt, hetgeen ook klopt met de
schijngestalten van de maan. Volle
Maan, waarop het springtij van 31
Januari volgde, had plaats op 30
Januari 44 minuten na middernacht.
Nieuwe maan is het op 14 Februari om
2 uur 10 minuten. Alle zware stormen,
die juist samenvallen met deze spring
tijen, zijn dan ook gevaarlijk. Het is
daarom te hopen dat er 16 Februari
geen storm langs onze kust staat. De
verklaring van de directeur-generaal
van de Waterstaat op 7 Februari af
gelegd, dat maatregelen tegen verdere
uitbreiding van de ramp zijn geno
men en dat er geen reden is tot onge
rustheid, heeft er veel toe bijgedragen,
de spanning te verminderen.
Geen uitzonderlijk zware orkaan
Zoals het K.N.M.I. in De Bilt mede
deelde, heeft men daar wel eens
zware en zwaardere stormen opgete
kend, dan die van 1 Februari j.l.
Zwaar waren o.a. de beide laatste
stormen van 7 April 1943 en die van
1 Maart 1949. Op deze laatste datum
werden windstoten van 140 tot 150
km waargenomen o.a. te IJmuiden,
terwijl de laatste storm (van 1 Fe
bruari j.l.) op het vliegveld Leeuwar
den de zwaarste stoot veroorzaakte
van 144 km per uur. Wel hield de
storm langs onze kust lang aan.
In het noodgebied begon Zaterdag
de wind al tot volle storm aan te wak
keren en ook Zondag woei er de ge
hele dag nog een wind van storm
kracht.
Tijdig gewaarschuwd.
Het K.N.M.I. in De Bilt heeft met
al de moedige helpers en andere in
stanties, die zich hebben verdienstelijk
gemaakt, ook een pluim verdiend,
want het heeft tijdig voor het gevaar
gewaarschuwd. Zaterdagmorgen werd
al een waarschuwing voor „Wester
storm later ruimend naar Noordwest"
gegeven. Deze waarschuwing werd om
5 uur 's middags gewijzigd in een
waarschuwing voor „Zware storm tus
sen West en Noordwest voor alle dis
tricten".
Een half uur later 's middags om
half zes werden door het K.N.M.I.
de groepen Rotterdam, Willemstad
en Bergen op Zoom gewaarschuwd
voor Gevaarlijk hoog water". Velen
ook in het rampgebied zullen deze
waarschuwingen, die in de loop van
de avond nog werden herhaald, heb
ben gehoord, maar er zullen er slechts
weinigen zijn geweest, die dit voor
ernstig hebben gehouden. Dit is on
tegenzeggelijk toe te schrijven aan het
feit dat een dergelijke ramp door vele
generaties nooit is beleefd.
J. H. Pelleboetr
