WAARIN OPGENOMEN DE IERSEKSCHE EN THOOLSCHE COURANT
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN
Vrijdag 21 April 1933
No. 16
Vijftigste jaargang
Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk. Stavenisse, St-Annaland en Oud-Vossemeer IX',V7,™,'' p^a^uinHe!
fc\ec1
•v'wc
THOOLSCHE COURANT
Dit blad verschijnt eiken
Vrijdag. Prijs per kwartaal
/0,8U; inel Geïllustreerd
Zondagsblad 1,375, franco
per post 'J,t55 -f- 15 ct.
disp. kosten.
Advertentiën van 1 lol
4 regels 75 ct.: iedere regel
Bij abonnement aanmerkelijke
UITGAVE FIRMA J. M. C. POT, THOLEN - TEL INTERC. 16 - POSTREK. 1043 pr»j»verm,nderinB.
HET BOEK EN ZIJN WAARDE
DOOR P. H. RITTER Jr.
I
Wie over het boek gaat schrijven,
begint met vast te stellen, dat in ons
leerplichtige land iedereen leesl. Dal
lezen beperkt ziel» bij sommigen tut
een minimum, tol de lectuur van
handwijzers, spoorweggidsen en de
verkorte inhoudsopgave van de cou
rant, bij anderen ontplooit bet zich
tot een lees-riroukenscliap
Tussclien deze beide uitersten ligt
de gezonde belangstelling vuor het
boek, welke de propagandist voor
bet boek, als hoedanig ik mij aan
u voorstel, poogt te bevorderen.
L)e strijd voor bet boek is een strijd
naar twee fronten. Want de strijd
voor bet boek is een strijd voor hel
bezit van boeken, en op dal bezit
zijn de razende lezers, die zich aan
telkens nieuwe verhalen willen be
dwelmen, misschien wel om de ellende
van de werkelijkheid Ie ontvluchten,
even weinig gesteld als de menschen,
die juist genoeg lezen, om zich in
het maatschappelijk leven te kunnen
bewegen. Ik zou zHfs de stoute stelling
aandurven, dat er van de minimum
lezers nog meer waarachtige belang
stelling voor liet boek te verwachten
is, dan van de lieden, die ziel» telken-
dage vergasten aan een rijk menu
van detective-literatuur, maar die
boekenkasten om zich heen hebben,
waarin geen boek van beteekenis zich
bevindt.
Omdat ik u allen, razende lezers,
rustige lezers en minimum-lezers er
toe verleiden wil, niet om boeken te
lezen, maar om boeken te kooperi,
moet ik u spreken over de heerlijk
heid, die het bezit van een boek aan
ons geelt. Er ligt een boek naast mij,
toevallig, van den Engelsehen schrijver
D. H. Lawrence, waarin over het
samenleven tussclien menschen en
boeken wordt gesproken, en dat ons
een juisten blik geeft op de vraag
die ons interesseertwaar ligt de
eigenlijke beteekenis van het boek
voor den menscl»
Zoodra wij een boek doorgrond
hebben, zoodra wij het kennen, zegt
Lawrence, is het dood. Een boek
lééft alleen, omdat het de macht
bezit ons te pakken, maar aan die
stelling moet worden toegevoegd
wanneer het vermag ons te pakken
op verschillende manier. Een boek
heeft invloed op ons, zoolang wij hel
anders vinden, iederen keer dat wij
het opnieuw lezen.
Als men gaat letten op den stort
vloed van leege boeken, die zijn uit
geput, wanneer men ze éénmaal ge
lezen heeft, dan is men geneigd te
denken dat alle boeken op elkaar
gelijken, omdat ze, door eenmaal ge
lezen te zijn, hun beteekenis hebben
verloren Maar dat is niet altijd het
geval. De ware vreugde in een boek
verkrijgt men eerst, wanneer rnen
het telkens opnieuw overleest, en het
altijd weer anders vindt, wanneer
men bij bet doorlezen, het levens
geval dat in het boek beschreven
staat, plotseling ziet op een andere
manier of van een ander standpunt.
Het is gewoonlijk een questie van
waardeering. Wij worden zoo over
stroomd met hoeveelheden hoeken,
dat wij er ons nauwelijks meer reken
schap van geven, dat een boek waarde
kan hebben, waarde, zooals een
juweel of een bekoorlijk schilderij,
waarin men aldoor dieper kan kijken,
en dat ons elke maal een nieuwe
ervaring geeft. Het is oneindig veel
beter een zelfde boek zes keeren te
lezen, dan bezig te zijn met de lectuur
van zes verschillende boeken. Want
als een bepaald boek u kan nood
zaken om het zes maal te lezen, dan
zal het telkenmale een dieperen
indruk maken en geest en ziel ver
rijken. Terwijl men bij het eenmaal
lezen van zes verschillende boeken
alleen maar een opeenhooping krijgt
van oppervlakkige belangstellingen,
hoeveelheid, zonder wezenlijke waarde*
Ik vindt, dat Lawrence het lezen
van luchtige boeken wel wat ai te
zwaar veroordeelt, en ik moet het be
kennen, d.il ik ook wel eens een amu-
semeuts-romannelje verschalk Maarer
ligt toet» een kern van waarheid in
betgeen Lawrence schrijft. Een boek
kan zijn .ils een menseh, met wien
men spreekt, met wien men vecht,
dien men kan liefhebben Alleen wan
neer bet boek voor ons de beteekenis
heelt van het geestelijk samenleven
met onze naaste, kan het zijn werke
lijke waarde voor ons openbaren.\lk
voeg er aan toe en »k open bier
een klein gevecht met den schrijver-
dien ik citeerde dat er soms in
ons leven oppervlakkige menschen
verschijnen, die ons buitengewoon
verkwikken Er zijn van die menschen,
die niets verhevens of diepzinnigs aan
zich hehhen, maar die gezond zijn en
j eenvoudig en gezellig en verfrisschend
zoonis een wandeling door de natuur.
En er zijn hoeken, die op zulke men
schen lijken Ook tot zulke boeken
kan men lerugkeeren Ook zij kunnen
ons, wanneer ze pittig en goed ge
schreven zijn, telkens up een nieuwe
manier opbellen uit onze naargees
tigheden. Lezen heeft alleen waarde
indien men het gelezene niet vergeet
en indien wij telkens naar het ge
lezene terugverlangen Maar een hoek,
dat dit verlangen in ons opwekt,
willen wij bezitten.
Goed, zegt de onwillige lezer van
dit propagandnscliriftU heeft mooi
praten, maar ik heb geen geld. Ik
zou willen antwoorden: U heeft wél
geld. U heeft, zelfs in deze tijden
van malaise, geld, als U eens een
enkele maal een boek koopt in de
plaats van iets anders. Er zijn
vele levende, interessante, amusante
boeken, die net zooveel kosten als
een plaats in de bioscoop. Ik zou er
heel gelukkig om zijn, wanneer alle
bioscoopbezoekers onder hen die van
dit artikel kennis nemen, eens één
enkelen avond de bioscoop verzuimden,
en voor het geld, daarmee gewonnen,
één enkel hoek kochten.
Waarom dan wèl hel boek, en niét
de bioscoop'? Ik antwoord daarop
met iets anders dan u verwacht.
Want u verwacht waarschijnlijk, dat
ik een hooge borst ga opzetten, en
ga spreken van Cultuurwaarden, die
i wij moeten steunen, en dergelijke
gewichtigheden meer. Maar ik blijf
J maar heel bescheiden, en zeg alleen:
j het hoek geeft u in veel grootere
mate, datgene wat u van de bioscoop
begeert: afwisseling Wij willen alle
maal de eentonigheid onzer dagen
onderbreken, wij willen ee-is weg zijn
van onszelf en van onze regelmatig
terugkeerende plichten. Dat drijft de
massa naar de kino, dat doet het
wagentje uit de garage halen, en den
motor aanzetten. Maar die afwisseling,
die zelf-vervreemding geelt ons het
boekóók. Ik ben wel in boeken
verzonken geweest, die mij zóó ver
overd hebben, dat ik, bij bet opkijken
van de laatste bladzij, voor mijzelf
het gevoel kreeg, als ware ik terug
gekeerd van een verre reis. En k
ben er van overtuigd, dat ieder bij
wien hel lezen van een boek zulk
een verademing heeft gegeven, dal
zelfde boek alleen maar in zijn kast
behoeft te zien om bij het aanschouwen
plezierig te worden aangedaan.
II.
Gij hebt begrepen, dat ik het boek
in dit artikel vooral wil aanprijzen,
om het genoegen, dat er aan te be
leven is. ik heb nog niet gesproken
van het kennisnemen van boeken als
een socialen plicht. Indien wij de
beschaving van onzen tijd willen
kennen, van de stroomingen en be
wegingen van onzen tijd op de hoogte
willen blijven, dan zijn wij nog altijd
aangewezen op bet boek. Men werpt
mij tegen, dat de couranten daarover
vol staan, dat wij den radio maar
hoeven open te zei ten om te weten
Wat verstaat men in den
volksmond onder „ASPIRIN''?
Verkeerd is de meening, dat elk
hoofd pijn tabletje „ASPIRIN "is. Alleen
„ASP1B IN-TA HLETTEN" met het
Hayer-kruiszïjn hetoi igineeleproducl,
dal door zijn uitstekende werking,
niet alleen tegen hoofd- en kiespijn,
doch uok tegen alle ziekten, welke
op kouvatten berusten, een wereld
vermaardheid vei kregen heeft en nog
steeds ongeëvenaard is. 2i 42571
Let er dus in Uw eigen belang op,
steeds,,ASPIR1N-TA BLET7 EN"(her-
kenhaar aan hel Hnyer-ki uis) te ont
vangen, indien U„ASPIRIN" verlangt.
Verkrijgbaar in oran eband-buisjes
van 20 tabletten a 70 cent en oranje-
zakjes van 2 tabletten a 10 cent bij
apothekers en erkende drogisten.
wat er in onze dagen gebeurt. Ik zal
de laatste zijn, om de beschavings
waarde van courant en radio te ont
kennen, maar ik vraag mij tocli af,
of hij. die zich alleen maar door
courant of radio laat inlichten, met
die beschaving niet wat al te vluch-
tigeontmoetingen heeft. Een courant
I is zóó uitgelezen, en radio-rede is
zóó voorbij. Met een courant, met
een radio-ontvangtoestel kan men
niet praten. Met een boek wel. Men
kan aan een boek vragen, datgene
wat men niet terstond begrijpt, door
de duistere passage Ie herlezen. Men
kan met een boek worstelen. Men
kan de woorden van den schrijver
nóg eens tot zich lalen doordringen.
Een courant, hoe gezellig zij moge
zijn opgemaakt, is, ten slotle een
verzameling letters. Men leest langs
de lijnen van de courant, zooals men
zich laat beschijnen door het licht,
dat over die lijnen valt. Men is er
zich niet meer van bewust. Couranten-
lezen is dikwijls een automatische
werkzaamheid. Gourantenlezen is:
kennis nemen; boeken lezen is: inzicht
krijgen. Een boek is iets anders dan
een verzameling letters. Een boek is:
Iemand. Een afzonderlijke figuur in
ons leven, reeds door zijn uiterlijke
verschijning. Een boek heeft ons iels
te zeggen, zelfs als wij er niet in
lezen, wanneer het, in zijn aange
name gedaante, voor ons op tafel
ligt of staal te wachten in onze
boekenkast. Het is dan ook volstrekt
niet willekeurig, dat de architectuur
van het moderne binnenhuis in
haar constructie rekening houdt met
boekenbezit. Roeken geven evenzeer
„sfeer" in een kamer als bloemen.
Zij hooien bij elkaar, boeken en
bloemen Zij vormen te zamen het
hootdelemerit van de intimiteit onzer
woning.
Wie dit alles overpeinst krijgt een
gevoel van teleurstelling over zich, dat
er in Nederland zooveel minder boe
kei» gelezen worden dan in andere
landen, waar men toch ook couranten
heeft, en radio en bioscoop. Leest
men hier zoo weinig, omdat er hier
zooveel wordt gepraat, omdat men
hier zoo erg aan zichzelf genoeg heeft?
Een volk,dat alleen met zichzelf bezig is
metd e eigen zaken met de eigen voet
balhelden, met de eigen politiek, met
de eigen malaise, kan nooit dat breede,
universeele gezicht op de dingen krij
gen, daleen onontbeerlijke voorwaarde
vormt voor die internationale gezind
heid, die wij toch lot de roeping achten
te behooren van de kleinere neutrale
landen. Wij hebben der» mond vol
over oorlogsbestrijding en vredes-
actie en ontwapening. Maar wat geeft
dal allemaal, wanneer wij onze waar
deering voor andere volken niet
voeden, door kennis te nemen van
de uitingen van hun geestelijk leven,
die zich openbaren in de boeken,
die li te wachten slaan, en die ge u
kunt verwerven, ook indien ge een
bescheiden inkomen bezit. En die ge,
indien ge vreemde lalen niet gebeel
machtig zijt. voor het grootste ge
deelte vindt overgebracht in uw
eigen taal.
Eu tot hen, die niet de internatio
nale, maar de nationale gedachte
willen vooropstellen, roep ik uit:
Wat geelt dat vooropstellen, indien
gij uw eigen literatuur laat ver
sterven, indien gij voorbijgaat aan
datgene, wal oorspronkelijke Neder-
landsche denkers en kunstenaars
hebben overdacht en gewrocht?
De onverschilligheid, die er hiej
te lande nog in groote mate heerschj
ten aanzien van het boek, verwekt
eigenlijk een reusachtige vernietiging
van geestelijk kapitaal. Hoeveel ge
dachten, die u konden verrijken, laat
gij versterven achter de vensiers van
de boekenwinkels! Hoevelen onzer,
die zich in diepste wezen eenzaam
voelen, en die de straten doorgaan
met de klacht„ach, ware er één
menscl», die mij begreep", zouden
dien menscl» vinden, indien zij maar
even terzijde gingen, waar de be
grijpende mensch zich aan hen open
baart in het boek Hoevelen, die zich
de oogen stuk staren op de misère
van tegenwoordig, zouden tol andere
gedachten komen, misschien wel tot
gedachlen, die een bpgin van op
lossing zouden geven aan hunne
moeilijkheid, indien ze maar wat meer
boeken lazen Ik nam dezer dagen
kennis van een hoek, door een des
kundig Engelschman geschreven over
de oorzaken van de wereldcrisis, en,
hoewel dat boelc mij een duidelijke
oplossing onthield, ontwikkelde zich
in mij een begrip van de oorzaken
der oeconomische situatie.En begrijpen
van de wereldmoeilijkheid, waaraan
ieders persoonlijke moeilijkheden ont
springen, is al zoo oneindig veel
waard. Begrijpen is reeds de aanvang
van herstellen.
Er zijn nog al te veel menschen,
vaag in hunne herinnering hebben de
woorden, die Willem Kloos eenmaal
neerschreef, dat kunst is de allerin
dividueelste expresie van de allerin
dividueelste emotie. Die woorden
mogen beteekenis hebben gehad in
den indidualistischen tijd toen ze ge
schreven werden, wij weten nu anders.
We weten, datde medemensch, die zijn
gedachten en ontroeringen te hoek
stelt, die gedachten en ontroeringen
aan anderen wil openbaren, dat schrij
ven is een sociale-claad, die bij den
schrijver de bedoeling heeft zijn me-
demenschen te bereiken. Een sociale
daad, een twee-zijdige daad. Wanneer
er geen lezer is, dan heeft het schrij
ven geen zin. Daarom werkt ieder die
leest, door dat lezen alleen al mee
aan het sociale leven, aan verhelfing
en veredeling van de volksziel, waar
van hij deel uitmaakt. Elk lezen is
een stuk samenleven, elk lezen is, de
eenheid zoeken met anderen, het
samendenken met de gemeenschap.
En daarom zou ik zoo graag willen
dat er wat minder gepraat werd over
het mooie weer, of over de gebreken
van onzen buurman dat er wat min
der breedvoerig afscheid genomen
werd aan de stations, wanneer men
zijn tante brengt naar den trein,die
haar vijftien of twintig kilometers zal
brengen van onze woonplaats. Ik zou
zoo graag willen, dat ons volk meer
boeken las, omdat het daardoor aan
dachtiger en zwijgender. en..daad
krachtiger zou worden. Geen arbeid
gelukt zonder aandachts-concentratie,
geen probleemen hoe verdrinken
wij in de problemen! wordt opge
lost zonder bezinning. Die aandachts
concentratie, die bezinning krijgen wij
door het lezen van boeken.
üp de geheele samenleving en op
den enkelen menscb oefent het boek
een invloed, die te vergelijken is met
den invloed, dien ons lichaam onder
vindt, wanneer wij een verfrisschend
bad hebben genomen. Een lafenis,
die zich verspreidt over het geheele
organisme.
Ik bewonder den moed en den on
dernemingsgeest van onze boekhan
delaren, die telkenjare een boeken
week organiseeren. Maar is het eigen
lijk geen schande voor onze natie,
dat «lal noodig is? Moest niet ieder
heel jaar een boekenjaar zijn, er»
elke dag een boekeridag?
Ik hoop, dat de boekenweek zich
uitbreidt tot een boekeneeuw. En ik
ben ervan onvertuigd, dat ik met
dezen wensch meteen den harte
wensch vertolk van de Vereeniging
ter Bevordering van de Belangen des
Boekhandels, die de medewerking ver
dient van iedere Nederlandsche vrouw
en iederen Nederlandschen man, die
een denkend hoofd heeft en een
kloppend hart.
GEMEENTERAAD
STANNALAND, II April 1933.
Voorzit'er Borgi au ester C. M. P. W.
Hanssens. Si-crrtaris dn hepr F. M. Boogaard.
Afwezig de beer J. W. Elenbaas.
De notulen van de vorige vergadering
worden voorgelezen en ongewijzigd vaat-
gf Held.
Ingekomen stukken
Proces-ve»-baal van kasopname bij deu
g<'in.-out vauizer.
Van deu Inspecteur der Dir. Belastingen
leZierikzee dat de dividend en Txiiiieme
belasting heeft opgebracht iu de maand
Maart f 7.16.
Vau deu Min. van Ouderwijs dat ont-
heffi g is verleend vau art. 59 der L. O.
«el 1920.
Van deu Directeur van deu Rijksdienst
van de. werkloosheidsverzekering dal de
subsidie over hel 4e kwartaal Gdrasgl
f225 en de extra subsidie f 1100.
Van de afd. Stavenisse vsn Scbuttevaer
een motie betreffende de verordening
beffi ig haven- en kadegeld.
Deze motie wordt voor kennisgeving
aangenomen.
De verslagen van de Gezondheidscom
missie te Tholen over 1932, van de com
missie tot weriog van schoolverzuim over
1932 en van de commiss e vau toezicht
op het leg. onderwas over 1932. Deze
zollsn bij de leden circuleeren.
Van Geil State,u een verzoek of er
bezwaren bestaan te.geo de afschaffing van
de kennis te Soherpenisse.
Met alg. st. wordt besloten te schrijven
dat er gerl bezwaren zijn.
Eeo verzoek vac J. J. Gelok om eeu
radiodistribntie te mogeu exploiteeren.
B. en W. staan nog op hetzelfde stand
punt als weleer eu stellen voor afwijzend
te beschikken, waartoe met alg. stemmeD
besloteu wordt.
Van het bestuur vaü de landarbeiders-
bond een verzoek om van gemeentewege
de spnikom te laten dempen, omdat dit
een mooi werk is voor werkverschaifing.
Dit zoa ook tevens een mooi speelterrein
worden voor de jeugd.
De voorz. zegt het is een mooie werk*
verschaffing, maar er zijn veel bezwaren.
De gemeente is geen eigenares vau deze
spoikom en het waterschap heeft die altijd
to gebroik gehad en het is goed als die
mag blijven liggen, omdat als de haven
weer ondieper wordt, wij die spuiboezein
weer noodig hebber-. Ook zullen Ged. 8'.
dit niet goedkeuren, dat men aan den
voet van den dijk een speelterrein maakt
en Hat is ook Diet geschikt voor speel
terrein, daar bij booge vloed dit onder
zal loopen. Ook is het zeer gevaarlijk voor
de kinderen zoo dicht hij het water.
Er zij i misschien wel andere werkzaam
heden in de toekomst.
Met alg. st. wordt op dit verzoek af«ijzendgc"
beschikt.
Een vetzosk van hetzelfde beMonr om
aan te sluiten bij de rijkssteunregeling.
B. en W. staan nog op hetzelfde stand
pont als de vorige maal om niet toe te
treden. Met alg. st. wordt hiertoe besluteo.
Go dgekeurd wordt de rekening van
«Ie Gezondheidscommissie over 1932 en
de begrooting voor 1934
Eeo schrijven van de P Z.E.M. betref-