fAARIN OPGENOMEN DE iERSEKSCHE EN THOOLSCHE COURANT
I
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN
ijdag 10 Februari 1939.
No. 6
Zes en vijftigste jaargang
m groot
Jederlander daalt
[n grave..
Met de 3 Dampo-producten bestrijdt U alle verkoudheden 8
Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk, Stavenisse, St-Annaland en Oud-Vossemeer
UITGAVE FIRMA J. M. C. POT. THOLEN - TEL. INTERC. 16 - POSTREK. 1043
HENRY W. A. DETERDING
'g
THOOL
COURANT
blad verschijnt eiken
dag. Prijs per kwartaal
0; met Geïllustreerd
lagsblad f 1,375, franco
post ƒ1,65 15 cent
kosten.
Advertentiën van 1 tot 4
regels 75 et.; iedere regel
meer 175 ct. Grootte der
letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke
prijsvermindering.
weldoener van twee volken
Napoleontisch in zijn durf.
Cromwelliaansch in zijn
doortastendheid
man, voor wien Rockefeller
de vlag moest strijken.
et zijn niet alleen vorsten, staats-
ten en geleerden, die den roep
een land tot ver over de grenzen
igen en wier namen een wereld-
k hebben. Er zijn ook mannen in
del, scheepvaart en industrie, die
"en waren zin des woords een
eldreputalie genieten en wij
rdrijven zeer zeker allerminst,
neer wij zeggen, dat het bericht
het heengaan een man als Dr.
erding een siddering van mede-
oel door de vijf werelddeelen
ft doen gaan. Indien er één Neder-
der is geweest, wiens naam de
ste tientallen jaren met eere en
zag is genoemd, dan is het wel
van Dr. fienry W. A. Deterding.
laarvoor zijn tal van oorzaken te
men. maar de voornaamste daar-
is wel, dat hij niet slechts een
1; lot handelsman was, maar ook
groot, goed, edel mensch. Daarom
zijn naam over de geheele wereld,
h vooral onder ons, Nederlanders,
ven voortleven als die van een
-made man, die zich door eigen
cht wist op te werken tot een
de meest vooraanstaanden onder
grootste fuuren van onzen tijd,
ten het politieke tooneel, tot den
apoleon van de Petroleum" zooals
werd genoemd.
47'
tetl
:hoo
br
derlander van geboorte- tot sterfdag.
ederlander was hij en Nederlander
hij gebleven tot zijn dood, welke
en die het groote voorrecht hadden
m te kennen, in diepe rouw heeft
dompeld. Een der grootste, een
energiekste mannen van zijn tijd
heengegaan, een groote leegte
hterlatend een leegte, welke
niet kunnen hopen, ooit te zien
ngevuldwant mannen van zijn
liber, zijn opvattingen, zijn alles
nvattenden blik en daarbij zoo nobel
Ike mannen zijn zéér, zéér zeldzaam
de wereld en ons land is er
tur§>tsch op, de bakermat te zijn ge
est, waar eenmaal de wieg stond
den man, die de „Koninklijke"
eft gemaakt tot het machligewereld-
ncern, hetwelk zij thans is.
De groei, de bloei, de aan een
roke herinnerende opbouw en uit-
eiding van dit, alle werelddeelen
nvattende bedrijf is het werk van
in geest en zijn energie; en bij de
el itelbare krachten, rechtstreeks of
)ufjdelings verbonden aan deze reus-
htige onderneming zal zijn nage-
d'l iclitenis in zegenrijke herinnering
j'1 ijven voortleven. Ook zij hebben
e( itzaggelijk veel te danken aan den
oote doode, zooals zoo overtuigend
gebleken bij de luisterijke her-
itüiing van het 40-jarig jubileum
dr. Deterding.
id
e« in
iel
iej
>le
:ai
Weldaad, bewezen aan twee volken.
Honderdduizenden anderen nog
illen zijn naam met innige dank-
'8 tarheid uitspreken. Ishet nog noodig
re ier teherinnerenjaan de ongeioofelijk
.hijnen en toch ware gebeurtenis,
één man, één enkele man,
Deterding, uit eigen middelen
en millioen gulden afstond en daar-
oor een weldaad bewees aan twee
olken? Immers, voor Nederland
Serkten zijnaankoopeijk bereikté de arre-
haal prijsregelenörs met zijn optreden
ag
to at
31
te
;li
Dampo-verkoudheidsbaisem, Pot 50, Doos 30 ct. Dampo-hoestbonbons, Doos 25 ct Dampo-nemdruppel», Flacon met druppelspuitje 60 ct.
stand van de markt hier te lande
aanzienlijk verbeterde, terwijl de uit
voer van de enorme hoeveelheden
levensmiddelen naar Duitschland
daar voorzag in debestaande tekorten.
Is het wonder, dat hem daarvoor,
zoowel van Nederiandsche als van
Duitschezijde stapels dankbetuigingen
toevloeiden, hoewel hij zijn persoon
zeer bescheiden op den achtergrond
hield
Wat dr. Deterding deed, deed hij
niet ten halve. Zijn geheele leven
is daar, om dat te bewijzen. Zijn
stoutmoedigheid in zaken was grenze
loos omdat zijn scherpzinnigheid
hem den juisten weg wees.
Dat de „Koninklijke" de plaats is
gaan bekleeden, welke zij thans in
neemt, is het levenswerk van dezen
man, een der eersten, die voorzag,
dat in den eerstvolgenden oorlog
petroleum de kolen zou vervangen
en dienovereenkomstig zijn maat
regelen nam. Daarom getuigde de
Engelsche admiraal Fisher dan ook
van hem, dat dr. Deterding een man
was, „Napoleontisch in zijn durl en
Cromwelliaansch in zijn doortastend
heid."
Twee mannen van staal.
Nooit verloochende zich zijn Neder
iandsche hart. Hij was de man, die
het beroemde „Straatje van Vermeer"
dat voor ons land verloren dreigde
te gaan, voor een millioen gulden
kocht. Aan zijn edelmoedig gebaar
hebben wij het te danken, dat dit kost
bare staal van Nederiandsche kunst
niet over de grenzen ging, doch een
der grootste bezienswaardigheden
vormt van het Rijksmuseum te
Amsterdam.
Dr. Delering en John D. Rocke
feller. de twee grootste figuren uit
de petroleumwereld, de twee grootste
tegenstanders tevensRockefeller
was in zijn tijd de onbetwiste pelro-
leumkoning, die ai zijn concurrenten
over de geheele wereid wist te ver
slaan tot hij Deterding tegenover
zich kreeg. Hard en vinnig was de
strijd, zooals men kon verwachten
van twee mannen van staal. Doch de
Amerikaan zag zich tenslotte ge
noodzaakt, de vlag te strijken voor
den Nederlander, die van geen wijkeu
of huigen wist.
Naast nuchtere zakelijkheid bezat
dr. Deterding een nobel, hoogstaand
karakter, dat zijn geheele leven in
zijn daden tot uil:ng is gekomen.
Het fonds door hem gesticht, het
welk ieder jaar een aantal jongelieden
in staat stelt om door eigen aan
schouwing hun kennis te verrijken
van ons uitgestrekt Indisch koloniaal
gebied, werpt rijke vruchten af. En
het geheim van het vele goeds, dat
hij in stilte heeft verricht, nam die
groote doode met zich mede.
Een klein land eert zijn
grooten doode.
In den Engelschen adelstand ver
heven door koning George V, sprak
dr. Deterding de historisch geworden
woorden „Als Nederlander ben ik
geboren en als Nederlander zal ik
sterven." Misschien meer nog dan
op iels anders kunnen wij trotscb
zijn op dit fiere en toch eenvoudige
woord van onzen landgenoot. Zijn
wensch is vervuld als Nederlander
is hij gestorven; en nergens ter
wereld zal dit bericht een ontstel
lender, droever weerklank hebben
gewekt dan in zijn vaderland, dat
hij bij al zijn macht en waardigheden
nooit heeft vergeten.
Doch zooals dr. Deterding nooit
zijn vaderland vergat, zoo zal ook
zijn vaderland nooit een der grootste
zonen vergeten, die het ooit heeft
opgeleverd. De golf van weemoed,
g'av ,bp4. verscheiden door het
richtinq van oöï&aan, de stand
vastigheid, waarmede zijn nagedach
tenis zal worden geëerd en de dank
baarheid, die zal blijven voortleven
in de harlen der talloozen, wier
zorgen hij heeft helpen verlichten,
vormen het schoonste monument voor
den grooten doode.
De Kamer weer aan het werk.
De werkzaamheden in het parle
ment zijn weer hervat. Voor deeerste
maai na het Kerstreces kwam de
Tweede Kamer bijeen en het eerste
onderwerp, waarmee zij zich bezig
hield, was de wijziging van de Motor-
rijtuigenbelastingwet, die beoogt aan
de bevoorrechte positie van motor
rijtuigen aangedreven door Diesel
motoren een einde te maken. De
olie, waarmee deze motoren gestookt
worden, is namelijk vrij van belasting
terwijl benzine door zware heffingen
is heiast.
Aan belastingopbrengst derft de
slaat hierdoor reeds een kwart millioen
per jaar. De oplossing is nu gezocht
niet in een beSlasting op ruwe olie
dit is om technische redenen na
gelaten tsaar in verdubbeling
van de motorrijtuigenbelasting voor
wagens, voortbewogen door andere
motorbrandstoffen dan benzine. De
opbrengst hiervan is op 8 ton per
jaar becijferd. Door daarnaast de
omzetbelasting op benzine te verlagen
zal een vermindering van de alge-
heele druk op het autoverkeer met
ruim een Dalf millioen worden vor
kregen.
Voor de bedrijven, die Dieselauto's
gebruiken is dit natuurlijk een ernstige
tegenslag. Teneinde dezen bedrijven
den nienwen last zoo geleidelijk
mogelijk op te. leggen, stemde de
Kamer toe in een amendement-Van
Lidth de Jeude, dat bepaalt, dat de
verhooging over vier jaar verdeeld
zal worden, met dien verstande, dat
elk jaar een vierde deel van de
totale heffing opgelegd zal worden.
Een amendement Drees, dat beoogde
ontheffing van de verdubbeling te
verkrijgen voor autobussen van open
bare lichamen en semi-openbare
ondernemingen werd met groote
meerderheid verworpen, daar het
niet paste in het systeem der wet.
Daarna kwam liet wetsontwerp
tot regéling van de paardenfokkerij
in behandeling.
De heer Duymaer van Twist (A.-R.)
bepleitte vooral de belangen van
de weermacht. Er moet yoor gezorgd
worden, dat bij den overigens mate-
rieelen achterstand niet ook nog
een tekort aan paarden komt en
tevens moet het raszoo goed mogelijk
gemaakt worden.
De heer Ebels (V. D.) bepleitte een
andere verdeeling van de subsidies
aan de stamboekvereenigingen. Het
ontwerp, dat volgens minisler Steen-
berghe beoogt, den stamboekver
eenigingen een grooter autonomie
te geven, werd&zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
Ten slotte werd nog behandeld het
ontwerp wijziging en aanvulling van
de Belemmeringenwet Privaatrecht,
dat evenseens zonder hoofdelijke
stemming werd aangenomen. Hierdoor
is de mogelijkheid geopend belem
meringen op te heffen, welke den
staat of andere publiekrechtelijke
lichamen in den weg kunnen staan
bij een in het openbaar belang ge
vorderde bestemming van hun on
roerende goederen.
Ongewenschte radiopropaganda.
In zijn Memorie van Antwoord
aan de Tweede Kamer heelt minister
Weiter maatregelen aangekondigd
om de verspreiding van radioberich
ten uit het buitenland, die een on
gewenschte tendentieuse strekking
hebben of ongewenschte propaganda
inhouden, in lndië tegen te gaan.
Verder beoogt de regeering uitbrei
ding te geven aan de radiobericht
geving tusschen moederland en
koloniën, daar zij hierin een uit
stekend middel ziet om de cultureele
en politieke toenadering tusschen
beide gebiedsdeeien Ie bevorderen.
De spelling wordt geregeld.
Ook een ander bewindsman deed
in een Memorie van Antwoord, dit
maal aan de Eerste Kamer, een
belangrijke mededeeling. Minister
Sloternaker de Bruine kondigde in
genoemd staatsstuk een wetsontwerp
aan met betrekking tot de schrijf
wijze der Nederiandsche taal. Dit
wetsontwerp is thans gereed en zal,
aangezien het ook voor het Rijk
over zee geldt, worden toegezonden
aan de daartoe aangewezen instanties
in Ned. Oost-Indië, Suriname en
Curagao.
Nederland en de
V olkenbondsgedachte.
Een derde Memorie van Antwoord,
eveneens aan de Eerste Kamer,
verscheen, en wel van de hand van
minister Patijn. Hierin wordt onze
huitenlandsche politiek besproken,
met name onze verhouding tot den
Volkenbond.
Minister Patijn spreekt daarin de
conclusie uit, dat liet oogenblik voor
verwezenlijking der Volkenbonds
gedachte nog niet is aangebroken,
en dat het dwaasheid zou zijn, in
dien de kleine lauden zich nog
steeds door de Volkenbondsbeginselen
lieten leiden, terwijl de groote
mogendheden dit in het algemeen
niet doen. Met de werkelijkheid voor
oogen, heelt ook de Nederiandsche
vegeering zich genoodzaakt gezien,
haar politiek aan de feiten aan te
passen.
Ten aanzien van onze betrekkingen
tot Duitschland zegt minister Patijn
in deze Memorie, clat onze zakelijke
posilie in de wereld zoowel waarborg
als beweegreden zal zijn voor het
streven naar een goede verstand
houding tot Duitschland, evenals tol
andere mogendheden. Met voldoening
heeft de regeering geconstateerd,
dat dit streven ook aan Duitsche
zijde beslaat, waarvan de jongste
rede van den Rijkskanselier nog een
bevestiging heeft gegeven.
Dat er tusschen ons land en België
militaire afspraken zouden bestaan,
of dat hieraan gedacht zou worden,
ontkent de minister ten stelligste.
Ook met dit land leven wij in de
beste verstandverhouding, maar dat
beteekent nog heelemaai niet, dat er
sprake van militaire samenwerking
lusschen beide landen zou zijn.
De kwesties, die er nog tusschen
beide landen bestaan, zullen naar
alle verwachting in een sfeer van
vriendschap opgelost kunnen worden.
De Spaansche kwestie staat thans
in het brandpunt van de politieke
belangstelling. De jongste overwin
ningen van generaal Franco hebben
de weegschaal vrijwel in zijn voordeel
doen doorslaan, zoodat vrijwel nie
mand meer gelooft aan een uiteinde
lijke overwinning van de Republikei
nen. Dat Frankrijk te elfder ure nog
te hulp zou komen is een illusie
gebleken. Intusschen heeft de
Spaansche oorlog door den loop der
dingen, de politieke verhoudingen
duidelijker geaccentueerd. Nadat
Berlijn het noodig had geoordeeld
ongevraagd te verklaren dat het aan
de zijde van Rome zou staan, ingeval
van ernstige meeningsverschillen,
heeft Londen nog eens onderstreept
dat Frankrijk's vitale belangen niet
straffeloos zullen kunnen worden
aangerand.
De politieke verhoudingen zijn
tegelijk verward en toch ook duide
lijker dan tevoren. "Want door de
verklaringen, die in een ongewone
hoeveelheid in de laatste dagen van
het politiek firmament zijn geregend,
heeft men eenigszins kunnen vast
stellen aan welke zijde dit of dat
land zal staan bij een eventueel ernstig
conilict. dat meer dan ooit onver
mijdelijk schijnt, ondanks de verkla
ring van eigenlijk alle vooraanstaande
politiki en staatshoofden, dat zij niets
liever wenschen dan den vrede te
bevorderen. Men heeft tevergeefs
gewacht op een formuleering van de
ltaliaansche eischen, die zich voor
namelijk, tenminste wat uit de pers-
commeutaien bleek, bepalen tot
Tunis. Wel heeft men iri Italië ver
klaard, dat de ltaliaansche vrijwilli
gers niet eerder uit Spanje terugge
roepen worden, dan dat de zege van
Franco definitief zal zijn.
Daarop is het antwoord gekomen
van Chamberlains verklaring, dat
Engeland niet zal gedoogen dat
Frankrijk in zijn vitale belangen
wordt aangetast, en dat liet in een
dergelijk geval kan rekenen op de
Engelsche strijdkrachten. Dal Italië
verrast zou zijn door deze verklaring
van Cbamberlain, wordt ten stelligste
tegengesproken. Lord Perth, de
Britsche gezant te Rome, heeft een
onderhoud met Ciano gehad, waarin
de laatste verklaart dat de stellingen,
die Gayda geponeerd had betreffende
de ltaliaansche vrijwilligers in Spanje,
geheel voor diens eigen rekening
waren
Hoewel men de beweringen van
Gayda niet op een lijn moet stellen
met het standpunt der ltaliaansche
regeering, zullen er toch wel zeer
veel punten van overeenkomst be
staan. Derhalve is hel niet van be
lang ontbloot even te releveeren
wat Gayda dezer dagen schreef.
„In de eerste plaats" aldus Gayda
„vluchten thans groote atdeelingen
van het leger der roode troepen
over de Fransche grens." Deze zullen
zoo spoedig mogelijk gedemobiliseerd
moeten worden. In de tweede plaals
ziel Signor Gayda een gevaar in de
aanwezigheid van de leden der
vroegere roode regeering in Frank
rijk. „Hun verblijf in dat land is
verdacht. Tenslotte wordt de eisch
gesteld dat de kunstschatten, schil
derijen, edelgesteenten e.d die reeds
naar Frankrijk zijn overgebracht,
teruggegeven worden.
Palestijnsche conferentie begonnen.
Voordat de offieieele opening plaals
had, heeit Chamberlain de gedele
geerden ontvangen. Kort daarna zijn
in St. James Palace de besprekingen
begonnen tusschen de Britsche
regeering en de afgevaardigden van
den Moefti, alsmede van de omlig
gende Arabische staten.
Weldra kwam het tot moeilijk
heden en vlotten de besprekingen
niet al te best meei deze moeilijk
heden zijn voornamelijk gerezen
lusschen de Arabische afgevaardigden
onderling.
Het heeit er allen schijn van dat
de wensch van de Brilsche regeering
die Chamberlain in zijn welkomst
woord vertolkte, n.1. dat de onder
handelingen zouden geschieden in
volkomen openhartigheid, om zoo
doende tot een definitieve oplossing
te komen van dit zeer moeilijke
vraagstuk, niet in vervulling zal
gaan. Maar de conferentie is nog
niet gesloten, terwijl de verschil
lende partijen een voor een aan
Chamberlain verklaard hebben, dat
zij niets liever hebben, dan dat een
spoedige oplossing gevonden mag
worden.