AAR IN OPGENOMEN DE IERSEKSCHE EN THOOLSCHE COURANT
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN
rijdag
6 October 1939.
No. 40
Zeven en vijftigste jaargang
Neutraliteit
betrouwbaar Schild.
Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk, Stavenisse, St-Annaland en Oud-Vossemeer
UITGAVE FIRMA J. M. C. POT. THOLEN - TEL. INTERC. 16 - POSTREK. 1043
49! poel'
bi
Urk geen eiland meer.
De internationale
toestand
THOOLSCHE COURANT
t blad verschijnt eiken
ijdag. Prijs per kwartaal
,80; met Geïllustreerd
ndagsblad ƒ1,376, franco
r post Z1.Ö5 15 cent
sp. kosten.
Advertentiën van 1 tot 4
regels 75 ct.iedere regel
meer '175 ct. Grootte der
letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke
prijsvermindering.
Neutraliteit is een niet genoeg te
lardeeien goed; en iederen dag
ken wij er meer van overtuigd,
t Nederland liet goede deel beeft
kozen, door aan zijn oude, be-
■oelde neutraliteit vast te üuuden.
le voorstellen om daarvan af te
ijken, bondgenootschappen aan te
an of garanties van groote uiogeud-
iileu ie aanvaarden, heeft onze
eering vastberaden van de hand
cl iwezeu.
vel En terecht! Welk nut bondge-
'rti lolschappen en waarborgen bezitien
f t ifiben wij gezien aan bei voorbeeld
vra m Polen, dat opzyu boiidgeuoolen
'ze Trouwde. Wat is het resultaat
m iweest'? Dat men heeft getracht,
r0r b bij te staan door..het uit
rooien van eenige inillioenen pain-
Bon rtten.
10 Uit middel is echter niet voi-
lende gebleken.
Ook Nederland is nog sleeds het
leivvit van zijdeliiigsoüe garantie-
[ajj lorstellen. Maar liet herinnert zich
Jt woord van een onzer oude
ichters„De vogelaar, met zoet
lfluit, Lokt 't vogelken lot zitten
|l". tiet Nederlandsche „vogelken"
loozer dan de „vogelaar" en dankt
por de eer, om zich op den ver
uiterlijken lijmstok neder te zetten
zich hulpeloos over te leveren.
Wie zich aan een ander spiegelt,
zich zacht. Geen bondge-
jotschappen, geen garanties voor
ederland I Wij hebben onzen koers
lelbewust uitgestippeld en varen
ilig op het kompas der neutrali-
it. Wij zelf weten het beste wat
past. Wij hebben ons niet te
engen in aangelegenheden, die ons
et rechtstreeks aangaan.
Wij krijgen toch ons deel van de
rlogselleude, al is het niet recht
reeks. Maar wij loopen althans niet
tgevaar.dat ons land platgeschoten
platgebrand wordt, dat onze
n 1 eden verwoest en met den grond
Be«lijk gemaakt worden. „Saevis
rr| aiiquillus in undis" kalm te
'c lidden der woedende barende
ifspreuk van onzen grooten Willem
o® Zwijger is ook thans van toe-
issing op Nederland.
)el In vele opzichten is de positie van
!g' is land niet benijdenswaardig te
'°j lidden van de oorlogvoerende
ii'tijen; doch de neutraliteit is vuor
v< is e n betrouwbaar schild, mits wij
is naar alle zijden neutraal be-
n" ionen.
Daarop hebben alle tegenstanders
1 hebt, onverschillig of wij met den
lc hu meer synxpathiseeren dan met
:r en ander. Geen bevorrechting, geen
'e xrtijdigheid moet het parool zijn
v' tn elk land, dat zich onzijdig heeft
^hrklaard. \fwijking van dezen
rikten regel van recht en plicht
eept den neutralen staat onver-
V lijdelijk mede in den noodlottigen
"Taalstroom van den oorlog.
Dit besef moet doordringen tot
el bder onzer persoonlijk en ons er
he aansporen, onze woorden en
idachten te beheerscixen. Wij moeten
elk opzicht neutraal blijven, ge-
Jouw den weg bewandelen dien een
ijs regeei'ingsbeleid voor Nederland
eeft gekozen dan, maar ook alleen
xn, zullen wij de gegronde hoop
M 'ogen koesteren dat de groote
lij logendheden, die zich plechtig ver-
Jonden hebben onze neutraliteit
j(|i eerbiedigen, hun woord gestand
xlleu doen. Dan ook zullen wij op
j| as zelf kunnen vertrouwen, omdat
ij het rechtaan onze zijde hebben en
I allen wij ervaren dat neutraliteit
xoals wij boven deze regels schreven,
|en beti'ouwbaar schilt vormt.
(Nadruk verboden)
Incident op den Nieuwen Waterweg.
Up den Nieuwen Wa erweg hij
Hoek van Holland deed zich een
eigenaardig incident voor. Het uit
varende Britsche stoomschip „Lindis-
farue" kwam aldaar in aanvaring
met het Nederlandsche builenbewa-
pennigsvaartuig Hr. Ms. Z 7. Op
ziciizelf niets bijzonders, want derge
lijke aanvaringen komen betrekkelijk
vaak voor. Het ongewone was echter,
dat het Britsche schip doodkalm
doorstoomde en pas na herhaalde
sommatiesehoten niet scherp, welke
door den Nederlandscheu oorlogs-
budem werden afgevuurd, gevolg gaf
aan het sem om te stuppen. Het
schip werd daarom door de Z 7
opgebracht naar Hoek van Holland
voor onderzoek en opmaken van
procesverbaal van aanvaring en we
gens het niet voldoen aan een som
matie dooreen Nederlandscboorlogs-
semp binnen de Nederlandsche terri
toriale wateren. Lenigen lijd later
werd het schip vrijgegeven en kon
zijn reis vervolgen. De Z 7 lieeit hij
de aanvaring geen waarneembare
schade opgeloopen.
Een belangrijke fase in de Zuider
zeewerken werd deze week afgesloten.
Dinsdagmiddag om kwait vuor drie
was het historische oogeubtik gekomen
dat het laatste gat iti den dijk, die
het eiland Lrk met de kust van
Friesland bij Lemmer verbindt, werd
gedicht, waardoor aan het bestaan
van Urk als eiland een einde was
gekomen. Nu is het nog slechts een
kwestie van een jaar ongeveer
aangenomen dat de werkzaamheden
ongehinderd voortgang kunnen vin
den eer de dijk tusschen Urk en
de Overijselsche kusl zal zijn voltooid
en dan is de Noord-Oostelijke Polder
geheel ingedijkt. Vervolgens kan met
malen worden begonnen en als ook
dit werk gereed is, zal een opper
vlakte vau 55.000 ha. door moeiza-
men, volhardenden arbeid aan het
Nederlandsche grondgebied zijn toe
gevoegd. Schaduwzijden staan na
tuurlijk tegenover deze winst. Oude,
schilderachtige stadjes als Vollen-
liove, Blokzijl en Kuinre zullen ge
heel van karakter veranderen, aan
menig visscherij- en havenbedrijf zal
een einde worden gemaakt, het eiland
Schokland zal geheel verdwijnen,
Urk wordt een kustplaatsje, als thans
Volendam. Nieuw leven en bedrijf
zal daarentegen op de drooggelegde
gronden opbloeien, waar zes dorpen
zullen worden gesticht en een net
van drie hoofd- en een aantal zij ka
nalen voor de toekomst zal kunnen
leeren, of het grootsche werk loonend
zal zijti en de winsten zullen opwe
gen, tegen de onvermijdelijke ver
liezen.
Het Pond Sterling en ons land.
De calastrophaie inzinking van het
pond sterling heeft heel wat gemoe
deren in beweging gebracht. Dat is
alleszins verklaarbaar, omdat het
pond ook ten onzent als basis in den
goederen- en effectenhandel een zeer
gewichtige rol speelt. Het ziet er
bijna naar uit, dat het deze rol
spoedig zal moeten opgeven, onx de
eenvoudige reden, dat een dergelijke
aan fluctuaties onderworpen betaal
middel moeilijk meer als waarde
meter van den internationalen handel
kan gelden. Dit blijkt ook duidelijk
uit het feit, dat eenige Scandinavi
sche landen die hun valuta's aan het
pond hadden gekoppeld, eenige dagen
geleden de verklaring publiceerden,
dat zij in het vervolg een zelfstandige
basis voor hun munteenheid zullen
aannemen.
Het is zeer moeilijk ter zake voor
spellingen te doen, op welk koerspeil
het pond zich in de naaste toekomst
zal bewegen. Vast staat evenwel, dat
het Eugelscbe egalisatiefonds niel
meer de reserves bezit om de vrije
ponden op een zeker koerspeil te
handhaven. Wel kon het koerspeil
zich op het einde der week eenigszins
verbeteren, doch dit was niet zoo
zeer te danken aan een normale
ontwikkeling als wel aan de inter
ventie van belanghebbende kringen
der Vereenigde Staten. Ons wil liet
voorkomen, dat de ontwikkeling van
het pond zich ook verder in dalende
lijn zal bewegen. Engeland is juist
in een tijd, dat het op het laagste
punt van zijn economische welstand
was aangekomen, een oorlog ingegaan,
waarvan de gevolgen nog moeilijk
zijn te overzien. Van groot gewielit
hierbij is, dat Engeland zich, in
tegenstelling met de critieke dagen
uit 1914, thans in s'teeds meer geïso
leerde positie bevindt. Want de ver
rassende gebeurtenissen der laatste
dagen wijzen er op, dat een econo
mische hergroepeering in de wereld
op komst is, die van enorme betee-
kenis kan zijn en die ons met de
grootste bezorgdheid vervult ten aan
zien van de economische rol, die
Engeland in de toekomst nog in het
wereldverkeer zal spelen. En parallel
hieraan staat te voorzien, dat liet
pond als waardemeter zijn beteekenis
voor den wereldhandel zal verliezen.
De Ioonen in land- en tuinbouw.
Te Utrecht vergaderden dezer
dagen de hoofdbesturen van de
Moderne, Christelijke en R.lv. Land
en Tuinarbeidersbonden ten einde
overleg te plegen over de positie
van de werknenxersgroepen in de
agrarische bedrijven, zulks in verband
eenerzijds met den toestand in land
en tuinbouw en anderzijds met de
reeds begonnen stijging der prijzen
van verschillende verbruiksartikelen.
Er werd van gedachten gewisseld
over de mogelijkheid van compen
satie bij verdere daling der koop
kracht van de tegenwoordige geld-
loonen, alsmede over de in 1940 te
voeren acties voor afsluiting van
nieuwe collectieve contracten. De
meeste conlracten eindigen in het
voorjaar van 1940, maar een aantal
overeenkomsten bevat reeds 15 Nov.
of 1 December als opzeggingstermijn.
Enkele voorloopige besluiten werden
genomen, terwijl besloten werd half
October opnieuw in vergadering
bijeen te komen voor het nemen
van eventueele definitieve maat
regelen.
De „Nieuw-Amsterdam"
komt niet terug.
In tegenstelling met het oorspron
kelijke voornemen van de directie
der Holland-Amerikalijn, is thans
besloten, dat het vlaggeschip van
deze maatschappij, de „Nieuw-Am
sterdam", voorloopig niet naar ons
land zal terugkeeren. Zooals men
weet heeft dit grootste Nederlandsche
passagiersschip onlangs nog geheel
volgeboekt de reis naar de Nieuwe
Wereld gemaakt en daar zal het nu
blijven en tot het voorjaar dienst
doen voor pleiziervaarten naar Zuid
en West-Amerika. Aldus zal het nog
loonend geëxploiteerd kunnen wor
den, tenzij de oorlog een spaak in
het wiel komt steken en dergelijke
reizen in Amerika onmogelijk maakt.
in de afgeloopen week
Nog steeds is de wereld vol ge
ruchten over op handen zijnde vredes
voorstellen en vredeseischen, en nog
steeds is desondanks de kans op
vrede uiterst gering. Het is trouwens
eigenaardig, dat de voorstellen er
nog niet zijn, dat in ieder geval van
de détails ervan nog niets bekend is
en dat ze desondanks al bij voorbaat
vrijwel zijn afgewezen. Het is in
dezen tijd verleidelijkermaar ander
zijds ook gevaarlijker dan ooil, zich
in speculaties te begeven omtrent
wat er achter de schermen plaats
vindt, en conclusies te trekken
omtrent de toekomst.
Graaf Ciano, de Italiaansche
minister van Buitenlandsche Zaken,
beeft een bezoek aan Berlijn gebracht,
waar hij heeft geconfereerd met
Hitier en Von Ribbentrop. Hij is
korter gebleven dan het plan was;
er is geen communiqué uitgegeven
omlrent bet resultaat van zijn reis.
Het eenige, wat steeds opnieuw door
de bladen van de as wordt betoogd
en herhaald, is, dat Italië en Duitsch-
land den vrede wenscben te bevor
deren en dat daartoe o.a. de vorming
van een kleinen Poolscben slaat onder
Duitscli protecloraat nxoet dienen. De
houding van Italië is volgens de
italiaansche bladen volkomen duide
lijk. Maar de hoofdvraag die de wereld
zich stelt, is niet beantwoord, n.i. of
Italië bereid is, indien het z g. vredes
offensief mislukt, mei Duitschland in
den oorlog te gaad. Volgens corres
pondenten te Rome wijst nielserop,
dat Mussolini zich op een oorlog zou
voorbereiden. Integendeel. Allerlei
„werken des vredes" worden begonnen
of voortgezet. Zoo wordt bijvoorbeeld
rustig doorgebouwd aan de wereld
tentoonstelling van 1942. Intusschen
zijn door Italië de vredesvoorstellen
aan de Engelscbe regeering overge
bracht, en zullen wij wel niet vele
dagen in de onzekerheid van thans
behoeven te verkeeren.
Chamberlain's rede in het Lagerhuis
Chamberlain heeft in liet Lagerhuis
zijn wekelijksche redevoering gehou
den, kort voor de vredesvoorstellen
waren ontvangen. Hij heeft.dus nog
niet gedétailleerd daarop kunnen
antwoorden. Maar toch heeft hij
reeds bij voorbaat gezegd, dat geen
enkel dreigement ten aanzien van
de gevolgen, er Frankrijk en Enge
land ooit toe zal kunnen brengen,
het doel, waai mee zij den oorlog
zijn begonnen, op te geven. Hij wijst
het Duitsche verwijt, dat hun dan de
voortduring van den strijd te wijten
znu zijn, met nadruk af en herhaalt,
dat Polens overrompeling wel de
rechtstreekscbe aanleiding voor de
oorlogsverklaring is geweest, maar
dat de vrijheid der Europeesche
staten de inzet van den strijd is en
blijft. De premier gaf vervolgens een
overzicht van den stand van zaken.
Hoewel de leiders van de liberale en
de labouropposilie hun volkomen
instemming nxet Clianiberlain's
woorden hadden betuigd, deed Lloyd
George een ander geluid hooren. Hij
drong erop aan, de eventueele voor
stellen ernstig te bestudeeren en ze
in het Lagerhuis te brengen. Cham
berlain zegde toe, dat er geen over
haaste beslissing genomen zou worden
hetgeen trouwens niet noodig zou
zijn, hij sprak er bovendien eenige
twijfel over uit of er wel een voorstel
zou komen. Deze twijfel is intusschen
ongemotiveerd gebleken, want kort
na de zitting van het Lagerhuis werd
het voorstel overhandigd.
Rusland steeds meer actief.
In het gebied van de Ooslzee ont
wikkelt zich de nieuwe toestand met
groote snelheid. Estland Letland en
Litauen zijn op de door Rusland
gestelde eisehen ingegaan, waardoor
de Sovjet-Unie de Oostzee vrijwel
is gaan beheerscben, hetgeen onge
twijfeld niet strookt met de Duitsche
belangen. Ook de Turksche minister
van Buitenlandsche Zaken is te
Moskou gearriveerd en is er een week
gebleven. De heer Saradzjogloe voels
zich blijkbaar wat meer op zijn gemak
dan zijn collega's van de Oostzee-
staten. „Turkije is Estland niet",
moet zijn meening zijn. Het heelt
verbintenissen met Engeland en
Frankrijk en voelt zich in een stra
tegisch sterke positie, zoodat het
niet van plan is, voor ongemotiveerde
eisehen en bedreigingen te wijken.
Aan de fronten.
Met de overgave van het schier
eiland Hela is het laatste bolwerk,
waar de Polen nog weerstand boden,
gevallen. Dat neemt niet weg, dat
de Polen hun land nog sleeds niet
als definitief „verloren" beschouwen.
Er wonen een zes millioen Polen
in emigratie-landen als Amerika,
Frankrijk, België, Nederland, Dene
marken en omstreeks drie millioen
in de onmiddellijke omgeving van
het nu verdwenen land. De nieuwe
regeering heeft Zondag te Parijs
den eed van trouw ontvangen van
alle Polen in Parijs en de vaste
overtuiging uitgesproken, dat het
eeuwige Polen het huidige marte
laarschap eens weer te boven zal
komen.
Generaal Sikorski wil in de Ver
eenigde Staten en Canada uil de
5.150.000 Polen, die daar verblijven,
een leger van 200.000 man vormen.
De regeering der V.S. beeft de nieuwe
regeering, die door de Duitschers
een grap wordt genoemd, reeds
erkend, omdat ze op constilutioneele
wijze is tot stand gekomen.
Aan het Westfront, dat nu liet
eenige is geworden, neemt^de acti
viteit toe. Er is voor het eerst een
luchtslag van eenigen omvang ge
leverd boven de Siegfriedlinie. Bij
een eerste ontmoeting vochten 5
Engelsclxe tegen 15 Duitsche vlieg
tuigen, bij een tweede gevecht waien
een drie lal escadiilles, Fransche,
Engelsche en Duitsche, betrokken.
Omtrent de resultaten en de weder-
zijdsche verliezen loopen de berich
ten als gewoonlijk uiteen. Op zee
lijkt het wel, alsof de neutralen
meer hebben te lijden dan een der
oorlogvoerende landen. Ondanks
protesten worden hun schepen op
gebracht, ai of niet weer losgelaten,
in het ergste geval getorpedeerd met
of zonder waarschuwing.
Het wapen-embargo in de
Vereenigde Staten.
Het groole debat in den Ameri-
kaanschen Senaat over de opheffing
van het embargo op wapens is in
gezet door senator Pittmann. De
regeering stelt deze opheffing voor
omdat het een bevoordeeling is voor
Duitschland en dus een bedreiging
van den vrede, dien Amerika ver
langt te behouden.
Ook de isolationisten, die tegen
de opheffing van het embargo zijn,
gronden hun verzet op den wensch,
Amerika buiten het conflict te
houden. Alleen het middel, waarmee
beide groepen dit doel willen he
reiken, verschilt principieel. Op dit
oogenblik mogen volgens de bestaan
de neutralileitswet Amerikaansche
schepen alle goederen, uitgezonderd
wapenen, naar de oorlogvoerenden
transporteeren. Daarin ligt het ge
vaar, dat Duitschland evenals in
1917 den onbeperkten duikbootoorlog
ook tegen Amerikaansche schepen
zal gaan voeren, waarbij Amerika
niet onbewogen zou kunnen blijven
toezien. Wordt het wetsontwerp
aangenomen, dan zullen alle goede
ren, ook wapenen, slechts vervoerd
mogen worden niet schepen uit
landen, waarvoor ze zijn bestemd.
Op die manier worden alle oorlog
voerenden over één kam geschoren.
De tegenstanders zien het gevaar
in het feit, dat dit theoretisch wei
juist is, maar in de praktijk wapens
alleen kunnen worden gehaald door
de geallieerden, en niet door Duitsch
land.