Tweede Blad.
VAN VRIJDAG 16 NOVEMBER 1928.
Dwars door Canada.
De macht van het kleine in de natuur.
IV.
Aan de poort der prairie.
Winnipeg, 30 September 1928.
Winnipeg, de poort der, of ook wel de sleutel
de prairie genoemd, is een groeiende stad
n du reeds over de driehonderd duizend inwo-
irs, met breede welgeschapen aveoues, met
oote bank- en handelspaleizen en eenigen der
ootste wiokelmagazijnea des lande. In deze
itoreV' kan men letterlijk van alles koopen
dal zoo in details, dat elke der bonderden
ieelingeo in hun soort ook werkelijk gespeci-
seerd gesorteerd zijn. Het zijn ware wolkec-
'abbers en de postafdeeling, d. w. z. de ver-
epingen alleen bestemd tot bet verwerken der
post uit alle deelen van het platteland
nnengekomen orders, is dikwijls nog wel het
ornaamste deel van het gebouw. Het meeren-
el der klanten heeft immers geeD gelegenheid
uren of dagen ver naar de hoofdstad te
oren.
Een Hollandsche merkwaardigheid van Win-
J>eg is, dat sinds ongeveer eeD kwart eeuw de
)el bllandsche kolonisten er zich gespecialiseerd
?e bben in wat men noemt de ^Market Garde-
de engros leverantie van groenten en
'hit aan de wederverkoopers en de groote in
stellingen der stad. Zulk een omvaog heeft dien
ipdel aangenomen, dat men wel veilig getuigen
]'l*ri koe heel dit bedrijf van Winnipeg in Hol-
^vdrche handen zit. 's Zomers komt het van
ll,Jp eigen farms in den omtrek en gedurende
aijn winter betrekken de Hollandsche firma's
er ter stede hun dagelijksch steeds vaste aan-
'ier van de Vereenigde StateD, voornamelijk
JN| Oalifornië.
Winnipeg is ook in koloniseerenden zin een
|trum van Hollandsche activiteit. Er is een
actief Consulaat, eigen kantoren van ver
tillende Hollandsche instellingen eDZ. Het
*al wilde dat ik in Winnipeg ook de eerste
fkel voDd tot een nieuwe kolonie Holland-
settlers.
et begint n.1. meer en meer een systeem te
worden in groepen nit te gaaD. De Hollander
die Holland verlaat, ziet er dikwijls tegeD op
om zich geheel en al in het onbekende te ver
liezen en vooral is het voor breede kriDgec
der plattelandsbevolking het grootste bezwaar
weg te moeten trekken van een kerk waaraan
men gehecht is en niet. te weten of er in de
Nieuwe Wereld, in die plaats waar men zich
denkt te vestigen, wel eenige gelegenheid is tot
het vervullen van godsdienstplichten. Zoowel de
Katholieken als de Protestanten voelen zolk een
offer zeer zwaar en vandaar dan ook dat meer
en meer de kolonisatie van verschillende fami
lies in groepen gesteld wordt onder een vader-
landschen geestelijken voorganger.
Te Edam, Tofield en Neerlandia heb ik in
Westelijk Canada de Protestantsche nederzetters
bezocht, doch bij Winnipeg, in Plomas, bevindt
zich een der jongste Katholieke gemeenteD, aan
velen der lezers bekend door de propaganda
door Father Cox in de Nederlandsche pers ge
voerd.
In een volgend artikel zal ik mijn interessant
bezoek aan het nieuwe Plumas niteen zetten,
doch alvorens daartoe over te gaan is het nuttig
in het licht te stellen welke rol de Spoorweg
maatschappijen in deze en dergelijke kolonisatie
pogingen vervolleD.
De kolonisatie té Plnmas b.v. staat onder de
vleugelen der Canadeescbe Staatsspoorwegen,
d. w. z. het is de CaDadian National Railways
geweest welke de kolonisatie dit voorjaar naar
Canada uitgebracht heeft, ïd Winoipeg eenige
dagen onderdak verschafte, hen in contact bracht
met de Maatschappij welke de gronden aldaar
iü eigendom heeft en een wakend oog, niet
alleen op alle transacties, doch op heel het wel
en wee van alle kolonisten hield.
Indien eenmaal de Spoorwegmaatschappij, dat
wil dan zeggen,haar te Rotterdam gevestigd boreau,
den emigrant aangenomen heeft dan ligt daariDop
zichzelf reeds eeng arantie voor den landverhuizer,
welke men niet onderschatten moet De Spoorweg
maatschappij heeft directe zakelijke intresso iu dieD
man gekregen. De man kan alleen eeu zakelijk
voordeel voor de Maatschappij worden, indien
hij succesvol is iu CaDada. Is hij ongeschikt,
dan komt hij de Maatschappij alleen maar op
groote kosteD, zonder eenig voordeel, te staan.
Doch is hij geschikt, maakt hij eeu succes van
zijn werk, dan wordt hij voo* het spoorwegbe
drijf een zeer waardevolle klant. Men houde
goed in het oog, dat heel deze reusachtige mil
joenenbedrijven der Canadeesche Staatsspoor
wegen voornamelijk drijven op de resnltaten van
het succes der duizeodeu farmers, langs hare
lijnen gevestigd. Alles wat de farmer in zijd
steeds groeiend bedrijf noodig heeft, wordt aan
gevoerd door de Spoorwegmaatschappij, alles wat
de farmer afzet wordt weer vaD de farms afge
voerd door dezelfde Spoorwegmaatschappij. Het
*.8 deze „dnbbele vracht" de leverantie eener-
zijds, de oogst anderzijds welke voor de Spoor
wegmaatschappij de voornaamste verdiensten
vormen, de kurk waarop bun bedrijf drijft.
ttWij verdienec als Spoorwegmaatschappij aan
iederen succesvollen farmer horderden dollars
per jaar", zeide mij een der leidende ambte
naren" en dus doen wij uit wel begrepen eigen
belang ous best om van den nieuwkomer een
succesvollen farmer te maken". Voor wie gewend
is aan de knosse Hollandsche toestanden, moet
het misschien wel eenigszios moeilijk te vatten
zijn, waarom de Maatschappijen zoo gebrand zijn
op den enkeling. Doch de openlegging van dit
ontzaglijke land is znlk een kostbare onderne-
ming, dat elke nieuwe lijn en voortdurend
houwt men staag door aan steeds nieuwe ver
takkingen en communicaties zich pas be
druipen kan indien er zich belangrijke plaatsen
aan of in de Dabijheid dier lijn kunDen ontwik
kelen, zoodat naast eeu zeker personenvervoer
er voornamelijk eeu intensief vrachtvervoer
ontstaat.
Canada heeft op één Da bet grootste spoor
wegnet ter wereld en het grootste spoorwegnet
berekend per hoofd der bevolking. De totale
baaolcngte bedraagt niet minder dan tegen de
vijf en zestig duizend kilometers, waarin eeD
kapitaal van acht en een half duizend millioen
gulden gekapitaliseerd ligt. De Canadeesche
Staatsspoorwegen is van de beide Maatschappijen
de grootste. Terwijl in 1920 de Maatschappij
nog kampte met een exploitatie deficit van
86 millioen guldeö, sloeg dit cijfer na de
ingrijpende reorganisatie van den tegenwoordigen
President, Sir Henry ThorntoD, een der
grootste figuren in het Canadeesche leven
om, in een exploitatie surplus over 1927 van
meer dan 100 millioen guldeD, Op dit momeDt
dekken de eerste acht maanden van 1928 reeds
geheel bet vorige jaar en 1928 belooft voor de
Canadian National Railways een record jaar van
vooruitgang eu winst te wordeD. Immers de
oogst was dit jaar buitengewoon goed en het is
de oogst waarvan de spoorwegen het moeten
hebbenniet beter wordt dit gedemonstreerd
dan door het verhoudingsverschil in rollend
materiaal. Tegenover nog geen vierduizend per
sonenwagens staan meer dan honderd twee en
twintig duizend vrachtwagens. Heel den langen
Dacht door, hoort meD dan ook in deze weken
de zw&argeladen lange graantreinen hnn verre
weg door de doodstille prairies rolleD.
Het directe voordeel en er is waarlijk
geen meer tot wederhulp opwekkende drijfveer
is dus de belangengemeenschap welke de een
voudigste laodverhuizer den medewerker en bond
genoot maakt van de machtige Spoorwegmaat
schappij.
Dat daarbij van de zijde der spoorwegen op een
buitengewoon loyale maoier te werk gegaan wordt,
werd mij wel vooral duidelijk door wat de Aartsbis
schop van Winnipeg, Dr. Sinuot, mij zeide, en
te sterker wordt de waarde zijner verzekering
omdat het hier geldt een hooge kerkelijke auto
riteit, algemeen in den lande door alle partijen
en gezindten geëerd, eeu man die volkomen
belangeloos staat tegenover welke organisatie
dan ook en bovendien een autoriteit die zich
hier, na jaren van practische ervaring nit, over
de spoorwegleiders, die het belang van den
emigrant bevorderen. De leiders der Spoorweg
maatschappijen, zoowel die der kolonisatie en
landaepartementen die ik hier in Winüipeg van
zeer nabij nu al zoo lang heb kuünen volgen,
zijn zeer loyale, breed deokende en verziende
menschen. Zij honden een hooge standaard van
zakelijke moraliteit op, er is geen sprake van
exploitatie der nieuwkomer», integendeel, zij
helpen de immigranten zooveel als in hun ver
mogen ligt en beschermen hun, dikwijls ook
tegen henzelf.
Ik heb het grootste respect voor deze leiders
en ik kan den landverhuizer geen beteren raad
geven dan zich met alie openhartigheid aan hen
toe te vertrouwen.
Ik geloof dat deze markante uitspraak van
zulk eeD groote waarde is, dat ik Diet mocht
Dalateu deze eveu geruststellende als vertrouwen
inboezemende verzekering, hier over te brengen.
Deze appreciatie eert CaDada als land ca eert
vooral de groote Spoorwegmaatschappij, die aan
de ontwikkeling van land en volk zulk een
leeuwenaandeel bijdraagt. K. v. H.
LAND- EN TUINBOUW.
Nadruk verboden.
Sedert de meusch Ue hem omringende, en
voor 't oog zoo schoone natuur, aandachtig ging
gadeslaan, heeft hij bemerkt, dat er onder de
plaDten evengoed epidemieën kunnen heerscheD,
als oDder de dieren. Zoo is b.v. reeds sedert
onheuglijke tijdeu bekend, welke schade roest
en brand aan de graangewasseu kunnen toe
brengen. Door de laatste verandert de korrel
langzamerhand in een zwartbruine stofde
eerste, de roest, tast wel niet de korrel aaD,
maar doet zich geldeD op alle groene deelen,
vooral op de laatste bladeren, doch ook soms
tot op de kafjes, en zelfs tot op de oppervlakte
der korrels. Langen tijd meende men, dat de
oorzaak dezer verschijnselen moest ge ocht worden
in ongOD8tige weersgesteldheid of n den aard
van den bodem, terwijl nog anderen dachten,
dat de roest ontstond door een stilstand der
sappen. Later evenwel kwam men te weleD,dat
