IVAARIN OPGENOMEN DE IERSEKSCHE EN THOOLSCHE COURANT
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN
OBIUSATIE
rijdag 8 September 1939.
No. 36
Zeven en vijftigste jaargang
'f
Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk, Stavenisse, St-Annaland en Oud-Vossemeer
UITGAVE FIRMA J. M. C. POT. THOLEN - TEL INTERC. 16 - POSTREK. 1043
THOOLSCiE COURANT
'P
t blad verschijnt eiken
'ijdag. Prijs per kwartaal
.80met Geïllustreerd
idagsblad 1,375, franco
post ƒ1.65 15 cent
kosten.
Advertentiën van 1 tol 4
regels 75 ct.iedere regel
meer 175 ct. Grootte der
letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke
Wat Nederland betreft, is de teer-
geworpen de mobilisatie, het
iïrikbeeld van zooveel vrouwen en
oeders, is werkelijkheid geworden,
duizenden, bij tienduizenden lieb-
wij huisvaders en jongere lieden,
stwinners van gezinnen, naar de
slations zien trekken, om hun
ratsen in te nemen aan de grenzen,
afwachting van den waanzinnigsten
riog, dien Europa ooit heeft be-
eigd.
iiier geen gebral, geen geschetter,
aar mannen met vastberaden
zichten, bereid om hun plicht
doen, indien de noodzaak zich
ordoet. Zal het tot dit uiterste
men'? Het antwoord op deze vraag
t in de toekomst besloten.
Wij hopen nog. Wij hopen nog
rig. En niet wij, Nederlanders,
een, doch tientallen, honderdtallen
llioenen over de geheele wereld.
Doch hoe dan ook Nederland heeft
uiterste oogenblik niet willen
wachten en terecht. Het" is in
tegenwoordige wereld zóó gesteld,
t slechts die volken worden gere-
ecleerd, welke in staat zijn om in
n voorkomend geval hun tanden te
en zien. Tot die volken heeft Neder-
nd altijd behoord en wenscbt het
k te blijven belmoren.
Wij weten het, wij zijn er van
■ertuigd wij hebben van geen en-
Ie zijde, welke dan ook, een recht-
eekschen aanval te vreezen. Wat
t der eventueel oorlogvoerende
rtijen van ons verwacht, en ook
t recht heeft, van ons te verwachten,
strikte neutraliteit. En onver-
'hillig aan welken kant onze sym-
thieën ook mogen staan wij zijn
stbesloten om die neutraliteit tot
t uiterste te handhaven.
Daartegenover siaat evenwel ook
:nzelf, dat wij de neutraliteit van
s land en volk door alle oorlog
erenden wensehen te zien geëer-
edigd. Van ons zal geen enkele
rlogsdaad uitgaan. Wij houden het
weer bij den voet en blijven waak-
.am, doch verder gaat het voor het
gen blik niet. In deze houding staan
ij niet alleen. Er zijn verschillende
re staten in Europa, die in het-
lfde geval verkeeren. Al deze klei
ne staten bij elkaar vormen in
keren zin zelfs een remmende
acht.
Elke neutrale staat heeft tot plicht,
noodige maatregelen te treilen
n einde de vereischte kracht bij te
innen zetten aan zijn wil, om buiten
nilicten te blijven. Dit is wij
iden .het reeds een gebiedende
ch in den tegenwoordigen lijd,
aarin het er maar al te vaak den
hijn van heeft, dat macht boven
cht gaat, wanneer het recht niet
kracht kan steunen.
Wij hebben met ontroering kennis
nomen van het Koninklijke woord,
t ons allen uit het hart is gegrepen,
derdaad, ook ons allen, die niet op
recte wijze door de mobilisatie-
aairegelen zijn of worden getrotlen,
at het leed ter harte van hen, die
htgenoot, vader of zoons moeten
slaan terwille van het algemeen
lang. Doch juist deze overweging,
t het hier gaat om het belang van
t algemeen, zal den getroffenen tot
oost kunnen strekken in deze ure.
De mobilisatie is een uitvloeisel
»n de harde noodzaak om ons tijdig
'or te bereiden op gebeurlijkheden
■t is de proefsteen voor onzen een-
achtszin. En in de ure des gevaars
!eft het Nederlandsche volk nog
nnner te bewijzen, dat bet zijn
iderlinge geschillen terzijde wist
stellen, ten einde naar binnen
owel als naar buiten het beeld te
'onen van. eendracht en kracht. Zoo
ont ook deze mobilisatie den vreem-
üng, dat Nederland paraat is
(Nadruk verboden).
Nieuwe wetten, nieuwe
regeeringsinstellingen.
Ook in de achter ons liggende
dagen is de reeks van bijzondere
maatregelen, welke door den oorlogs
toestand worden vereisoht, weer met
verschillende belangrijke voorzienin
gen aangevuld. De Tweede Kamer,
in spoedvergadering bijeen, nam
met zoo goed als algeineene stemmen
slechts de Gristelijk-Democraten
konden zich op grond van hun
principes niet met de Uefensievoor-
stellen vereeuigen een aantal
noodwetten aan, welke den volgenden
dag reeds door den senaat werden
goedgekeurd. Verheugend was in
beide kamers der volksvertegen
woordiging de ondubbelzinnige wil
tot eendrachtige samenwerking, tot
steun aan de regeering, die zich
hierdoor ongetwijfeld in deze moei
lijke dagen dubbel sterk zal voelen
staan.
Nieuwe regeeringsinslellingen, uit
den nood der tijden geboren, zagen
verder het levenslicht. Zoo stelde
de Minister van Koloniën een
„commissie van overleg voor econo
mische aangelegenheden in buiten
gewone tijdsomstam igheden" in, die
tot taak heelt 'den minister van
advies te dienen aangaande bijzon
dere economische aangelegenheden,
voortvloeiende uit den heerschenden
oorlog, voor zoover die aangelegen
heden rechtstreeks betrekking hebben
op Nederlandsch-Indië, dan wel de
economische verhoudingen tusschen
het moederland en dit deel der
koloniën raken. Tot voorzitter van
deze commissie werd benoemd mr.
G. H. C. Hart, lioold van de achtste
afdeeling van het departement van
Koloniën. Verder werd door den
minister van Economische Zaken
een „Rijksbureau voor de Zeescheep
vaart" ingesteld onder directie van
dr. T. P. van der Kooy, welk bureau
belast is met de uitvoeridg van de
Zeeschepenvorderingswet 1939 en de
wet Behoud Scheepsruimte 1939,
voor zoover deze wet de «eescbeep-
vaart betreft. In de derde plaats
werd een „Central Registratiebureau"
opgericht in verbapd met de om
standigheid, dal de weermacht op
voet van oorlog is gebracht. Het
doel van dit bureau is in nauwe
samenwerking met het informatie
bureau van het Nederlandsche Roode
Kruis met alle ten dienste staande
middelen te bevorderen, dat alle
gewenschte inlichtingen, zoowel uit
een militair oogpunt als in het belang
van den betrokkene, ten aanzien van
alle gemobiiiseerden kunnen worden
verstrekt. Hot bureau staat onder
leiding van den kapitein der infan
terie P. H. Steenhauer, aan wien als
adjunct-boofd een commies van het
departement Defensie is toegevoegd.
Alle gegevens omtrent iederen
soldaat worden door dit bureau in
een kaartsysteem ondergebracht,
zoodat het ieder gewenscht oogenblik
mogelijk zal zijn te zeggen, waar een
willekeurige dienstplichtige zich
bevindt en wat er met bem gebeurd is.
Geen vrije doktersvestiging.
Nu zoovele medici onder de
wapenen zijn geroepen en erin vele
plaatsen een groot tekort aan dokters
is ontstaan, is het niet anders te
verwachten dan dat niet opgeroepen
doktoren hierin een kans zullen zien
om hun practijk te vergrooten of de
opengevallen plaatsen geheel te ver
overen. Teneinde deze voor de
opgeroepen doktoren weinig aange
name ontwikkeling te voorkomen is
een wettelijke regeling in voorberei
ding, welke beoogt tegen te gaan,
dat van de afwezigheid van gemobi
liseerde artsen door niet gemobili
seerde partij getrokken wordt om
zich in hun practijk te dringen.
Vermoedelijk zal deze regeling
inhouden, dat vestiging alleen wordt
toegestaan met toestemming van den
bevoegden Inspecteur van de Volks
gezondheid, in overleg met de Maat
schappij tot Bevordering der Genees
kunst.
Scheepvaart in oorlogstijd.
Ook van het actieve oorlogsbedrijf
ondervond ons land reedsde onaan
gename gevolgen. Een vrachtschip
met een lading erts aan boord werd
door een Britsche oorlogsbodem
aangehouden en gedwongen voor
onderzoek naar een Engelsche haven
op te stoomen. De „Jagersfontein"
van Zuid-Afrika op weg naar Ham
burg, werd eveneens door een
Engelsch oorlogsschip aangehouden
en voor onderzoek opgebracht.
De beide groote passagierslijnen
op Amerika en Ned. lndië werden
ondanks de gevaren, die thans op
zee dreigen, nog niel geheel gestaakt.
De „Statendam" vertrok voor den
overtocht naar de Nieuwe Wereld
met tal van Amerikanen aan boord,
voor wie liet risico van de reis onder
deze omstandigheden niet kon op
wegen tegen het verlangen den
vaderlandschen bodem zoo spoedig
mogelijk weer te bereikenhet
nieuwe viaggeschip van de Stoom
vaartmaatschappij Nederland, de
Oranje, aanvaardde zijn eerste reis
naar Ned.-lodië langs voorloopig
nog onbekende route. Bij liet vertrek
stond nog niet vast of liet schip in
verband met het mijnengevaar om
Schotland zou varen en pas wanneer
het ter hoogte van Gibraltar zal
zijn, zal worden beslist of de route
door de Middeilandsche Zee dan wel
langs Kaap de Goede Hoop zal
worden gevolgd.
Luchtdiensten heropend.
Na de vrijwel algeheele stillegging
van liet luchtnet is de K.L.M. er
dank zij onvermoeide pogingen in
geslaagd verschillende luchtlijnen
reeds weer te heropenen. Tusschen
Amsterdam en Londen werd het
uchtverkeer met de normale regel
maat onderhouden en eveneens
werden twee diensten in heide
richtingen tusschen Nederland en
Denemarken gevlogen. Ook de pas
ingestelde dienst op Oslo, de Norway
Air Express kon na aanvankelijk te
zijn stopgezet, weer worden hersteld.
De Indiëvliegers, die op uit- en
thuisreis in verschillende plaatsen
hun dienst hadden moeten onder
breken, waren gelukkig ook niet
lang tot werkloosheid gedoemd en
konden reeds enkele dagen na het
uitbreken der vijandelijkheden de
reis vervolgen. Een beperkt lucht
verkeer zal naar men hoopt ook
tijdens den duur van den oorlog nog
mogelijk zijn en vooral zal gepoogd
worden den dienst op Indië te
handhaven.
De schending der neutraliteit.
Hoe gering de practische waarde
van neutraliteitsgaranties voor kleine
landen door de oorlogvoerende
mogendheden is, bleek in dezen
oorlog sneller dan mer, had kunnen
denken. Dit is wel hoofdzakelijk toe
te schrijven aan de groote rol, die
het luchtwapen thans in de krijgs
verrichtingen speelt. De oorlog was
nog geen etmaal oud. of reeds was
de neutraliteit van het Nederlandsche
luchtruim geschonden door vliegers
van officieel nog onbekende
nationaliteit.
Bij deze eerste schending der
neutraliteit is het niet gebleven. In
de daarop volgende dagen vlogen
nog herhaaldelijk huitenlandsche
militaire toestellen over ons land,
waarhij ook reeds het vuur op hen
geopend werd. Daar tot nog toe nog
geen dezer toestellen kon worden
neergehaald, staat hun nationaliteit
nog steeds niet officieel vast, zoodat
onze regeering zich vooralsnog met
haar prolesten tot beide oorlog
voerende partijen moet wenden.
liet afschuwelijke, waarvoor men
in Europa iu den laatsten tijd steeds
meer is gaan vreezen, is een feit
geworden. Sinds Zondag bevinden
ook Engeland en Frankrijk zieli met
Duitschiand iu oorlog. Nog op het
laatste oogenblik heeft men in een
groot deel der Europeesche kansela
rijen gezocht naar een mogelijkheid
om dit conflict te voorkomen. Toen
echter Duitschiand eenmaal begonnen
was, militaire maatregelen tegen
Polen te nemen, stond het wel vast,
dat nog slechts een wonder de ge
hoopte oplossing tol stand zou kunnen
brengen. Engeland en Frankrijk heb
ben Polen hun woord gegeven, dat
zij het tegen agressie zouden bescher
men. Dit woord moesten zij gestand
doen.
De nota's, die onmiddellijk voor
het uitbreken van het conflict nog
tusschen Berlijn en Londen zijn ge
wisseld, zijn natuurlijk reeds 'historie
geworden. Er bleek uit, dat Londen
en Parijs nog wel aandacht wilden
schenken aan Mussplini's laatste voor
stel, een conferentie van vijf mogend
heden hijeen te roepen, indien
Duitschiand den inval in Polen onge
daan had willen maken. Duitschiand
meende echter, dot het zulks met
het oog op den toestand in Polen
niet kon doen en zijn regeerders
schijnen zich sterk genoeg te voelen
om den strijd tegen Engeland en
Frankrijk op te nemen.
Zij gaan daarbij uit van de mee
ning, dat de heide Westersehe mo
gendheden uiterst moeilijk aan Polen
hulp kunnen bieden en dat zij Polen
in een minimnm van tijd militair
kunnen bezetten. Inderdaad hebben
zij reeds in het begin van den strijd
aan het Oostelijk front groote vorde
ringen gemaakt. De Corridor is reeds
overschreden, de verbinding met
Oost-Pruisen tot stand gebracht,
Silezië is door de Polen verlaten en
ook op andere pnnten hebben de
Duitsche troepen successen behaald.
Is Polen eenmaal onschadelijk ge
maakt, dan gelooven de Duitschers
zich achter hun grensversterking in
het Westen veilig voor een aanval
van Fransche zijde. In het Oosten
voelt men zich gedekt door liet niet-
aanvalsverdrag van Rusland en in
het Zuiden door de neutraliteit van
den Itaiiaanschen bondgenoot.
Dat deze neutraliteit voor Duitsch
iand voorloopig een grootere steun
is dan Italië's deelneming aan den
oorlog is bekend. Verder acht Duitsch
iand zich beschermd door de houding
van de kleine staten aan zijn grenzen,
die allen verklaard hebben neutraal
ie willen blijven, ook Pioemenië, dat
zooals bekend evenals Polen indertijd
een garantie van Engeland en Frank
rijk, heeft gekregen.
Voor een nieuwe hongerhlokkade
van Engelsche zijde schijnt het met
Rusland als nieuwen vriend en met
neutrale toegangen in het Zuiden en
Zuid-Oosten niet te vreezen.
Ook van de zijde der Vereenigde
Staten schijnt Duitschiand in ieder
geval voorloopig niets te vreezen te
hebben. Tot de door Berlijn gevreesde
verandering der neutraliteilswet,
waarbij aan de Amerikaansche fabrie
ken de mogelijkheid zou zijn gegeven
wapens aan Engeland en Frankrijk
te leveren, is het niet gekomen.
Integendeel, Washingten heelt de
algeheele neutraliteit afgekondigd en
een embargo op den uitvoer van
wapens naar alle oorlogvoerende
landen gelegd. Zooals bekend is
.echter Canada, als Amerikaansch
land, van dit embargo uitgesloten.
Ook Londen en Parijs rekenen
op de overwinning.
Ook in de Britsche en in de Fran
sche hoofdstad is men ervan over
tuigd op den duur de overwinning
te zullen behalen. In tegenstelling
met Berlijn echter erkent men daar,
dat de strijd zeer langdurig en zwaar
zal zijn en van land en volk de
geweldigste oflers zal eischen. Deze
offers zullen aan Engelsche zijde
ook gebracht worden door de domi
nions, die zich vrijwillig aan de
zijde van het moederland hebben
geschaard. In het geval Zuid-Afrika
baart dit wellicht eenige verrassing.
Daar was immers in den laatsten
tijd een groote actie gaande om het
land neutraal te houden en inderdaad
legde ook minister-president Hertzog
in het Zuid-Afrikaansche parlement
een neutraliteitsverklaring af. Onder
leiding van generaal Smuts verzette
zich daartegen echter een kleine
meerderheid van het parlement.
Generaal Hertzog trad daarop af.
Van de .zijde van het Afrikaansch
sprekende deel der bevolking, dat
niets liever had gewenscht, dan
neutraal te blijven, zal de nieuwe
politieke koers wel op oppositie
stuiten. Te meer, waar het niet-
Britsche gedeelte verreweg de meer
derheid vormt, welke door een ver
ouderd kiesstelsel niet in het paile-
ment tot uiting kan komen.
Ja, de mogelijkheid beslaat zelfs,
dat thans evenals in 1914 de steeds
nog aanwezige gebetenheid op de
Eugelschen tot ernstige incidenten,
ja zelfs tot onlusten kan voeren.
Nog weinig strijd in het Westen.
Inlusschen bepaalt de werkelijke
oorlog zich nog hoofdzakelijk tot het
Oosten, waar zooals reeds gezegd de
Duitschers tot nog toe groote vorde
ringen op Polen hebben gemaakt.
In het Westen echter kan er nog
nauwelijks van belangrijke strijd
gesproken worden. Slechts zijn eenige
Duitsche stoomschepen tot zinken
gebracht, vele Duitschers in de
vijandelijke landen geïnterneerd,
maar verder beperken de strijdende
partijen zich klaarblijkelijk voorloopig
tot het betrekken van hun posities.
De Britsche vloot is tezamen met
de Fransche zeestrijdkrachten over
gegaan tot het instellen van de
blokkade.
Opmerkelijk blijft vuoral de wei
nige activiteit, die nog in de lucht
ontwikkeld wordt. Slechts de Britten
hebben met een twaalftal toestellen
een aanval op de Duitsche vloot-
bases ondernomen, terwijl de Poolsche
vliegtuigen voor de eerste maal
boven Berlijn zijn verschenen.
Tenslotte zijn dan nog de Fransche
troepen met de Duitschers tusschen
Rijn en Moezel in contact gekomen.
Maar dat zijn voorloopig ook nog
de eenige strijdhandelingen, die het
Westen heeft leeren kennen, tenzij
men daarbij nog het „papieren"
bombardement der Engelsche vlieg
tuigen met hun „waarschuwing" aan
het Duitsche volk wil rekenen
RECHTZAKEN.
Do politierechter te Breda veroor
deelde in de zitting van deze week
de 31-jarige G. F. v. O., echtgenoote
van A. J. S. te Bergen op Zoom
wegens diefstal van een paar kousen
van een sland op de Markt te Bergen
op Zoom tot f 15.boete suhs.Sd.
hechtenis en '1 maand voorw. gevan
genisstraf met proeitijd van I jaar.
CRISISPUBLICATIEN.
De Provinciale Voedselcommissaris
voor Zeeland brengt liet volgende
onder de aandacht van belangheb
benden
1. In afwachting van een nadere
regeling is de aflevering dooi
den teler aan een handelaar van
eigen geteelde granen en peul
vruchten verboden.
2. Ten aanzien van de hoeveelheid
producten van eigen teelt, welke
een landbouwer voor eigen ge-