IERSEKSCHE EN
THOOLSCHE COURANT
No. 2015
Vrijdag 16 November 1923.
Veertiggte jaargang
Firma J. M. C. POT Tholen
Telef. Interc. no. 16.
De Brugplannen.
GEMEENTERAAD.
BINNENLAND.
Dit blad verschijnt eiken Vrijdagavond.
Prys per kwartaal f 0,80 met üeïlluitreerd Zondagsblad f 1,375, franco
per post f 1,65 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Adverteutiënvan I tot 4 regels 75 cents j iedere regel meer 17'/, vents.
Grootte der letters naar plaatsrnimte.
Bij abbonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
Abonnementen op en advertentiën voor dit
blad worden aangenomen
te Stavenisse door J W. H. F. Buijze.
te St-Maartensdljk door A. J. de Graaf en
Joh. van NieuwenhuIJze.
te St-Annaland door A. Goedegebuure Az. Jr.
Maandagmiddag kwam de raad onzer gemeente
in eeue spoedeischende zitting bijeen iu verband
met den brngboow over de'Eendracht.
Nadat nog slechtt kort geleden eene beslissing
is gevallen omtrent de voorwaarden voor de ver
strekking vau een provinciaal renteloos voorschot,
hebben Burgemeester en Wethouders zich nader
verstaan met het dagelijksch bestuur der pro
vincie om den wensch, die de raad had uitge
drukt ten opzichte van de derving van het
veergeld, nader bloot te leggen.
Die conferentie heeft echter weinig resultaat
opgeleverd.
Want noch in het verzoek om de gelden van
het brugfouds buiten beschouwing te laten en
te doen bestemmen als compensatie voor de
mindere opbrengst aan veergelden, noch in eene
storting van f 6000 's jaars in de gemeentekas
konden Ged. Staten treden.
Men heeft dit te verstaau in dezen ziD, dat
de gemeente Tholen van het veerrecht een bate
geniet dat daarvan een 7000 gulden in de ge
meentekas kan worden gestort en bovendien nog
een reserve kan worden gekweekt als hrngfonds,
dat nu reeds bijna tot een kwart-ton is aange
groeid.
In de eerste plaats moet dat brngfouds der
mate worden aangesproken, dat er niets van
overblijft, want het voorschot vau de Provincie
wordt met een derde van het bedrag van dit
fonds verminderd, hetgeen ia navolging ook het
rijk zal doen. Na komt in de eerste jaren met aflos
en rente zooveel voor rekening van de gemeente
Tholen, dat van het te heffen brnggeli niet
alleen zoo goed als niets overblijft, doch eerder
een tekort zal te constateeren zijn, zoodat de
gemeente eene aderlating te doorstaan zal hebben,
die ze onmogelijk op de toch al door zware be
lasting gedrukte schouderen mag of kan afwen
telen. Daarom had de raad goedgevonden in de
ztttiug van 1 November de voorwaarden te
aanvaarden onder beding dat in de gemeentekas
in elk geval van de bruggelden 6000 gulden
zouden worden gestort, alvorens deze geheel
aan te wenden voor aflos en rente, of althans
daartoe een gelijk bedr&g te mogen aanwenden
uit het brugfonds.
Maar, gelijk gezegd, treden Gedeputeerde
Staten zoo min in het een als in het ander,
overigens geenszins onbillijk verzoek.
Toch heeft de raad zijn genomen besluit om
de voorwaarden onder dat voorbehoud te aan
vaarden, ingetrokken en de voorstellen vun
Gedeputeerde Staten ingewilligd, doch niettemin
met de bepaalde bedoeling dat de gemeenten
uit het eiland zullen helpen bijdragen in het
gemis aan veergelden, die Tholen als offer
aan den algemeen geniten wensch tot het bouwen
eener brug brengt.
Hier nadert men het denkbeeld van een ge-
meenschapsbrog.
Stelt men zich op het standpunt dat de brng
niet een uitsluitende zaak van de gemeente
Tholen is, wijl het een zuiver openhaar belang
is, inzonderheid voor de eilandbewoners, dan
mag men verwachten, dat de drang die steeds
op de gemeente Tholen is uitgeoefend om toch
een eind te maken aan het middeleeuwsche veer,
de plicht aan de onderscheidene vertegenwoor
digers dier gemeentenaren oplegt om de groote
belangstelling in de overbrugging in daden om
te zetten.
Men kan weten dat Bergen op Zoon reeds
gedurende twintig jaren f 500 heeft toegezegd,
terwijl ook Poortvliet in beginsel een subsidie
van f250 voteerde. Bij voorbaat zal men kunnen
nagaan dat dit bedrag, het moge oogenschijnlijk
niet van belang ontbloot zijn, toch op verre na
niet zal kunnen opwegen tegen het offer waarin
Tholen behoort tegemoet gekomen.
Naar onze meeuiog heeft onze gemeenteraad
een besluit genomen dat geenszins het karakter
draagt van halfslachtigheid.
Ër behoorde zelfs moed toe om in dezeu tijd
van depressie een transactie aan te gaan als
waarvan blijk is gegeveD.
En nu rijst de vraag, wat de gemeentebe
sturen zullen doen. Zal men uitgaan van het
denkbeeld, als Tholen een brug over de Een
dracht wil slaan, zij zelve daarvan de gevolgen
voor hare rekening moet nemen
Indien men alleen een beursmanipnlatie zou
toepassen en zich geen vergezicht zou veroor
loven voor wat de taak van gemeentelijk volks
vertegenwoordiger meer met zich brengt dan
uitsluitend binnen zijn eigen gezichtskring te
blgveo, dan wil het ons toeschijnen dat er van
eene verwezenlijking van het brngplan wel ooit
iets zal terecht komen.
Toch mag men zoo'n enghartig conservatisme
bij de vroede mannen van ons eiland niet ver
onderstellen. Uit eigen ervaring zal ongetwijfeld
ieder hunner weten dat eene verbinding met
den vasten wal van Noord-Brabant inderdaad
eene brandende kwestie is.
Een bloemlezing Jte geven van de misère die door
meusch en dier is ondervonden, mag overbodig
geacht worden, daar de middeleeuwsche toestand
reeds in zoo velerlei toonaard is aangeheven
dat zij als algemeen bekend mag verondersteld
worden.
We kupnen ons dus ontslagen rekenen van
het voeren van een pleidooi over de verbinding
van den vasten wal door middel eener brug,
daar deze voldoende voor zich zelf spreekt.
Alleen willen we gaarne opwekken deze kwestie
van de juiste zijde te bezien, opdat er een be
sluit kan worden tegemoet gezien, waarvoor het
nageslacht de huidige bewindsmannen dankbaar
zal kunnen zijn.
BUITENLAND.
In Beieren heeft men «eer eens een staats
greep iu scène gezet, waarbij de bekende generaal
Ludendorf een hoofdrol speelde, doch welke
plannen in het moeras zijn geloopen.
Vrijdagmiddag bestormdeu de troepen van de
rijksweerbaarbeid het gebouw waarin de nationaal-
socialis en zich hadden verschanst en na een
bloedigen strijd werd het verraeesterd. Ludendorf
werd gevangen genomen, doch later op eerewoord
vrij gelaten.
Al is deze putsch mislukt, zijn do gemoederen
nochtans niet tot rust gekomen en worden op
vele plaatsen betoogingeu gehouden.
Roerig is het overigens in geheel Duitschland.
Het maakt een geweldige crisis door. Men kan
bijna geen tak van bedrijf aauwijzen waar geen
malaise heersebt, en verwarring en ontwrichting
aan den dag treden.
De eens zoo bloeiende industrie ligt lamge
slagen. Immers, vele ondernemingen zijn reeds
gesloten en daar de concurrentie met het buiten-
laud niet meer is vol te houden, volgen andere
gestadig dit droeve voorbeeld, uit gebrek aan
grondstoffen, braudstoffen en ger. ed geld.
De uitvoer die tamelijk menige zaak overeind
hield, neemt af en de invoer wordt belemmerd
door den stand der valuta en ftoor den achter
uitgang van de koopkracht der bevolking. Iu
het bezette gebied komen de revolutionaire
woelingen en de stremming in het verkeer deze
euvelen nog vergrooten.
Io de omgeving van Keulen ziju tal van
rijuschepen opgelegd en voor zoover er nog
Nederlandsche schepen varen, wordt geklaagd
over slechte vrachtcijfers en moeilijke bevrachting.
De oogst is er middelmatig, die van aard
appelen, bet belangrijke volksvoedsel is geringer
dan het vorige jaar, terwijl deze streek in hoofd
zaak voor de leveusmiddelen is aangewezen op
Nederland. Maar door al de genoemde ongunstige
factoren zijn de aanvoeren verminderd eu nemen
nog verder af, waardoor het gebrek Dog grooter
wordt en het lijden der bevolking alle beschrijving
te boven gaat.
De algemeene toestand laat nog weinig licht
door. De commissie van deskundigen die de
betalings-capaciteit van Duitschland zou onder
zoeken, zal op den duur weinig meer beduiden
dan een hersenschim, want Amerika, waarop
men zoo gehoopt had, zal aan die commissie
niet meedoen. En Engeland wil uit de impasse
geraken, terwijl Fraukrijk zich maar blind blijft
staren op zuiver stoffelijke verliezen waardoor
ze den werkelijken vrede tegenhoudt.
Naast den tegenslag voor Engeland dat Amerika
zich afzijdig houdt, heeft het binnenlands te
kampen met het werkloosheidsvraagstuk.
De premier staat eeu politiek voor van eene
bescherming vau de biunenlandsche markt, waar
onder te verstaan is het organiseeren van een
protectionistisch belasting-systeem.
Maar in het land van den vrijhandel hij uit
nemendheid wordt zoo'n staatkunde lang niet
onverdeeld opgenomen en komt zij in een stadinm
vsn de politieke kwestie.
Maar daartoe zoa een beroep op het kiezers
corps eene vereischte worden en inderdaad luiden
de laatste berichten dat het Lagerhuis ontbonden
zal wordeD.
volking. Ook aan de regeering is mededeeling
gedaan van zijn terugkeer naar Doitschland.
De auto's zijn te half twaalf de grens over
gegaan.
De gezanten van de vijf geallieerde regee
ringen hebben denzelfden dag aan minister van
Karnebeek eene nota overhandigd.
Over den loop van het vertrek lezen we het
volgende
Vrijdagavond kreeg de postschipper onverwacht
bezoek van den burgemeester van Wieringen. Daar
zich menschen in huis bevonden riep hij hem voor
eene gewichtige mededeeling even naar buiten
en zeide hem toeu den volgenden ochtend te
half vijf den ex-kroonprins naar den vasten wal
over te brengen, doch waarover hij met niemand
mocht spreken, daar het een staatsgeheim wa9.
Het personeel van de pastorie had dezelfde
opdrachfr voor den chauffeur van den auto-
omnibusdienst.
Des ochtends half vijf nam Wilhelm meteen
kleine toespraak, zeer ontroerd, afscheid van ziju
personeel in de pastorie. Io de postboot was
niemand anders dan het kleine gezelschap, terwijl
wegens het vroege unr ook niemand aan de
aanlegplaats was.
De stemming was zeer gedrukt en vooral de
ex-kroonprius eu zijn adjudant waren zeer nerveus.
Hij drukte bij het verlaten van de boot den
schipper hartelijk de hand en reikte hem als
aandeuken een portefeuille met inhoud over.
Een machinist en een stoker van het stoom
gemaal aau de Ewijcksluis hadden twee groote
auto's met gedempte lichten iu groote vaart naar
de haven zien rijden. Het trok hunne bijzondere
aandacht dat zoo roekeloos snel werd gereden
en op eeu tijdstip dat. het voor de postboot nog
veel te vroeg was. Toen zij echter een poosje
later de beide auto's zagen terug komen en in
den voorsten wagen den ex-kroonprins bemer
kende, was dit voor hen eene verrassende dui
delijkheid.
Al heel spoedig liep het nienwtje van het
vertrek te Wieringen rond, maar voorloopig
bleven de gebeurtenissen nog met de groote
geheimzinnigheid omhuld.
Tegen achten vond een passagier die met de
postboot overging in de kajuit een eiudje sigaret
met een gekroonde W, afkomstig van den ge
wezen kroonprins, die al.jaren dit merk rookt,
en stak het als souvenir bij zich, maar toen
wist hij nog niets vau het definitieve vertrek,
want de kapitein hield zich van den domme,
toen men hem er naar vroeg.
Toen de ex-kroonprins de grens gepasseerd
was en de douanen zich onledig hielden met
het ^nazien der passen, namen ze op eens alsof ze
geëlectriceerd waren de houding, toen hen bleek
welke passagier zoo juist was overgekomen.
De indruk die dit plotselinge vertrek in het
buiteulaud heeft gemaakt, is natuurlijk verdeeld,
maar over het algemeen, als men niet hatelijk
wil zijn, beseft men toch, dat Nederland den
ex-kroonprins toch niet kan verhinderen het
land te verlaten als hij dat zelf wilde.
Nauwelijks was de inkt gedroogd van het
bericht omtrent het eventueele vertrek van den
ex-kroonprins naar zijn vaderland, of de auto's
waarmede inderdaad die reis zon aanvaard worden,
stonden al gepakt.
Zaterdagmorgen vroeg is hij van Ewijcksluis
vertrokken, plaats nemende in de eerste auto,
terwijl de tweede was beladen met bagage. Aan de
haven wist men des morgens nog niets van het
vertrek.
In een brief aan den burgemeester van Wie
ringen heeft hij afscheid genomen van de be-
THOLEN, Maandag 12 Nov. nam. 2.30 u.
Voorzitter de heer J. G. Diepenhorst.
Tegenwoordig 9 leden en de Secretaris.
Afwezig de heeren W. Moelker eu C. Goede
gebuure.
Ingekomen zijn een missive van Ged. Staten
tot goedkeuring van de wijziging der begrooting
en een schrijven van de Waterleidingmaatschappij
in zake het leggen van buizen voor de niet
aangesloten perceelen in het boofdrayon van het
net, waartoe de maatschappij wel genegen is
tegen eene vergoeding van 6 °/Q van de kosten
van den aanleg en l,/%% vaD huizenprijs,
hetgeen ongeveer f 62 zal bedragen.
De heer Goossen zegt dat deze zaak pas is
binnengekomen en nog niet Dader bij Burg. en
Weth. ia behandeld, doch nu het blijkt dat dit
voor de circa 50 woningen slechts f 1.25 per
perceel zal bedragen, vraagt hij of 't geene
overweging zou verdienen om deze werken te
laten uitvoeren over alle perceeleD, omdat nu
de gemeente tot verplichte aansluiting heeft
besloteD, en du9 alle perceelen die daarvoor in
aanmerking komen, binnen vijf jaar aangesloten
moeten worden, en men dus vau daag hier,
morgen daar en overmorgeu elders een put zal
hebben te maken, waardoor de straten teu zeerste
zullen lijden.
De voorzitter acht dat wel aanbevelenswaardig
alleen wil hij opmerken, dat het niet goed is
te spreken van verplichte aansluiting, waartoe
pas zoo zijn besloten. Dat is niet zoo; er is
besloten tot vervroegde aansluiting, want de
verplichting is reeds veel vroeger aangenomen.
De heer Baaij zegt dat het de schuld der
maatschappij is, als er nog zoovelen niet aan
sluiten, want ze meet met twee maten. Op de
Wal hebben allen een bergplaats beueden, die
tot niets anders wordt gebruikt dan als kolenhok
of iets dergelijks en waarvoor de een wel en de
ander Diet moet betalen. Als ze nu zoo met
twee schalen weegt, dan kuaneu de menschen
moeilijk aansluiten.
De heer Goossen zegt dat men voorzichtig
moet zijn met beweringen zooals heer Baaij doet
want het is wel waar dat er dq gemeten wordt,
bijv. ook bovenkamers, waarvan diegene vrij zijn
welke zijn afgesloten met een linneu behangsel.
Zoodra het een houten afschutting is, komt zij
in rekening. Later evenwel wordt alles officieel
hermeten en wat dau inderdaad in aanmerking
komt, wordt ook in rekening gebracht. Men
heeft overigens slechts een kleine risico, als een
perceel niet zal worden aangesloten, dat de
aanleg waardeloos zal zijn en dus ook de be
taalde rente, maar dat zal zoo lntfel zijn, dat
men buitendien de aanleg wel doen kan.
Zonder hoofdelijke stemming wordt daartoe
besloten.
In de begrooting voor het grondbedrijf wordt
eeue wijziging aangebracht in ontvang en uit—
van f 1253, waardoor het eindcijfer
f 26.976,31 wordt.
Als slot der agenda wordt vermeld de her
ziening der voorwaarden voor het renteloos voor
schot uit de provinciale ka9 ten behoeve van
den brugbouw.
De voorzitter zegt dat Burg. en Wetb. eene
conferentie hebben gehad met het college van
Ged. Stateu in verband met den wensch van
den raad om de reserveering van het brugfonds
te kunnen gebruiken als vergoeding van het
gemi9 der veergelden of uit de ontvangeu brug
gelden althans f 6000 te mogen bestemmen voor
de gemeentekas.
Maar het college was niet te bewegcu om de
voorwaarden in dien zin te wijzigen. Het ge
vormde brugfonds kan nu eenmaal niet voor eeu
andör doel gebruikt worden en als de brug
gelden meer opbrengen dan wat noodig is voor
rente en aflos, moet besteed worden voor meer
dere aflos.
Iu verband nn met opuienw opduikende dam
plannen stellen Burg. en Wetb. voor, het be-
slu't van 1 Nov. jl. in te trekken, waarmede
dan tegelijkertijd vervalt de wensch die de raad
ten opzichte van die compeusatie van bet veer
geld in de aangenomen voorwaarden heeft te
kennen gegeven.
In de plaats daarvan zou het dagelijksch be
stuur willen zien dat de gez&melijke gemeenten
een bedrag van f 7000 iu de kas der gemeeute
Tholen storten, waarvau Bergen op Zoom nu
reeds f 500 heeft toegestaan, terwijl ook Tholen
haar aaudeel nemeu zal, zoadat voor de overige
gemeenten een f 5700 's jaars restèert.
De heer Goossen heeft aau de mededeeling
van den voorzitter niets toe te voegenhet
verloop van het onderhoud bij Gedeputeerden
is correct weergegeven. Alleen zou hij daaraan
een persoonlijke meening willen vastknoopen.
Zoo hij buiten het college stond en de zaak ia
aanhelaud op het punt waar ze nu is, dan zou
hij voor zich zeggen *ik geef er nists om of
we een brug krijgen of niet.*
De gemeente Tholen zal een offer moeten
brengen van 13 tot 15000 gulden en met de
46000 gulden die nu reeds aan hoof ielijken om
slag wordt opgebracht, is het duidelijk dat we
ons niet zulleö kunnen redden en hut voorstel
van Ged. Staten niet zal kunnen aangenomen
worden.
Was hij dus gewoon, raadslid, dau dacht hij
er niet over vóór te stemmen.
Maar daartegenover staat, dat, als de raad hel
voorstel niet aanneemt bet brugplan, in het
stadium waarin het nu verkeert, onherroepelijk
in den kelder gaat. En met het oog op de dam-
p'anneu die nu weer naar \oreu zijn gebracht
is het voor de geineeute Tholen integendeel
plicht het voorstel van Burg. en Weth. aan te
nemen. Zon het plan kelderen, dau is het voor
goed vau de b&an.
De heer Wageinaker had gedacht dat er niet
zooveel woorden aan den dam zouden zijn ge
wijd, ja, dat deze zelfs heelemaal buiteD bespreking
zou zijn gebleven. Als er een dam zou komen#
dan zou ook het rijk daaraan zijn deel moeten
bijdragen eu ook de gemeeute Tholen, en het
is toch niet denkbaar dat de gemeente ooit iets
aan een dam zou doen. Al zou het bruggeld
meer dan 23000 gulden opbrengen, dan moet
dat meerdere voor aflossing dienen,-zoodat de
gemeeute nimmer meer één centime van het veer
zal trekken.
De heer Geluk merkt op, dat na al het ge
hoorde de zaak nu eenigszins begint op te klaren.
Men zou zich dus wenden tot de overige ge-
meenteD van het eiland, die gezamelijk f5700
zouden moeten opbrengen ten bate van de kat
der gemeente Tholen, en hebben we dan toch
recht om bruggeld te heffen Ze zonden kunnen
zeggen, we betalen, dus moet dat nu vrij zijn.
De voorzitter zegt dat men aan Tholen toch
met de eisch mag stellen het offer alleen te
breDgen voor een zaak die ze vooral ook voor
