-
i^-^w^ê^e^oawkundige beschrijving
arterschappen en Polders
iiy^j^ÈHand Tholen door A. Hollestelle
Maak geen slapende
honden wakker
Het zilte
Gemengd niei
c-> <y'Joy o\<rs<
was het ongeval in het gebied
van Scherpenisse ontstaan, ook
de kosten der beversing drukten,
hoe ook in strijd met de eisen der
billijkheid, geheel op de gronden
van dat deel der watering. Maar
dit geval leidde dan ook nu tot
een administratieve vereniging
der aan weerszijden van de Ee-
weg gelegen gebieden tot een ge
meenschappelijke watering. Daar
toe werd, zoals blijken zal uit het
vervolg der geschiedenis,dan
ook reeds in 1575 besloten.
De Klaas van Steelandpolder,
destijds nog bij de dijkage van
Scherpenisse in onderhoud, vor
derde voor het bestendigen van
dit bestaan ook betrekkelijk zware
offers. Deze dijkage had veel van
de aanstoot der wateren te lijden,
als gevolg waarvan het Bestuur
in 1610 aan ingelanden van Poort
vliet verzocht telken jare te leve
ren drie schepen of schuiten steen,
zolang tof de gehele bekramming
daarmede zou zijn belegd. Bij
weigering gaven ingelanden van
Scherpenisse en Westkerke te
kennen het poldertje te zullen ver
laten.
Met de steen, hier bedoeld,
werden de jaarlijks vernieuwde
kramwerken steeds' bezet' of be
legd, en daarmede had Poortvliet
aan zijn eigen waterkering in 1582
een begin gemaakt, met materiaal
afkomstig van de gebroken en
verlaten dijken van Woensdrecht
en van de verongelukte polders
van Zuid-Beveland.
Bij die zo eenvoudige steenbe
legging had men steeds te zinnen
op middelen, om het afhalen er
van door de golfslag te voor
komen. Men vleide het materiaal
daarom tussen staken._en daarna
tussen vlechtingen, en zo ontstond
geleidelijk het rijsbeslag, dat ein
delijk de jaarlijkse bekramming
op het waterbeloop verving.
Het verzoek vanwege de wa-
Jering werd niet ingewilligd
doch ongeacht de weigering,
men verliet de polder niet. Op
het in onderhoud nemen van de
bedijking door de aanliggende
watering bleek echter alstoen nog
generlei uitzicht te bestaan.
Onder de druk van al de las
ten, die reeds tot behoud van de
Watering werden geëist, zag men
de inscharende oever gestadig in
de diepte verdwijneneen om
standigheid, die natuurlijk ook
veel bijdroeg tot grotere uitwer
king van de golfslag op de zeewe
ring. Waren de dijken in aanleg
en hoogte niet naar de meer en
meer geldende omstandigheden
geregeld, de zwakke voorzienin
gen daarvan waren ook geens
zins tegen de stormen bestand,
zodat niet zelden, daaraan grote
verwoestingen werden aange
richt. Onder andere was zulks
het geval bij de zo hevige storm
uit het Zuidwesten op 12 Januari
1613, door welke de waterkering
zwaar werd beschadigd en waar-
FEUILLETON
„Onzin I 't Zal hem niet veel kun
nen schelen wat de mensen zeg
gen. Hij heeft zijn eigen lande
rijen waarheen hij kan terugkeren.
Hij kan toch niet helpen wat zijn
overgrootvader deedzei Miss
Vaughan, die nu ineens enige ge
wetenswroeging voelde, dat ze in
't eerst zon onaardige opmerking
had gemaakt, tóen ze zei, dat
Sally „er gelukkig aan ontkomen
was". „Nu, je kunt gaan, Minnie",
zei ze met vriendelijke glimlach
tot het meisje. Zodra de deur
achter Minnie dicht was, richtte ze
zich tot haar nichtje.
„Jammer, hè Wil je wel geloven,
Vi, dat ik haast bang was voor zo
.iets? Ik had de naam gehoord
van Hope, die naar Australië_was
vervoerd wegens schapendiefstal.
Het was lang voor mijn tijd, maar
in een kleine plaats leven de
herinneringen langer voort. Nu,
die George Hope heeft altijd vol-
bij het water zozeer was over de
dijk gevloeid, dat deze over een
lengte van 1426V2 Blooise Roede
of over 5159 Meter verhoging
moest ondergaan.
Welk een verandering in zo
korte spanne tijds 1 Een gans an
dere, een ongekende toestand
van omstandigheden was inge
treden. Vóór 1530 bezat de zee
dijk nog een hoogst eenvoudig,
zwak profiel, waarvoor de gel
dende gesteldheid schier nog
geen of hoogsteenvoudige voor
zieningen hadden geëistin de
dagen waartoe wij thans met
beschouwingen gekomen zijn,
worden de waterkeringen niet
meer door gorzen beschut, maar
reeds rechtstreeks door de onstui
mige golven van een door storm
wind in beweging gebrachte zee
boezem gebeukt, terwijl de stroom
reeds op onrustbarende wijze de
kust als ondermijnt.
De vooruitzichten van de watd>
ring waren alstoen bepaald on
gunstig. Zowel door westelijke
en zuidwestelijke stormen, als
door de schuring van de stroom,
stond zij in de toekomst zware
nood vön het water te lijden. Het
was na te gaan, dat voortaan
grote offers zouden worden ge-
eist, om het eenmaal ontgonnen
erf in zijn gansen omvang te be
houden.
Op 23 Augustus 1621 ontstond
langs de oude zeedijk van de
Watering tegenover de inlaag
weder een grote val, voor welks
voorziening of bestorting met puin
van Reymerswale buitengewoon
geschot van een Schelling en 8
groten Vlaams per Gemet werd
omgeslagen. Sinds Juli 1555 was
de dijkage wellicht niet door een
ongeval van zo ernstige aard ge
troffen maar het diep was on
dertussen ook dermate de dijk
genaderd., dat deze slag reeds
lang was verwacht, ën zelfs nog
meer dergelijke ongevallen wa
ren tegemoet gezien.
Reeds op 16 Februari 1622 ont
stond nogmaals dusdanige ramp.
De grondbraak wordt gezegd als
toen te zijn ontstaan bewesten de
Eeweg en werd bezonken en be-
stort, ook ditmaal met puin of af
braak van Reymerswale. Ook
ging met de verdediging van deze
val een dijksoverhaling van 20
roeden of bijna 64 M. gepaard,
voor welk een en ander over
f 14.258.07 '/2 moest worden be
schikt.
In datzelfde jaar had ook nog
een uitvoering plaats van een
aardewerk tot dijksverbetering,
strekkende van de Loohoek tot
aan de Nieuwe weg; van daar
tot aan de Meeuwshoek en vev
volgens doorgaande tot aan de
zogenaamde grote val bij de Ee-
of Ele-weg.
Voor de voorziening der vallen
en voor de andere alsnog nood
zakelijk uit te voeren werken was
door het Bestuur aan Gecommit-
teerde Raden van Zeeland mede
gehouden, dat hij onschuldig was,
maar hij kon het niet bewijzen,
en toen zijn straftijd om was, is
zijn vrouw, die ook zijn onschuld
was blijven betuigen, naar hem
toegegaan, 't Is jammer, dat die
jonge Hope hier juist gekomen is.
Want ik denk er altijd maar zo
overje móet slapende honden
niet wakker maken! Klaar met
ontbijten, kindjeMaar je hebt
nog geen hapje gegeten!"
Violeen was van tafel opgestaan
en hield de hand op de knop van
de deur, wachtende tot tante eens
uitgepraat zou hebben. Ze zag
heel bleek, maar dat ontging Miss
Vaughan.
„Neen, ik heb vanmorgen geen
trek, tante. Maar een wandeling
zal mij goed doen."
Ze trad nu in de zonnige hall, zette
haar hoed op en ging naar buiten.
Ze had namelijk een besluit ge
nomen en dit wilde ze zo spoedig
mogelijk ten uitvoer brengen. Het
was twee dagen geleden, dat ze
Adrian Hope gezien had. Opzet
telijk was ze hem uit de weg ge
bleven, daar ze begreep, dat dit
voor hen beiden beter zou wezen.
Werd zij met hem gezien, dan zou
daarover gepraat worden en dit
gedeeld, dat de gezamenlijke
kosten daarvan alsnog kwamen
te staan op 13000 a 14000
Vlaamsdat het geschot van
de watering met inbegrip van de
reeds verzochte subsidiën slechts
een bedrag opleverde van tus
sen de 10000 en 11000 Zij ga
ven diensvolgens de Staten in
overweging om het toegestane
alsnog te vermeerderen met de
helft van de gemene middelen
van de consumptie binnen de
twee ambachten vallende door
de bijdrage van Poqrtvliet, gedu
rende drie achtereenvolgende ja
ren, en bepaald op 12 groten, te
brengen op 18 groten per Gemet,
en door ook alsnog voor de tijd
van drie jaar toe te staan het
vierde gedeelte der zuivere op
brengst van de Tienden in Poort
vliet, Slabbecoome en het Oude
land van St. Maartensdijk.
(Wordt vervolgd).
CLANDESTIENE SLACHTERS
SPOTTEN MET BEGRIPPEN
VAN HYGIENE
Dat clandestiene slachters in
het algemeen bij het uitoefenen
van hun zwarte praktijken spot
ten met de meest elementaire be
grippen van hygiëne en vaak op
onverantwoordelijke wijze de
volksgezondheid in gevaar bren
gen, moge o.a. wederom blijken
uit het volgende
Onlangs deden ambtenaren
van de C.C.D., in samenwerking
met de Doetinchemse pojjtie, een
inval bij twee ongunstig bekend
staande adressen. Bij het bin-j
nentreden van één der woningen
werd een sterke lucht van vlees
en bloed waargenomen. In een
op een hogere verdieping gele
gen slaapkamer bleken enige
mannen druk bezig te zijn met
't uitbenen van een pas geslacht
rund.
Op de vloer van de slaapka
mer, welke kennelijk de laatste
tijd niet was schoongemaakt, la
gen diverse delen van-het ge
slachte dier. Aan de wand, te
gen het weinig fris uitziende be
hang, hingen stukken vlees. Een
tafeltje diende als hakblok. In
een oude teil lagen restanten
vlees en been, terwijl in een hoek
van de slaapkamer de ontvlees
de koeienkop lag. Een bascule
en wat pakpapier completeerden
het geheel van de clandestiene
slachterij. Een op de slaapkamer
staand bed was kennelijk dezelf
de nacht nog beslapen.
De mannen bekenden de slach
ting te hebben verricht en werden
in verzekerde bewaring gesteld.
Ca. 250 kg. vlees en vet, enig
slachtafval en gereedschap wer
den in beslag genomen.
voedsel uit de zee.
N"-"' SN».
In een op Maandag j.1. gehou
den radiocauserie heeft Mej.
W. Pranger, lerares bij het
Voorlichtingsbureau van de
Voedingsraad, gewezen op de
smakelijkheid en de hoge voe3*
dingswaarde van de nieuwe
haring, ofwel de „Hollandse
Nieuwe"
Dit, voor de volksgezondheid
wilde zij juist voorkomen. Ze was
zeker van zijn liefde; wist ook,
dat hij enkele schikkingen had
genomen betreffende de toekomst.
Maar deze plotselinge ontdekking
had natuurlijk verandering ge
bracht in de wijze van afscheid
hemen. Ze dacht er niet over om
hem op te geven om waf zijn over
grootvader had misdaan. Maar
hij kon het zeker niet zo licht op
vatten als zij. Nu moest hij eens
weggaan zonder haar in de ge
legenheid te stellen hem te ver
zekeren dat haar gevoelens jegens
hem precies dezelfde waren ge
bleven. En als hij soms ging, dan
zou ze hem nooit weerzien, want
ze had er geen idee van, in welk
deel van Australië hij zijn bezit
tingen had. Dus ging ze hem op
zoeken en zou hem nadrukkelijk
zeggen, dat ze hem liefhad om
zichzelfs wille en dat hetgeen zijn
overgrootvader had gedaan daar
bij in het minst geen gewicht in
de schaal legde.
Rechtstreeks begaf zij zich naar
de „Puntgevel", de mensen moch
ten er dan van denken wat ze
wilden.
Maar die tocht werd haar be
spaard, want hij kwam juist uit
kostlijkè voedsel, zo vervolgde
spreekster haar rede, bevat 18
a 19% vet en 17% eiwit, ter
wijl de voedingswaarde nog
wordt verhoogd door de vita
minen A eh D. Om een en an
der duidelijk te laten spreken,-
betoogde spreekster, dat het
gebruik van twee haringen een
rantsoenverhoging betekent van
18 gram vet en 17 gram eiwit.
Zoals alle primeurs, is de eerst
aangevoerde haring nogal prijzig
en lang niet binnen ieders be
reik. Maar na enkele weken
zijn ze in voldoende male ver
krijgbaar tegen een redelijke
prijs. De prijsverlaging houdt
generlei verband met de voe
dingswaarde en de smaak van
de vis.
De haring is op velerlei manie
ren te gebruiken. Zo is toast
met haring een traclatie, ha
ringsla een smakelijk gerecht,
dat bereid wQrdt door de haring
in stukjes te snijden, te ver
mengen roet stukjes gekookle
aardappel, biet, augurkjes, even
tueel zure appel en wat fijn
gehakte ui, zout, peper en sla
saus, en dat door garnering
met blaadjes sla, schijfjes ach
tergehouden biet en augurk
nog aantrekkelijker temaken is.
Door de harjng te roken, te
stoven of te mariniëren, wordt
de Engelse spekbokking, resp.
de Harderwijker of Lemster
en de zure haring of rolmops
verkregen. Ook in deze vormen
kan dc haring de huisvrouw in
geval van broodbeleggingsmoei-
lijkheden te hulp komen De
haring, die ingeblikt wordt als
rolmops, bismarckharing, haring
in tomalensaus of mayonnaise,
is op het ogenblik uitsluitend
voor export bestemd.
De verse of panharing wordt
later in het jaar aangevoerdt
Deze aanvoer is vaak zeer groo.
zodat ondanks een belangrijke
uitvoer, ook de binnenlandse
markt aan de vraag kan be
antwoorden. De panharing is
dus verse vis, die evenals de
andere vissoorten, bij het mid
dagmaal genuttigd kan worden
Dit is eveneens het geval met
de „bakbokking", de licht ge
rookte vorm van panharing.
Panharing en bokking behoren
t t de goedkoopsteenvoedzaam-
ste vissoorten. Zij hebben de
zelfde voedingswaarde als de
Hollandse Nieuwe.
Ook voor het bakken van de
vis, dat voor menige huisvrouw
een probleem op zichzelf vormt
geeft Mej Pranger enkele richt
lijnen.
Doonnahetschoonmakende pan
haring of bakbokking goed af
te wassen en ze daarna door
wat bloem of bonloos meel te
halen, voorkomt men het ge
bruik van overbodig veel vet
Daarna wordt ze aan beide zij
den bruin en gaar gebakken.
Voor het bakken van hom en
kuit is het raadzaam legen het
spatten een deksel op de pan
te leggen. Een goede ventilatie
van de keuken en het gesloten
houden van gang- en andere
vertrekken houden de baklucht
het hek, en al dadelijk zag ze
aan hem, dat hij wist wat er op
het dorp van hem verteld werd;
zijn ogen hadden niet meer die
vrijmoedige qpslag en het leek
wel, of hij haar zonder spreken
voorbij had willen lafen gaan, als
zij hem niet de weg versperd had,
waarna ze vroeg
„Je wil toch. zeker wel tegen mij
spreken, Adrian
Tegelijkertijd stak ze hem de hand
toe en die vatte hij in de zijne.
Het bloed steeg hem naar het ge
laat en bruusk zei hij
„Het is voor het laatst."
Moedig antwoordde ze
„Niet voor het laatst Adrian. Het
lijkt er niet op. Laten we dit laantje
even samen lopen. Ik wilde eens
met je praten. Ik heb je heel wat
te zeggen en je moet eens goed
luisteren."
Ze wees naar een smal laantje,
dat uitkwam pp de dorpsstraat,
dicht bij de plek waar ze stonden
te praten. Terwijl ze dit zei, stak
ze de weg over en hij moest haar
wel volgen, of hij wilde of niet.
Toen begon ze weer:
„Waarom trachtte je mij te ont
lopen
„Als je'hebt gehoord, hoe er over
tegen.
Is bakken te bezwaarlijk
kan de panharing ook to
zeer smakelijk gerecht w
gekookt of gestoofd in
water, zont en azijn me
stukje boter of margarin
Degenen, die er tegen 0[
ineens een heel haringnt
bereiden, gaf spreeksh
raad een briefje met d
postzegel te zenden aa
Voorlichtingsbureau vat
Voedingsraad, afdeling V
dustriestraat23'rood, IJn
met het verzoek em
vouwblad „Haring, het
te mogen ontvangen,
gaand volgt toezending
een uitgebreide serie "li
recepten.
Met bpt oude spreekwoor
„Haring in het land,
dokters aan de
besloot Mej. Pranger haai
Postduiven en mosselzaadv
Talrijke postduiven inBru
verlichten tegenwoordig
werk. Het is bij de mosst
vissers de gewoonte telegr
naar huis bericht te ze
wanneer ?en vracht mosst
is gevangen en delerugr
de Waddenzee wordt aan
De P.T.T. wordt nu door
mige duivenbezilters uitg
keld, die regelmatig de ui
sten der vangsten door
laten overbrengen»
Aanvaring,
Het nieuwe m.s. „Haroei
de Rotterdamse Lloyd
Satérflag j.1. vanaf-de we
Wilton-Feyenooid regei
naar Antwerpen vertrol
daar lading in te nem
vervolgens terug te keret
Rotterdam, vanwaar de
officiële reis op 5 Juni aan
heelt op de Schelde in de
zen in de nacht van Zal
op Zondag een aanvarin
had met het s.s, „Ocean
Dit uit New Castle afkon
schip was bezig met beha
een sleepboot rond te zw
Ofschoon de „Garoet"
een aanvaring te vootk
kon niét worden verhi
dat 't voorschip aan bakb
zijde werd geraakt twee
werden gedeukt en vier
ten werden vet bogen. De
de is van zo geringe om
dat dezeT in Antwerpe
worden gerepareerd, zod
geen verandering in het
schema noodzakelijk is.
Eierdiefstal in het groo
12.600 eieren, verpakt
kisten, plus de 2-ton's vr
wagens waarmee zij ver
werden; is van de Oude
Voorburgwal te Amste
gestolen. Later vond een pi
agent de lege wagen
Ooslerdoksdijk terug. De e
zijn verdwenen.
mij gepraat wordt, dan zal
zeker begrijpen, en ook zal
duidelijk zijn waarom
grctag zo gauw mogelijk w
Ik wil terug naar mijn eigei
derijen. Ik had hier eigenlij.,
moeten komen. Ik had moet
zien, dat in een vërleden,
over zo'n strikt stilzwijgen
bewaard, zeker iéts schanc
is verborgen. Het is tragisi
tegelijk belachelijk, dat ik
gekomen ben, hoofdzakelijl
de bedoeling om het een en
vap mijzelf uit te vinden e
dit juist tot de ontdekking
leiden, dat de grondleggei
ons fortuin een galeiboef w<
„Maar daar ben je in het c
niet zeker van. Je naam is
en het was een* Hope, die wi
schapendiefstal naar Au:
verbannen werd, nu een
eeuw geleden. Het is immei
bewezen, dat je tot dezelfi
milie behoort?"
„Nu, ik ben er anders wel
van. Mij lijkt het afdoen
wezen. Wat beduidt andet
ik
ik
papier waar ik je van vertel
en dat van Edendale en
bank spreekt?"
„Dat kan 'n toevallige bijkot
heid zijn. In ieder geval zi
hier meer bewijzen van n
hebben."
(Wordt vervol!
